장음표시 사용
131쪽
primorum corporum Ignis, Aeris, Aquae, Terrae, variae significationes:animalium, dc praecipue auium incessus, volatus, garritus: Ab utroque simul manant,sortesic sortilegia. Qui contra naturam mouentur, malo aliquo det-mone impellente procurantur: qualis est falla prophetia: peruersorum somnioru iniectio: Gottia: Pharmacia: Necromantia: Schyomantia: Magia,cum similibus: quae omnia damnata sunt, non solum in hac nostra Christianorum Republica, verum etiam in illa Platonis, quae secunda Socratis dicitur, dc partim etiam in antiquis: sed plenius tamen in nouis Romanorum lesibus, in quibus Mathematici, & plerique omnes, qui etiam naturalibus, .M. c. ms praedictionibus operam nauant, grauibus iudicioru sup the erexis e plicijs subijciuntur'. Licet enim fortasse, quod non a Drtu nuo, pertineant quaedam a rebus coelestibus ad humanas, quae futuroru signi ficatio ne prae se ferant: tamen lata est propter varietatem in illis difficultas, ut vix quicquam veri & explorati quodque cerib affirmari queat, elici,aue ullis temporum de eventuum obseruationibus reperiri possit. Ne igitur ad illas artes, tanquam ad Sirenum scopulos,afiixa sese frustra torqueant & consumat bona inis genia,neue ciuitates integras Sc populos, falsis saepe vanisque rumoribus impleandi salubri ter constitutu & cautum est,ta sacris quam prophanis legibus, poenis omnibus de suppliciis obligari eos, qui in huiusmodi sese inanibus Se inutilibus stud ijs collocant Sc acquescunt. Maximὲ cum ipsi etiam genethliaci fateantur, nullas e bderum cursibus ic traiectionibus, tam ratas haberi posse vel in hanc vel in illam partem notiones quae non Lapientis mente, rationeq;,tanquam supra stellas posita,& ex pret- stantiori quadam natura decerpta, reprimi, & aperte re-
selli possint. Cui de illud porro accedit, quόd cii d iuitiae,
bella honores artes de quibus quotidie praesagiunt, pr ter naturam sint a syderum motibus, qui naturales sunt, fluere Sc originem trahere,dici non possint, quae quidem rea omnem eorum disciplinam peruertere videtur. Veiam
132쪽
iam illud interim subticeam, quod facili mus sit in ijs lapsus ad superilitionu & curiositatem , quodq; nunq animum liberum ac tranquillu relinquat, & ad rerum diuinarii contemplatione assurgere patiantur: quod quidem vel solum debet tanti apud Christianos esse, ut etiam si alioqui magnu adferrent rebus noliris adiumentu quod sane tantii in abest, ut etiam summum detrimentum importent nihilominus reijci lc exterminari deberent: idis ue videlicet propter periculum. Nam quod iusiuranum priuatum, quod vindicta priuata, proni bentur, propter solam hominum imbecillitatem comparatum est: ne scilicet faci l ἡ in periurium incidant, & in vindicando Sum se tenere non possunt, iustum modum & rationem egrediantur. Exceptis igitur praedictionibus medicis Sc alijs nonnullis,quae a rerum naturalium cursu certa quadam ratione colliguntur: nullas profecto video, quae in populo Christiano probari debeant. Sed si quideli, quod diuinitus ostenditur aut significatur, id solum animos noliros commouere, & fidem apud nos inuenire debet. Atque hac quidem re, ut puto , factum est , ut ius illud augurum apud omnes olim populos honoratum, miniis hodie ut in celebri, & non tam in praedictionibus amplius, quam in magistris, doctoribus, sapientibus , consecrationibus, & alijs, quae sunt de eodem enere consiliat. Verum haec de diuinis humanis,& me ijs rebus, totaque adebiuris materia, summatim dixi iast sussciat: nam qu6d circa unumquodque caput, certae aliquot quaestiones tractari possunt, veluti quid sit, quo-tuplex sit, qualis sit, quas causas habeat, quos eis sectus , quod principium, quem finem, quae contraria, quae coniuncta: non pertinet ad nostrum institutum latius
prosequi, sed sufficit obitera admonuisse.
133쪽
tis Io ACH. ΗΟPP. PHRIS. IURE C. DE IUSTIA PER REs
UNC porrb sequitur ut videamus, quomodo ius & iustitia,per res suprascriptas disiundi, & eas tanquam animus regere ac moderari debeat. Nam si de hominis natura disputaturi,non satis habent,de ossibus, neruis,arteri s,venis, deque tota corporis figura,dicere,nisi simul etiam animi vires & officia persequatur: non sussicit quoque ei, qui ciuilem sapientiam professurus est,rerum diuinarum Sc humanarum genera , partesque consectari, nisi iusti etiam Sc iniusti vias ac rationes teneat. aecunque igitur versantur in Republica, & ad boni aequique normam exiguntur: alias insolubilia sunt Masystata: veluti cum Ris qui quadringeta habet,postquam trecenta legauit,fundum centum aureorum legat, sub ea conditione si tui palcidiae in suo testamento locus non sit: alias dc quidem regulariter, eiusmodi,ut certis iuris& iniuris regulis, includantur. Verum ex his iterum, quaedam sunt finita,quae propriὲ suis temporibus, locis, rebus,personis accommodantur: ut cum tractatur, an 'preses in sua prouincia foenus exercere possit: quaedam infinita, quae generalia sunt & absoluta, & nec ullis omnino circunilantibus rebus alligata. Quorum rursum ea est differentia , ut alia excogitentur, & ut ita dicam, condantur ac fabricentur a legumlatore : cuiusmodi est adoptio,vsucapio testamentum, stipulatio,actio: alia,vel natura, vel hominu solertia iam costituta explicentur,
idq; partim an sint, partim quet sint, partim qualia snt:
Nam cum agitur,an omni argento legato, etiam pecunia numerata censeatur legata: Si pater & filius in eademnaui perierint, uter eorum prilis putandus sit expirasse: totum negotium est coniecturale .eum vero quiritur,
134쪽
obligatio, quotuplex capitis diminutio, quotuplex rerum diuisio de acquisitio, quid quodq; sit, in quaestionem venire dicitur. Cum tandem ambigitur, concubinatus bonum ne an malu sit: foenus iustumiae,an iniustum: honestum,an inhonestu: licitum , an illicitum : de illo solo tractatur, quale aliquid sit. Atque ex eo fit, ut quaedam a legibus imperentur', quq videlicet factu necessaria sunt: Llibi ea. ut parentibus & patriq obedire : qugdam prohibeantur, quae omnino perniciosa: ut violentas manus adserre so cijs: quaedam permittatur,ut qui sui natura media sint,ta proprio cuiusque iudicio relinquenda, veluti habere vel non habere' cotractum : quedam deniq; suadeantur, dissuadeantur,aut conniventibus oculis tolerentur quq neque hoc neque illo modo constitui, nisi ex affectione iudicis, rectὲ possunt g, licet vel in hanc, vel in illam par- gram magis propendeant: veluti, ut ne patris sponsam du s ιCas: ut ne vinum venditum cum iure', possis , effundas: μvt ne foenus exerceas: ut ne in concubinatum te dedas. Muis, a. 'Sed e re est,ut videamus ordine de singulis,& reiectis ad calcem circunstantijs & asystalis,dispiciamus tum de ijsquet a legislatore fiunt, tum quq ille interpretatur,an sint,
quid sint,& qualia sint,& quomodo in ijs versetur. His enim bene cognitis & perspectis, puto nisi fallor futurii,
ut ipsam veram germanamque legum condendarum aristem Arationem,cuius gratia omnia hactenus dicta sunt, cognoscamus: & quomodo supra scripta principia, re- . ibus omnibus accommodari possint, si non plene, perse cte, ac cumulatὸ, saltem aliquo rudi & inchoato modo, videamus.
135쪽
HO IOACH. HOPP. PHRI s. IVRE C. VANTUM ad primum attinet, duo
sunt in legibus & Republica, quorum non interpres, sed author est legi stator. Unum est, cum fingit aliquid,& ponit
esse id, quod reuera non est: veluti cum vita functus superesse ' credituricum is qui in utero est, pro iam nato habetur. Alterum,cum facit & quasi condit aliquid ,quod ad communem vitae foriue usum pertineat, cuiusmodi est tute-Ia, literarum obligatio,acceptila tio,cet remonia. Ac FICTIO QUIDEM, ut de ea prius dicam, NIHIL EST
dicitur CoNsTITUTIO: significat, non a naturali, sed a commentitio iure proficisci fictionem. Et verbum I V RI s eam habet vim,ut exesudatpriuatos homines, quibus non est permillum fingere, nili legis authoritate fulciantur. od vero id tantum versari dicimus in fictione, Q UOD NON EST: ad praesumptionem iuris remouendam pertinet, quae hex ijs solum, quae reapse consistunt, enascitur: cum sctio ex iis, quq aperte falsa sunt,constet: veluti cum eum pro h rede suris conuenimus, qui ipse contraxit furtum . Quanuis tame in nonnullis speciebus, tam anceps Sc ambigua est supputatio, ut non facile discernas fictionem a pr sumptione: veluti cum dicimus illata β & inuecta in fundum conductum tacitὸ obligari: restituto chvrographo,tacith remitti d bitum: data vel numerata dote, semper pr sumi, intercessiste stipulationem de dote restituenda V. Iam verbquod additur, illud demum rectὲ fingi Q V o D NEC
IN GENERE PossIT: continet propriam fictionis
136쪽
naturam: nam uti surdus & mutus stipuletur, ut plures quis mortes obeat, ut is qui in utero est , iam natus iit,
neque verum est in sua specie. neque per rerum naturam
potest obtineri. Ideo tame in fictionem recte cadit,quo niam in genere non est αδυναπps & potest feri, ut is qui nunc in utero est,in lucem aliquando edatur. Sed vitilius,quam pater f,natu sit grandior:vt operas quis exin findiliore.IUAhibeat post mortem: ut duos patres vel matres quis ha- O Oet
beat: neque esse potest,neque expectari,& ideo nec in fictionem ullo modo deduci. Oportet enim artem non peruertere naturam ac corrumpere,sed vestigijs eius insistendo, terter eam imitari.Nam quod subijcitur in de
tὶs ostendit, fictionem quidem nunquam tantum posse, ut aliquid reuera producat: sed tamen ut pro eo etiam atque etiam habeatur,ac si esset, efficere : quae res ad hoc
proficit, ut idem in feta iuris sit, quod in ijs quae reuer, consistunt. Plane quod tandem adijcimus definitioni,
ctitur causam & originem fictionum:non enim potest Iegumlator pro sua voluntate ac libidine fictiones constituere:sed ita demum , si cum insigni aliqua utilitate sine coniunctae. Sic Publiciana in rem actio, quae fingit eum usucepisse,qui non usucepit, introducta est a Praetore,iuuandi primi possessoris gratia contra secundu: licet enim nullum sit Iure Civili proditum remedium,quo ei subueniatur:tamen aequitas suadet ut ex duobus possessoribus praeseratur ille,qui prςrogatiua temporis est subnixus g. g tmtisrarqui Sic etiam,si is quem costat furtum commisisse, iurauerit deserente actore se furem non esse:cessat quidem propter religionem iurisiurandi, directa in eum actio: sed ne tamen dominus re sua temere priuetur,& fur ex sua perfidia periurios; lucrum h sentiat:effectium est,ut tanquam h I. x. F. Ghaeres iuris,fingi & conueniri debeat,Sic denique, quod 'creditoris mei creditori adnumero ireuera no possum diti L ci credi-
137쪽
ei creditori meo adnumerare: sed tamen ne in fraudem dc damnu incidam,fingor,breui manu creditori meo pecuniam dedisse , & ille rursum suo creditori numerasse: fitque ita,ut celeritate coniungendaru inter se actionum, una actio occultetur . Diuiditur aute omnis fictio, in ciuilem,ec praetoriam. Civilis est , quae ipso iure copetit, qualis est in iure Postlimini ,per quod fingitur, semper in ciuitate suisse, qui captus ab hostibus redijt . in stipulationei de dote,quae semper putatur intercessisse cotracto matrimonio licet de ea neq; cogitatum neq; dictum sit. in contractu habito cum ecclesia, cui semper fingitur accessisse traditio : in lege Cornelia, per quam fingitur
ab initio mortuus ille,qui hostium potitus, nunquam re- dijt.Praetoria est, quae ab aequitate nascitur,& in iure ta-tummodo exercetur,veluti cum quis se dicit usucepisse, quod φ non usucepit: cum is qui ab suit',contendit,cotra se usucaptum non esse,cum tamen usucaptum sit.Versatur vero fictio, subinde circa ipsas substantias, subinde circa ea quae inhaerent M ad ijciuntur substantiae. Circa substantias, veluti cum fingimus esse,quod no est:vicum is qui in utero est,iam natus': aut miles qui in acie occubuit, per gloriam viuere creditur: vel contra, non esse, quod est,ut cum eum in mortuis reputamus, qui tamen iecundum rei veritatem superest, qualis est seruus P, deportatus, dia poenae addictus.Circa ea quae accidunt substantiae versatur fictio, veluti cum minus soluere dicitur,
qui nihil soluit: clim pro puro habetur id,quod impossi
bili conditione suspensum si est : cum propter neces' tatem exhibitionis agnoscitur ad tempus pro filio, qui noest: clim absens Reipublicae causa,fingitur pr sens,compendii sui de commodi gratia: cum exstante conditione, negotiu retro trahitur: clim quis id ipse intelligitur facere, quod facit per procuratorem suum: cum pater putatur contumeliam accipere ex iniuria inflicta filio: cum aduersum i meuberem nulla fingitur procedere usucapio: eum denique illam rem habere videor,ad quam tantumo
138쪽
do habeo actione. Caput aute in omni fictione est, ut ne quid fingamus sne utili ac necessaria causa. Deinde,ut ne impossibilia &a natura abhorrentia introducamus.Denique,ut ne duas fictiones ex una & eadem re eliciamus. Nam quemadmodum nulla seruitus seruitutis: ita nec fictio fictionis esse potest , nisi forte sui natura, una fluat ex alia: vel ex una causa, duae simul &iaequaliter emergant mam alioqui & ipsa natura recusat,ex i s plantis Manimalibus semen praebere, qui arte humana,non natura propagata sunt. De illo forte addubitari potest, cur in Publiciana,& alijs omnibus fictionibus,quoniam aequitas exigit,ut is praeponatur,qui tempore potior est:cur, inquam circuitio fiat,& non potius recta via detur illi actio sine ulla fictione, quet quidem fictio suspicionem quadam turpitudinis prae se fert. Verius est, id semper operam Ore legumlatores,ut ne quicqua contra lepum suarum maiestatem & authoritate faciant, & ut prius quam Veteres leges tollant, nouum aliquod remedium adinveniant, quo ius vetus vel suppleatur, vel corrigatur, vel emendetur, ut in bonorum possessione, quae haereditati opponitur,est manifestum. Quando igitur aliqua se Oia fere species, in qua ius aliquod singulare praeter communes legum regulas, versatur, eam non simpliciter des niunt, quippe ne sibi ipsi aduersari &sua propria edicta elu soria reddere videantur: sed fictione facta , conciliant eam cum ijs, quq sub regula continentur, ut sic non nouum aliquod ius constituere, sed in veteri permanere, sublato tamen vitio,dici possint . Nec est, quod turpis& improba videatur eiu unodi fictio, quoniam in ea non
a itur aliud, dc aliud simulatur,decipiendi alicuius gratia: sed formandi constituendique iuris ac legis causa: nam id recte iusteque feri posse, non sollim Chrysostomi & Platonis authoritate,verum etiam ipsius rationis,& permultis ac prope infinitis sacrarum literarum exemplis couincitur. Illud qu situm stlo,an omni u rerum
recte sit fictio. Et est veru eoru que iuris sunt esse quidem:
139쪽
sed quae facti, minime. Nam & inde quoque sit,ut reuersus postliminio ponestionem non recuperet, 'uemadmodum nec matrimonium,quod animoru potius liberocosenla,quὶm stricti iuris vinculo c5tineri,&possessionis magis esse, quemadmodu est in Andria Tereii ,q iuris,apud veteres probatu est. Haec ergo de fictione .la illa vero quet conduntur a legulatoribus,variis ex causis & necessitatibus constituuntur. Stipulationes inuentae sunt,
ut id quisq; stipuletur quod sua interest V : Vsucapiones,
ut ne rerum dominia sint in indistincto: Adoptiones,ad solatium eorum, qui liberos non habent: Testametorum factiones, in fauorem morientiu , quorum arbitrium non est reuersurum μ. Chyrographorum ac sgnaculorsi usus, propter hominum in fraudes procliuitatem. 5c se porrbde alijs omnibus, quq in Republica versantur. Quq quidem sunt trium generum nam aut sunt certae res ciuiles, Ut pecuniet , pondera, mensurae zaut facta hominum,ue mercatus,emptiones, societates, emphileuticari cotra-inis: aut deniq; ex utrisque mixta,ut testamenta,codicil li, actiones, chyrographa . Ipse aure modus id ratio, qua quaeq; res conficitur, tripartia est. Vel enim cogitur existis naturalibus in unum confluentibus rationibus, vel
ex civilibus & legitimis tantum , vel ex utrisque simul iunctis & copulatis . Primi generis est, Tutela, quq tuendorum pupillorum gratia, qui parentibus orbi sunt, Miser aetatem se defendere nequeunt,qui appetitus natura- is est publice primum est constituta V. Item rerum permutatio, per quam ultris & citrb comunicantur ea, quae ad naturam conseruandam & propagandam pertinent. Dominioru quoq; distinctio, quae propter lites Adiscordias euitandas, quas communionis materia solet excitare, naturaliter primu est in ueta. Secudi aut generis est, Adoptio, ius origo non tam a naturalibus necessitatibus,q indulgetia quada ciuili manavit. Patria potestas iula Vetus, quae imperii potius & authoritatis, q ratio is &naturae principijs est fulta. Vsucapio & logi teporis pret-
140쪽
scriptio,cuius ille proprie finis est,ut negligetes damo dc
multa ,diligetes,praemio Sc honore assiciat.Terti; tande, Stipulatio,quae nactenus naturalis est, quatenus pactu dc conuentionem in se continet: hactenus ciuilis, quatenus verborum proprietatibus Sc figuris est inclusa. Praeterea,Literarum obligatio, quae ab illa parte naturalis est, qua consensu Sc voluntate peragitur: ab illa verb ciuilis, qua certis verborum conceptionibus continetur. Item testamentum, quod eousque meritb naturale dicitur, quo ' smentis Sc voluntatis testationem in se habet: eo usque contra ciuile, quo certas obseruationes ac solennitates re quirit. Eorum, quae his tribus rationibus conficiuntur, alia antecedunt ipsam rem principalem, alia verb sequu-tur,alia coniunguntur cum ea, alia deniq; illa ipsam pro- d Li.F. despons Prie vereque continent. Antecedunt nuptias sponsalia , donationes dotes: Litem admonitiones, citationes, edi tiones: Vsucapionem iusti tituli, possessiones bona fides: Aecepti lationem, Aquiliana stipulatio. Sequuntur obli . ue fisgationem ', nouatio delegatio constitutum: Matrimoni- iuba. bό bilaum, diuortium , repudium, repetitio dotis : Stipulationem, contestationes,chyrographa,epistolae.Coniungitur e in Ie G. cum contractia pupilli , autnoritas tutoris:Cum filii fami tis.lias matrimonio,consensus patris,cuius in potestate masnet. Cum alienatione dotalis praedi ,voluntas mulieris,aqua prosectum,& doti datum est praedium .Quae ipsius res naturam & qualitate continent, nunc ad substantia eius pertinet,nunc ad adminiculantia, nunc ad externa nune ad nomen, nunc ad effectum. Substantiam stipulationis 'inducit Imperator, cum iubet eam per interrogationem
dc resposionem g celebrari. Accepti lationis, cu praecipit g ti interrogari hoc modo: Quod ego tibi promis,habesne acceptumi Et responderi hoc modo, Habeo. Nuptiarum,cudicit, Nuptias non concubitum facere, sed consensum. h - ἡ- Adminiculantium ', quaedam, tam arcte copulateque co in dem i. haerent cum ipsa substantia, ut sine iis nec esse nec omni- vend.