장음표시 사용
281쪽
sectilia edi. ET AEAnam herba haec, secunda cyclaminus sit , non satis constat. cuminm, Nam Ruellius herbam quandam, ab Italis tamaro dictam , pro ea indicam re solebat,quam quoq; sigillum Mariae appellari, ob id quod ab Arabibus
Rutilin bothomarien dicebatur, cotendebat ; sed re uera Mellius fallitur,quia Aras litur. bes, primam cyclaminum, bothomarien appellant, non uero secundam hanc: item,quia herba ab eo delineata,magis uitis nigrae description quam huic respondere uideatur ut suo dicemus loco. Porro Mathiolus Senensi hanc secundam cyclaminum a se conspectam affirmat, x adice parua uintanae persimili,quam hucusq; nos nunquam uidere potuimus.
De Dracunculo maiori. Graece, Oxur R Ax : Latine, dracunculo maior , dra contium magnum , collum draconis,colubrilla,serpentaria, perma: Hssastice , se terragontia maior , erua culebrem nin
n . u. - V A RI A S esse dracunculi species, testatur Plinius libro vigesimoli uarias o quarto,capite decimosexto,ubi ira inquit; Id autem quod Graeci draco rata. tion uocant,tr plici effigie milii demonstratum est, foliis betae, non sine thyrso, flore purpureo,hoc est simile aro:Alii radice longa,ueluti signata articu losaq; monstrauere,iribus omnino cauliculis, foliatam eX aceto decoqui contra serpentium ictus,iubentes: Tertia demonstrata fuit,folio maiore quam cornus,radice harundinea totidem ut affirmabant geniculata nodis,quot haberet annos,totidems esse folia. Libro quoq; vigesimo into capite secundo . In Lusitania, inquit, cognoui in agro hospitis, nuper ibi repertum dracunculum,appellatum caulem pollicari crassitudine, uer,sicoloribus viperarum maculis,quam ferebant cotra omnium morsus esse remediu.Alius est,que nos in priori uolumine, eiusdem nominis diximus sed huic alia figura, aliudq; miraculum; exeuntis e terra ad primas serpentium uernationes bipedali fere altitudine,& caetera. Ex hac igitur multiplici dracunculi differentia,satis clare patet,quam perperam dicant ii, qui ca-
282쪽
put sequens Dioscoridi superadditum esse contendunt, quum dracunculus maior,in multis crescat prouinciis,longe a minori dis etens. Nam apud Fladros, & Gallos, Italom; procere crescit, ita ut Seplasiarii ad tabernas, tamquam spectaculum, ac praetereuntium remoram, eum ponant, praesertim quando purpureo illo flore, cornu modo oblongo floret. Nam tunc, res mira,ac horrenda apparet. Caeterum Galenus dracuntiorum omnium, ut pote easdem fere facultates habentium, sub uno capite mentionem fecit, dicens: Quiddamaro persimile obtinet, tum foliis, tum radice: caeterum i lo acrius est,& amarius ac proinde calfactorium magis,& tenuioribus paratibus.Ηabet etiam & astrictionem leviculam: radix omnia uiscera expudigat,optimumque remedium est contumacium ulcerum . Verum exterget etiam caetera omnia, quae extersionem desiderant; folia praeterea simileni facultatem sortiuntur,ob idq; si sint uiridia, recentia uulnera glutinant, hincias ualentior est,non foliis tantum,sed radice,itaq;& cancros,& polypodas creditur eliquare,succus eius quoq- uitia oculorum expurgat. ec Galenus. Caeterum dracontium hoc calidum & siccum in secredo ordine est, aluum quoq; tentans,ut experientia quotidiana indicat, quare Manardum hic minus hene Mesuem taxare,certum est.
tiu renis : pallice,la raragonii strua m lubrino muco Deira: Italice, dragoritea minore: Gallice, serpentine petit: Germanice chlangeliclem.
D R A C V Nculus min qui uiperinaput dracontihob eius quoque Divi eis, maculatum caulem dicitur, ubiq; uulgatis est,& officinis satis cognitus,c,' iso ius radix abortum facit' aluum subducit, ac magnifice faciem abstergitiqua de causa , ex ea mulieres pro polienda facie, quotidie unguentum patirant.Caelestum,in uniuersa Italia,herba quaedam hodie comperitur, quam draconem,siue draconeam,aut dracontium appellant,folio oblongo,hysso maraopi modo,sed ampliori,sapore feruido, acetum dc salem referente, & ea de hei Dcaus acetariis expetit quia utriusq; saporem, in ea herbarum miscella superet,ita ut nec sale nec acetust opus addere Nascitur autem herba ista,
ex semine lini incepa incluso.
- ii : Latine, arum,canis Priapus, lacerdotu uiri
283쪽
: Hispanice, 'Afila de diuro: Italaenaro , laro: Gallice, uir de pre Fre: Gmnastice a 'vint.
ARVM communis,& nusquam non familiaris habetur herba, diuersimode tamen,quum non ubique aequaliter nascatur,acris , imo aliquando adeo mitis eius comperitur radix,ut rapae modo edi possit, quemadmoduGalenum adnotasse legimus libro secundo de Facultatibus alimentorum, capite sexagesimotertio,qui quoq; de illius uiribus libro sexto de Facultatibus simplicium medicamentoru, ita inquit: Mediocrem extergendi uim possidet,estq; primi ordinis calfacientium,& exiccantium, radices eius co mesae mediocriter humorum crassitiem incidunt,ita ut sint excreationibus ex pectore idoneae. Haec Galenus. Verum herba ista, ut uiribus dissetens quandoq; reperitur,ita quoq; & radicis colore uaria cernitur, quo factu est, ut Dioscorides,candidam radicem habere arum tradat ; Plinius uero nigra libro vigesimo quarto,capite decimosexto.
EST ut refert Pliniis s lib. uigesimoquarto, capite decimosexto, & res ipsa indicat, arisaris,uel aiisaron,aro similis herbula,minor tamem, & minoribus ornata foliis,radice uero oliuae magnitudin qua multi tanqprytiosis simo secreto apud Germanos inferiores contra pestem utuntur,uocant autem Hispani herbam istam, plurali numero, fraylillos, id est fraterculos forsan quia figura monachialum referre uideatur. U DAE (I
ASPHOD ELVS officinarum a dillus est, herba hastula regia
dicta, ob id quod omnium plantarum,quae bulbos habent, maximum pro 'ferat caulem,cui radices coaceruatae, multae glandibus imites, in longitudine sunt,colore uero aureo, sapore acri, quae in uniuersa Hispania passim in pratis & convallibus reperituruNam iii timidioribus hegionibus difficu ternascitur
284쪽
i NIDIo sco R ID.uLJ B. s ae v NDv M. a. nascitur,& Anthuerpiae semel tantum,& eam quidem in horto Martini chirurgici satam uidi. Nostro hoc temp ore,huius radices in usum uictus non ueniunt, ut olim ueniebant; & Hesiodus u Psinius caeterique antiquissimi uiri affirmant mqtam nuc alienus hominibus cibus,asphodelus est,ut potius pro muribus lille ficiendis, ipse hodie utantur. Vnde 3c metito illiti, radices,inter medicamenta erodentia, censendae sunt, non uero inter olera, ut prisci faciebat.De qua Galenus, libro sexto de Facultatibus simplicitundimedicamentorum,sta prodit:Huius radix extergentis est facultatis,ullae autem cinis,calidior,exiccantior,subtilior,ac digerere potentior existit,ac promi inde alopecias sanat.
De Bullo uomst m. Graece, Latine,bullis vomitori s.
i B V LB V S uomitorius, ad differentiam cibarii bulbi, quia uo- d Sumitum ciet iidicitur, planta quae foliis nigris ', dc radice allio persimili
De Bulbo, ut edendo eri. - λὰ ἰa Am: Ludine bulbus qui edendo es bulbus
icibalis,bulbus , fiat Le,cepa cscalonita:tassanitacebossa in altar Italice, ascallogna celluola: Ga lice,des escha Iotes, des appetites: Germanice, calonictet .
FRE QV ENTI in usis, bulbus qui edendo est, habetur; cepa quidem parua, oblonga, rubra, quae uenerem irritat, de Ascalonitam, siue Ascaloniae cepam,quia ab Ascalone oppido Syriae aduectam,appellant,de qua Martialis in epigrammate dixit: et Quum sit anus conium&sint tibi mortua membra, Nihil aliud bulbis quam satur esse potest. Vnde & merito, Marcus Varro , in nuptiis bulbos edendos suadet, cui Apitius assentitur, dum modo, nuclei pinei, erucae succus, & parum piperis dictis addatur. Caeterum , tanti fecit Pythagoras bulbos Mega- renses, ut de eorum natura, integrum,ut fertur, composuerit uolumen, inter quos scillam , dc pancratium praecipue numerare est, aliaque diuersa g mera , ut apud Theophrastum , libro octauo de Plantarum historia legere est,&Plinium libro decimonorioicapite quinto, IM M
285쪽
Enarratio I cI.s illis SCILLA, suspensa in officinis, squilla est, quae in taleolas, sic ne
inuicem se tangant, per interualla, suspenditur, ex qua acetum scillit, eum, & oxymel scillinum, parantur, cuius uires inuestigans Galenus, ita prodit libro octauo Simplicium : Scilla, admotam quidem incidit, calti. cit autem secundo ordine, porro praestat eam assam, aut elixam sumere, Aehivis psi quod sic eius uehementia exoluatur. Haec Galenus. Caeterum an acetum bticum. scilliticum, leniat asperam arteriam, uel eam potius exasperet, in dubium c. gauis uertitur. Tucardanutu Mediolanensem lege , contradictione decima sui Mediolati is libri,quum paucis rem illic absoluit,ac utinam non ita obscure,ut solet lo sit indicus. quatur,ut inde tyrunculi in re medica illum intelligant.
HAEC minor scilla, de illa quidem nigra, ab herbarii s indicatur,quam
masculum appellarem ; Superiorem uero , ut pote albam , foeminam, quanquam Ruellius, contra naturae ordinem, albam, masculum appellat, . nigram uero seminam.
Graece i Latice, cavatis, cappares: paparras: Iradice, cappare r. ilice,c per .
Enarratio Ic'. emis L NOTISSIM AE sunt cappares,& officinis,& tabernis fere omni bus,salitae prostant. Nam hortenses cappares, in frutice,non spinose nasci Ferrariae uidimus, appetentiam enim deiectam incitant, & lienem minum, atq; obstructiones aperiunt,qua de causa,capparis radice,&ipsius oleo pro liene atque meatibus obturandis,frequentissime medici utuntur,ipsi porro cdppares, non admodum probum gignunt succum, imo ut tradit Galenus libro secundo de Facultatibus alimentorum, tenuium quidem est partium capparis,ac proinde minimum alimeti exhiber, utimur autem fiuctu huius
286쪽
iN DIOS CORID. LIB. saevNDv et splantae magis ut medicamento,quam ut alimento: sale enim conspersus ad nos importatur,propterea, quod putrescit,si reponatur solusrubi igitur salsuginem deposuerit elota, collapsam appetendi uim excitat, pituitam uenistris detergit, atque subduci purgatque tum lienis, tum hepatis obstructiones. Vti autem ad easres oportet, ante alios omnes cibos, ex oxymelite, uel ox eo.Ηuius etiam plantae uirides ac teneros surculos, no aliter quam terebinthi mandum,m aceto simul & inutia,aut solo aceto condientes.Ca
rerum capparis pugnantibus facultatibus constat, ut libro septimo de Fa- ca param cultatibus simplicium medicamentorum legitur: extergit enim radix eius, ct probe prirgat,incidit,discutitq; tum amaritudine,tum acrimoni at acerabitate contrahit,stringit & densat, quapropter lienes induratos, ct pota &extrinsecus imposita iuuat, menses promouet, pituitam per os educit,mam ligna uiscera sanandetium dolores sopit,tumores digerit, & uitiligines,quas alphos dicunt, aurium nermes enecat, folia autem & fructus similem quidem,sed imbecilliorem uim possidenti
s L EPIDI V M ut Galeno placet, iberis est herba, de qua libro primmo,capite ultimo diximus:non desunt tamen,qui dicant, piperitim hortorum , lepidium esse e alii uero qui credant raphanum Gallicum potius esse, quaecunq; tamen ea sit herba, exulcerandi,ac in cute squamas pellendi uim habet.Porro Plinii lepidium,eadem est herba cu secundo a Paulo Aegineta descript' lepidio,quod raptianum dictum Gallieum. esse, omnino credeae rem,scitaras anonnullis Mauritanis appellatum. stiterat
BAT R A C H ION, id est ranunculus, herba a nostris pes corvinus Batrachio, dicta est, cuius genera plura, officinis nota sunt satis, quae exulcerandi, &ignis modo,urendi uim possident, unde mirari satis non possum, ut multis
287쪽
1 6 AMATI tu si TANI co MMINT. rbatrachio, sed coronopo potius tribuerit, quu illorum quodlibet gustatilinguam exulcerat,non uero ut coronopus astringit:Vos uero illoru uiuas
herbas gustate,& ut spero non inuiti pedibus in mea sententiam ibitis. Est
enim primum horu genus,radicem rotundam habens,castaneae magnituebne, qua pro excit ada uesica,ac exulcerado loco curaneo,stpe utimur.Secundum uero genus, apium risus dicitur,uel potius herba Sardonia, quae ridendo interficit; de qua Apuleius dixit, si quis eam gustaverit ieiunus, ridendo
exanimabitur, unde risus Sardonius dictus est, & ut Salustio placet, neruos labioru &oris musculos,illius qui eam comedit,contrahere facit,adeo utridendo mori uideatur.Nouimns nos,apud Anthuerpiam,hodie omnium ci uitatu sacile reginam,nonnullos iuuenes Italos,in acetario herbatio, hac degustasse herbam, qiioru nonnulli illico uitam cum morte comutarunt: alii uero,qui subito ad antidota, & medicamenta uomitoria confugere, euastarimt,nenefica enim herba haec est,&uitae humanae aduersa. Tertium uero gentis,comune est,& ubiq; obuium, insunt autem iis omnibus solia vii, ores uero aurei,de quibus apud respanos,prouerbium circumfertur, ficredali erua belida,prseue thesio, barrigua uari3:quod Sc sonat,quu batrachium Aerba in praesepio est, praesepium ea semper est plenum, at uentres iiimentorum vacui sunt:Nam illa non uescuntur,nec immerito,quia exulcerandi rim possidentiueluti & quartum genus folialactea habens: de quibus Gal. libro sexto de Facult. simplic.medicata tradit et Huius omnes quatuor spe cies adeo acres existunt, ut cum dolore exulcerenti; quare fi conuenienterritare,plaras & lepras excoriant, & ungues diuellunt, tum leprosis stigmata digerunt , & uerrucas detrahunt, quin & alopecias iuuant, exiguo tempore admotae . . Radix arefactasisternutationem prouocat; sed di dehtes dolentes iuuat, sic ut eos frang3t . Est itaque ualde calida di siccat tuta radix tum uniuersa herba. . emmeis .
V V M olim Fertar cuna cum doctissimi ustis, S etsi natiiras usteuriosissimis inuestigatoribus, sparoede Gabrielis nobili Patavino, ac Gabriele Mutinae lectio Ioanne Falaoherio Anido,hi holmo alii missi io, Magnifici Agaioli c5uenissemiis, illic anemon inter plures alias hierbas cata Sinquq dubio,pcu multu a rheade dest papauere erratio papauesside dicto,differt,na folia in anemone diuisa ueluti in coriandro cem mi
288쪽
IN DIosco RID. LIB. Sic vNDvM 1 iradices uero rotundae ad oliuae magnitudinem,ssores uero parui, nec ita magni ueluti in erratico papauer rubro,passim obuio sunt, purpurei ut plurimum,aliquando lactescentes,nonnunquam albidi, & punicei: item, in an mone,quum rumpitur caulis,nullum ex se emittit lac,quod contrarium in papauere erratico euenire animaduertimus.Dicitur enim anemo,quia non nisi flante uento,aperiatur.Est & altera anemonis species, hodie cauda uulpis dicta,herba hirsuta,lanuginosa,quae loco flori lanuginem in summitati Diis cauliculorum producit,& illam,nonnulli potius inter battachii genera reponunt, quia omnino caustica, ct ulcera faciens est. At de anemone ita tradit Galenus libro sexto de Facultatibus simplicium medic. Radix eius commansa pituitam euocat,succus e naribus purgat, & oculorum cicatrices extenuat . Insuper sordida ulcerum anemonae expurgant , & lepras detrahunt,mensesq; appositae eliciunt,& lac trahunt.
Enarratio. ii A RG EMONIA haec, multum ab agrimonia uuvari abest, nam uulgaris agrimonia,Graecorum eupatorium est,ut suo diximus capite.Quae uero haec Graecorum argemoma fit,mihi albo coruo rarior est.
Graece ,---,: Latme , argemonia altera , arge momum alterum , argentina perba, argentea herba : Vulgo arbgentina herba I
HOC alterum argemonium, ut paucis dicamus, argentina recentios rum est herba, sic argentina dicta, ab argenteo colore, quem in foliorum Parte exteriori habet.
Anemoqunomencta aetura aret minis
289쪽
Anagistrum AN A GALLIDI S multa sunt genera,omnia officinis satis nota, ' - - morsus gallinae nomine, quanquam Dioscorides in praesenti duo tantii eius memorat,alterum caeruleo flore ornatum, foemininum dictum s rei, c. alluis quum uero masculum,phoeniceo,fiue rubro corallio persimili colore, unis h. b.. de corallium quos a multis ob colorem sui floris dictu est, quo fit ut Paulus Aegineta libro septimo suae medicinae,quum antidotum articulari morbo conueniens describat,cuius titulus ab anagallide sumendus erat,ille potius a corallio,id est anagallide flores rubros,corallio similes habente,illum, e aha desumpsit,& diacorallium appellauit,cuius inaduertentia, Avicenna atque
erran eius omnes assectae,aberrauere, credentes a corallio potius antidotum denominationem sumpsisse, quam ab herba corallio dicta, ut Ferta ses primo magna uigilantia indicarunt. At Galenus,utriusq; anagallis facultates ita libro sexto citato enarrat. Anagallis utram,& quae coeruleum,di quae purpureum fert florem,extersentis est facultatis,habet uero non nihil etiam cal ris,&quandam trahendi vim, qua corpori infixa extrahunt, succus earum ex naribus purgat, eadem de causa, in summa, desiccandi uim habent citra mordicationem; quamobrem uulnera glutinant, & putrida corti uac
uia. o. cISSO S hedera est,non uero cisthos,ut alias monuimus,cuius ina, uertentia Plinius errauit e caeterv hederae plura dcuaria sunt genera,ut apud Plinium est uidere libro. i c. capite trigefimoquarto, & Theophrastum ibHederei bro tertio,capite decimooctauo. Dioscoridis tamen, tria santum descripta metrum ' genera omnibus sunt nota,unumi album,a fructu & folio sic dictum; unct ' virgilius dixit ; candidior cygnis,hedera formosior alba. Alterum veron, grum,corimbos ferens nigros,atque racemos in orbem circuinos , de quo dixit quoq; Virgilius,atque hederae pandut uestigia ingrae.Ηaec ipsa, apud Plistim mas est,quae olim Bacchica dc Nisia dicebatur,quia in Bacchi sacrificiis,quae Dionysia appellabantur,in illa confessis corollis uterentur. Tertium uero genus,Ηelia dicitur, quia multas habeat inuolutiones . indera omnino sterilis,nullumpnbens fructum; de quibus omnibus Galenus ibbro septimo de Facultatibus simplicium medicamentorum ita inquit et Ex contrariis facultatibus hedera constat,habet enim quidda astringentis subrum stantiae,quae terrea dc frigida existit , habetq; nonnihil actis, quam calidam
290쪽
esse,uel gustus comprobat, praeterea si uiridis fit, obtinet etiam quandam aqueam & tepidam. Viridia igitur folia,in uino decocta, grandia ulcera glutinat, malignam ad sanitatem reducunt, igne factas exulcerationes cicatrice obfirmant,cum aceto decocta lienosis opitulantur: flores autem quodammmodo ualidiores sunt, succus medicamen est errhinon, uetustas auriu si xiones sanat, nec non uetera ulcera tum aurium tum narium , lachryma
hederae perimit tendes , pilisque nudat, adeo quippe est calida, ut etiam
Chelidonio majori . Graece lamm,um: Latine,chelidonium maius,chlidostia: Donum codi, Hirundistaria maior: Hissanice, la celis duensa, dierua de lasgolandriabas, celidonia: Italice, celidonia: illice,chelidoresim sciere: Germanice, Abessir t.
S C A T E N T omnes ferme nunc horti & parietes chelidonia. Quae hirundinaria,ut Theophrasto placet, appellatur quia aduentu hirundinis,
suum recitat ssorem, ut apud ipsum legere e lib. septimo, capite decimo quarto .Plinius uero libro vigesimoquinto,capite octauo. helidoniam b- quid uisui saluberrimam hirundines monstrauere, uexatis pullorum oc lisilla medentes.Caetetum,haec non memithe est,ut Gerardus Cremonen- cisi sis,& alii multi,nono ad Almansorem regem dicato libro,Msem interpre Cremonem rati sunt, quia memithe Dioscoridis glauium est, ut Ferrarieses primo inis D et M'dicarunt,& post illos Leonardus Fuchfius libro Paradoxotum. At chel, 'donii uires, prosequitur Galenus libro octauo de Facultatibus fimplicium M isti medicamentorum ita; Admodum extergit & calfacit.Succus eius ad acum Glastismdum uisum est commodus, quidam radicem eius, ad auriginem ab obstru Uitctione iecoris ortam n uino albo cum aniso propinant, Mansa etiam confert dentium doloribus.
De Chelidonio minori. Graece, Pinni HuA: Latine,chelidonium renunc lumnia minor, Areu maria minor , proflamia minor: H paue