장음표시 사용
431쪽
peratura.Lilium eoui allium . v
DIC I T V R ephemerum,quod uno interficiat die, praesertim Coi
chicon hoc,in Colchide prouincia nasceris,quo serui, taquam refugium in desperatione quaerentes, utebantur. Est autem praesentaneum uenenum sad sanguinem usque soluens,praecipue ut dixi,in Colchide: in aliis uero regionibus , non ita uenenosum percipitur, quod ut Serapioni placet, Hermodactylus recentiorum est,quo plerunque contra rebelles ac diuturnos articulorum dolores utimur. Nec enim mirari est,si Paulus seorsum de hermodactylo, tanquam re a Colchico ephemero disserente, sermonem habeat,alibi uero de Colchico ephemero caput praefigatiquum id cosulto fecerit.Videns utiq; ephemerum non adeo uenenosum esse,praecipue ubi hermodactvlus dicebatur, sed rei medici potius conducibile; qua de catinso,de eo ut uenenoso,cu caeteris Graecis caput costituit: alibi uero tanqua de re sibi nouiter coperta,et no adinodu uenenosa,sub hermodactyli non inquerbu fecit, dicens: Hermodactyli radix & per se,& ipsius decoctu uim habet purgandi,priuatim & arthriticis,tunc quu humores defluut exhibetur: veru stomacho nimis q aduersatur.De ephemero uero Colchico, ac uenenosissimo,& exitiali lib. s. cap/8. legere quis poterit apud ipsum. Est caeteru,hermodactylus ut Serapioni placet, calidus &sccus,insecudo ordine, cuius frequens usus hodie contra morbum Gallicum antiquum habetur.
De Ephemero Graece, : Latine, ephemerum , ephemerum norum Dibale,reisse aiic Eum convallium: M. o lilium convallium.
Enarratio. 88. Hoc ut Fuchsio Germano placet,liliu convallis es quo omnes horti hodie ornatur,et merito,quia eius flores,taqua arbuti figura,eximia reserat redolentiaiodorem enim ex se emittunsimileslli,que naratii flores spirare solet,de quo Gai .lib. 6. de Fac sim med.ita dixiqEphemerono uenenu illud,
sed quod iris sylvatica nominat,astringit quide,estq; suauis odoris, Quare& repellit,et per halitu digerit,No inefficaciter aute radix eius in dentiu do ore colluitur: At folia cocta in uino,phymatu augmeto & statui c mucra Lentepaturiri. aere,om; a i -: Latine, lenticulapalus is, Iens aquatica: Hispanice, lente diuela de linque , lente a delu va: Italice, lente de i paludi: Gallice, nulli aquatique: Germanice uuaser linten.
432쪽
S V P E R natat in aquis praecipue stagnosis, lenticula haec colore uiri Leesie adis,qua de causa,lenticula palustris uel aquatica lenticula nominatur,de cuius uiribus Galen .libro octauo de Facult.simpl.med. ita dixit:Ηumidae frigidaeque temperaturae existit,utrinque ex secundo ordine
i De Sedo maiori. Graece t m e Latine , at in majus, si dum malu fleverumum vi mus, si eruiua maior , barba Iouis: His a rece, erua punter pure uiua: Italice inempre uiua: Ga .ce,de L mu barbe, triquemdame. De Sedo minori. Graece , etsi*qi Ih-: Latine , iuraum minus ,sidum mu
m , semperuiuum minus, stem et uiua minor , faba inster , fidia crast crasse aberia: Asil faba crassa.
Enarratio sci. 'I DIC IT V R algoon, id est semperuiuum, quod nec ingenti aestu, Aixoou s a nec atroce frigore unquam moriatus sed semper omni in tempore uiride, heming, precipue supra tecta antiqua,& ueteres muros uigeat. Frigida enim ac constringens herba hec est, medico usui cotidiano ueniens;At minus sedum, ego opinor,faba crassa,siue faba inuersa,herba dicta est,natura frigida; non bis disca uero uermicularis,ut Mathio uiri alii putat,quia uermicularis herba,sapo Mathiola, re acris est,natura uero calida quae duo ininime sedo minori conueniunt, errat, quum ut dixi sedum minus pnatura frigidum,ut maius est. Caeterum, &planta ipsa descriptioni ex toto respondet,ut iure concludendum sit,quod faba inuersa, siue crassa dicta, minus hoc semperuiuum sit, de quibus Galenus,libr. 6. de Facultatibus simplicium medicament. ita inquit: AiEoon utrunque tum mavus, tum minus, desiccat quidem leuiter, utpote astringens modicerest tamen eg tertio ordine refrigerantium, in eoqtie aquea essentia praepollet; quare ad erysipelata,herpetes, & phlegmonas a fluxione
portulaca se estu , vermicularis herba: Hispanice , uuas de
433쪽
ferro stertia, la uermicuerer dierua: Italice, herba grates stiuermicolare: Gallice, pasti doseau .
vermicula T E R TI V M hoc sedum termicularis est herba,natura calida spo
re acris,cuius duae species habentur,altera luteos habens flores, altera uero albos rhanc heminam,illam uero masculum,nonulli appellant . Caeterum, haec ipso telephium quoque dicitur,lierba de qua capite ultimo, librisecundi sermo quoque habitus est .Proinde caput hoc idem cum illo esse, certuest,quod Gal.tacite confirmare uidetur,quum de hoc tertio sedo, non albbi quam sub telephio,inentionem fecerit,dicens:Thelephium,exiccandi se detergendi facultate est praeditum,non tamen insigniter calida, sed sorsan fecundi ordinis. Desiccat etiam secundo,intenso tam en,aut tertii principio, proinde ad putrida ulcera congruit, & cum aceto utranque uitiliginem sanat.Haec Gal.Caeterum,huic nostrae assertioni fauet historia in Aldino exeplari scripta, quae multa resecata habet,& ita inc pit ertium sedi genus,solia habet oliuae,multo tamen minora,numerosiora, & tenera,coliculos rubentes,ab una radice multos, in terram procliues, qui comanducati succo abundant ,glutinosique & falso sapore sunt, calefaciendi uis & natura illi est,acrimoniam habet, exulcerat, ct strumas cum axungia emplastri modo imposita, discutit.
De umbilico merss. Graece, M vi/λή : Latice, cor iam, erubula umbilicus
Veneris , Ombalaria: Hlymice , Lusit me ,fluctus , coli cilios: Italice,c erratule: G hcsides scudes.
De altero umbilico eneris. Graece, a ita 'A : Latine alterumgenus umbilici l . neris, alio alterum acetabulum.
, .ias u H N ae parietibu3 ct humectis locis,utrunq; acetabulum, lio
istaseu, crasso,rotund concauincoxendicis figura, quae frigida sunt S combustio veheri . nibus deseruientia:de quibus GaI lib. .de Facult.simpl.me dic. ita inquit: Cotyledon,humidam, subfrigidam,obscure astringentem, ac leuiter amamram obtinet facultatem,unde refrigera*repercutit, abst ergit,& discutit,ita. que phlegmones erysipelato deis, & erysipelata phle gmonodrum persanat, aestuantique uentriculo commodissimum cataplasma existit.
434쪽
Enarratio. 's' o M NI B V S urtica nota est,& illius omnia genera,de quorum uiribus,ita tradit Galenus lib. 6.de Facultatibus simpl.medic. Huius herbae, tu fructus,tum folia,admodum digerentis sunt facultatis,adeo ut phymata &parotidas sanent,sed & quiddam flatuosum exhibent,dum coquutur quo
extimulant uenerem,& maxime ubi semen cum musto bibitur. od non calfaciat uehementer,sed nimis tenuium sit partium, testimonio est crassorum in pectore eductio,ium pruritus quem in partibus excitat,porro subducit uentrem titillatione magis quam purgatione,in uniuersiim,quae exiccari citra mordicationem postulant ea conuenienter persanat.
Graece, : Latine Phoms , urtica labeo irritas tua, urtica foetida: H Anice, liga murata Italice , ortica fetida: Germanice 'in Uen: Gallice,ortie morte
FAMI LIARIS ubique gallopsis herba est,quae prope uias,sepes,
ct domorum areas,folio & caule urticae, nascitur , non tamen pungit, sed multum foetet,qua de causa,urtica foetida a multis dicitur. Caeterum, ita ga liopsis baloro similis est, ut primo aspectu, herbarius unam pro altera diradicabit:diffrrunt tam eniquia gallopsis, flores habet purpurascentes, ba- lotus uero albos:item,qui strophialariam herbam officinis uulgarem,qua: ferrariam , ficariam, castrangulam, di millem orbiam uocant, Dioscoridis gallo clim esse autumant,omnino falluntur; quia si per gallopsem Dioscorides scrophulariam intelligeret,illius proculdubio radices non subiiceret, quas nodosas& turbinatas habet.Quibus adde, quod gallopsis nascitur in sepibus secus itinera,& in domorum areis:Scrophularia uero potius prompe aquartim riuulos. Argumentum tamen cui innituntur, ii qui gallopsim scrophulariam esse dixerunt,hinc desumunt; uident enim scrophulariam florem galeae quodam modo similem producere, unde gallopsis nomen illi conuenire arbitrati sunt; sed re uera decipiuntur quia Galea Latinum nomen est,Gallopsis uero Graecum,unde non credendum est quod nomeGraecum a Latino dedomnia sit,ut olim Eurinus Cordus patefecit, quem quoque Mathiolus Senensis sequitur,& Fuchsium in hac re reprehcndit,
feriatis Sero hularia herba. Fue us eo uellitur,
435쪽
. qui praedicta ductus ratione in suo Herbatio, strophulariam pro gallopsi
depingit. Est igitur ut in pauca rem totam conseramus, gallopsis, praedicta fatua urtica,non itero scrophularia,uel ut Euruius augurat, & Mathiolus credidit herba quaedam urticae similis,in cuius foliis lacteae quaedam macolae conspiciuntur,ob quas,Galio psim herbam hanc dici, a Gala idest lacte creditur.De qua Plinius libro vigesimoseptimo,capite nono, eadem cum Dioscotide dixit,& illius Galenus, libris Simplicium nullam fecit mentio.nem,quanquam Paulus Aegineta ut solet, ita de galio psi tradat: Galopsis uel Gali opsis,urticae similis herba est,uem maiorem habet leuorem & odorem grauem,scirrholas tumores dissipat & emollit, iteln ad ulcera serpentia facit,emplastri modo imposita.
De Gallis. aece, mici : Latme, gallium,iac coagulans herbas lilice, Zoras re,uel perit muguet: Germanee, uiser hebestriarum
C R V C IO R quum herbam uulgarem,& mihi notissimam, & qua
omnia fere prata ornantur, innominatam reliquerim, ossiussi autem huic ueluti compluribus aliis nomina Hispanica indere uiri doctissimi Ili*DOrosius . ni,veluti Christophorus Oroscius, qui apud Salmantiensis non infelici Lua,.se , successit agit,Antonius Ludovicus Olyssipponensis, utriusque linguae do- - ctissimus,ac alii complures,quorum nomina.Centuriis curationum nostra o lauis rum recensemus. Caeterum gallium herba est ad summum cubitalis altitui herba. dinis,cuius caulis gracilis, liolis stellae modo dispositis; ad aparme herbae figuram,ornatur,in cuius su inmitate flos luteus, densu exilis, numerosus, ac grati odoris est:lac enim herba haec coagulat, & ea de causa Gallion di- Pressura Eta,ueluti illa altera herba,quam Ethrusci & Longobardi, pressura uocant, quae lac contrahit,& inde caseus dulcis diZius,conficitur. De gallio uero,ita ut solet Galen .lib. 6.deSacult.simpl. medic tradit: Gallium unde'nomen sumpsit,quod lac coagulet,facultatem autem obtinet exiccatoriam, &sub acrem,ssos eius competere sanguinis profluuiis uidetur, &combustis nidi delir est autem boni odoris,& coloris lutei.
Hissanice, bon uaron: Lusitanice, attagimha : Italice car
436쪽
Enarratio. y8 E RI G E R O N longe alia res est ab eryngo,cuius inaduertentia multi decepti sun(credente erigeronen carduum esse benedictum, quum tamen eryngium ut libro tertio diximus, carduus centu capitum dictus sit. Est igitur eiceron herba ubique obuia senecio dicta; quae plerunque supra muros,& parietes ueteres nascitur,alsitudine cubitali multos a se cauliculos emittente,quibus folia multidiuisa sunt, quae diuisiones, cruce referre uidentur, unde cruciata herba appellata est. Floret uero herba haec initio ueris floribus luteis, cito dehiscetibus & in papos evanescentibus;unde erigeron dicta est, quia uere flores ii humani capilli modo,in ea canescant, uocant autem Graeci o p uer: quibus senex dicitur unde ueris senex, uel senecio herba appellatur. Caeterum, hanc falso Otho Brumphelsius, pro altera specie uerbenae, in suo depinxit Herbario, ut iam diu patefecimus. Sed est quoque altera herba,huic proxima,sed procerior, utpote cauestes tricubitales emitten cuius succo medici Hispaniae contra morbum Gallicum utuntur,& eam Lusitani sua uoce,tasneriam,vel talasneriam uocant, quam nonnulli vocum affinitate instructi, credunt, tanacetum apud authores descriptum esse, non sine tamen ingenti errore, quum inter se maxime uarient,ut coserenti manifestum erit. De erigero uero ita breuissitne tradit C al.lib. s.de Facultatibus simpl. medic. Erigeron refrigerat, & moesilice digerit.
Enarratio. yy FALSO Ruellius; argentinam herbam, thalictrum esse dixit, quum argentina herba longe alia est ut suo diximus loco:at thalictrum hucusque quod sciam non uidi, de quo Galenus libro sexto de Facultatibus simplicium medicamentorum ita dixit: Thalietrum talia habet coriandro simi; lia,caulem crassitudine rutae, uis eis inest citra morsum exiccatoria, itaque ulcera inueterata ad cicatricem perducit.
De Musco marino. Graece, Latine bram thalasson,musus maueritus,corallina: Italice, corallina: est nice , mastor uiua , erua: Gallice, corallina.
fert Cruciata herba. Brumphelasius errata Talasneria herba.
437쪽
c, ac ua. O M NI V M doctorum hominum consensu, muscus marinus ossi cinarum corallina est,qua hodie pro depellendis puerorum vermibus,medici frequenter utuntur: Merito enim corallina dicitur,quia cum corallo, similitudinem quandam gerere uidetur, uel quia cum eo plerunque quoque hascitur ; hic uero Anconae in magna reperitur copia,cuius uires uedimes interficiendi,antiqui ignorarunt,ut ex Gal.quoque percipi potest qui de eo lib. 6.de Facult. simpl.med.sermonem habet, & illi nullam similex tribuit uim, dicens:Bryon thalattion copositum est ex terrena & aquea essentia,utraq; frigida, siquidem&gustu astringit,& calidis quibusvis illitum, ea restigerat,adiuuatq; .C terum Hispani herba istam malliorquina appellant, quia primo ad illos,ex Maiorica,altera insulatu Baleariu,aduecta fuit.
Graece rasse: Latine , placon thalattiosi , marissa alga: Hissanaee as ouas det mar: Italice, a a marina: Gab
λι-. - . PHYCOS thalattios alga marina est, non ea tamen qua apud Mirum ranum Venetiis vitrea uasa parentur; nam & illa alga marina dici meretur, de qua Galen. lib. 8 .de Facuit .simpl.med .ita tradit: Phycos ex mari exemptus & uirens,siccat refrigeratque in secundo ordine, habet enim quiddam modice acerbum.
putata. t. POT A MOGETON, ut ego opinor,ea est herba, quam ossic, cinae hodiernae pulmonariam appellant,eo forsan quia pulmonis uitiis opituletur: quae folio constat betae hirsuto , notis albis emaculato propes.- usis, fontes di aquosos i ocos nascitur,unde fontinalis nomen traxit, de qua o herba. len. lib. 8 .ita dixit:Potamogiston astringit & refrigerat similiter polygo no, sed essentia eius crassior quam polygoni est. TDe Stratiore aquatico . Grince, petilam: Larene , pratioressuuiatilis, ibat latra aquaticus.
438쪽
S T R A T IO T E S in aquis supernatans, sedo simile solium habet, Siratistes quod ut creditur, no alibi quam in Aegypto nascitur,de quo Pim .lib. r. g. cap. 1 8. ita inquit: Celebratur autem & a Graecis stratiotes. Est ea in Aegypto tantum, & inundatione Nili nascitur aiEoo similis , ni maiora haberet folia: refrigerat mite, & uulnera sanat in aceto illita sitem ignes sacros ac suppurationes, sanguinem quoque qui defluit a renibus pota cum thure masculo mirifice sistit. i
De Stratiore, millefolia dicta herba. raece, o lahic Mae: Latine , bariores mille filia
herba, millefolium: Hispanice,milhodias dierua: Ita ita,milles glio: Gallice,millefutasse: Germanice , garbest,flchas arbeli.
H AE C enim herba est, quam hodie pharmacopolae millefolium ap- Millefolium pellant,quum ex directo descriptio illi coueniat, nec enim myrtophyllon millefolium herba est,ut multi crediderunt. Nascitur autem millefolium uulgare in prati locis siccis,& prope uias, non uero aquaticis locis,ut myaeriophyllonsa cuius millefolii radice caules semicubitalis altitudinis nascuntur,numero tres, quatuorue aut quinque, in quibus folia sunt avicularum pennis simillima,& ad ea multu accedentia, quae sylvestre cyminum emitestere solet.Caeterum,in summitate caulium,iimbellae albae sunt,quae aliqua-do rustescunt,ut iure dicendum sit, terrestre hoc millefolium,officinarum millefolium esse,non uero myrtophyllon .De quo Galen .lib. 8 .de Facul Csimp med .ita tradit: A quaticus stratio testiumida & frigida facultate est iterrestris uero,nonnihil habet astrictionis, proinde & ulcera glutinat .
species,quam altera flores albos habet,altera uero luteos,quibus pro dandis XoIor bus,taqita medicaviento ano ditio,& tepotate, saepe utimur.C. erg duas alias species huiust uerbasti, Ruel.credidit,eas esse herbas,quas quida herbas paralysis; alii uero herbas primi ssoris appellat,alteri quam flos alb' uerba . inest,alteri uero luteusina folia utris crispa admodu sunt,uius pastoris dis mi isti . iiii ii -
439쪽
18 AMAT i tu SITANI co MM pNT. placi dicti,simillima,quas quoq; herbas Fuchfius,taqtia ueras uerbasti species in suo depinxit Herbario quae dubio procul costringediiiires obtinet. Porro ex Dei basco lychnia feri possunt, unde a Dioscoride lychnitis, sethryallis oppellatur. Cuius soles rustici in Italia,& nonnulli in Hispania, pro coagulando licte usurpant, & illius semine contuso & pani uel caseo mixto, Hispani pro interficiendis lacu stribus piscibus utun tunde quo Gal. lib. 8 .de Facul. sinis l.med. ita inquit: phlomus,idest uerbascuseius due sunt species; quaeda enim foliis est candida, quaeda uero nigra; Rursus,albae qui de mas est,cuius folia angustiora Demina cuius maiora uisuntur: E st & alia phlomus agrestis,flores habes aureos & luteos necnon alia qua phtomida appellant; Prioru duaru radix acerba gustu est,& fluxionu affectibus prodest,atq; adeo dentium doloribus: ci folia digerendi uim habent, s militet S aliaru folia,Omniu quippe folia desiccandi & detergendi uim possident.
HAEC in Aethiopia tantum nascitur.
, --. A R C TI V M non est lappa minor,ut multi salso credebant, quum lappa minor xanthion sit Dioscoridis; est uero arction herba ubique nascens, cuius tenelli cauliculi in cibo cardoru uice usurpantur.Folia etenim crassa uerbasico similia herba haec habet,de cuius uiribus ita tradit Gal.6.de Facult.flmpl.med .libro,dicens: Arctium quod thapso uerbasto est fimble,radice tenera,candida,dulci,caule oblongo S molli,semine cymino sinili:tenuium est partium,ob idque facultatis modice exiccantis & extergentis,quamobrem radix ac semen eius in uino cocta, quadantenus dentium dolores mitigant. Porro ambusta Schimethia non horum modo deco- . ctum,sed & caules teneriores sanare possunt.
440쪽
IN DIOS CORID. LIB. QvARTVM. Enarratio. io 8.
N A S C ITV R Lappa maior ubique cum caule,& sine illo; Quae L. D m
autem cum caule nascitur folia cucurbitae similia habet, fructum uero ro- ρη- tundum, hirsutum tenaci nexu uestibus haerentem, unde philanthropos herba dicta est.Caeterum,differt planta haec a minori lappastum folio,tum etiam fructu,ut capite de Xanthio dicemus. Quae aute sine caule nascitur lappa,folia tantum habet,lata,ampla,quibus multi uice branchae ursinae,nosne ingenti errore utuntur,hanc uero de qua agimus, lappam maiore ap- Error maipellamus, At qui aparinem lappam esse dixerunt omnino errarunt, ut suo torum diximus loco, de hac uero lappa maiori ita tradit Galenus libro sexto, de Fae.simpl.med.Lappa maior digerit simul &desiccat: astringit tamen n5 nihil,unde talia eius antiquis ulceribus prosunt.
NISI Fungorum genus aliquod Petasites sit, quid na sit ignoramus, Per se ei. in Gallia porro eam nasci Ruellius tradit,pro qua Fuchsius lappam maiorem a nobis descriptam capite superiori,in suo depinxit Herbario.
Graece, figet Latine, epipactis,elleborines, elleboris.
SIMILIS nigro helleboro,elleborines herba est, minutiori tamen Elleboris folio uestita,quam Ferrariae in hortu Magnifici AEEaioli nobilis Ferrarien nei, sis uidimus. Quu igitur Dioscorides dicat, elleborines folia habet minima, intellige comparatione ad folia nigri ueratri,ellebori dicti. Fli.
De Fumaria herba. Graece, a Latine,capnos,fumaria herba,fumus terrae: H ispanice, Palamissa dierua: Lusitanice, hierva molari: Italice, fumo terre herba: Ga lice , fume terre ovied degellae: Germanice, erArauch.
F V M A R IA herba,officinis fumus terrae dicitur,quae ideo a fumo Fimus ter denominationem traxit,quia eius succus oculos cIarificat,& in eo iniectus, ueluti acutissimus sumus,multas euocat lachrymas, Praeclara enim & multis encomtis,ob raras eius dotes,digna est herba, aestiuam bilem purgat,