장음표시 사용
441쪽
ao AMATI LvSITANI eo MMINT.& adustos depellit humores,ac puriorem & mundiorem sangu nem tebdit, mirifice enim morbis biliosis opitulatur, & iis qui ex sanguine adusto
originem trahunt,ut morbo Gallico,pruritui,scabiei, serpigint,leprae, pso, ra elephantiast, quartanae,& aliis uariis,pro quibus,ex ea syrti pus,ac per capanam destillata aqua,in officinis parantur. Caeterum, uentriculum, iecur,& intestina,herba haec roborat,& unice obstructiones aperit, ut ex Galeno percipitur,qui libro septimo, de Faculta. simplicium medicamentorum stimariae ita tradit et Capnio id est fumaria,acris,amarae,& acerbae qualitatis est parti teperatura ceps,quamobrem urinam biliosam,multamque prouocat; sanatque tum obstructiones, tum imbecillitates iecinoris; Succus eius oculorum aciem acuit,non parum trahens lachrymarum,ueluti ipse sumus, hactenus Gale nuS. RecentioreS uero,ut Melae,Serapio,& alii,nonnihil malignitatis huic herbae tribuunt,quam facile corrigi,aut cocco,aut passiilis enucleatis,uel earum melle contendunt,ut uero illius uires debiles efficaciores fiant, illi mirobalani, sene,&aqua casei,adiungenda sunt. Porto,ex floribus fumi temconditum saccharo paratur,pr dictis coueniens assectionibus,quod curio,
si pharmacopolae paratum in officinis habeant semper, uelim At huius succi dosis,in potu ut testatur Melae ab uncia media ad duas usque propinari debet, decocti uero ab unciis decem ad quindecim , pullieris uero adrachmis tribus ad quinque: parum enim calida herba haec est, sicca uero in secundo gradu.Destitiae Loro. .ece, h Ivos 's: Latine, tos dome sic stilla lotos, trifolium latium, Ox triphdisson, acetosum trfotam allis culi, es ludi agri folium acetosum, sos: Hispastice, aet eri de tres holas, alleludia: Iradice, trifolio acetoso: Gallice, tre
se acetoso, ue ala a copetu: Germanice aurereser.
tbtu, A. L OT V S fatiua, ut ego opinor,acetosum trifolium est, cuius foliati . cordis figuram imitantur,& eum Plinius Oxyn, libro vigesimo septimo ,
A qt'fim capite duodecimo appellat; recentiores uero panem cuculi,uel panem cuAthla d. niculi,aut alleturam uocant,quod ad restinguendam sitim;& stomachumo es. dissolutiim a caliditate,recreandum multum ualere creditur/ in hortis au Panii cu' tem satum plerui ite reperitur,& ut tradit Galenus, ut mediocriter conco quaendi ita: etiam exiccandi uim po ssidettidem un in caliditatis frigidita piconiugi thodiae quodammodo lotos sativa haee existitila I emno I D 2l:
442쪽
lice, Gallice, Germanice,meliloto.
sYL VESTRIS Lotos, siue trifolium sylvestre,ea est herba, qua Loth, Bb
hodie uniuersa fere Italia, Germanias ac Gallia, pro uero meliloto Usur- uestris.
pant De quo Galenus citato loco ita dixit:Semen agrestis loti, secundi est 'iuptrum ordinis calfacientium,habetque nonnihil abstersorium ; porro Aegyptiae toti semen etiam in panes fingitur.
IN dignoscenda Cytiso herba,multi decepti sunt, norantes quod ue usui, ra cytisus,ea sit herba, am uulgus trifolium odoratum appellat, ut eius et, biguis figura &odor attestantur, & qua equi &iumenta multum in eis oble- odoratum.ctantur. Cuius causa,Itali eam,trifolium caballinum nominant, imo ita ea beluae delectantur,ut librdeum illius loco respuant,quod doctissime a Ma- μμ h e thiolo Senensi primo animaduersum fuit,& non immerito Hispani herba, et Itali foenum maxime laudant,in quibus cytisum maxime abundare uis dent ; de qua Plinius merito libro decimo tertio,capite vigesimo secundo, ita tradit: Frutex est & cytisus ab Aristomacho Atheniensi miris laudibus praedicatus,pabulo ovium; aridus uero etiam suum: Spondetque iugero eius annuos perpluris uel mediocri solo redditus. Vtilitas herbosa, ergo &eo laetior satietas quod perquam modico pinguestunt,& quadrupedia,ita ut iumenta hordeum spernant.Non ex alio pabulo lactis maior copia, aut melior, super omnia pecorum medicina a morbis omnium praestante. c,ssu, laequin & nutricibus in defectu lactis aridum,atque in aqua decoctum potui e cancum uino dari iubet,& firmiores celsioresque infantes fore, & caetera: De quo Galenus libro septimo de Faculta.simplicium medicamentorum, ita tradit: Cytisi folia digerendi facultatem obtinent, aqueae & temperarae mi
443쪽
Lotus Aea HANC hucusque non uidimus, eam tamen speciem fabae Aegyptiae in ' ignami dicti,esse,pro re certa teneo,cuius quoque radices,in uictus usu, hominibus sunt,&de ea Theoprastus libro quarto, de Historia plantarum, capite decimo,sermo em habet; Galenus quoque ubi de toto agit, ita tra su vita Porro Aegyptiae toti semen etiam in panes fingitur; caeteium lotus Audi haec Aegyptia,proprie Andacocha est,non uero qui uis altera toti species, est. ut multi putant.
M, φ.hlal MYRI Ophyllon non est millefolium uulgare, ut abunde capite de Iob. Stratiote terrestri,millefolio dicto diximus. ec herba in palustribus nam scitur locis,non multum uulgari millefolio absimilis.
si Marrhide, herba. Graece , μη : Latine , mr is , cicutaria: Vulgo
M, tu, A N o N est ceresolium myrrhis,ut iam diximus Est uero Myrinis heneularia her ba cicutaria dicta,cere lio admodum similis,& ubique obuia, qua Salmata est, licenses abundant,& de illius uiribus,ita meminit Galenus libro septimo, de Faculta. simpli. medicamentorum: Radix eius est odorata & dulcis,mensesque mouet,nec non thoracem atque pulmones purgat, calfacit itaque secundo ordine,cum partium tenuitate.
Mdie ... R E FERT Ruellius libro tertio de Natura stirpium, capite centesimo vigesimo sexto,myagrum in Gallia nasci, & in campis seri, a Gallisscamelinam,uel camemina appellari. Caeterum, dicitur quoq; melampy
444쪽
IN DIosco RID. LIB. Qv ARTu M. 33ron,id est nigrum triticum,herba haec, ex cuius semine oleum exprimitur non solum lucernarum luminibus, sed pauperum condimentis conuenies. In Belgica quoque regione nouimus nos plantam seri ramosam folio h deraceo,gallinis,& alitibus dicatam,quia eius semine maxime gallinae oblectantundi ex eo quoquep miscue cum aliis seminibus,oleum exprimur, de quo Galenus libro septimo de Fac.simp.med.ita tradit: Oleu quod ex semine ipsius funditur,emplasticam facultatem obtinet.
De Oenava. Gretce, ana p. : Latille, Omagra, Ollagra herba.
NEC in Hispania aut Germania, Italiaue,unquam herbam hanc uide oenarra. re potui, quae ad domandos equos,& alia cicuranda animalia optima pro- Onagra.cul dubio esset. De qua Galenus lib. 8. de Fac. simp.med .ita tradit; Onagri radix arefacta uinosum qdda redolet, maximeq; ad uini facultate accedit.
bouis: Hispanice, Eoa debues erua, qua de Vacca: Ita
livosa osse: Gallice, laque A beus: Germanicei ochesmetu .
i A D E O Cirsion,nostrae uulgatae buglosse respondet,ut omnino fateis .m dum sit,eandem esse herbam,cui sententiae Ruellius quoque patrocinatur,& merito; quia videmus buglossam aliquando triquetrum habere caulem, spinosum,ex cuius floribus nescio quid evanescit,ut animaduertenti notueuadet; nam in caeteris ita inter se respondent,ut spectanti nulla dubitandi maneat occasio. Proinde Mathiolum in hac re,minus bene dixisse credi- ' derim,quum cirsium alteram herbam a buglossa esse contendat. Dicitur uero,cirson, quia uaricibus conueniat: m ut tradit Andreas Herbarius, eius radix ubicunque uarices infestant,religata, dolores sinit, Hodie uero ex ea cum syrupus,tu stillaticia aqua,in officinis habentur, febribus, & in adustione inclinatis humoribus conducentes: non minus quoq; ex huius herbe floribus cordialibus, coditu exsaccham parat, e erua cordialis dicta.
ba, inguinaria , lusimum , alibium, hilaria herba: Vulgo , stilliaria herba, dio herba.
445쪽
, , isti; NASCI TVR ubiq; herba ista,quam nonnulli pharmacopolam,
cus. filium ante patrem uocant,&eam alibium uulgares appellant,ut Leonice' 'his', nus doctissimus uir, in eo libello, quem de morbo Gallico edidit,indicauit. lugu sis, Aduertendum tamen, quod Serapio,herbam istam inguinariam,cum erra herba. gio confundit, Uanquam tamen no sine errore ingenti.Dicitur uero astet Serapio er Atticus stellaria herba,quod soliola stellarum modo disposita habeat, dem ' qua Gale .lib. 6 . de Fac. sim p. med. ita tradit: Aster Atticus, partim quidem digerens est, partim autem refrigerans, uerum id non astringit. Est &alia, sis is i. herba stellaria quoq; dicta,quam multi alchimillam, alii uero pede leonis lis h. bd. appellant,quae maluae folia habet,sed duriora,neruosiora, ac magis crispa, Pes leonis in quibus per circu ferentiam extremitates octo dentat s sunt,& ita disposhq M' te,ut quum folia ex toto aperta sunt,stelis modo eradiare uideantur: nam huic caulis in altum crescit, ex quo ramuli plures enascuntur, in quorum summitatibus,siores quidam stellae modo dispositi sunt,qui ex luteo uir scunt: porro illius radix digitalis crassitudinis est,tongitudinis uero dodratalis & amplioris. Nascitur autem herba hec Maio mense, floret uero Iunio .Multis dotata uiribus herba haec est, de qua Author ille qui ad Pandectas additiones adiecit,ita inquit: Stellaria herba nascitur in montibus Apenini, quq folia malue gerit,& mirabilem habet proprietate, scilicet ad redis dendas steriles mulieres,secundas illis quolibet mane coclear unum predicte herbe,in puluerem redacte, cum brodio capi, uel uino generoso,per ui, ginti dies,in potu propinando, Quibus nos addimus, modo mulieres ster, les fiant & non c5cipiant,quia ob lubricitatem humorum, semen genitale
non retinent.Est enim herba hqc constrictoria,& ea de causa eius sicci herbae puluis,iis qui ex alto cadunt,securissimo iuvamento conceditur,modo in decocto eiusdem herbae,uel aqua stillaticia detur,non minus quoq; contra enterocelas ualet,& muliebres menses constringit,imo ita mulieru g lnitalia constringit huius herbe decoctum,aut stillaticia aqua, ut corruptas sque ac uirgines reddat, modo super decocto, ad aliquot in sedeant dies, no minus quoque pendentes mamilla rotundas, ac duras,cotractasve reddit o
IGNORAT V R hodie, qui Isopyron herba sit.
De mola purpurea. ince , mi me*vea : Latine ionPorph rion , uiolaprum rum
446쪽
rea: Hispanice, uioletas: Italice, violemamole: Gallice, uio lette de Mars: Germanice, blauu uesti oder Meri ete uis v.
NON minus ornamentu uiole q rosae Officinis hodie praebet, que nolatu purpureae,sed etia albs,& inodorae frigidioribus quibusda locis nascutur: Ex uiolis multoties in infusione repetitis, rupus uiolaceus solutivus, no minoris uis,ac syrupus ros acetis solutivus,sitie multaru infusionum dictus,coficit,quo in pleurit id ac pectoris uitiis, pro eXpurgada aluo, ad quatuor usq; uncias,utimur.De uiola ita meminit Gai lib. 6.de Fac. sim . med.Ios,id est uiola,eius folia aquea &subfrigida substatia superante possidet, Pinde tu per se,tu cu polenta illita,calidas phlegmonas mitigat,imponunt& ori uentriculi estuat & oculis.Pl ira uero de violis apud Mesue legito.
Graece, x suua: Latine, cacalia.
QV A E acacali conueniunt,cacalis Pliniu tribuisse deprehendimus ;nouimuS aute nos,acacatim frutice erice no absimilem,fructum rotundum album,margaritis simillimu ferre, ut primo libro diximus. ut omnia Plinius cacaliae lib.1s . cap. i t. tribuit,dices:Cacalia siue leotice uocati r semen, margaritis minutis simile,depedes inter folia gradia,in motibus fere huius grana qndecim in oleo macerant,atq; ita aduerso capillo caput inugit:porro Gal.de cacalia ita sub cacano tradit,lib. . de Fac. sim .me. Radix cacani, crassa emplasticaq; et exiccate habet essentia,sed mordacitatis e te, quare macerata uino sicuti tragacatha,et lincta,aut comasa,arterie aspirates sanat.
Enarratio. I LS- No ubiq; ut multi autumat bunio nascit,qd ex Argeta quu apud Ferrar. agebamus,ad nos delatu est,caule quadragulo subtilisfolio uero apii, ita radice,aesptermiseruliqua ipse hucusq; no uidi, ob cuius forsan cu rapis et napis similitudine,multi raporu simul gen' esse dive ut.cstem hui' decoctu purgationibus foeminaru,uefice,et urinq,utile esse,certu est,et ut tradit Gal. lib.6 .de Fac.sim .meadeo excalfacit,ut & urinas moueat,et meses si uocet.
Viola pgro purea sar usuiolatus solutimi Caralia herba.
Concauus Galeni, ac calta est. Bimiora ,
447쪽
. L HA EC herba,ab Italiae herbariis uisa non est,natatur autem in cre,' ta tantum cuius semen contra uenena efficacissimum medicamen est, ea de causa Antidotis miscetur.
De Chamae sto. Graece, Um - : Latine,chamae sonterresbis pede raderre Iris herba: Vulgo hedera terre bis.
ep.M, T HAEC nisi illa sit herba,quam terrestrem herbam, & terrestre hege. s. ram appellant, quae illa sit ignoratur, de qua Galenus libro octauo desac. sm .med. ita tradit: Chamecissos,flos eius admodu amarus quum sit,iecur H obstructu aperit,daturq; & coxedice laborantibus: Ceteru Ruellius,haca se in Gallia visam,ime a terrestri & uiticosa illa dicta herba disserete testat.
Enarratio. ra g. 5-- T A Metsi indiffereter caput hoc,de cham leuce uel cham epice,legata re. tur,Plinius tame tanqua de rebus diuersis sermone habet,sib ag eap. id de lcham eleuce sic dices:Chameleuce apud nos serranu, siue farfugiutrocant, nascitur secus fluuios,folio populi,sed ampliore,Radix eius imponitur catbonibus cupressi,atq; is nidor per infundibulu imbibitur, in uetere iussi.Cbam est De chamepeuce uero,ita inquit: Cham epeucelaricis foliis similis, lubor
ueh Di., multu coueniunut iure dicendu sit,cham peucen Plinii, herba esse de quastoridiaest Diosco rides in psenti agit. Gal tame sub chameleuce,lib.8 . de Fac.sim.me. ita tradu:Cha leuce, calfacit quodammodo tertio ordine,siccarprimo.
bourroche. . Enarratio. racto Rometae. Dioscoridis & Grecorurn bi Iotas, nostrarumi est borrago , De qua carmina ita feruntur.. CR sium borrago quae tria dona ago Gaudi semper ago, per uireseo in his omnῖ levor Cresco..
448쪽
INAEDIO S c OR ID. LI B. Qv A R et v M. 3TE X ea syrupus paratus habetur,non minus aqua per campanam elici-thac ex floribus conditum cum succharo, inter cordiales dictas conseruas primatum obtinens.Caeterum,ob id quod laetitiam buglossus inserat,mul pulis, ii Graecorum nepenthen buglossum esse dixeriit, inter quos Erasmus Rot. 'ere ubet in sua Moria,nominandus uenit. Galen .uero de bugio sta,lib. 6.de Facult. β' ''simpl.medicament.ita tradit: Humidae calidaeque temperiei est,uinim; iniectum hilaritatis causa esse creditur, sed gutturis etiam lenit aspredinem, si melicrato coctum sumatur.
Graece, : Latine, nos se, canis lingua, lingua canina: Hispanice, vitilabi linguoa de Perro dierua: Italae imagua di cree: Galboe, langue de chira Germanice,buam T.
V E R A cynoglossa, omnes Hispaniarum seplasiarii utuntiit , quani P gitis sua uoce,uinieblam uocant; secus autem Italiae mangones, qui cynoglosesam alteram lata folia habentem pro uera usurpant. Est autem uera cyno glossa herba solia oblonga crassa,& hirsuta habens quae rotae modo instar WSolis depicti,absque caule, ore,& semine apparet,ex qua piIlulae de cyno- glossa dictae pro euocando somno parari debent; frigida autem natura herba haec est; det qua Galenus nullam quod sciam mentionem fecit, libris suorum Simplicium
HODIE haec ignoratur, quae apud Venerem deam forsan reperiti
posset, quum amori tantum conueniat
Enarratio; I32. ET hanc quoque Venus sibi seruatam occultatam habet; ia amo-Leontopo, rum ueneficiis ualeretantum dicitur: qu.
449쪽
HIPPO GLOSSVM disserentem ess eherbam,a lauro Alexandrina,satis ex Dioscoride percipi potest,qui utriusque historias disserentes facit,tum etiam quia uiribus,dispares eas quoque constituit Est enim hiaepoglossus siue hippoglossidion,eadem cum lauro Alexandrina, nisi quod plerianque in hippoglosso ex maiori & uero folio, minus solium ex medio non oriatur:quodsi illi inesse aut nasci contigerit, nunquam inter illa duo folia,fructum rubru illum gigni uidebitur, qualem in lauro Alexandrina oriri percipimus;& ea de causa,laurus Alexandrina a Theophrasto epiphyllocarpos nominatur,quia intra duo folia fructum rubrum ciceris magnitudine fert, quam nonulli masculum, hanc uero hippoglossum de qua agimus foemina appellitant,cuius folioru uel radicis puluis,drachmae pondere in potu,contra matricis praefocationes ualet,ueluti contra intestinate ramicem,quanquam in initio potius obesse quam prodesse appareat;& ea de causa , primis diebus brachiali ligatura optime fasciandus est aeger, ut suae renitatur potentiae,sed postea paucis interpositis diebus, mirum in modum agglutinat consolidatum
NASCIT VR uatiis in locis antirrhinon, herba folio maiori ana, gallidis,fructu uero paruo,sed uituli capiti perquam simile,unde nome traxit,quam apud Belgas primo mihi monstrauit,Simon Sosiensis pharmacopola diligentissimus. Qui antirrhinon, aparine similem faciunt, omnino errant,in qua re non minus Plinius taxadus uenit, quum antirrhinon lino assimilat,eamq; lychnim agriam appellat.Nam etsi antirrhinon flore put-pureo lychnidi simillimo insigniatur,non ea tamen de causa, antii rhinon lychnis sylvestris dicenda est herba. quum tantum inter se disserant,quantum penicillum ab arca. De qua Galenus libro sexto de Facultatibus simplicitiin medicamennita inquit:Semen habet inutile, estque eum bubonio similis facultatis herba. R
450쪽
Enarratio. 13S N A S C IT V R catanance in maceriis, & prope uineas, siliculi 3 - edidia ..duncis,paruis,quae quum exiccantur,tanquam milui aut cati ungues apparent,qua de causa,Hispani,herbam hanc,cati ungues appellant; secundam C est M. uero,hactenus non uidi,non est tamen bistorta,ut Ruellius falso credidit, dis herba, utranque uero ad amorum ueneficia ualer illisque ad eundem effectum, Thessalas mulieres uti Dioscorides testatur.
De Tripolio. .ece, basAM: Latine, tripolium, Serapionis turbit.
V o C A T Serapio tripolium turbit, quod hodiernum non esse tu bit,iam album quam nigrum,officinis commune, uel ex hoc satis probari potest, quia radix a Barbaris & Mauritanis hominibus turbit dicta, & hodie seplasiaris uulgaris,absq; odore est,nec in ea feruidus aliquis sapor percipitur:imo si Actuario uiro Graeco & doctissimo fides habenda sit, a quo Melae multa mutuatus est,& suo inseruit operi;fatendu procul dubio est, turbit album radicem esse alypi herbae,nigrum uero turbinpityusae, ut pro Turbit atapriis capitibus abunde diximus. Caeterv Plinium confudisse tripolium cu brumm radiae pollo,ac quae tripolio debebantur,polio no sine ingenti errore tribuisse,certum est. De tripolii uero uiribus ita tradit Gal.lib. 8.de Fac.sim Pl.med. Tri ere...polii radix gustanti acris est,& facultate calida in tertio excessu.
Graece, u-x: Latine,adianton,capillus Menersi, coriandrum aquaticum, cincinnalis herba: Hlyanice, culuntrisso poetO: Lusitanice, auenqua: Italice , capel Menere: Gallice, capillo teris: Germanice, uuideriod Dum rabar.
AD IANTVM officinis hodie capillus Veneris dicitur; cuius Adia, ..
duae species habentur,& de illis Plinius libro 11 .capite a. I. sermonem ha-ceapilluaebet, dicens: Aliud adianto miraculum, aestate uiret, bruma non marce- Veneris.
scibaquas respuit, perfusum mersumque sicco simile est, tanta dissociatio