장음표시 사용
91쪽
nullam habeant curanuin Chio uero insula ita feliciter nascitur,ut non modiocre uestigal quotannis ex ea ciues habeant, ex qua mastichinum oleua olei Idisti. in officinis paratum reperies, ut suo diximus loco,quo frequentissime ut scim 'crumi' mur, praecipue pro roborando uentriculo, dc ut tradit Galenus de mast che libro septimo de Facultatibus simplicium medicamentorum canili quidem & Chia,astringit simul emollitque:proinde stomachi,ventris, inte, stinorum iecorisque inflammationibus competit, utputa secundo ordisse excalfaciens &siccans: nigra uero quae Aegyptia dicitur,magis desiccat, in nusque astringinquamobrem aptior est ad ea qui ualidiorem digestiones per halitum postulant;porro oleum quod praecipue ex Chia conficitur, si, milis est cum mastiche facultatis. Caeterum, quum camphora siue capti chis, s . ra, mastiche alba adulteratur, non alienum erit si in praesenti de ea uerbis ' cerimus. Est igitur camphora arboris gummi,quod praecipue Lusitani phstri ex insula Burneo apud Indos adferunt,quanquam tamen e regno Fabiur aduehatur, quod regnum Serapio ex sententia Isaac Fasellum nunc pat et Haec enim & praeparata,hoc est alba,& non praeparata, id est cruda, ainigredinem tendens, ad nos portatur, quam non minus ac infimum Eucchrum,ad suppremam albedinem redactum, in quasdam formulas redigusit, quae Arabum consensu, frigiditatis & siccitatis tertium occupat gradula:
Camphora quamobrem & capitis dolores,quia caliditate eueniunt, mulcet; inflammas T O ' tiones restinguit,renes refrigerat,& semen genitale absumit,non minuisau . t . . di. guinis fluXum cohibet,praesertim narium, modo cum succo uuae acerba nne. Ponatur, crebro usu assumpta canitiem accelerat,& stomachum debilitat: haec somnum conciliat,modo eius nimius usus non sit:qui si fuerit,procul dubio insomnium adfert, huius enim granum unum aut alterum in aqua nympheae, aut portulacae lachicaeue,ardentissimis febribus laborantibus b, bendum non sine magno iuvamento propinamus, somnum enim conci lianct capitis dolorem summouet, & febrilem aestum ardoremue remittit. Camphora Qui uero hanc calidam esse opinantur,penitus non sunt audiendi:quii nos
Itis omne odoratum calidum esse naturalis philo sophiae dogmata do ceant, stGalenus libris de Facultatibus simplicium medicamentorum non siluit,
quin potitd monitos nos reddit, dicendorquod nec a calore nec ab odore, de facultatibus simplicium medicamentorum iudicare debeamus. Depre henditur autem sincera & uera camphora a falsa, si pani calido e furno ex tracto inclusa humescat: si uero sicca maneat,falsa & adultera iudicatur.
Caeterum operaepretium est audire qua innocentia Burnei homines, canis cisisF5. , Phoram Lusitanicis mercibus permutent: ut enim Lusitanica nauis in ea ii, quo modo tora applicuit,mercatores non procul a littore, nec enim longius procede em trum' re audent,humi merces reponunt, quas quidem camphora permutatas irae
lunt,quo facto e uestigio se ad naues recipiunt. Accedit Burneus & merci bus inspe
92쪽
IN DI JS CORI D. EF B. PRIMvM A 8bus inspectis,nec inique aestimatis,parem pretio caphoram iuxta apponit, suo denuo recedente,adest rursus Lusitanus, ct si par permutatio uidetur, propriis relictis mercibus,camphora secu auferri fiuntq; plerunq; freqtientes accessus illi recessum; disceptantibus de permutatione, donec tandem coueniant,quod potissimu in causa esse arbitror, ut camphoram ferentis arboris species,nostris hominibus minus sit cognita: Alteram uero camphoram albissimam e coelo cadentem nonnulli qui ex India redeunt, se uidisse contendunt et uocant enim Hispani camphoram adiecto articulo Arabico, ut plerunq; faciunt al, alcamplior. na alco hol,longe apud illos alia res est, utpote Dioscoridis stibiusanti montu dictu, ut suo uberius dicemus loco.
De Terebintho Graece Larine, terebinthus; uulgo terebintho.
TER Ebinthus arbor, nostro orbi ignota est,eR qua uera terebinthina desudat, cuius Theophrastus meminit lib.s de Plantaru historia, capite. it.& illius uerba Plinius ita ad uerbum ut plerunq; solet, reddit, lib. i 3. capite c. dicens: Syria & terebinthu habet,ex iis mascula est sine fructu, foemina, rum duo genera, alteri fructus rubet lentis magnitudine: alteri,pallidus,cuuua maturescit,non grandior faba, odore iucundior, tactu resinosus circa Idam Troadis et Sed in Macedonia breuis arbor haec atq; fruticosa, in Da masco Syriae magna materies ei admodum lenta, ac fidelis ad uenistatem, eximii ac nigri sple doris, flos racemosus olivae modo,sed ruber, solia densa, fert & folliculos emittentes quaedam animalia, ceu culices, lentoremq; resinosum,qui ex cortice erumpit.Haec ille ex Theophrasto. Hodie uero in Italia nasci terebinthum no procul ab Urbe audio,cui folia lentisci paulo maiora insunt. Venetiis quoq; arborem istam in hortis excultam,non . nulli contendebant:mea tamen sententia falluntur, quum folium a uero terebintho multum distet, illius praecipue arboris,quam terebinthu esse cremdebant.Caeterum,ex terebintho ut diximus, resina desudat, quam terebinthinam ueram appellamus, ut capite sequenti uidere est, porro terebinthi facultates uiresue, Galenus lib. S. de Facult. sim . med.ita attingit dicens;cortex,folia,& fructus eius astringui, & secudo ordine ex calfaciunt, ualde etiaquod siccet, liquet, porro fructus aridus propinquus est tertio ordini d siccantiu: calfaciti ualetenquare & urina prouocat & lienibus auxiIiatur.
Enarratio. 83. Nascitur& liquida,ilita NA SC Itur uera terebinthina,ut diximus exterebintho arbore dicta, cuius penuria, tuu raro in Italiam,& Hispaniam adferatur,resina ex larice Asaia Abius est. Terebino thui Terebiae
93쪽
illius loco utimur, quam salso terebinthinam ossicinae uocant,quanquain hoc magnus ii 5 comittatur error, quit utraq; easdem fere uires ac secubtates obtineat,ut testatur Galenus, cui postea subscripserunt Paulus Aegi, neta,& Aelius; Satius tame esset uera uti terebinthina. At dum ea caremus, Terebinthi laricea uti recte mea sententia possiimus. Caeterum antiqui medici, terebia, 'μ μυμ- thina pro subducenda aluo olim utebantur, ut apud Aeginetam legi
re quiuis poterit, libro primo suae medicinae, capite. 13. in quo seni piuictus rationem debitam describit, ita enim eo loco Paulus Aegineta ibquit: Quod si uenter magis astrictus nihil deiecerit, & Mercurialis he ba , ct cilicum abunde sunt, benefacit etiam resina terebinthina, interiri
unius auellanae,interim duarum triumue magnitudine sumpta; capite ubro .g3 .in quo quae sanis aluum subducant,& quae urinam moueant, recitat, tradit: Aluum iuuabant terebinthina,ex qua oliuae magnitudinem dormi, sev pr' turis offerebant, at quum acrius subducere eam cogitamus rheu momen, .... hiis, tum admiscebimus: nos uero hodie non tantum uentris soluendi gratia, tur Paulus. quantum renum eXpurgandi causa , ieiuno stomacho pondere unius useciae cu Euccaro,propinamus,cuius accipientis lotiu,moschi odorem refert.
Habetur quoq; liquida resina ut Dioscoridi placet,ex piceis, pineis siue t dis arboribus, quod ita esse scimus,quanqua ab istis arboribus resina absolute dicta sicca, cocreta siue dura colligatur,potissimu tamen a pinastro,ta messi si nonulli hanc strobilina appellent: qua de causa Plinius lib. t .capite. 1 o. resinam siccam colligi a piceis & pineis arboribus tradit, nonne gat tamen Plinius,& liquidam arbores istas destillare resinam, quia tamea
paucam; siccam uero siue concretam copiosam,ea de causa liquida sub-Piu Grum licuit. Haec uero resina sicca coquitur,&hodie pix Graeca,sive Hispana pix
dicitur,quam officinae Colophoniam quoque appellant,quia in Colophone urbe Ioniae regionis clarissima paratur: Secundum enim resinae col remo ipsius maiorem minoremue cocturam,alius & alius ei inest color; Semper tamen transluci da manet, quam coctam quoq; in praesenti loco duc illis Dioscorides nomina t.Veru,ab abiete liquida resina, quam seplasiarii oleuis. abietis,sive oleum abiegnum appellant,emanat; quam Dioscorides caetrariq; post eum authores cognouerunt,quum in abiete sicca resina raro reperiatur mo abietes siccam resinam ex se emittetes,ut refert Plinius,more bidariunt,& sicca resina in eis,pro morbo habetur.Proinde credere fas est, Dioscoridem lachrymam istam abiegnam nouisse, quanquam de huius arboris sicca resina tantum mentionem secerit. Afferatur autem, ut testatur
Dioscorides,optimae resinae,ex Pity usa insula, quq ad Hispaniam est,&ut Reym hodie nouimus, non procul a Balearibus insulis. Sunt igitur, ut breuibus ritu, M. absoluam,resinae liquidae,terebinthina arice &abiegna,quaquam & haec 'u. sicca quoq; reperiatur: Siccae uero sunt, absolute resina dicta, ex piceis R
94쪽
pineis arboribus collecti , tametsi liquida quoq; ut Dioscoridi placeror
periatur. Lentiscina,quae caeteris siccior & durior est, praetereunda non est, quam Plinius inaduertenter inter liquidas computat, caeteras uero resinas suis locis enucleabimus,nuc uero Galenu audiamus lib. 1. de Copositione medicamentoruper genera,in emplastri uiridis Andromachi confectura,
qui dilucide admodu de resinis ibide sermone fecit, dicens: primu resinae Strobilisa strobilinae in eo meminit, quae ut in Comentariis de Simpliciu nudicame si 'μ torum facultatibus asseruir resinarum longe calidistima est, sicut terebin thina ambabus qualitatibus omnium moderatissima, omnes siquidem c lefaciunt & exiccant sed hae magis,illae minus. Validissima igitur est stro- bilina,moderatissima ut dixi terebinthina,quinetiam siccat cellerrime stro-
bilina,&quae priuatim pityi non physema dicitur resina quidem & genere ipsa siccans,&calfaciens,siccando autem a strobilina non superatur, calfaciendo plurimum. Hae ergo exiccatae pinguis expertes sunt, ideoq; emplastra bene adhaerentia conficere non debent, ut tuscosae & liquidae , inter
pityinon physema, id est piceam & strobilinam,media calore abietina est,
liquida tamen diutius perdurat,sicut etiam Colophonia thus redoles, quae nonullis sola uocatur Colophonia, odoratu suauitatem quadam referens, ut abietina,& calore sicut illa mediocri praedita, na scitur admodum modica, atque ob id pretiosa est ; Humidissima tamen omnium altera laricis appellatae disserentia,nam haec quoq; duplex est, una quidem omnino similis terebinthine,altera hac acrior,calidior,magis liquida & odoratu grauior tum gustu amario ed & uasis fictilibus piceam resinam cotinentibus quae subsidet liquida resina, cosistentia & colore terebinthinae adamussim si mistis est,odore & gustu diuersa,ingratior quidem olfactu,sicut & acrior & gustu mordacior . Quare satius est terebinthina omnibus medicamentis quae ulcera recte curabunt, admiscere. Oniam primus praecipuusq; in eis scopus est,ut id quod offertur non mordeat. Hactenus Galeni uerba : quibus suffragantur ea quoq; quae libro. 3 .eiusdem uoluminis , ad istum modum scripta sunt: omnium uero resinarum siccissima est, quam nonnulli sesctam,alii Colophoniam appellant: huic succedit, quae ex figulinis impura, nec frixa sumitur,quam si purges in frictam mutabitur; His ambabus si cior est quae dicitur pityinon physema,ac si dicas picea germinatio,hanc sane ceu squalidam, in praesentis emplastri compositionem non esse idonea ratus, abieci : usus autem sum fricta S liquidis . Iam uero ex iis nonnullae diutius liquidae permanent, quemadmodum terebinthina; aliae cito inarescunt, sicut strobilina, media utriusq; est abietina, quinetiam facultate ca- . - . . lidior est quidem strobilina,mox uero labietina, deinde terebinthina , cum rosilia, pressi resinam miscere non ausus sum, ut quae non nihil astringeret, pu- non in eo, rabit forsan aliquis nobiseu dissentire Dioscoridem AnaEarbeum in seris D
95쪽
. 8 A M A T I L v S l T A Ni co M M E N T. mone de resinis,hunc in modum scribentem,primo de medica mateEacumentario,ex omnibus resinis principatus terebinthinae datur,post eam itatiscinae, tum ei quae de picea raditur, & abieter ultimum locum pinea stto bilinaq; obtinet .in his enim Dioscorides tanquam de infima strobilini optima uero terebinthina sentire uidetur: Verum ego ex iis tribus resinis, strobilina, abietina, terebinthina, principem certe strobilinain calore, se. cunda bietinam, postremam terebinthinam esse dixerim. Quemadmodum igitur, qui inter italiae uina austera optimum ponit uinum Italicum, alius ad qualitatem unam sermonem referens, alius absolute de tota ipsus
substantia, pronuncians, veru, deprehenditur: eadem ratione etiam i later resinas optimam, tanquam medicamentum in multiplices usus accomodatum , merito terebinthinam affirmaueris, non tam en caliditate psmas obtinere. His addenda sunt, quae libro octauo de Facult. simpl. aedidic. ipse tradit, quae quisq; per otium uidere illic poterit. Porro ad memoriam hic reuocandum es quod ex fuligine resinarum,hodie atramenturi Atrameno componitur, quo typographi saepe utuntur, adiecto aceto,& gummi Atatum frim hico, quo tenacius crassum; fiat, uelut quoq; Dioscoridii tempore, pippi in pingendis characteribus parabatur.
H AE C hodie ex Dania affertur, qua nauium ornamenta illinuntur, Alta tam ct eam omnes Hispani aikitran appellitant.
Enarratio. 8 s. HOC non praeparatur,nec a recentioribus commendatura
3 ianito, CREMAT A pice, ipsius fuligo fit, quae non minus ac resinartim fuligines , pro conficiendo atramento typographico praestat, prostant autem uenales fuligines istae resinarum, ubi libri excuduntur , uelut quoq; apud pictorum officinas.
96쪽
Enarratio 8 T- PLINI VS qui centesimo vigesimo quinto anno post Dioscor, plimis ostdem uixit, quandoque Dioscoridem ipsum imitatur, quandoque uero mostoride ut breviloquum dilatat, ut in hoc factum videmus capite: qui libro sexto- A' '' decimo capite undecimo ita inquit: Pix liquida in Europae teda coqui,
tur, naualibus muniendis, multosque ad alios usus , lignum eius concisum , furnis undique igni extra circundato, feruet, primus sudor aquae modo fluit canali, hoc in Syria cedrium uocatur, cui tanta uis est, ut in Ae- c d sum. gupto corpora hominum defunctorum, eo perfusa seruentur, sequens is quor , crassior iam picem fundit: haec rursus in cortinas aereas coniecta, aceto spissatur,& coagulata brutiae cognomen accepit, doliis duntaxat uasisque caeteris utilis, lentore ab alia pice differens, item colore ruti- ..is,
lante, & quod pinguior est. Haec ille. Caeterum pix ad eum hodie Tr .
modum paratur, quo item carbones conficiuntur: concisis enim uetu aestissimis pineis tabellis , & quadrato ordine in area dispositis, posteaquam & arena, &earundem arborum ramis probe obturatae sunt, ignis supponitur , quo desudantes tedae picem emittunt , quam per canales fluentem, aereae excipiunt cortinae: Huius enim in re medica uarius usus est, de qua Galenus libro octauo de Facultatibus simpliciorum medicamentorum ita disserit et Pig sicca quidem desiccat, & calfacit secun- piis , Muldo ordine , at plus siccare ualet quam calfacere, humida uero contra iij. plus calfacit quam siccat, habetque partium tenuitatem nonnullam, quaasthmaticos & purulentos adiuuat, satis est autem cyathi linxisse me suram melli missae: abstergendi etiam, concoquendi, digerendique quandam uim habet , veluti in gustu leuem amarorem & acrimoniam, sic Ieprosos ungues eximunt mistae cum cera , lichenasque detergunt et coquunt item duros & crudos tumores; Cataplasmatis inditae, atque ad ea omnia, humida ualentior est rarida uero glutinandis uulneribus aptior .
Hispanice,breu: Italice Cola de te naturi.
97쪽
86 AMATI LusITANI co MMENT. Enarratio 88 O LIM naties picabantur pice,cera adiecta,quam compositione Eo pistam aut hypochyma Graeci appellant, & eam a nauibus derasam, ualiis
medicis accommodabant remediis: Hodie uero ex pice cum oleo liquida nablas pro ues picatae uidentur:caeterum,ex pice,& cera pauco adiecto oleo,massa quadam componitur,qua mercatores suos sigillant pannos,non minus quoque ex resina eli cera alia paratur compositio, cancellariis pro obsignandis lite ris frequens, nam ea massa qua cerdones pro illinendis filis utuntur, expi, ce cera & sepo concinnatur,reduviis admodum utilis.
Graece Ca ss: Latine, baltus,bitumen,bitumen Adaucum: uulgo bitume de Iudea.
BITUMEN, nomen equivocum est, omnem massam e terra, uel mari, aut fluuio scaturiente coprehendens, siue illa dura, aut mollis, solida hiluis is uel liquida sit: proprie tamen & absoluta uoce, de Iudaico intelligitur biti, D. Dicum, min cuius loco, hucusque, artificiali seplasiarii usi sunt,composito ex pice& uariis, quae subiicere satius est. Nunc uero ex Iudaea uerum & sincerum asportari coeptu est:nascitur aute, ut a Iudaeis accepimus,qui e Iudaea freque rumi ter Venetias ueniunt,&Broccardus in Terrae Sanctae accuratissima describptione confirmat, in lacu quodam mare Mortuo siue mare Salis dicto, in quod Iordanis fluuius euoluitur, quinque millib. passuum a Iericho urbi Caeterum est bitumen hoc, massa quaedam pinguis in lacu illo fluitans, quae ab undis S uento agitata,ad litus emittitur ubi densa & tenax fit, no adeo
tamen tantae duriciei ut pro sui eliquatione sanguine menstruo opus ha, Bitumino, beat, ut multi inepte admodum putarunt. Est uero bituminosum hoc sta,' 'Gnu gnum,ut refert Galenus lib. .de Facult.simp. med .cap. 1 s.cui nullum nec animal nec planta inesse conspicitur,imo quum duo in eum confluant ili uit,piscium copia scatentes,quorum unus Iordanis est,nullus tamen pisciu, fluuiorum ostia excedit,quod si stagnum aliquem aggredi contingat, illico emoritur, adeo est omnibus animantibus, & plantis inimicum & infestum stagnum hoc,de quo quoque fertur,quod corpora quantumcunque grauia si in eum iniiciantur, non subsidunt,aut fundum petunt,sed potius enatant, quia ut Aristoteli placet, aqua illa crassia dc grauis est, unde factum est,quod naves onera in mari plura,quam in fluuiis citra submersionem portare ua lent:quia marina aqua fluviatili crassior est, & melius attollit eleuatq; pon s.A- . ., dera. Hoc enim stagnum est,quod Sodomeum,fiue Sodomenum appella, Gomorra. tur,ubi olim Sodoma & Gomorra, cum suis circuuicinis ciuitatibus a Deo,
98쪽
ob peccatum nefandissimum submersae sunt, ut Sacrae testantur literae; ita uero appellari stagnum istud,confirmat Galenus, loco citato, quum inquit vocant autem eum Sodomenum a circum iacentibus stagnum montibus, quos Sodoma appellitant. Habet enim stagnum hoc,siue mare Mortuum, ut refert Broccardus monachus latitudinem quinque leucorum,longitudinem uero,quinquaginta,& ut idem eodem loco tradit,Patriarcha Hierosolymitanus, qui laepe locum istum inuisit, scribit, mare illud semper fumum reddere & nebulam,in modum camini infernalis, unde tota illa uallis quae aliquando ob sui foecunditatem & amoenitatem Illustris dicta fuit, ad spa- valli, illa licium itineris dimidiae diei sterilis & inutilis reddita est, ita ut nec ullum ger Fr men proferat,sere per spatium quinque leucarum, nisi iuxta ciuitatem Iericho,ubi horti irrigantur a fonte Elisaei,Haec uerba patriarchae Hierosolysemitani faciunt, ut multi hodie cum philosophis credant ciuitates illas, obterraemotum, ab accenso in bitumine igne ortum,subuersas fuisse, sed de iis satis. Olim igitur Syriaci homines, uelut Aegyptii,& infimae plebis Iudaei,
bitumine isto,pro seruandis cadaueribus loco pretiosorum medicamentorum uidelicet, balsamo,myrrha,aloe,& croco,quibus carebant, utebantur: ut ex Strabone libro 1 6 facile percipitur. Qua etiam de causa recentiorum nonnulli,bitumen hoc Arabum m iamiam esse autumarunt:mea tamen sen M-MA,
tentia Mauritanorum mumia Dioscoridis no est asphattos,sed potius pista v isphalios, ut capite sequenti monstramus, habet enim bitumen hoc Iuda, nasuir cum picis odores ut Avicenna scriptum reliquit, & experientia ipsa atte- HI. statunde quo Galenus libro I r. de Facult. simplic.medic. ita dixit: Optimum uero bitumen in mari,quod Mortuum uocant, prouenit: cuius medicaminis uis est tum resiccatoria tum excalfactoria in secundo excessu,merito itaque utuntur eo ad cruentorum uulnerum glutinationem, & ad alia omnia quae exiccari debent,ceu modica excalfactione.
ec fiam thua: Latine pissalphaltus, bitumen O potiloniae Libitumen, orabum minimHissanae ex bitume invera cera da minera: Italice Ne bitumine da miser a.
QV O D uero Arabum mumia Dioscoridis sit pisiasphallos, Serapio pDioscoridis fidelis sectator indicat,quanquam interpres inepte admodum tof mumia uertat, quum dicit capite de mumia, ex Dioscoridis mente, est in terris quae F, dicuntur acoloniae, descendit namque ex montibus qui dicuntur fulmina, cum aqua,& eiecit eam aqua fluminis in ripis,& est coagulata,& fit sicut ce ra,& habet odorem picis mixtae cum asphalio, eum alico setore, & uirtus
99쪽
AMAT i Lusi TANl co MMεNT. eius e st,sicut illi tus picis & asphalti mixtorum. Hactenus Serapio . cuius uerba licet mutila S mendosa legantur, id uitio interpretis ut diximus te. buendum est, non uero Serapionis errori, qui ut nostis, per mumiam pissa sphalium intelligit, tam naturalem quam artificialem mouerat enim Seth pio, non ut Strabo dixit,& nonnulli ci ediderunt Mauritanos,mortuos cohdire asphalto,id est bitumine Iudaico tanti mi, sed potius, asphalio adiecta pice, potissmii in quando naturali pissasphalio id est munita eorum cate,
bant, uelut nobilior munita illa mortuorum conditura, quae ex pretiosissimis medicamentis apparabatur, ut balsamo, aloe, myrrha,& croco . At
quum hanc difficulter habere poterant, quum ea balsamati siue conditi Z uites& nobiles erant, & clausis locis repositi,ceperunt Mauritanorum fa, miliae medici eius loco in usum medicum trahere in umiam hanc,pissab altum dictam,quia facillime eam ex cadaueribus insimae plebis hominum ha ,. i.. vis bebant, At postea ossicinarum mangones auarissimi, & lucri cupidi, non
pro munita mortuorum conditura tantum contenti,ipsorum pulpamenta, pernas,bra,
i uvcio, chia,capita,imo integra corpora, in officinas absque ullo pudore traxeila H m Plehendi igitur sunt,& dira poena condemnandi, tanquam malefactores st,ub impu, ueri dei contemptores, qui deinceps corpora mortuorum in tabernis lasei sentia pcra quam hominum saluti conuenientia,habuerint, curabunt tamen condita iluelii erit, la aromata ex mortuis corporibus tempore longo in pheretris repositis
tabere,quum praecipue haec sic mumia: Si tamen eam habere non liceat, si,
tem pissa sphalium uerum & natu talem, uel ex cadaueribus eXtractum, ut
habeant soliciti sint, quum multum rei medicae deseruiat. Nascitur enitas disti . Pissa sphalios haec, ut tradit Ioannes Agricola Ammonius Germanus uir medicus doctus,non procul a valle Oeni fluminis, ad montes Seeseld,quo JIbane,Agri post immodicos imbres colligitur, appellantq; ibi eum Germani durse qu Amm' bluot, id est gigantum sanguinem, ex eo quoque ibidem funalia , ct cerei parantur, tetri tamen & pessimi odoris,praecipue ex eo quod ex Transsylvania Pannoniae superioris parte adsertur . non minus quoque ex Aulone antiquo Graeciae oppido affertur, duru, solidum,illic in montibus nauens, M.taia ... quod in Italiam /ffertur,& magna ex parte pro pice u editur, Caeterum muni mia ut Guillelmo Placentino placet, & Serapio prius docuit, uires asphalti& picis habet, quae calida in 1 . ordine est, styptica, & resolutiua,confert a scessibus ex pituita obortis: opitulatu racturis, rupturis,plagis, atque ex alto lapsibus factis rValida est,in epilepsia,& uertigine semidrachmae pondere cum uino epota pulchre evocat menses, resistit omni corruptioni, &putrefactioni , in tempore Praecipue pestifero ; Conducibilis admodum est ulceribus, obstructionibusq; quibusvis, &uenenis aduersatur: totius cor poris lapsum frigidum & humidum remouet, cuius usus per se expetitur absque coniuge medicina, aut copulatur ipsa sulphuri uiuo, aut mastichi, di cum
100쪽
N A P H T A, oleum quod ex petra uel terra erumpit e uariis in to oleum peis cis repertum,nonnunquam album quandoq;,uero nigrum, imo aliquanis trauum, dolabrussum.Nascitur enim (ut Babylonicum praeteream; sub dominio illustrissimi Ducis Ferrariae in Mutinensi agro , praesertim in monte Zilio dicto,non minus in Liguria,& Sicilia,Neapoliq;,sed & in Hispania quoq;
non deest,foetet enim unum alio magis, quod saepe numero ex medio saxi erumpit,scaturitu tantae uis ad se trahendi ignes,ut ex interuallo (ut recte Dioscorides adnotat) etiam ad se trahat , ut circumforanei nugas uendentes, eX pulpitis tanquam rem monstruosam plebeis quotidie indicat. Calidum enim prope tertium gradum oleum hoc est, ad multa ualens, quae Dioscorides in praesenti citat.Fit praeterea oleum artificiale ex lateribus lu- Olmm p . teis,ut Albucasi placet,nouis,uel ut Melae & Arnaldo,ueteribus, quod & petroleum appellant oleum,tantae dignitatis,aut magisterit,ut philosopho- lib. rum non solum nomine dignetur, sed etiam a plerim; sapientiae oleum &benedictu,imo diuinum & sanctum dicatur:eo tamen non indigemus, quunaturali & uero abundemus.
Enarratio. pr. CVPRESSUS arbor ex iis est, quae in altum,procereq; excresculi culatio pin carnosiore tamen & illo quidem perpetuo,odore uehementi,cui galbuli siue pitulae, nucesue,aut pom ita enim fructus appellari potest, insunt, magnitudine oui uitelli, quae interim du uirent argentes sunt coloris, siccae uero, aliquantulum rubent: ter in anno arbor haec fructum emitti liqui,&Ianuario & Maio & Septembri colligitur. Nam intra fructu semen occluditur minutissimum:quod formicae maxime appetunt, & sui causa ra