장음표시 사용
461쪽
per hanc sistiram δε quam diciuat araWi, quia sit raci mMerlociam Pi intra si puram Ex dribita illil caraci eribus Asturnuυι Rura C Ro δεπών, de Ianin q, qvii riora liarit litterae , intelligitur a Graecis olim iasiarpatas liuoras Hebraical M M. ainreci ph in qHarum loco, ut vel remor dinoma rivi met iam servarent, supra dictos caraeieres submi uerriritiari de colligere est Graeco 1 ab Hebratis litteras accepiti C.
462쪽
Liber II. Gρον VII. 3 3 Aloph Hebraeis sonat bos, dux; ideolirera, quae dux
esset caeterarum, eo nomine appellata est. Beth, domus . Gimel, plenitudo; Ac sic de caeteris. Illas autem literas efferimus eo sono quem illis tribuit B. Hieronymus, scribens ad Paulam Urbicam de hujus alphabeti interpretatione. Alphabetum Hebraicum s Graeum. Attentis oculis considera, lector, haec-ce alphabeata. Cognosces interocausas quibus effectiam est ; ut antiquae versiones adeo differant ab hodiernis sontiis bus , censendam esse literarum Hebraearum similit dinem. Etenim, verbi causa, duae literae resti, M' daleth, ut dicit B. Hieronymus, parvo apice distinguntur. Inde factum est ut eadem urbs ab aliis Reblata, ab aliis Deblata dicatur. Literae jod de I a tantum magnitudine discernuntur; unde in eodem Ezechielis loco alii legunt en, id est, oc ius alii avon , id est, iniquitas, ut observat idem
sanctus doctor, nempe alii legunt sed, alii vati. Si militer literae both I & eaph differunt parvo apice, sicut dimet a & nin I, etiam ν &αain ' . Facild sugit oculos discrimen quod est inter he ri Meheth n, sicut inter theth ta & mem T. t Praeterea sunt literae, quae diversae figura sunt, sono similes; in quibus ergo pronuntiandis lingua errat, ut sunt eaph I & coph p. Una nostra litera S e primimus quinque illas literas Hebraeas Rhis aut sinta, samech O , a vis r & trade'. Haec soni simili-litudo peperit varias lectiones & discrepantias quae omnes s acleo curae fuit Deo sacer codex non os siciunt sacris dogmatibus.
463쪽
3 paratus Biblitus, CAPUT VIII. Da idiotismis sive proprietatibus lingua sancta. Undo
tanta diversitas inter eadem nomina, quibus Grae ei ist Larini interpretςι expresserum nomina propria
CUm Graeci & Latini interpretes phrasi Hebraeae
plusculum inhaereant , cognitio proprietatum ejus etiam his necessaria est qui non alios quam Latinos aut Graecos Codices legunt. Sciendum autem est Hebraeos non habere casus. eodemque nomine invari to per omnes casus uti. Inde interpretes subinde casum pro casu usurpant. Ux illud a. Cor. ς. 8.ν. 23.
sive pro Tito, sive fratret nostri, id est, pro fratriabus nostris. Verba eorum non habent indicativum praesentem & impersectiam: utuntur praeterito Vel participio ; ita credidi, idest credo: & ad simulacra eum res, id est, ibaris. Compararivo & superlativo carent: utuntur positivo, ad exprimendos hos gradus. ita dicunt bonum pro melius est considere in domino, quam eonsidere in homine. Igitur quandoque per comparationem dicta intelligere decet, quae dieuntur positivd, Lingua Hebraea non habet ultra mille & viginti
duas radices , a quibus omnia nomina derivantur. Propter hunc exiguum radicum numhrum, saepe aenum idemque nomen, vel verhum, vel ietiam sententia pluribus diveresque rebus designandis adhibetur. Praeter activam & passivam conjugationem, mediam habent. Nomina eorum duali terminatione significant rem esse geminam. Verbum, prout flectitur, con uarias significationes habet; quas diversas flexiones cum non exprimat Latinus interpres, idro ambiguus. Sic lactum, verbi causa, ut benedicere interdum so
464쪽
net idem ac maledicere, nempe pro diversa pronuntiatione, quam nunc puncta vocalia distingunt. Sic eum diversae sint in lingua Hebraea conjugationes sive flexiones, pro illarum varietare idem verbum praeter actionem quam significat, denotat insuper modum actionis particularem I puta an quis agat, aut agatur, an in se agat, aut alios agere faciat: quod advertendum ; nam illud Evangelii. de die aut hora judicii Christum nescisse , ex proprietate sermonis Hebraei ac cipere possumus pro non facit scire: Christus enim Potuit verbum, qu. usus est, flectere, ut id significaret. Sic illud Pauli: Tane cognoscam siciis ct cognitus
a positum est, pro tum efficia cognoscens. In vetasionibus Graecis & Latinis. verba activa denotant duplicem actionem, quando verbum Hebraeuin cui res
tondent, est in conjugatione quam Hiphil appe mi. Ut illud emigrabit te traum. II. υ. 7.ὶ id est . emigrare te faciet; & illud Ionae p. 3. v. 7. stelamavit Rex, id est, elamine fecit. Osee p. 8.ν. 6. ὶ ipse regnaverunt, id est, regem sibi con ita
runt. Spiritus postulat pro nobis Rom. cap. 8.ν. 26. id est, postulare facit. Deus triumphat nos a. Cor. c. a. v. 1 ὶ id est, triumphare facit. Quaedam verba in hac conjugatione fictionem seu simulationein no . tant: smolarit se divitem e simula υit se aegrotum. Non rare quaedam nomina substantiva vim verbi Dctivi habent: sic Deus iustitia nostra idem est ac justos nos faciens . Iustitia aliquando pro justificatore accipitur, aliquando tro justificato. Ita videre est,
quomodo lingua sancta, cum tam parvo radicum numero, innumeris significandis rebus inservire posset. -
Quia praepositionum de conjunctionum, sive, ut loquuntur Hebraei, literarum servilium numerus exiguus est, ideo in versionibus Graecis & Latinis, libere una Pro altera praepositio & conjunctio adhi-
465쪽
betur; quia una & eadem litera Hebraea diversarum praepositionum & conjunctionum vim habeat: pra pofitionum enim loco Hebrari utuntur Elementis alphabeti sui, ve ibi causa, suo , quod respondet multis pr positionibus nostris; Unde hqe liteta 8c aliae, quia deserviunt multiplici usui, dicuntur serviles. Non omnem Phraseologiam Scripturae hic explicare vacat; perstringam quosdam ejus idiotismos. Num rus plenus & rotundus saepe in illa ponitur; neglecto minore, qui aliquantulum excrescit vel deficit. Unus idcm aliquando ponitur pro primus: verbi Causa, una sabbati pro prima dies hebdomadis. Voculae
non amplius, non ultra, saeculum, generario, generationes , non semper significant absolutam aeternitatem, seu durationem interminabilem, sed solum diuturnam durationem, & quasi humanam aeternitatem, sive longum tempus, cujus finis ab homine jam vivente non videtur. Notandum est vocem eaput loco pronominum interdum poni: earbones ignis congeres
super caput ipsius, pro super ipsim . Etiam illud filius
kominis, locum tenet pronominis primet personae in his locutionibus Domini: filius hominis non habet ubi
caput suum reclinet: id est, ego non hareo ubi eaput meam reclinem. Voces sunt Hebraeae diversae signinc, tionis; quarum ambiguitatem Interpretes non adve rentes primi in errorem inducti sunt, deinde alios induxere. Sic quia caran fignificat cornua proricere & rmaior syendoris instam eomugni emittere, cum Interpretes dixissem facit m Moyssa consortio Dei factam cornutam, pictorcs delineaverunt Moysen cornutum, cum
decuisset nihil nisi emicantes radios ex facie reprς sentare, quibus astantium oculi perstringebantur; ut claro innuit Apostolus a. Cor. cap. 3. v. II. ct ΙΑ. Nomen Nedem qui vocum est: notat orientalem plagam simul & ante- actum tempus. Usurpatur & pro his
pariiculis antea, ante. Pleraque & alia sunt, quq in
466쪽
diversos usus Hebraei usurpant. Sic nomen da r significat sermonem & quamcumque rem . Nomen et-tem proprie significat os, eorpus, substantiam , interdum autem & locum pronominis obtinet. Ita corpus
peceati est ipsum peccatum , & eorpus mortis ipsa mors; corpus Ecclesia, ipsa Ecclesiar & eorporaliter idem sonat quod essentialiter. Vasa sunt quaevis instrumenta, ut vasa mortis , id est, omnia quibus mors insertur: vasa belli, arma & instrumenta bellica: vasa Psalmi ct Cainiri, instrumenta omnia musca . Ita de hoc-ce nomine sitius . Appellant enim
Heblaei sagittas filias pharetrat insulam, Verbi gratia, Tyrum, Illiam maris: suburbia & villulas ei subjectas, silias ejus : campos pingues, 'ios olei: qui digni sunt morte, filios mortis. Ponitur filius pro discipulor hinc 'ii Prophetarwm pro discipulis Propheta
rum : 1 seata est sapientia a filiis suis, id est, a
discipulis. Filius unius anni, pro natus uno anno: staingere pariem pro vesci pane . sive comedera pamnem. Lex vetabat his uti, quae promiscuo erant in usu, & benedictione particulari non fuerant sanctificata, idcirco eommune dicebatur pro prophano. Nomen illud mors adjungitur his quae mortem causare possunt: umbra mortis est umbra pernieissa. Simili-liter dicunt pactum satis pro pacto alereo. Quia ute hantur lapideis ponderibus, ind8 lapis interdum pinnitur pro pondere. Septenarius numerus indicat multitudinem . Animam in manu ponere, idem est ac in periculo versari; virtus idem quod exercitus. Auditus pro rumore usurpatur: sedere pro manere: pretios- pro
raro: justitia pro eleemosyna et eaelum pro Deo et anima pro vita: caput pro μmma: robur m ni pro Area et os gladii pro aries gladii: labor pro dolore: Imcerna pro vita: Vox Domini pro tonitru , eornu pro potentia. Alionigena sonat idem quod meretrix; quia
467쪽
3 1 Appararas Biblicas. cum lex non sineret meretrices vivere in Isi avi, id
Aures perforare idem est quod servum quempiam facere, quia qui se mancipabant, praebebant aures tabi persorandas. Calix er funiculus praeter ordinariam
significationem notant haereditatem, quia dum haeredes agros dividebant, hos metiebamur funiculis; &eum sorti committebant divisionem, sortes mittebant in calicem. Proprium Hebraeis est ut substantivum g minatum excellentiam significet, & superlativi vicem obtineat Sane a Sanctorum pro sancti a r Cantia cum Canticorum pro excellentissimum cauticum: Ran tas variis tum, id est, res Dan sit . Eadem vox su stantiva in eodem casu geminata multitudinem seu universalitem ejus rei significat. Homo or homo n.
tus est in ea, id est, multi homines . Populi populi. id est, omnes populi. Repetitio autem ejusdem n minis distributionem indicat; ita duo ct duo ingressi sunt, id est, bini, ut vernaculὰ dicitur deux a Zeux,
itae. a duε a due . Dum loquimur de idiotismis linguae Hebraeae, causa a nobis reddenda est , cur ab Interpretibus sacri Textus tam diversimode reddantur propria person rum nomina. Primum consonantes literae, ut dictum est, non eodem modo efferuntur. sed diverso , pro subjectis vocalibus punctis. Graeci autem interpretes ,rui primum Biblia verterunt, usi sunt Codicibus ciuine punctis vocalibus scripti erant, vel aliis quam quae adiunguntur hodiernis. Ita vocabula in textu aluter nunc χnam, quam olim, cum LXX. interpretes scripsere, & ipse B. Hieronymus sontem Hςbraeum latine reddidit. Secundo loco, Hebraeis, ut modo vidimus in e rum alphabeto, plures limiae sunt, quae quidem is ma sua distinguuntur, non similiter sono; quem e go in-
468쪽
Liber II. Caput VIII. 37sgo interpretes non iisdem literis exprimunt : veribi causa, literae etain, samech , t sade, schin & sin; quas Graeci & Latini alii aliter pronuntiant . Litera ' ratis Hebraeis valet S levissimum, ut S Latinis inter duas vocales, veluti casus, occisus. Alii per Ζ, & per c Graecorum ejus potestatem notant: unde liis scribitur nasaraus, aliis nae iraeus. Litera proprie litera Hebraea non est, sed irreptilia pro samech. Sic Ephraimitae corrupte pronuntiarunt si
boleth pro schibboleth, quo symbolo proditi, occisi
sunt ex ipsis quadraginta duo millia. Iud. cap. I a. Litera ni meth vel xeth spiritus asperior est in medio gutture coarctatus εc ad coelum palati illisus; qui cum Graecis interpretibus visus sitisset cum 2 capha pirato colludere, saepe eum expresserunt per suum η , ut in , & similibus. Literae gutturis sive gutturales, quae spiritu in mimre formato efferuntur , stat quatuor N aleph, Π He, I Hheth, Vain: sine pmcto vocali positae, valorem omnem in
pronuntiando amittunt, & otiosae, quo ad pronun tiationem, in voce existunt. His autem nunc subjiciuntur alia puncta, quam olim. Ita Propheta qui in Vulgata dicitur Abdias, in versionibus hodierni textus Hebraei appellatur obadias aut Hobadiar: quod nomen venit a 'tali ab ad servivit, jas Deo i sed litera Ain, pro punctis quae ei subjiciuntur, effertus ves Abdias, vel Obadias. Multa sunt nomina , in quibus quiescit, ut loquuntur Grammatici Hebraei, litera V ajin; ut in Amalec, in Amram, in Amis
dab, & aliis similibus, quae VI am populum significant cum aliqua distinatione, populus regis , pqρη ἰμι excelsus, popuIus princeps . Unus ex duodecim Prophetis nominatur Amos , Hebraicὸ id est, onerarus, oneraris, dum scribitur per V in principio.
Amos pater Isaiae habet re in principio, & nomen est idem sonans Hebraeis quod Latinis fortis vel r bustu1 a
469쪽
paratas Biblicas. sustus. Litera Ni aleph diversos etiam sonos admittit pro punctis subjectis. Multa sunt personarum nomina, quae composita sunt voce ' N ei Deus: ut Elem
rus, Elias, Elieetaer, Elicabeth. In his sub M alem est punctum vocale. o. In aliis nominibus Heph h het vocalem O; ut in Onam, Ophel, Osee. Cons nans ri Hiath , spiritus ille asperior , quandoque
quiescit, & non aliter sonat quam , , ut in nomia ne Anna; vel a , ut in Emath, ut in Ezechias; vel H, ut in Haram civitas Mesopotamiae, in qua habitavit Thare pater Abraham, in Manahim castra, in Nahum, quod nomen Prophetae significat cons latorem. Inde origo nominum non potest agnosci, nisi cum Hebraice & Hebraicis caracteribus exprimuntur: verbi causa, Abel cum scribitur per N luctus est, per in in principio minitas.
Haec & alia facit E intelligi non possent nisi alph
heto Hebraeo cognito; ad quod mens advertenda est. Quin cum sermo Hebraeus multam energiam h
beat, quae vix exprimi potest aliis linguis, visum est viris piis studium linguae sanctae non aspernandum, nec negligendum a sanctissimis mulieribus, virginuhusque. Hoc-ce studium comprobat Hieronymus , scribens ad Paulam super obitu Blesillae filiae his verbis: Iam vero, quod in Origene quoque illo Gracia tota miratur, in paucis non Heam mensibus, sed di bus , ita Hebraica lingua vicerat dissicultares, ut in discendis eanendisque Psalmis cum matre contenderet. Linguam Hebraeam excolendam viris Theologis praecipiunt Patrum decreta, caeterisque, qui eloquia divina aliis explicare tenentur. Clemens V. in gen rati Concilio Viennensi statuit dandam esse operam, ut in generalibus studiis, linguae Hebraicae , etiam Chaldaicae, pro sessores constituantur. Absurdum enim est ut legatus mandata regis sui non intelligat , sed habeat opus laterprete . De Themistocle narrant ,
470쪽
qubd eum a Persarum Rege quaedam petere, dc cum ipso colloqui cuperet, annum integrum in addiscenda Persarum lingua insumpserit, ne Regem per imterpretem adiret. Quid ergo ipsis agendum, qui non semel, sed quotidie cum summo omnium Rege colloqui tenentur, ejus mandata ad populum deserre, ipis rum vota ad Deum offerre Praeterea ad son-rcs Hebraeos in veteri Testamento recurrendum esse, cum aliquod dubium occurrit, vel in sensu verborum, vel in varietate exemplarium, uno Ore affirmant sancti Doctores.
De interritate ct aut1oritate Hebraei Codicis; de studio quo Iudaei Massoreta eum incorruptum serva e fMe. gerunt. De Massora ct cabala, qua id praestiterunt. Q Uamquam satis constet Bibliis sacris sua authoriatas, juvat tamen comprobare codices illos Hebraeos, qui antiqua Patriarcharum lingua suere exarati, ad nos integros pervenisse; quod & certum est detextu originario Graeco, nimirum de libris sacris. qui primum Graece scripti sunt. Sed ante omnia ad vertendum huic integritati non penitus obstare quaslibet variantes lectiones: horum enim qui sacros Codices exscribunt, potuit calamus aberrare; nec Sapientiae divinae visum est, ut eos a talis erroris labe semVaret. Providit tantum ne veritas, cui praedicandae hi Codices facti sunt, scribarum oscitantia interiret. Ergo, sicut nemo negaverit variantes lectiones irr
psisse in textus originarios, sic dici non potest idebesse suspectos. Ex iis omnibus variis lectionibus vix una produci potest, undὰ orthodoxae fidei & pietati ullum detrimentum inferri possit. Varietares ista non tanti sint momenti, inquit Belluminus de Verbo Dei Lib. a.