장음표시 사용
531쪽
-s inparatus Biblicus. quit a. requirat aliquis et eum sit perfectus Seripturarum eanon, sibiqua ad omnia saris superque sufficiat, quid opus est, M oi Melesiastica intelligentiae
fungatur auetoritas I Quia ridelicet Seri uram sacr - , pro 'fa sua altitudine, non uno, eo que sensu uni mors acci int: sed ejusdem eloquia aliter atque ae ter , alius atque alius interpretatur I ut pan. quat homines sint, tot illinc sententia erui posse videantur rariter namque illam Novatianus, aliter Photinus, aliator Sabellius, aliter Donatus exponit, aliter Arius, Eunamius, Mawedonius , aliter Apollinaris, Priscillianus, aliter Iovisianus, Pelagius, Caelestius. aliter postremo Nestorius. Atque idcirco multum necesse est, propter tantos tam varii emoris Ofractus, in propheri a s Apostolica interpretationis linea seciniam E elesiastici ct Otholici sensus normam dirigatur. Sat gebant Apostoli non solum verba tradere, sed & veris horum suorum veram mentem explicare iis quos etiagebam in successores, ut & ipsi alios doctrinae hiae facerent haeredes: undd his verbis ad Timotheum striabit Paulus a. Epist. eap. a. v. a.) Et qua audisti a me per multos testes, haec commenda fidelibra hominibus, qui idonei erant ct alios docere. Ubi verus Scripturarum sensiis, sive vera & eerta illarum interpretatio quaeritur, ille potissimum carius audiendus, in quo secundum ipsas vivitur, juxta illud Tertulliani in praescriptionibus c. I s. Ubi an
ruerit esse veritarem disciplina ct fidei christiana, v.
lis erit Devitas Scripturarum oe expositi-- ct --nium traditianum Christianarem.
Liquet Scriptores sacros vera scripsisse , dc vero sanoque sermone eos usos esse; quapropter se Veturbae regular Quoties Scriptara verba, sene aliq- i
532쪽
LUre n. capis m. 663eommodo, postsunt proprie, ut sonant f iacent, acia. pi , ita aceipienda sol; neque ad metapharar AAt alios tropos, aut sensus improprios insectenda, nisi ex iis .em proprie acre is absurdus aliqvis sensus eliseretur. Neque enim, ut jam innui, Spiritus veritatis movit sacros Seriptores ut absurda dicerent; nec illi perperam locuti sunt utentes verbis haudquaquam aptis.
Si loeus aliquis subinde obscurior orererat, sed aliis locu Ur verba elariora proponatur; ad hae recurranaum , ut prior elucidetur.
Ex seopo ct intentione scribentis sape eolligitur menses sensus verborum illiust verbi gratia, quorsum, quibus , contra quos, ση cuius persona scribar. Seopus autem totius veteris Foederis est annuntiare Cimstum, & eum variis exprimere typis, donec ipse adveniret; quippe tota lex Moysis umbra erat. Hi ne Augustinus i Dis. I s. cap. 7. contra Faust. in omnia, immit , qua in illis veteris Testamenti cominantur in
Fris , vel is ipse Christo dicta sunt, vel propter ipsum.
Novi verb Foederis seopus est docere quomodo omnia in Christo completa sunt. Ita non solum in libris Apostolorum, sed Ac in Moysis Ze Prophetarum ubique quaerendus Christus. Mutua luee sese collustrant duo foedera. Novum explicat Vetus, de ex Vetere intelligitur Novum. In m teri Testamento est ocealtatis Novi, ut alibi dieit idem Augustinus, ct in Novomamfestatio Hoteras.
533쪽
Conferre aritecedentia di consequentia in quo mque loco, cuius sensus dubius sit, plurimum juvat ad eum
Ineunda concordita inser Scriptores sacros . Ne quis temere eredat non semper sibi constare Scripturas, animadvertat qubd cum verba servire deis heant significandae voluntati, ubi haec eadem appa.ret in duobus auctoribtis; non secum pugnare censen ui sunt, etiamsi diversa dicere videantur. Ita cum ex Evangelistis alius dictum a Praecursore asserit, qAoia non esset dignus portare eiaceamenta Domini, alter dia etiam reserat, quod non esset dignus corrigias calcem mentorum solvere, non inter se pugnant; ambo enim pariter volunt modestiam Ioannis praedicare. Idem homo , eadem res quandoque habent duo diversa nomina. Saepe ex duobus auctoribus qui rem eandem describunt, ille cursim & ex parte eam declarat, cui declarandae alter immoratur, ut eam integram exhia beat ; nec ideo inter se dissentiunt. Quispiam scriptor ordinem rei gestae servat, alius recordationis suae. Hic pra: termittit id de quo alius mentionem fecerat. Or rio iisdem verbis expressa non ideo sibi dissidet, cum hic assiimat quod alibi negat, modo eodem in sensu non esse accipiendam, locus cui inseritur, admoneat. Ita Paulus qui dixit; nolite effici pueri, non contra dixit consilio Domini, ut efficeremur parvuli. Intelligebat enim ne sensibus pueri essemus, Dominus vero, ut parvuli malitia essemus.
534쪽
I et , si fieri potest, auctoris, cujus sententia exoquιritur, percallenda. Interpretibus fidere non omnino securum est. Quanquam enim vicem optimi interpretis impleverint, fieri potest, ut eorum Oratio ponit rapi in varios set sus: qui autem ipsum fontem considere potest, non laborat in tollenda aequivocatione; cum enim apparet interpretes non alia legisse in fontibus quam quae nunc legimus, liquet ex illis accipiendam esse eorum mentem. Vetus Testamentum Hebraice scriptum est, novum Graece. Ideo si fieri potest, addiscenda H hra a & Graeca lingua. Nam, ut ait Hieronymusr pistola ad Lucinium: in veterum librorem fides da febrais voluminibus examinanda est ; ita novorum Graeci
Da variis ad expositionem Scripturarum suste is operibus ; s de claris ejus expositoribus. HIs regulis instructus & omnibus illis quae in pra senti Apparatu congessimus, quisquis poterit
lectionem Sacra Codicis auspicari. Verum quantum cunque ingenio suo & paratae doctrinae confidat. non debet abnuere duces qui sacrum Codicem jam ante perlustraverunt, & planiorem secere. Id tentavere scriptores Christiani diverso operum genere. Alii simpliciter ea exscripserunt loca, quae mores spectant, & certis articulis distinxerunt, proponentes tanquam specula, quod nomen excerptis suis inscripserunt. Alii appellavere ono ei; nempe sub brevi
535쪽
conspectu quasi opposuerunt oculis doctrinam Scripaturarum. Alii familiari sermone, ut neri solet in colloquiis , illas exposuerunt populo, ex pulpito tamen. Has expositiones Graeci appellant Ex sea, H-adan, Latini verti, sermones, Tractatus, Enarrationes. Sunt collationes, in quibus mutuis colloquiis ac dialogis sacra Scriptura exponitur. Meiulatis, eo templasio est affectiva expositici Scripturarum; sive ex intimis& ferventibus aestuantis animi adictibus in viva & arudentia verba prorumpens enarratio. Hoc faciunt pii ruidam Expositores, qui omnes conatus suos in hunc nem intendunt, ut se ipsos exerceant Ee piovocent
in amorem eorum quae legunt & explanant . In hiseee enumeratis expostionum generibus, A ctores earum maxime occupantur circa ea quae spectant mores. Diligentius autem tractatur Scriptura ira Commeu rris. Ea hujus nominis prima hiit notio, ut in illis diversae auctorum sententiae ponerentur, prout mentem subirent. commentarii sive Commentariis dicebantur, quidquid ita quis conficiebat, ut me moriae tantum gratia . non plenae narrationis sacere
videretur. Nunc hujus vocis, cum sermo sit de opere quo Scriptura explanatur, alia significatro est. Etenim ab iis qui edunt in Scripturam Commentula exigitur, ut quae ipsi primum congesserunt acervatim, ordine disponant, & de his interponant suum judicium. Licuit tamen hactenus consarcinare diversas sententias.
Fvere qui colligerent. 6c simul connecterent, quae diversi Auctores protulerant in eundem Scripturae lis brum . Haec opera vulgi, dicuntur eatena, quales multae editae sunt maxime ex Patribus Graecis in diaversos libros Scripturae. Saeculis superioribus, quae Poli textum Sacrum adjungebantur, hujus elucidandi causa, dicebantur Postilla. Sic autem appellantur notae
marginales & perpetuae in sacra Biblia, quae secandum exba currunt, quasi post illa Orebar, quod haec sis, inde
536쪽
inde efferrent Magistri qui postillas illas dictabant. Nisi nomen illud derivetur a posta, quae vox aliquando idem sonuit quod pagina, ut videre est in Glossario.
Glossa nominabantur breves notae, quae vicem laque tis interpretis praestarent. Glossa nomen Graecum est.
quod linguam significat. In mediae & infimae latini. tatis Scriptoribus glossare idem est ac denudare Maperire. Non praetermittendae paraphrases sive metaphrases, in quibus fusius & clarius exponitur quod brevi nec satis claro sermone in texm continetur. Proprie paraphrasis sive e brasis sive metaphrasis, illa est quae
ipsam Sacrae Scripturae narrationem in aliam vertit narrationem. Nomen paraphrasis Graecum est, den tans interpretationem, qua aliquis sermone eodem
tens, aliquid latius eloquitur ; ut illam definit Fabius iab. Io. 3. in Metaphrasea proprie mutatio est in aliud ornionis genus, live in aliam formam. Eephram est ennaratio, descriptio, quasi ob oculos ponens id quod narratur. Denique est quoddam expositionis genus , quod anat ea vocant, in quibus elucidatur mens auctoris, series qua res componit, ordinate indicatur scopus quem intuetur , & ratiocinia quibus utitur. Res est immensi laboris studium Scripturarum: nec mirum; infinitas enim opes continet, & thesauros sapientiae innumerabiles; quos qud magis scrutatus fueris, tibi majores divitias eruendas restare protinus intelliges. Attamen Codex ille sacer, veluti mensa, proponit cibos omni aetati de conditioni idoneoso Pascit Deus manifestis, ait Augustinus, exercet obscvris. Etenim, ut idem alibi loquitur, magni e ma-ιubriter Spiritus Sanctus Scripturas sanctas isa modi ficavit ; ut de locis apertioribus fami occurreret, obse rioribus autem fastidia detergeret. Cortice egent, qui nare incipiunt: pariter opu habent adjutore, qui ad sacras Scripturas primum
537쪽
accedunt. Pius lector a me exigat, ut saltem nomine Iecenseam quos praeeuntes habere possit in studio Scria pluiae. Verum ista recensio non parvς Operae, nec minoris molis, quam totus ille Apparatus, cui ini-davimuςr Plures texuerunt Catalogos sacrorum Scruptorum, qui in totam Scripturam, vel in aliquos ejus libros ediderunt lueubrationes sitas. Guillelmus Crovaeus Londini publicavit anno I 67 a. Elenchum Scriptorum in sacram Scripturam, tam Graecorum, quam Latinorum; in quo exhibetur gens eorum, patria. professio, religio, librorum tituli, volumina, editiones variae, quo tempore cl aruerint vel obierint. Subinde e praelis nova scripta prodeunt; ut jam dictus elenchus multis deficiat; cui ergo plures auctores adderem: sed actum agerem p praemonui enim uberiorem Catalogum, quam hactenus editus sie, e
pectandum esse a Patre te tari: quo opere frui Iicebit, cum de novo prodibit hic Apparatus ; nam ad umbilicum perduxit opus suum, & jam partem
operis edidit. Paucis' indicabo Commentariorum collectiones, quae instar esse possunt plurium volumi. num, quae nec Regii Plutei omnes complectuntur. Biblia Sacra cum Glossa ordinaria primum collegit Strabo, Fuldensis monachus Benedictinus, quae postea locupletata fiant Patrum tum Graecorum tum Latinorum explicationibus , cum postillis Nicolai de Lira Franciscant, nec non additionibus Pauli Burgensis Epistopi, & Matthiae Thoringi replicis, opera Scitudio Theologorum Duacensium. Iteratis typis editum est opus illud: Editio Antuerpiana , anni I 63ψ. quam habeo prae manibus, nitida est. Biblia magna Commentariorum literalium, DempC quorum auctores orthodoxi literam brevius & clarius e ponunt , Ioannes de la Haye Minorita edenda cu-zavit Parisiis , anno I 6 3. quinque voluminibus quod opus in immensum auxit idem Collector, ali-qx t
538쪽
quot post annos recudens novemdecim tomis. Typographi Londinenses, anno I 66 . novem to
mis complexi fuerant Criticos sacros, nimirum Auctores omnes quotquot verba & phrases ac idiotismos Scripturarum sagacius indagant. Hoc opus contraxit Matthaeus Polus in eadem urbe Londinensii, dictorum Criticorum edens synopsim, non ex his solis auchoribus consarcinatam, seu ex omnibus clarissimis Scripturae Interpretibus. Collectionem criticorum Londinensem auctam & melias digestam Typographi Bar
Iam egimus de colebrioribus Bibliorum editionibus polyglottis; in quibus exhibetur textus Originalis, cum diversarum linguarum versionibus. Quas Latini interpretes versiones elaboraverunt latinas, collectae sunt& editae Anmerpiae tribus tomis I 6I6. his potissimum necessariae, qui sontes adire non possunt. Collatione diversorum locorum, in quibus vox quaepiam vel dictio occurrit in sacro Codice, collustratur. Qui ergo de litteraria suppellectili paranda serio cogitat, post Biblia ipsa comparet pretio Concordantias , quarum arte citra ullum negotium deprehendere potest quot quibus locis haec & illa vox occurrit in sacro Codice . Ad obscuriores locutiones illus iidas, inquit B Augustinus Lib. a. de Doct. Christ. cap. 9.) ae manifestioribus sumantur exempla ,
ct quadam certarum sententiarum testimonia dubitati nem de incertis auferant: in qua re memoria valet plurimum. AEtate B. Augustini nondum erant collectae& concinnatae concordantiar; quarum pretium inmnitum est. Facilius enim, ut dicit Origenes Homilia xxiv. in libros Numerorum, in Scripturis quod quaeritur , agnoscitur, si ex pluribus locis, qua de eadem re scriptasunt, proferantur. Ubique prouant Concordantiae Latinae sacrorum Bibliorum Latinae editionis F s vulga-
539쪽
vulgatae. Non opus est ut eas indaeem. Marius cleCalatio Minorita quatuor voluminibus concordaritias Bibliorum Hebraicorum Romae edidit anno I 62 I. Buxtorfius uno solo volumine concordantias horum Bibliorum complexus est; non enim Latinas versiones apposuit, quas habet opus Marii de Calasio. Comcordantis Veteris Testamenti Graecas, Hebraeis vocubus respondentes curavit Konradus Κirchaerus Augυ- sanus, Franco furti anno Im . Opus immenis utilia talis . Novi Testamenti Graeci eoncordantias Comcinnavit Henricus Stephanus; illas persecie Schmi
Ne quis deterreatur a Lectione Scripturae, audiens tot Commentatores, qui multa volumina in sacram Scripturam ediderunt, Tostatus Abulensis deeem de quatuor, Cornelius a Lapide undecim, & plures alii: tum & varios Tractatus maxime necessarios, quales reperire est in apparatu Biblico Regiorum Bibliorum polyglottorum Londinensium, & in duobus postremis tomis criticorum Londinensium & Batavorum. Nequis, inquam, tot voluminibus deterreatur, dicam, statim ubi studium Scripturae auspicatus sueris, sust cere tibi unum aut alterum Commentatorem, qui
brevitate sua laudari possit, puta Tyrinum aut M nochium. Quin id consilii darem, pervolvere sine ullis commentariis sacros Codices. Iudicium est B. Augustini s L . a. Doct. Chre. cap. 8. Erit igitur divinarum Scripturarum solertisses indagator, Dii nimo totas legerit notasque habuerit, etsi nondum ineeLiactu, jam tamen lectione dumtaxaw, eas quae a WAlantur canonica. Postea in manus sumendus Franciscus Vatablus huius editionis , in qua prieter notas quae breves sunt, adjuncta est e regione Uulgatae lalmae altera Versio, quae exprimi textum originalem. Is liber instar erit plurium commentariorum. Robertus Stephantis
540쪽
Liber II. Caput HI. Siphaniustiis typis Vatablum vulgavit Patisiis. Recusiis est Salmanticae de in Germania.
Declaratur quantum sit opera pretium res Scriptura1nxta sua tempora digerere I s inter illas, cum a
sacris Scriptorιbus enarrantur cum Hiqua iubest re , concordiam inire se De Hammonias conficere.
RErum seriem quandoque neglexere Scriptores sacri et sive potius neglecta est ab iis, qui eorum
scripta consarcinaverunt. Inde tot tantaeque dissicultates, potissimum in Prophetarum libris; quae solvi non
possunt, nisi rebus ad sua tempora revocatis. Tum& lux assertur quibusque rebus, cum ex diversis locis omnia qu e illas spectant conferuntur. Etenim ex occasione sive per allusionem quandoque nonnulla dicunt Scriptores sacri, quibus alibi a se vel ab aliis dicta possimi illustrari. Praeclarum & utile opus duo Canonici Regulares susceperant, scilicet omnem textum Scripturae digerere in naturali serie , nempe ratione temporum res Ordinare de congerere simul, ut quae passim de quasi disjectae erant per totam Scripturam, simul subjicerent oculis. opus quod conjunctis Operis erat absolvendum , protinus dissolutum est, auctOribus ad regimen animarum emandatis in diversas provincias ; dc praematura morte unius ex illis prorsus abruptimi. Si quid in contextu Scripturae dissidere visum fuisset, dicti operis auctores sategissent conciliare, Ac totius Scripturae harmoniam conflaTec HOGce Opus Ioannes Light motus Anglus, si non confecerat, saItem designaverat in libro, qui ab illo inscriptus est Chronica temporum s ordo stextuum v