장음표시 사용
571쪽
est qui ea arie valeant, ut intra intimas gutturis parates obscurum sermonem efforment, quem qui proximi astant, ad suas aures 8 longinquo loco vel E pro fundo specu pervenire iurarent. Eum suisse morem Pythonum indicat ille Isaiae eap. 29. v. in locus. Humiliaberis, de terra loqueris, re da humo auiuetin eloquium tu-: ct erit quasi Pythonis da testa v tua r ct de humo eloquium tuum mus tabit. Circa artem dictae mulieris, quae Pythonem habebat, diversae sunt sententiae. Alii putant reipsa permissu Dei excitatum a mortuis Samuelem. An verbDeus animam Prophetae subjecisset areibus mulieris istius Potuit illa auxilio malorum angelorum illudere Sauli,& speciem inanem Samuelis ponere ante oculos ejus, dum illa subtili voce ex ventre loqueretur, ut diximus, quippe ἐκγας hausis sive ventriloqua . Hanc autem vocem putabat Saul ab inani Samuelis imagine proferri . Praeterea illa daemonum oracula semper ambigua sunt, & accommodata cuilibet eventui futuro. Ea omnia quae umbratilis Samuel praedixit Sauli, a quocumque viro sagacis, & cui res hujus principis notae , poterant annuntiari. Mulier saga noverat Saulem Deo esse exosum, loco ejus Davidem suffectiam a Samuele. Philisthaeos, quibuscum bellum gerebar, potenti Lsimos esse. Imago ergo Samuelis, sive mulier ventri- loqua denuntiabat illi cladem, quam videbat immin
re . Praeterea utebatur verbis ambiguis, dicens: eras morieris crastinum enim tempus non unius diei sp tio coercetur. Maimonides quaerens cur Rachel furata
sit idola Labanis patris sui, cum aufugit cum suo conjuge, respondet id fecisse, ne illa idola patri suo
proderent quam occultabat sugam, si sortE, ut solebat, ea consuleret. Divinationibus & auguriis valde addicti erant orientales. Quaecumque fuerit ista origo idololatriae & falso. rum numinum, discimus essi sacris Scripturis non mulin
572쪽
86. Appa asia Biblisus. to, tempore post mundum conditum, hoc est, statini
Iost lapsum primi parentis, oblivionem Dei cepisse
omines; & hac re patuit quantum lapsus ille noxius fuerit. Cum homo, ut dictum est, Deo carere non possio, ubi a vero defecit, illico ad salsos deos declinavit . Quaeritur quo tempore id fieri praecise incc perit, locus est in Genesi s Cas. . v. 26. quem sic reddidit vulgatus interpres. Seth nasus est filius,' quem
carit Fnos; iste coepit invocare nomen Domini. Ille interpres censiuit, cum caeteri homines desecissent a Deci, tunc Enos restaurata cultum eius. quem illi palam in pio rim coetu exhibuerit, instituens certas precandi formulas. Quidam addunt nomen magnum
Dei Iehova, quod in eo loco Scripturae reperitur in ipso sonte Hebraeo, ab Enos fuisse primitus pronuntiatum. Judedi vero fere omnes in contrariam sententiam rapiunt hunc-ce locum. Verbum Hebraeum Machal utrumque sonat, Zc prophanatum est & eoeptum est. In hac postrema signincatione B. Hieronymus accepit; in prima vero complures alii cum Iudaeis, qui de Enos male sentium; & sic vertunt. Tunc proph natum est in invocando nomen Iehova . Sic hunc locum Maimonides s Tract. de laolol. eap. I. π. I.) interpretatur . In diebus Enes, inquit, errarunt homine errorem magnum, ct obmutati eonsilium sapientum g nerationis illius. Imo ipse etiam Enos inter errantes fuit. His autem suis error eorum, ut dicerent, ecce
ereavit Deus stellas istas est sphaeras , ut gubem rent mundum. Cum vero hae opinio ipsorum corda invasit,
inceperant aediscare stellis Templa, illisque ogerra smcrisicia. Ita Maimonides primam idololatriae originem resert ad tempus Enos. Similiter paraphrastes Chaldaeus Onhelos verbum dictum mehes interpretatur in significatione opposita vulgatae versioni. Tum inquit , in diebus eius supersederunt filii hominum ab imvocando nomen Ieho . Constat diu ante diluvium
573쪽
Liber III. Caput Leoeptam a Deo defectionem; neque enim totum g nus humanum, unica excepta familia Noe, aquis diluvii Deus obruisset, si tanto supplicio peccatum ejus
Quid autem sit illud nomen Domini, quod in somte Hebraeo appellarur Iebova, non erit extra operam quaerere; tum & disserere de Dei nominibus, ante quam enumeremus nomina idolorum . Deum quandoque Hebraei appellant nomen, scilicet clim sine adduto pronuntiant nomen, intelligunt illud quod Dei est sanctum de ineffabile. In Levitico cap. xx IV. v. II. filius mulieris Israelitidis missus est in carcerem, c,
quod, ut loquitur vulgatus, blasphemasset nomen 2 maledixisset ei: in sonte est vhob. a verbo Nachob, quod idem sonat ac maledicere', sed st expresse nominare. Unde LXX. interpretes vertunt: κὐ ἐπονο λά- σαι ό νώς τῆς γυναικος τῆς ἰσραηλιτιδος To ανοαἀ κατηράσατο . Et nominans silius mulieris Israelitidis nomen maledixit . Ita ob prolationem nominis Dei videretur reus factus. Postea abstinuere Israeli, prolatione nominis divini, quod non efferebatur nisi in templo a S cerdote , dum solemni benedictione benediceret populo : antea enim non vetita ista prolatio videtur; si quisdem ad Moysem reus adduinis est, & missus in carcerem, donec nossent quid juberet Dominus. Decem nomina Dei numerat B. Hieronymus in Epistola sua ad Marcellam. Primum & maximum est Ieho , dichium tetragrammatum, quod scribatur quatuor his te litteris Hebraicis iod, he, u, he 'ut supra dictam est. Conjunctarum sonus ille vulgo Ieh va effertur; Sed de vera ejus pronuntiatione non cO venit inter viros doctos. Non auditum est nomen I hova ante Perrum Galatinum, qui vivebat initio superioris saeculi circa annum Isao. Sanctas Hieronymus magnum Dei nomen non effert, sed tantum ducit esse nomen quatuor litterarum. Ex illo Apocaly-
574쪽
488 Apparinus Biblitas. psis seq. s. v. Ia.ὶ loco halens nomen scriptum, quod nemo novit nisi ipse, liquet Deum habuisse nomen ignotum. Quin ipse Deus in Exodo cap. 6. v. 3.) dicit
Moy ii nomen suum Ino antea non indicasse Patri archis. apropter Vel ex lege aliqua Dei, vel ex religioso timore, ne ex quotidiano usu vilesceret, &nimis leviter & erophane usurparetur, Iudaei abstine-hant dicti nominis prolatione, extra usum sacrum &necessarium. 'mare, urbe & templo vastatis, toto.que cultu Mosaico abolito, pronunciatio sancti nominis periit, simul & notitia deleta est. Accessit postea religioni superstitio: nominis enim dicti consonantes extra Biblicum contextum non scribunt Iudaei sed alias substituunt , veluti duo jod Non illud delent nec frangunt, si vasi vel alii instrumento sit insculptum, & pene adorant. Satagunt illud irregulariter scribere, & corrumpere ejus scripturam, ne si liber foede & ignominiose tractetur, prophanatio sancti nominis fiat. Iam ista religio incesserat animos
Iudaeorum, cum LXX. interpretes Biblia verterunt: vidimus enim, quoties occurrebat, subjecisse consonantibus ejus puncta vocalia nominis Adonis, quod idem sonat Hebraeis ac Κύριος Graecis, Latinis Dominaes. Hos interpretes Latinus sequitur, nomen Latinum Dominus usurpans, dum agitur de nomine ineffabilireujus cum pronuntiatio rarior esset, factum est ut diversimode expressum reperiatur in antiquis monumen istis, modo jao, modo ia- , modo iobe. Samaritani illud pronuntiant Iahue, vel Ieheve, Vel I ave: Grae- et , Iao: Latini, Io I unde derivatur nomen Iovis r nam magno Dei nomine daemones etiam appellari ambiebant. Illud autem nomen ideo reputatum sanctissimum, quia Deo proprium: nam Grammatici Hebraei observant tria tempora verbi substantivi μm in eo contineri, praeteritum , praesens Ecfuturum, sinet, fui , ero . Soli autem Deo haec tria
575쪽
eonveniunt, ut ab aeterno in aeternum existat, Ac simul omnia in se tempora comprehendat. Appellatur
in Apocalypsi p. r. v. q. ὶ qui est, ct qui erat,
ct qui venturus est. Ibi autem ἐρχόμενος venturus pro ἐσομενος futurus.
Secundum Dei nomen est El, id est, fortitudo. In compositione frequens est hujus nominis divini usus, ut in illis nominibus Eleadar, Eliachim, Et sabeth, Michael, Gabriel, Raphael. Tertium nomen est Elohim, quod videtur deriv, tum ab EI. Nomen illud communicatum est Iudicibus& Angelis, quatenus illi vices Dei agunt, judicant, absolvunt & damnant, prosunt 8c puniunt. Quartum Elois nomen solo numero differt ab Elohim , quod est in numero plurali. Quintum Troabaoth proprie denotat aciem ordinatam: Ita Deus Teabbaoth, sive Deus virtutum δυνά-ων , hoc est, exercituum nominatur, ut indicetur potentior potentissimis illis regibus quibus magni exercitus parent. Sextum Elisu,
id est, excelsus, sumemus. Septimum Eheie Ascher Ebeie, id est, ero qui ero, vel sum qui sism, ut Graeci
interpretati sunt. Proprium est Dei esse. Octavum nomen est Adonia , quod idem sonat ac Dominus. Vidimus hujus nominis puncta vocalia fuisse subjecta magno nomini Dei tetragrammato; undd in Graeca versione, ubi Occurrit, legitur Κοριον, & in Latina
Nonum nomen est jah, quod videtur factum ex Iebodia . Decimum Saddai, id est , sufficiens sibi, quod soli divinae majestati proprium est, ut ipsa suis pollens Opibus, nihil indiga nostri sit. Inter nomina Dei Iudaei numerant Hamaeum, hoc est, locus, quia Deus ipse sibi locus est, in omni loco est, &nullo continetur. Maewm significat locum; sed prinponitur he pronomen demonstrativum , hamacum, quod addit emphasim .
576쪽
49o Apparatus Biblicas. Cuiri in Scriptui a de salsis nominibus sermo fir , nempe de Daemonibus qui habentur aut haberi u lunt pro Deo, quandoque appellantur Eloin, quod
unum est ex decem veri Dei nominibus; saepius V ro nominibus contumeliosis, quae illis magis conveniunt. Scriptura appellat idola, id est, imagines ex aere conflatas vel sculptas. Quid enim aliud erant Dii Gentium, puta vitulus ille aureus, cui ut Deo populus sacrificia obtulit, quam aurum fusum Aheffectis autem idola appellantur molestiae , dolor, im firmitas, horror, pudor. Sic multiplicatae sunt infirmitates eorum Psal. II. v. q. pro multiplicati eorum Dii, multiplicata idola. Propria eorum nomina I daei refugiebant suo ore pronuntiare. Ibidem Psaltes
canit: Nec memor ero nominum eorum per labia mea.
Ided alienis utebantur nominibus: vocabant Elia, id id est, nihil. Quod sacit Paulus I. Cor. cap. 8. v.
. in scimus quia nihil est idolum in mundo, id est,
quod omnia idola sint verum nihil. Iudaei tres species idololatriae numerant . Prima qua coluntur Angeli, cultu qui soli Deo debetur. Secunda qua quis universae militiae coeli se incurvat, id est, colit solem, lunam, aut aliud aliquod sidus coeleste. Tertia qua coluntur diaboli. Abarbanel plures alias species numerat, qualis est cultus figurarum &imaginum , quae nunc Tali an vocantur, certis horis conflari solitae, unde virtutem accipiunt. Credebant has figuras posse tum indicare sutura, tum multiplicare Mustus terrae. Tales figurae in sacro Codice dicuntur Theraphin, ex quibus, ut putabatur, prodibant signa rerum futurarum; ti penes quos erant, vel in visione, vel in somnio docebantur qua: a verent scire. Talia Theraphin habebat Laban, quae Rachel filia ejus surata est , & secum abstulit. Ideo quere- ibatur de Iacob: quare furatus es Deos meos Infra terit m agam de illis Theraphia.
577쪽
Liber III. Cis ut I. 40 tInter species idololatriae accentctur ivinatio. Erant qui mortuos aut ossa eorum colerent, oc quaererent ab eis futura. Qui tali modo sutura inquirebat, vo .cabatur Hedoni, id est, sciens, ariolus quandoque ob Nomen illud Hebraeum proprie significat utrem Interpretes reddunt Pythonem. Apollo salsum numen Graecorum vocabatur Pythias I inde mulieres, qua rum ore Apollo, id est, daemon hoc nomine cultus, edebat oracula sua, vocabantur Othonisse; & γατρι- θοι ventruoquc, o uia, ut diximus, a ven. tre illarum & immundis partibus, nonnumquam ex axillis loquebantur submissa voce, Quae videbatur e gredi ex telluris cavitatibus, vel a longinquo loco
advenire. Quidquid sit, Pytho idem sonat ac Ario lus. Lueas scribit in Actis top. I 6. v. I 6.ὶ puellam Puthonis malo spiritu . quo obsidebatur, liberatam suisse ope B. Pauli. Unde liquet reipsa tales extitisse thonissas, id est, mulieres sagas, quas malus dae mon implebat, patefaciens illis ventura, quae scilicet suae cognitioni subjacerent, quae multa est; nam ideo dictus a Graecis, Damon. id est sciens. Soli Deo patent sutura, quae causas liberas habent: ut autem deisciperet suos cultores Daemon, sive ut arte occultoret quod deerat scientiae ejus, Pythones ejus responsa ambigua edebant. Pythonica describit his verbis Maimonides s Cap. 6. nam. a. de Idol.ὶ Cujusmodi est illud opas P bonis, inquit Ille ossert eertum finius
P s , ct mara sua vibrat vir am mysticam, ac retac ea quadam incantationis verba profert. Mox eo sulit alium . quasi loquentem secum , ct interrog.uis respondentem . terra, voce submisa admodum , quam auribus percipere non valeat, sed cogitatiori tantum asseqnatur. Similiter est, qui eranio moraui arrepto,
illud se tu imbuat s incantet, donec praeuntem audiat vocem iamodum submissam que exeat ex illis, crrespondeatur ei . Hujusmodi omnia sunt thorica . I i , Haec
578쪽
si inparatus Biblisus. Haec Maimonides . Videre est his operibus mutitas fraudes subesse potuisse, quibus sibi conciliabant fidem Pythones, etiam apud Iudaeos; quod illis exprobrat Isaias Cap. 8. v. I9. ) ct cism dixerint ad vos, quaerite a Pythonibus 9 a divinis, qui strident
in incantationibus suis. Iuxta aliam versionem qui pia piunt σ mussitant, quod faciunt ventriloqui. Numquid non populus a Deo suo requiret pro viris a mori tuis Pro vivis mortuos consulat. Vitiimus Saulem a mortuo Samuele quaesivisse , quae esset sors belli, quod gerebat adversus Philisthaeos. Species etiam idololatriae erat Nahas, id est, eon. jectatio, augurium. Erant qui ex rebus quae per a cidens eveniunt, de suturis iudicabant. De illa φροcie loquitur EZechiel p. a I. vers a I. in Stetit enim Rex Babylonis in bivio, in capite duarum viarum, diυinationem, id est, augurium, querens . Commiscens Ibgittas, &c. Quae verba sic D. Hieronymus ad hunc modum explicat. Stabit Rex in ipso compito, ct ritu Gentis sua oraculum consulet, ct mittet sagittas in pharetram, ct eommisceat eas inscriptas sive signatas nominibus singulorum, ut rideat cujus sagitta exeat, ct quam prius civitatem debeat expugnare . Scilicet nominibus diversarum civitatum inscribebantur sagittae; quibus commixtis, quae exibat prima sagitta, inscripta nomine talis civitatis, ostendebat eam primum esse oppugnandam. Alii pro sagittis utebantur baculis, sive virgis; quod divinationis genus appellatur Pάπομαντεια, id est, divinatio per virgas, ussitata apud Orientales, ut diserte de Medis dicitur in fragmentis Dionysii. Illa auguria insectatur Osee p. q. P. I a. Populus meus in ligno suo interrogavit, ct
baculus ejus annuntiavit ei, spiritus enim jornicati
num decepit eos, ct fornicati sunt a Deo Do. Cum
esset alicui vel iter suscipiendum, vel ducenda uxor, vel quidpiam aliud momenti negotium peragendum a virgas
579쪽
virgas certis notis inscriptas includebam vasculo. Pror ut autem lata vel illas educebant, inde captabant auaguria. Iam enumerabo diversa numina ἐ quorum nomen reperitur in sacro Codice . Initium sumam ab illis nominibus , quibus praeponitur prima littera Alphabeti: sic ordinem litterarum sequar ι Ainonis vitulus idolum fuit, quod, ut jam diximus, Aaron conflavit, ut Israelitis rem gratam faceret. Illi memores AEgypti, ut Deum haberent quem oculis corporeis intuerentur, vitulum sive bovem sibi conflari voluerunt, juxta numen Λ gyptium e Praecipuum idolum AEgyrtiorum dicebatur Apis, habens bovis formam. Ieroboam , ad instar vituli aurei ; duos vitulos conflandos curavit, ut avocaret a Templo Hierosolymitano Israelitas ι quos a Regibus Iuda abduxerat; ne populus reverteretur Ierusalem, ut saceret sacrisicia in domo Domini. Nolite, inquit 3. Reg. c. I a. v. 28.) ultra astendere in Ierusalem; Ecce Dii tui Israel, qui te eduxerunt de terra AEgypti ; posuitque unum in Betheloe alterum in Dan. Nempe unum prope Samariam caput regni, dc alterum in extremitate regni.
Adad ex Macrobio est nomen solis, quod illi dabatur, quia vere est unus in mundo. Chia sive Ad. quod derivatur ab aehad vel rad, idem Hebraeis est ac unus. De Deo Adad sic loquitur Macrobius Lib.
I. Satin l. eap. 18. Assyrii Deo, quemμmmum maximumque venerantur, ADAD nomen dederint. Eius nominis interpretatis significat unus. Hoc nomen Ada sive Adad dabatur cuipiam numini; pluribus autem
nominibus inserehatur, ut in illo Benadad, quod fuit proprium cuipiam Regi Syriae. Sic appellabatur, quasi dicas Jiam Dei Adad. Nomen illud Adad pro De non reperitur in Latino nostro Codice ID. cap. 66. v. II.) sed in sonte Hebraeo. pro eo enim quod ha
bet vulgata: cui Dis eabantur, ct mundos se puta 3 bant
580쪽
η ' paratus Riblicus. sant in hortis, post januam intrinsecus, sontem siereddit Seldenus : sanctificantes ct tu botes se , in hortis, post unum in medio. In sonte achar achad velahisd, id est, post ahad . Ex praepositione locati a. her, quae sonat post , liquet de loco fieri sermonem. Igitur achad vel abad, id est, unum ibi aceipiendum pro Templo Idoli, quod unum sive aad appellaba . tur: ut sensus hujus loci Isaiae sit, lustrationes factas
idolo, quem vocabant abad, post Templum ejus. in medio hortorum illi idolo dicatorum. Adonis. Vide infra in voce Thamnet.. Adramelech. Vide infra in voce Atiloch. Anamelech. Vide infra ibidem. Asma nomen est idoli, quod viri de Emath, si ve Hamathitae fecerant, ut dicitur. Quale fuerit illud idolum . Reg. eap. II. v. 3o.ὶ etiam peritiores satentur se ignorare. Quidam hircum esse volunt, ut Apis bos erat. Amodaeus. Non quidem erat Deus sive idolum , sed malus daemon, de quo sermo est apud Tobiam , qui priores conjuges Sarae intersecerat. Nomen illud
Hcbraice idem sonat quod destruitor a verbo hischmid , id est, destruxit, interfecit. Astaroth vel Astarte erat idolum Sidoniorum si-e ut & Philistaeorum. Est nomen quidem urbis, sed se idoli . Astaroth proprid denotat gregem ψ undu
quidam colligunt hoc idolum habuisse formam ovis; quod scilicet sub ovis specie eo lebatur. Constat Deatu Astartem non ignotam fuisse Graecis, qui dicunt numen fuisse Sidoniorum, nec Aliud qinam lunam. Luci anus 8c alii id testantur. Cicero dicit esse V nerem . Luna appcllatur Venus; quae Venus & nominatur in Graecorum scriptis inania, id est , c tellis. Nisi nomen illud accersatur ab Hebraeo Ur, id est, lux . Ieremias p. 7. vers. I 8. in exprobi at Iuda is quod tacercnt placentas Inlecheth Hasama, , id est,