장음표시 사용
691쪽
miraculi conservandam; & hoc est nianna quod isti
Apocalypsi Ir. II. IESUS CHRISTUS dicit se da,
turum vincentibus. Vincenti dabo manna abscandit cim , hoc est ι pascha, Verum manna, quale illud fuit quod abscondidit Moyses in urna aurea. Pertinent ad rem cibariam, molendinae. Primitus iuges tostar in mortario terebantur; postea inventae molae versatiles Sc trusatiles. Majores quidem ci eumagebantur a jumentis, asinis, ideo dicebantur asii. narrae; minores ab hominibus δc frequenter servis .
qui flagitium aliquod eommiserant. Molas trusatilc habebant etiam Hebraei, quae constabant lapide superiori & inferiori . His utebantur etiam pauperiores .ur videre est in Deuteronomio a v. 6.) Non accipies loco pignoris inferiorem re superiorem molam, quia auimam suam opposuit tibi: Sine illis non potest
sibi panem conficere; ergo nec vitam sustinere. Plora addere non opus est in hoc-ce sermone de re eibaria. Neque enim, verbi causa, ignotum quid sit panis azymus, hoc est qui sine fermento paratur. Nota vis fermenti, quo modico farina, cui ii, miscetur, acestit sc calescit. Inde tot petitae a fermento comparationes. Cum autem pane sermentando plusculum temporis requiratur, ideo Dominus accelerans egressum Israelitarum ex AEgypto praecepi put uterentur pane azymo, cujus usus voluit ut retineretur, in rei memoriam; tum etiam ut intelligerent veri Israelitae esse integram renovationem, quae non fit in pane fermentato; fermentum enim fit ex veteri massa, quae acida estὰ Panis subcineriti diccbatur, qui non ire clibano coquebatur, sed super carinhones, aut in soco sub cineribus calescentibus; inde habet nomen. Tota res cibaria Hebraeorum caret difficultate, quia parabili cibo utebantur. Nondum adinventa illa gulae hodierna irritamenta, quae vix e
692쪽
Apparatiu Bi Misas. Non indictum autem praetermittam nomen illud,st rem, quia video ambiguum esse. Nunc butyrum nobis est mitio lactis pinguior, quae stequenti agitatione a sero separatur. Verum cum Plinius Lib, I S. cap., asserat barbararum Gentium cibum esse; Be compertum nobis sit in Italia, dc ideo in Iudaea talis butyri ustim tam ignotum fuisse quam usiratum est in regionibus septentrionalibus, quae stigidiores
sim t. cum in sacro Codice nominatur bW1rum, accipi debet illud nomen in sua propria significatione, pro bubulo easeo, Graecum nomen est huiusce signufic tionis. Quod Hebraei ebemea appellant a Graecis redditur μοραν Morum. Itaque non aliud est quam ipsa pinguedo lactis , ex qua tum caseus, tum id quod butyrum appellamus, conficitur, quam pinguedinem sic appellant Hebraei, quia semper ς et, dc nu S
Non nitenum est ab hoc loco, in quo de re cibaria agimus, observare veteribus fuisse multiplicem morem triturationis frumentorum. Tribulis, hoc est, tabula clavis serreis exasperata & ponderosa uteban-xur , quam ducerent boves supra segetem: sic excutiebant grana ex palea. Lex autem vetabat ne bobus
ui tunc tribula traherent, os alligarptur , ne pOLent degustare stuges quas terebant. Alibi gressibus equQrum, aut perticis, sive flagellis exterebantur fruges. Ad triturandi modum alludit Michaeas Cap. q. m r3.ὶ Surge s tritura sitia Sim, quia eornu taum
ponam ferreum , ct ungulas tuas ponam greas, σω- minues populos m lios. Similiter Isaias xxv. I . Et tria
rurabitur Moab sub eo, fletis teruntur palea in plaustro. Ad quem locum Hieronymu . Hoe juxta ritum loquitur Palaestisa, ct multarum Orientia norinoamm, quae a praeorum s faeni moriam pineas ρ
693쪽
eomminutum redigebatur in paleam, ut esset attum pabulum lumentis. In hoe ce articulo de re cibaria observabo olim militibus Romanis aretum in potuiti datum; und his qui servabant emere in monte Calvariae, suppetiit aereum, quod Chiisto Domino ob tulerunt eum selle mixtum. Temperabatur acetum alio aliquo liquore. Embamma condimentum quoddam erat, quo intingebantur opsonia.
De a asibus. De 1romatibus sive de unguentis, quorum men. tio fit in Scriptura sacra, diadrus admonebo n6men illud unguemum non esse medicamentum, ut vulgus existimat, & tenacem illam compositionem, qua Chirulgi utuntur ad mineta sananda; sed commixtionem diversoriam odorum, addito oleo, aut balsamo, aut alio aliquo pingui, ad ungenda eorpora, deliciarum & luxuriae emis, inventam. De unguentis loquor, quatenus describuntur in sacro Codice . Etenim erat commixtio odorum a Deo praescripta, ad ungendum Tabernaculum cum vasis eius; quae sceommixtio propria esset unctioni Sunum Pontificis. Demum alia erat aromatum compositio; quae incendebatur in altari odoramentorum , five thymiamatis; de quibus commixtionibus sive unguentis seorsim dicendum est.
Compositio unguenti, quo Tabernaculum eum vasis suis ungendum et i, his verbis praescribitat in vulgata versione Exod. t p. 3 r. v. 13.) nnis ro; aromae , ia est, res honi odoris, primo myrrha ct esectae quingentos sicios. Hebraeis myrrha dicitur Mop. Fons se reati potest. Aeripe tibi aromatum caput,
694쪽
8 paratus Biblicas. hoc est, quod praestantissimum sit, myrrha ingenua quingentos siclos . . Quid aurem sit urrha intellige Arbuscula est in Arabia praecipue nascens, cujus cortice inciso defluit lacruma sive stacte , id est, gutta, sive stilla. viridis & amara, quae eodem nomine vocatur myrrha. Εjus virtus est ut corpora imputribilia reddat: Pergit Deus praescribere compositionem dicti unguenti: & cinnamomi medium, id est, ducentos quinquaginta siclos . Fons addit cinnamomum sumendDm, quod odoratum sit. Nomen illud Latinum vix differt ah Hebraeo, nisi forma characte-rUm . Cinnamemhm autem si uterum est nascens in AEthiopia, cujus cortex odoratus est. Cinnamomi multae specios reccnsentur, quarum unam Vulgus ap
sellat canesiam, de la canelle, ut Galli loquimur, tali camella. Calismi s militer ducentos quinquagimia, in sonte, ct cannae boni odoris. Constat esse speciem sive arundinis, sive calami, sive canna, sidum enim sisnificant tria illa nomina) quae species boni est odoris, locum in quo nascitur suavissimo replens Odore. Provenit in Arabia, India, & in Syria juxta Libanum monic m. Casia autem quingentos μοι. Hebraice casa dicitur Kiddah. Quod nomen redditur a Septuaginta Interpretibus ἴρις. Frutex est multis surculosi inue hrachiatus ramis, solo suo cortice commendatus. Haec aromata miscebantur cum oleo, ut ex his fieret unguentum inungendo Tabernaculo cum
supellectili sua. Quo & ungendus erat Aaron & si- Iii ejus o
Alterum thymiama, sive compositionem plurium aromarum , sic ordinat Deus in eodcm loco Exodis cap. 38. v. 3 . ) Sic cum erat illud alterum rhymiama, quod parabatur incendendum in altari incenso-xum; ideo appellabatur altare thymiamatis. me xi H aromata, stactem , or oveha, galbanum boni od ris , ct thra luridusimhm: aqualis ponderis erunt omnia:
695쪽
Liber III. Caput κ μνfaeusque thymiama. Haec in pulverem contusa incen debamur in dicto altari. Ibi autem stante dicitur in fonte Nathaph, quod idem sonat ac stacte. Etenim Rathaph Hebraicὰ dicit quod Graecum stacte, nimiis
rum stillam sive guttam . Pinguedo est recentis myrrhae . sive stillae quae ex myrrha arbore sponte deis fluunt. onyx Latinus Interpres sequens Septuaginta Interpretes reddit Hebraeam vocem Schechelat, quae est species aromatis. Cum hec semel nominata sit in Scriptura. fides adhibenda Graecis Interpretibus , qui interpretati sunt in chem. Onyx autem, ut diximus disserentes de gemmis, lapis est pretiosus, ex quo antiqui vasa unguentaria faciebant ad ornatum. Undὰ etiam onyx pro eodem vase sumi coepit. Sed 3c onyx est concha cujusdam conchylii, ex quo educitur purpura, quod reperitur in India in paludibus his quae nardum serunt . Itaque concha illa odores suavissimos afflat, quoniam conchylia quae tegit, veccantur nardo . Conchae illae sive testae dictae sunt
onyches, Graecὰ ονυχες. id est, ungues, quia nihil in illis rugosum, nihil asperum; sed omnia, ut in ungue, levia & polita. Ergo oux aroma nihil aliud est quam concha cujusdam eonchulis. Galbanus, Hebraeis Chelbna a cheleb, quod est pim g edo , adeps. Nimirum gaibanus succus est sive lacryma ex ferula cujusdam herbae in Syria nascentis. In lingua nostra nomen suum retinet δε galbanum ,
galbans 4 Thus omnibus notum est.
Ad haec omnia thymiamata alludebat Sapientia in Ecelesiastico ubi sic loquitur in vulgata versiones cap. a ν. a I. in Sicut cinnamomum ct balsamum aromatisens odorem dedi, quasi mrrha eucta deἡi
suavitatem odoris, ct quas storax . Haec spectant
primam illam commixtionem, qua fiebat unguentum unctionis Tabernaculi, nimirum ex myrrha eleista ,
696쪽
6 Io is paratus Biblicas .m calamo odorifero, ex casia & oleo. Ponitque eodem in loco Vulgatus balsamum aromatie ins &storax, non nomin iis eaeamo, easia, & oleo. Sed advertendum est in sonte Graeco non reperiri vocem storax, sicut nec baesumum. Sic Sapientia Graece loquitur πάλἀνν ἁρμαμ ν, id est, ut massa aromatum. Scilicet non exprellit omnia aromata quihus dictum thymiama componebatur. Quid sit st rax, quid balsamum modo exponam. Quae autem Sapientia addit, alterum thymiama spectant. Et banus , particula a si subintelligenda est. Et angulas gutta. s quas Lirinus non incisus vaporavi sabitationem meam, Fons Gr aecus multo limpidior est . - γαλβανε ἐ' ἔνυ ' -- Q ῶe λιβα- ώρως ἐν σκ&bur
id est . quasi galbanus ct o x est stacte σ quasi thu
ris vapor in Tabernaculo. His omnibus aromatibus constabat thymiama quod adolebant in Tabernaculo, ut liquet ex dictis. Ini Vulgatus ungulam appellat quod amehen dixerat, quia ἔνυξ est unguis 3 & g-- tam dicit quod in Exodo nominaverat stactem , utrumque autem nomen ejusdem significationia est. Gutta Latinum, stacte Graecum. Denique pro thure Vulga tus ponit libanum, quod Hebrata Ac Graeci thas sic appellant. Storax autem, cujus mentionem iacit Vulgatus Interpres in dicto libro Ecclesiastici. est quaedam species resinae. Resina in genere humar est tenax ex arboribus defluens, aut ex ferulis quarundam here rum . Ita diveris sunt species resinae r aliae aridae ;aliae humidae stini. Storax autem in vulgata versione Genestos se . 43. v. o. in re pondet nomini Hebraeo ori; quod Septuaginta Interpretes, &saepe Latinus reddunt resinam & reipsa storax resina est. Aquilo Interpres Graecus τsori reddidit storalem, nec locus est dubitandi litterarum transpositione ex Tori factum Scori, & deinde Storacem, sive S raram, ut hanc
697쪽
Dbe In. Capne RI sit resinam Plinius appellat, quam scribit gigni in Iudaea sideb Iacob inter munera terrae misit Uori, id est , Strarem, sive soracem ad Principem AEgypti. Re ,sna illa vetinet nomen situm in nostra lingua; duporax, stor Me, Resina autem illa defluit ex arbore quae cotoneae malo similis est, fructu majore quam avellana, specie candidi pruni. Resina illa est perseverantis odoris,
Animadversione dignum est qubd in fonte Graeco Ecclesiastici s cap. a . ὶ non legitur ut in Vulgato , quasi balsamum ; nee in fonte Hebraeo Erechielis
cap. 27. v. I . ut in Graeca versione, Etenim tanis nim legitur oleum. In eam opinionem adduco animum , ut credam quM cum balsamum suteus sit suavissimi odoris, fluens ex arbuscula, quae in sola Iudaea eresceret, Vulgatus Interpres noluerit abesse a
Scriptura balsamam, Nomen illud videtur significare Hebraice praecipuum odoramentum , seu princeps
odoramentorum. Compositum est ex Raal, quod est Princeps, Dominus , fle Sehemen, nimirum v guentum. Nec mirum est si in antiqui foederis primis libris balsami non facta sit mentio; Josephus enim plantam, ex qua deflueret balsamum, numerat integmunera oblata Salomoni a Regina Saba. Ita primis temporibus Iudaea non fuit balsami serax.
Unum arma de quo mentionem non fecimus. Aloa explicandum restat. Hoeine nomine Vulgatus
reddit nomen Hebraeum Ahala h. Iudaei vero volunt Ahaloth esse arbores praestantissimas, quorum ligna siccata aut seuehu sunt odoris gruit Santalum appetilant hane arborum speciem, ut vidimus. Idem vulgatus t Dr V. H. v. 9. Ahaloth interpretatur Printam . Scilicet Aialoth, habet pio stilla defluente ex . aliqua actore. In hoc eodem Psalmo legitur nomen
Kersire , quod idem Vulgatus accipit pro easia . Mγrrha s gutta, or easia . vestimentis εuis. Quid-.
698쪽
6 ra. Apparatns Biblicus a quid autem sit Ahaloth, certum est Aloen quae iri Evangelio nominatur, esse speciem aromatis . Herba hujus nominis habet succum amarissimum, quaeresi stit vermibus & putredini, ideo condiendis corpor, tibus idonea a
De morbis quorum mentio sit in sacro Codice . Luribus morbis homines subjacent, & his exerui centur tanquam pinnis, quas ut peccatores m rentur . Plurimorum sit mentio in sacro Codice. Quidam autem olim acrius & frequentius saeuic. bant; nunc vero quasi deferbuerunt, ita minus noti . Morbi etiam vulgati possunt habere aliquid rc- conditi , quod BIi medicorum discipuli retegere valent
Quod medicorum est Promittunt me ici; tractant fabrilia fabri.
Idcirco non ausus essem artes inexpertas tractare . nisi res ipsa iam ex parte esset confecta a viris meis iacis , a Guillelmo Ader, qui de morbis Evangelicis elegantem libellum composuit; & a Thoma Barto lino , qui de biblicis morbis disseruit. Ex utriusque scripto, tum ex alio penu licuit mihi excerpere quae Apparatui nostro conveniunt. Nemo miser nisi reus, & omnis poena quae justa est, peccata alicujus poena est . Ergo homo innocens neque morti, neque morbis quibus mors acceleratur, subditus suisset. Ex Scriptura Deus plantaverat iumeolo Paradisi lignum vitae, quo vescens Adam pOtuissent morbos, & mortem propellere. Quale stillud lignum, id est, quae sit illa arbor, non quaeso anxius, nec qui fieri possit ut homo non moriatur; Deus enim qui ex nihilo hominem & totum mundum Distrigod by Corale
699쪽
dum eduxit, potest, si voluerit, nos servare ab inoteritu; sicut vestes oc , calceamenta Israelitarum in deserto, ut dicam, non senuere, nec usu detrita sunt. Diu est quod didiei occultiores causas operum Dei non tentandas esse; εἴ eum posse omnia quaecumque vult. Cum autem servare possit , non quaerere decet an possit perdere . Certum est post lapsum Adae, cum coepit soboles ejus in vitium ruere , tamdem necessitatem lethi corripuisse gradum, & novam febrium , eaeterorum ue morborum cohortem
terris incubuisse. Vidimus quaedam peccatis irrogari supplicis per manum caesi, ut Doctores Iudaeorum loquuntur . Nenape ipse Deus plerumque immisit
morbos, quibus peceata coercerentur . Sic ulturus
peccatum quod David admiserat , recensens Israelitas ct numerans eos, peste populum afflixit. Sic videre est in Actis Apostolorum s Cap. I a. vers. 13.ὶ cum Herodes oblatos a populo divinos honores non rest Pueret; percussum ab Angelo, & consumptum a Vermibus expirasse. Simili morbo, sed diuturniori consumptus periit Ioram a. Paralipom. cap. 3I. vers. 78. ὶ Et super hae omnia percussit eum Dominus a vi languore infanabili cumque diei succederet dies. ct temporum sparia volverentur , duorum mnorum expletus est eirculus: ct sic longa consumptus tabe, ita ut egereret etiam viscera sua, languore pariter strita caruit. 'Eo in sensu non est malum in civitate quod non fecerit Dominus, quia vel immittat morbos in poenam peccati, Vel permittat contingere etiam viris, piis, qui poenis revocandi sunt ab illecebris mundi. Non permanebit spiritus meus in homine in ate me ia caro est, eruntque dies illius centum viginti amnorum. Loquitur Deus ea te sexto Geneseos: Nem pe contraxit Deus annos vitae nostrae. Noluit spirio tum vitae, id est, flatum, sive spiraculum vitae indi-eium ,
700쪽
cium , quem infuderat Adae, permanere eum homine per plui es annos ι quia caro est, videlicet quia pronus ad res corporeas Δc totus in illis. Ita fit ut ipsa senectus morbus sit; ct vita inra sit septuaginta annorum: si autem is potentatiHs octobrua amni , ut canit Psaltes s Psal. 89. vers. I αὶ id est, vita diuturnior potest este octoginta annorum, sed postea acerba est. Et amplius rarem labor Er dolor. Utitur Deus malis Angelis, ut judex tortore, ad cruciandos malos. Tradit ergo, quod olim frequei lius erat, peccatores torquendos diabolo; qui epius sub morborum naturalium specie Iatet. Etenim videre est plerosque in Evangelio aegros tum a morbis,
tum a daemonibus qui corpora eorum captiva tenebant . sed se ipse Angelus Dei quandoque etiam honos dolore affecit; nam in Genesi s Cap. 32. u. 36-ὶ juxta Vulgatum interpretem & Iosephum historicum, Angelus religit nervum femoris Jacob, qui nervus statim emarcuit ι Iuxta quidem Graecos interpretes percussa est latitudo femoris Patriarchae; id est, ut plerique sentiunt, percussum caput ossis semoris , quod suo sinu seu vasto coxendicis acetabulo excidia. Etenim cui similis casus acciderit, licet os illud non
male reponatur, tamen toto vitae cursu claudicat.
Hoc morbo laboravit, de quo Scriptura dicit; ipse vera clauicabat pede . In piscina probatica Angelus movebat aquas, iis vim sanandi conserens . Sic in-tur Deus sive bonis sive malis Angelis, de qualibet
re , tum in poenam, tum in salutem; ut Mendat potestatem suam consuetis naturae legibus non coerce ri. Anima cum semel u corpore egressa est, non in illud revocari potest ulla arte; attamen Elisaeus fovens calore suo puerum mortuum, excitavit a morte Reg. p. q. J Naaman Syrus, iussu ejusdem Propherae , corpus septies abluens in Iordane, mundatus est