장음표시 사용
61쪽
rumque,vEl leuissimo pretio, dimensissent frumentum. Traianus quinqueta illia ingenuorupueroru de suo assuiu caluit. Imperator Nerua omnes pecunias, quas iniusth Domitianus rata puerat,spoliatis restituit:Romanis pauperibus decies quinquagies centena millia erogauit: Agros sua pecunia coemptos, praepositis Senatorib iis quibusdam, inter egenos iussit diuidi de tantu largitionibus indulsit, ut vasa aureaargentea pretiolamq; suppellectilem, vestes deniq; atq; ornamenta imperialia auctioni subiecit. Diuus Traianus, nihilo in munificentia se gnior, ingentem tabella rerum propterea Veianalium in soro suspedit,ac circuserri fecit. Imperator Antoninus philosophus, Marcoman Leo bello largitionibus exhausto iam erario, ne
pristi te grauaret quicquid pretiosiae sup
pellectilis & imperialium ornamentorum, v 1tes uxorias ac mundum omnem in s ro Tra
Iani venundari fecit. Pudet a Gentilium Prin cipibus Christiano si ijs largitionibus super
m. 'HI.No minus elegans ex his alia sur it in uestigatio. t v n. Cuiusmodi est p Hr. Scilic et Id rei p. viilenum cum alterius detrimento sit procurandu'Hi s T. Haud multis rcs haec aeencla eli,quia sanistissimo maioria nostroru, & A 'theniensita iudicio sopita non ignoratur. PHI. Si placetnudiamus; filii a no paruo praeiti dicio' nobiscum agiti i v R. Imo delectat. HIs T. ΡΟ-puus Ro. F. Camillo ConsFaliscis longa ob
62쪽
tus, in longum atque etiam trustra obsidionε trahi,quam sceleris turpitudine citam cert: stimam Victoriam contaminare. Naximis idem
Populus dispendijs,ac discriminibus sisti eua ri poterat formidabilis belli, quod a generoso ac potente Rege Pyrrho interebatur , si aequEconducere duxisset, veneno,Vt armis, Vincere.
Similiter Athenienses, clandestino incendio subductae ad Gytheum es assis,Lacedaemoniorum opes comminuissent, & imperium maris Vedicassent,nisi Aristidi minime honestu disse .renti,audis lenti Palpixatis ergo, quod istorum exemplo quam intrepide dessendi potest , Ni hil quicquam utile , quod parum honestu videri potest. γ s i. Pulcherrimus hic in phila sophia locus ac peruti iis, quem copiose ac luculenter explicauit Cicero in Osficth, a Panaetio de industria praetermissum, quod dubitare turpissiimum ducebat, num posset a siquando Vt ii as cum honestate pugnare. Censebat enim nihil esse utile, quod non esset honestum,nullat que maiorem pestem in hominum animos irrepsisse, quam eorum opinionem, qui hic natura cohaeretia distraxissent. de qua re Cicero, omnium recte Philosophantium consensit, ac firmissimis argumentis concludendo, ait: De Vahere igitur alteri;&,eius incommodo suum augere commodum, magis est contra naturam quam paupertas, quam dolor, qua mors, qua
Uxςr in x possunt aut corpori acci ere, aut
63쪽
DE PRINCIPATV. εν rebus externis. Natura non patitur quod ali rum spoliis nostras facultates,copiaS, opes augeamus. neque hoc solum Natura, iure gentiti, sed etiam legibus populorum. Iun. Iure quidem nostro valde abominabile est cum alteria usiae tura locupletari. Nunc demum intelligo ex hoc philosophiae sonte Aedilitia manasse dicta de rebus vendedis, nequid emptor ignoret quod norit venditor : &dictum praestare oportere,& non didi una, quod interfuisset emptoris dici vel non dici. P H i. Paulo post idem Cicero subiicit: Qui ciuium rationem dicunt esse habedam,externorum negant, hi diri mutcommunem humani generis societatem ; qua sublata, liberalitas,beneficentia,bonitas, i uilitalia tollitum, quae qui tollunt etia aduersus Deiaos immortales impii iudica di sunt: ab ijs enim costitutam inter homines societatem euertui. Tris. Constituit hoc Deus illo compendioso praecepto,Diliges proximum tuum sicut teipiarum. Ρ H I. Merito iccirco Socrates execrabatur
eos, qui utile ab honesto seiunxissent. TH E. Nostri etiam Theologi acerbioribus multo ex crationibus, ut par est, insectantur. His T. Otempora , o mores; in quae incidimus: non solum in Privatorii lares penetrauit haec pestis , sed Regias. quid in quam Regias' verum
etiam Sacerdotum facraria occupauit; ut nihil iusti nihil pensi, nihil recti habeant, nisi co modum. Assiduos, solos beatos ac frugi: insonates vero,aut ignavos aut hypocritas arbitran-
64쪽
u ias sors sat auo NIV stur. post mortem nulla de vita quaestio 1 sed
quantum auri argentiue relictum ab his, qui bus sola arca fuit nisi scortum , aut ephoebus, aut alia,aut haec omnia pro nudis o esurientibus,quos ex officio pascere oportebat. Aeneas Pius secundus, Papa Maxim us,dictare solebat, Regio nomine indignum illum, qui suis com modis communem utilitatem metiretur. quid dixisset de his, qui honestatem non aliter me tiuntur' r H L. Beatus Bernardus vocis eratur in
Clerum plus iusto, ctiam si ultro porrigatur, capientem : quibus nefas esse dicit, pluris vel
nummo vendere , vel minoriS emere. His I.
Sed humana isth c. quid si diuina publice pro scribi vidisset, suppositis etiam licitatoribus' diuina in qua ' illa, propter quae pastor Petrus
Simonem a se eiiciendo damnauiti O Bone I su, semel & clam Iudas te vendidit, Sacerdotibus &Pontificibus emptus ut saluum faceres genus humanum: at nunc, Vt perdas, centies itidie & palam venundaris , si emptor assuerit Sunt qui hoc loco Populum Romanum in m sent, qui gloriae &imperi j cupiditate totu te rarum Orbem vi & armis infestassent; quibus ipsi recederent, nisi iusto bello parta diuino &humano iure retineri possent, & nisi iuste do mitis utilius esset bonis domitoribus obsequi, quam licentiose vivere. no desunt celebres scriptores,qui doceant nullii iniustu unqua a Polpulo Romano gestu bellii; quod ante Caesarii Tyrannides bellorum initia percuctanti cuim
65쪽
facile succurrit. sed pro omnibus sussciat magnificum Ciceronis recensuisse testimonium; Veruntamen, inquit, quandiu Po, Ro. benesiaciis tenebatur,no in iurus, bella aut pr o socijs,
aut de imperio gerebantur: exitus erat aut mites, aut necessarii:Regum,populoru, nationuportus erat refugium Senatus. Nostri autem Magistratus Imperatoresq; ex una hac re maximam laudem capere studebant, si pro uiliciarusia socios aequitate & fide defendissent. Itaque i
lud patrocinium orbis terrae magis, quam imperium poterat nominari.i v R. Si Principis est publica curare ac tueri,nuquid sic accipimus, ut quae usus duntaxat publici sint, curet, ut Stadia.Theatra,Templa,Porticus, Moenia, Potatas, Portus; item Iudicia, Aerarium, Pace, BeIlum,Inductas, & id genus reliqua; non autem priuatis utilia' ΡHi. Errant,qui ita opinantur; quali homines taIium gratia coissent in popu-Ios. ut nemo negotialem societatem init ipsi usi et societatis causa,sed ut ex ipsa communi negotiatione priuatim quaerat, & assuenti taus necessitatibus subueniat;sic mortales a natura nudi omniumque rerum inopes, ac per se singuli ad paranda necessaria minime idonei, nisi mutuo sibi opitu Ientur auxilio,ad super das necessitatum angustias ab initio conuen runt. lndigentia, inquit Plato, Ciuitatu origo fuit prima. Aristoteles, Communis Vtilitas, ait, coniungit homines, inquantum confert singu
lis.benh viuedi maxime hjc finis est & publicdρ λ omnibus
66쪽
DE PRI NCI Pari . Opletiores testes sunt hos es ipsi , cum quibus quotidie colligitur. P H LI edeamus ad l emp.
quae stare non potest, nisi de peculij sui diuitiis
priuatim cuique, quasi manam illas stigendas, prebeat. Aptissime ad hanc rem animati corporis similitudine utuntur Philosophi.cuius bustum ii, depastis cibis, speciales non transmiserit succos ad membra & minutos Vsque articulos, debilitari ac breui interirc necessc est. de propterea, sicut nihil busto utile eis, quod noni de membris; neque membris utile, quod non idem corpori eodem modo nihil priuatim v tile quod non publice;& c contra. Vnde pala. fit priuata publicis usque adeo haerere, quod' aici eis d i u eli i in eqv ca n t :si m it iterq; p riti a t is p ublica in tertii re, aristissime pecolligata esse; ut qui Vnu probe ger:t, utrumq; gerat Oportet; nihilque utile priuatim censicat, quod non sit publice omnibus; & e conuerso; subtili quani uis consideratione distinguantur. praeclare igiatur Cicero inquit: Vnurri debet esse omnibus propositum, Ut eadem si cuiusque utilitas, Muniuersorum . praeterea si quisque Ciuis, yt a
pe dictu es particula ost Ciuitatis qui cuius
uis Ciuis no curat commoda , partem procul dubio deserit Ciuitatis. Totum Rei p. corpus curari Plato praecipit, me perniciosi tumultus& seditiones excitentur.Princeps ergo & singulorum &vnitici serum commoda procurabitia v R. Hoc voluisse Vlpianum arbitror, quan
do dixit uius studi) due,unt positiones, pii
67쪽
νε M ARIVS sa LIMONI Usblicum,&priuatum: duos intelligo propositos fines,ad quos & Princeps,& legum lator, Minterpres legum debet semper intendere. P H I. Recte quidem sentis: Principis est, omnium tapriuatim,quam publice reposit m in se curam non ignorare:&,quae omnibus prosunt, pra ponere his, quae paucioribus: S , que nequeunt omnibus, sed quibusdam prodes 4etiam si vel Vni conducant,non negligere: & omnia ducatastorum gratia publice & priuatim in Ciuitatς disposita:& propter hanc ipsam, & non alia in causam se ad Principatum euectum. Imperiit, ait Arist. est gratia utilitatis subiectorum. I v R. Hoc idem Iustinianus in nouellis CVstitutionibus ingenu E profitetur. & gloriabundus se iactat his verbis: Vt nostri subditi sub omni quiete consistant sollicitudine liberati, nobi in nosmetipsos pro omnibus cogitationes suscipientibus; illa agere quaerentes, quae, Vtilita tem nostris subditis introducendo, omni eos onere liberent, & omni damno extrinsecus H 1sT.Propter huiusmodi sollicitudinem s pienter diuus Diocletianus,Princip tum mo-Iestiam esse dictitabat: & ideo post maximas victorias, ac gloriosissimos triumphos magia stratu se abdicauit:& pluries Po. Ro. re Rocatus, maluit priuatim sibi viuere plus enim oneris, quam h poris habere du
68쪽
OBER Ostremo. ut nihil desideretur e rum, lylae ambitu publicae utilitatis
continentur, cuius studiosis limum
Principe ese oportere ia cocesi stis, scrutemur , Vtru etia quae ad mores pertinent coprehendantur:& dubio procul coprehendi omnius aptentu una vox est. Plato in Republica, & in Legibus nihil prius asserere videtur. igitur de hominum ad virtutem institution*ab incunabulis publice cura suscipienda prete.-cipit. T H p. Quis curiosi Is Romana Ecclesia ordinauit ista' quae non solum per aetatum dic crimina ,sed singula prope temporui momenta,& ab ipsa prima diei natalis luce, curam sua scipiendam agendamque praecipit, lustricis diebus,adhibitis probis viris, quos Compatres vulgus vocat, qui religione dc moribus pueros instit' ant. utina, ut sancte instituta sunt om nia, sic ab his, quibus commisia est dili entia. impleretur. H i s et .Vereor de Ciero no pro di ci iam posse idem, quod de Gi scis scribit Cur tius, quod proscitione bonarum artium, malis moribus corruissent. P H I. Hunc locum de Citacppioso pertractat Aristot
69쪽
a MARI Us S AL AMONI Vsles 3. de Repub planumque facit, non modo Yjuendi, veruin etiam bene beateque vivendi gratia, Ciuitates cohstitui;alioquin' seruorum S praedonum conuentus esset Ciuitas.& dentiaque concludendo, ait : Ex his manifestum est cie Virtute curam habendam ei, quae reuera cuuitas est nominanda .Si proprium est Ciuitatis de.virtute curam habere, palam sit, haud diuerhum Principis munus esse, qui personam Civitatis gerit. si neglectu virtutis Populus indignus sit nomine Ciuitatis, longe indignior si ri debet Princeps majestate & nomine Princia patus. Cuius rei multiplex proditur ratio; cuquod virtutis usus ad veram ducit selicitate, cuius gratia omnis bene constituta intelligitur Civitas: tum, quod suae amicitia, ut nulla alia, ita nec ista ciuilis consistere potest societas morum enim similitudo inter se conciliat homines, secundum virtutem viventes: dissimiles moribus diu simul esse non possunt. Plato: Vt simile simili, sic moderatum moderato amicuest. immoderata vero neque inuicem , neque moderatis sunt amica. & veluti Virtus costans& perpetua est, sic eadem semper a virtute lex, idem vivendi tenor sibi ipsi consentiens , & λnis optin)3as est. Unde pulcherrima consensio& illa Pythagorica harmonia meque longe maem pla petantur. Mea Roma virtutis duntaxat
ope cum coelo de Imperij finibus litigasti
tu mater Ecclesia,quando esuritione vescet, ris,nuditate vestiebaris, egestate ditabaris, Di
70쪽
DE PRINCIPATr. 73galitate ornabaris, side coelum scandisti,conti inentia meruisti,charitate post Deum in excelso cosedisti,terram pro pedum scabello despexisti. li sic vivere perseuerasses, nullum inter Patres distidium videremus, nulla de Cocilio
decennali esset contentio, nullus de corrigendis moribus metus, sed omnis de sola animarus alute sollicitudo: caetera, Ut caduca & vilia, despecta iacercnt.at nunc, profligatis Virtuti bus, pro paupertate diuitis, pro pietate rapacitas & infensa Deo simonia, pro mansuetudine ambitio, fastus,superbia, pro frugalitate luxus Attalici,&plus Neronianis inuidiosa atria. propano sis, scriciae & purpureae inter vilissimas numerantur vestes. pro ieiuniis, crapulae & cenae plusquam centenariae. pro continentia, omniu Voluptatum exquisits illecebrae pro orationibus,arma & anathematicae consultationes. pro
charitato,bella, Osdes, oppugnationes,excidia;& inter ipsos Patres exitiale hoc ipsum, quod videmus,excidium. Quid futurum censetis, si Cardinalium pars illa,quae Pisas secessit, Comciiij compos fiat, & alterum nobis opplanant Pontificem 'Qujs Gallorum & aliorum in nos impetus sustinebit pro Ecclesia,& suo Antipa paliure se arma sumere male persuasi, Antichri stos nos appellant. Verum si virtutis usus, si honos esset, si Saluatoris praecepta custodirentur,
talia non timeremus. Vereor, iratus ne Deus vibret in nos gladium vindictae. merentur maiora his nostra peccata. in cilicio &cinere plana