장음표시 사용
101쪽
cuod oleo , S pinguis materia, nonnisii calore Velaementiori attolli possit, ut videre est indistillationibus chymicis, ubi spiritus volatilis, & phlegma leni distillatione proliciuntur; olea
vero non nisii aucto igne extrahuntur.Celerrimam rarefactionem velocissima nubis ,& vicini aeris compressio sequitur: hinc ingens oritur sonit S. TM. Iana si placet quam brevissime poteris, de reliquis Impressionibus ignitis perge dicere: ista enim omnibus iunt ob via , nec longam exigunt disceptationem. M EN. Sequar quo vocas; cumque omnia fere meteora, qUae calore accenduntur, ex eodem fonte manent; nempe CX plnoui&fumoso halitu: satis fortasse fierit de his in unitae iam Icere. Communis quidem eorum materies halitus eir pm Uis, tu Viscosus; sed quo incendatur modo , non ita est in promptu. Volutatio flairitus in nube conclusi valentissumum est cendendi genus. Huic fieri potest, ut violenta agi 2lOVaporem ab exhalatione, ut serum a butyro secernat ; CUID IUCCO-piosa est exhalatio, & tenuis vapor, ac nulla nubes sub obtutum cadit, sulfureus halitus facile sese expedit a vapore, SI sine crepitu in stellae, aut globuli ignei modum , C caelo intcr-ram praeseps ruit. Idem fere hic, quod in pyrobolis accidit,nisi quod stellae cadentes nullum vehementioresn edunt sODUID, sed non sine magno strepitu charta toties replicata , dc adstricta, perfringitur. Huc accedit quod pyrobolis arsiam nitantur, quia materia paulatim accensa ampliorem exigit lociam : nec deor sum potest tendere, vel quod apposita obstet virgula; vel quod projicientis impetus sursum ire compellat. Stellae discurrentes simili fere modo non in s a prema ac is regione, sed propius terram incenduntur; videntur discur Te e , quod aer his exhalationibus sit refertus, & accensus halitus, pabuli sui venam sequatur. Interim velut igne continuo totum iter signant, quia visus nostri tarditas non siit, sequitur momenta currentis; sed videt simiai, & unde exilie rix, S quo pervenerit. Pleraque ejus generis meteora tem pestates praesagiunt : significant enim aera infici mUlta ex halatione. Hinc postquam atrox tempestas saeviit, ignes ejU- modi na Viam malis adhaerescunt: nec verisimile est exiluc 1-
102쪽
bus maris inter se collisis eos procreari. Crediderim potius vaporem vi tempestatis abripi , halitum solum pinguem S visco
stim esse superstitem, cujus flocci per aerem volitantes aliqUan do obviis navium malis tenaciter inliserent, atque ipso motibincendunttar. Interim unus dumtaxat apparet; hunc veteres nautae Helenam dicebant, S tempestates portendere arbitrahantur: sit duos conspicerent, Cast oris, SI Pollucis nomine eos insigniebant, felicioris, ut putabant, ominis. NUNC rCmpo ris natatae sectis augUrantur qUO plUrcS QOra tuentiar, eo ma-3orem fore tempostatem conjicitant.
Quid necesse est: hic de Dracone, Capra, Clypro, & aliis
benet mUltis, quae figura tantum , non natura distant, fusius disserere gando exhalatio accensia in mucronem a CUittar ,
py ramidem dicunt: si teres sit,ila cylindrica, columnae: si latiori fastigio scintillet, ficis: si rotunda sit Sc plana , clypei: si oblonga , Ss transversa, trabis; si mediae partes intumescant, Draconis nomen sortietur. Quod si globus igneus circum se floccos pensiles , instar lanae praeferat, ac saltu incondito lasciviat, Caprae saltantis nomen obtinebit : tenuis quidem exhalatio hos efficit flocculos. Stipulae dicuntur , cum globus igneus non apparet, sed exhalatio latet dispersia incensarum stipularum
speciem praebet. qtia porro aeris regione haec memora accendantur, disiicile est: decernere. Nam ViX Adducor ut credam, non alibi quam in suprema aeris regione illa generari; cum nulli vapores eo conscendant, DCC sublimem aera vllus ventus exagitet: quo igitur modo exhalatio ibi accendi poterit E sepe haec incendia ad terram usque perveniunt: non longe igitur a nobis procreantur. C. eterum cum ignes illi aerei materiae tenui de subtili insideant, facile extinguuntur: nam si crassiori adhaereant materiae, subito decident, nec proprio renitente pondere, in sublimi aere diutius suspendentur. propter Cometas, imo & trabes, quae aliquamdiu, perse verant, qualem seu: disse Aquis Sextiis, anno I 63 . ab Omboccasum praetervolantem testatur Cassiendus, quae eodem tempore per totam Occitaniam visa est j nec terrenis halitibus con
stare, neque in ipso aere efforinari mihi persuasum est. Sed de Cometis alita pluribUS.
103쪽
ouod ignem fatuum attinet, plerique existimant nihil effe, 'ta halitum pinguem , dc tenacem, nullo igne flagrantem: sed instar lampyridum , vel ligni putridi lucentem. Ioannes
Fluddus sic aliquando hunc ignem assecutum fuisse testatur, ac comperisse illius materiam non igneam , sed viscosam, lubricam, & candidam, nigris maculis inspersam. Alii aliter sen tiunt, nec probabile putant , materiam adeo crassam nullo igne accensam, in aere tamdiu pensilem fluctuare. An Flud dotanta fides debetur, quem ubique ineptire Philosophia Molaica, titulo superba, re inanis satis demonstra te Fieri etiam potes Ni stellae cadentis reliquias pro igne fatuo, manibUS contrectaverit : nam illae sunt viscosae lubricae, ut experti testantur. Ejusmodi ignes circa coemeteria , paludes , cloacas frequentius discurrunt; quod ex pingui halitu prodeant. In flumina deducunt insequentes : quia secUndo flumine tenuis aura spirat, dc contiguus aer ab aqua fluvii abripitur. Hinc
ignis fatuus insequentem fugit , & fugientem insequitur:
nam lociam a moto corpore relictum occupat, Sc aeris fluxui obsequitur. A state & autumno , imo in regionibus fervidis crebriores visuntur; quod pinguis hianaor non nisi magno Solis
ardore elici , Sc digeri queat. In pnecipitia saepe deducunt;
nam ibi aer instar vorticis volutatur. Subsultant in aere, 'Uia fluctuantem acta pro vehiculo habent ; vel quod a nocturno frigore, aut ab ipso rore cadente deprimantur, at liae ingenita
lavitate resiliant. Ignis demique lambens nihil est, quam spiri-tVS tenuis , pingitis , qui equorum sudantibus jubis in si
det; vel circa hominum tempora, tamquam spiritus vini re nitissimus accenditur : neque vrit tamen , propter raritatem
maximam. Ex equis, fetibus ejusmodi scintillas excuties, si adverso pilo astricueris. Spiritus enim lucidos esse jam hesterno colloquio demonstratum fuit. De mixtis imperfectis satis ut opinor multa : reliquum est , ut de Iride, aliis impressionibus, quae Emphaticae, seu Apparentes vulgo dic uutur, quid sentias, optime Simplici, explicare non graVeris.
104쪽
DE ME TE ORIS CAPUT QVINTVM. De Iride, Corona, & aliis impressionibus
r. De loco in tiquo Iris e formatu . I I. De illius figura, magnitu dine, O coloribus permulta. o I . De corona ct aliis emphaticis impressionibus. I V. De coloribus qui per trigonum crystallinum apparent , variae mittuntur conjecturae, ac pstraque explicantur ejusmodiphaenomena.
V in ipse de natura, & coloribus Iridis sentiana
quaeris, Optime Menander. Res est tot difficulta tibus obstriicha, & tantis circumfusa tenebris ; ut qui in ea indaganda temptas Omne COD trivertant,
invenire se posse quod cuperent diffisi sint. Vide arctim , inquit Ecclesiasticus benedic eum qui fecit illum. Valde speciosus est in splendore suo ravit caelum in circuitu
gloriae suae : manus excelse aperuerunt illum. Nec igitur mirum , si hoc divinae manus miraculum mentis humanae infirmitas capere non possit; cum minutissima quaeque nemo comprehendat. Quod non obscure innuit Ecclesiastes s Intellexi quod omnium operum Dei nullam possit homo invenire rationem, eorum quae uni sub Sole , s quanto plus laboraterit ad
quaerendum, tanto miniys in eniat. Illud sane cum in aliorum Datharae opertim, tum maxime in Iridis contemplatione contingit, de cujus loco, natura, & coloribus, summa est inter Philosophos contentio. Varias ac dissidentes eorum sententias a Unc referre non vacat, nec refellere: quae ad veritatem mahis mihi videntur accedere breviter attingam : neque ab eximii
Chambraei decretis discedam. Nemo quippe, sive recte judico, sive amore 'praecipui in Philosophia viri laboro, hoc argumentum divinius pertractavit. Primum , quod Iridis locum attinet, plerique omnes Philosophi magno in errore versantiar, dum
105쪽
dum putant illic efformari, ubi se Videndam praebet. Profe- D. i s hcto nubes non tersa est, Ar polita instar speculi ; sed mollis & ἰbeb
inaequalis: adeo ut nec radios Solis reflectere, neque eos variis possit coloribus tingere: praesertim cum sola reflexione lumen
in colorem non degeneret. Radii quippe luminis in diversis
speculis, vel septies reflexi, nullum idcirco induunt colorem. Denique Iris in arcum curvari nequit, nisi ipsa nubes instar speculi concavi existat: adeo ut si vel minimum ab hac figura desciverit, lumen Solis in arcum non flectat: atqui nubes nec cavae sunt, nec satis solidae, vel continuae , ut speculi vices ob eant. A t, inquiunt, non sola reflexione, sed quadam etiam ra- Obiectio. diorum refractione Iris in nubet rorida Ss apparet, & gignitur. Qiiod si ita sit,non in extima modo superficie, sed in intimis nu bis penetralibus Iris conspicietur,siquidem radii refracti a recto tramite deflectunt; sed tamen corpus ipsum penetrant, atqui ulterius progrediun tr. Verum quid ago, sanusne sum , qui enixe laboro in confutanda opinione, quam visus ipse erroris revincit Qvqties enim vidimus pluviam de caelo labentem, vel arbores ipsas Iridis coloribus imbutas quod ne concipi
quidem potest,si Irim Sol in nube sibi oppositaeflangat Ed,
cum et montis vertice Iridis cornua in vallem usque demissae
conspicimus, an eo sque nubes decidit Qv id denique, cum
nubem in qua Iris depingitur interruptam videmus;num continuo Iris evanescit Haec sane nisi me mens fallit plane demon-grant Irim non in ipsa nube, in qua depictam intuemur ; sed in alia quadam Soli viciniore non aliter effingi, quam Irides quae radiis solaribus per trigonum crystallinum refractis inadverso pariete delineantur; nam suis coloribus tingunt quicquid interjacet. Nubes quidem Soli opposita est instar parietis, qui sua opacitate radios Solis res actos sistit, ac videndos praebet. Quare non immerito concludit Neplerus his verbis : ergo ma teria aquea, quae inter spectatorem, & Solem est: seu pluvia sit, seu pellucida nubes, seu nebula, (Vidi enim, inquit, Irides & in nebula) haec, inquam, format de figurat refractiones radiorum Solis: quae post spectatorem est, ea excipit hos radios Solis refractos. Nubes vero superstans obumbrat locum, & radios Solis directos avertit, ut colorati radii cerni queant. Ita
106쪽
qtie non est verum radios Solis, seu visus repercuti, vel frangi in ipso loco nubis, in quo Iris apparet. Scite tu quidem Κeplere ; sed tamen nimis jejune rem tanti
momenti Cxplicas: cum qile subnectis, centra visus, Iridis & Solis in eadem recta esse disposita, Cardani, Mauro Iyci, atque aliorum communi errore laberis. Videtur enim vobis Iris per solam radiorum reflexionem procreari : quasi nubes sit instar spectili chalybei, solida,& polita: a Ut guttae roridae pene in sensibiles lumen solare tam valide possint regerere. Hinc tot Irides esserinari, quot sunt spectatorum oculi, falso creditis: cum per trigonum crystallinum , Una in opposito pariere Iris de-
Iineatur, Quam ex omni situ, Ss loco licet intueri: neque adeo necesse est, ut centra Solis, Iridis, &oculi in eadem recta linea constituamus. An Iris a Fromon do obserVata, CUjus alterum cornu vix ultra so . passus ab ipso distabat, cum alterum longissime dissitum appareret: vel duce Irides a Fortunio Liceto vi- ita ad Alastrum vergere, cum Sol occumberet, atque aliae innumerae a diversis spectatae, centra sua, ut fingunt, sic dispositalia buere 3 Quod sit eadem recta linea tot centra ConjUngat; Dccesse est ut Iridis brachia aequo semper a nobis distent intervallo, cum Soli e regione arcias opponathir. Non multum abhorret a vero Fromondus, cum duplicem Irim ex Aristotele dis tinguit; unam quae per reia: Arem p , seu reflexionem ; alteram Uae per Ab orem , sive refractionem gignitur. Illius quae per
reflexionem est si matur, centrum clam Oculi, ac Solis centris
in eadem recta disponitur. Secus est de Iride, quae per refractio-ilem generatur, qUalem Prismata, vel trigoni vitrei, vulgare etiam vitrum vinarium efficiunt: nam si in cubiculo subobscuro radios Solis per fenestrae rimulam admissos vitro aqua pleno sic excipias, ut per summam, tenuem ejus partem radii
trajiciantur; tum in subjecto pavimento Irim suis coloribus dis tinctam assabre depingent. Haec quidem Promon do concedimus : sed tamen multiplici nomine offendit. Primum, quod radios Solis non in nube Soli finitima, sed in opposita, tot diversis coloribus tingi existimet; cum radii
Iuminis hanc colorum varietatem ex proxima nube, per quam
xefringuntur liauserint: hinc pluviam decidentem iisdem co-
107쪽
Ioribus induunt. An paries oppositus Irim quae per trigonum efficitur, tot coloribus distinguit An potius vitrum ipsum
cum radios infringit, tum eos suis ornat coloribus. Rem ita se habere non dubitabis, si oculo juxta parietem constitum, ubi arcus delineatus apparet, aciem in trigoniam vitreum dirigas: hunc enim cernes jam Iridis coloribus imbutum, ipsumque arcum in facie trianguli Soli obversa contueberis. Illud quoque mihi reprehendendum videtur quod addit raras esse ejusmodb Irides, quae per refractionem procreantur: cum omnes ita de lineari in nubibus, vi altera sit instar trigoni vitrei, in quo for matur ; altera instar parietis, in quo depingitur, tam certum sit, quam quod certissimum. Neque tamen inficior qUosdaIn arcus iisdem in locis videri , in quibus effinguntur. Nam Halo, seu Corona, nihil esset, quam Iris, quae totum suum implet Orbem : sic in rore, vel adamante quiddam Iridi non diffinitet efficitur. Hoc vero inter utramque Irim intercedit discriminis, quod haec Sole adverso, illa averso spectetur: nam si oculum in pariete , ubi Iris per trigonum efformata depingitur , col-
Ioces; in ipso triangulo, ut mox diximus, Irim contueberis, quae per solam refractionem efficitur. Fateor equidem Irim per reflexionem quamdam apparere,
sed nego nubem quae illius imaginem excipit, esse instar spe culi politam: nam radii a corpore polito reflexi, non ex omni situ, neque ab omnibus; sed certo quodam aspectu , & siab
determinatis angulis oculos feriunt. Cum igitur Sol laorigoniatem stringit, radios a nube reflexos sursum regeret, neque ulla ratione poterunt ad nos pervenire. Finge animo ingens speculum in nubis loco constitutum ; id certo Solis imaginem sum sum reflectet, neque illa siub obtutum cadet: necesse est enim ut angulorum incidentiae, & reflexionis servetur aequalitas.
De loco Iridis satis superque diximus; nunc quid illam tam apte circinet, quae sit illius figurae causa, intuendum. Hic sane Philosoplai plus fatis sudant, quantumvis Geome- Do si ii altras vocent in subsidium. Quid enim obtusius, quid absurdius,
quam ad nubis cavitatem cum Scaligero con gere An nubeS risi . adeo figurae suae tenax est, ut eam non mUtet, Dec jugi aeris mO- otu , nec Ventorum flatibus e An Iris quae per trigonum conspi- A .
108쪽
citur, vel in guttis aquae, quam ore spargimus, efformatur, ab
ipsi sis vitrei trianguli, aut guttarum CaVitate in arctam curvatur 3 Placet aliis irim esse confusam Solis imaginem. Sed ubi est illud speculum, quod imaginem Solis adeo dissimilem,& enormem exhibete Nubes erit, si Senecam a adimus, qUse in modum concavi speculi, & rotundi formatur: neque enim omnia ad verum specula respondent : sunt quae facies tor
queant , vel evertant. Quid ergo mirum est ejuscemodi speculum , quo Solis species vitiosa reddatur, in nube quoque sie- Adde quod Iris numquam non adversa Soli est, sublimis aut humilis, prout ille se submisit, aut sustulit contrario motu : illo enim descendente, altior est, alto depressior. Nec igitur dubium cuiquam relinquitur , quin arcus imago Solis sit male expressi, ob vitium figuramque speculi: nam celerri me nascitur, SI aeque celeriter aboletur. Nihil autem tam cito redditur, quam a speculo imago : non enim facit quidquam, sed ostendit. Ingeniose quidem haec dicuntur j sed vix crediderim nubem esse speculum concavum , vel Irim nihil esse quam Solis imaginem: si quidem Sole laborante, vel Luna dividua visae sunt Irides ejusdem prorsus figurae , ac si Sol, vel Luna pleno orbe illuxissent. Praeterea, si arcus nihil est quam Soligimago; qUare nec circulum absolvit suum, nec tota area solari impletur lumine e Quid est cur Sol extremo dumtaxat margini formam suam imprimat Cum enim radios per foramen vibrat, ac se ipsum in obscurioris cubiculi opposito pariete depingit , non dimidiatum , sed integrum exprimit circulum. Sic Parhelii, Sci Coronae totum orbem absolutant. An clam Scaligero licet ineptire, ac totum illud spatium, quod inter Iridis cornUa interjacet, a vaporibus liberum esse fingemus; neque ibi Solem exprimi, quod speculum desit, quod nubes non eo usiaque descendate Nam si illum audimus, ubi duplex Iris cernitur , non Diabes, sed aer inter utramque intercedit. Nonne, ut ipse loqui solet, haec scutica digna sunt 3 quis illos hiatus nubium animadvertit 3 Nubes etiam in qua arcus depingitur, usiaque ad horigontem perseepe excurrit. Enimvero Scaligerum dimittamus , atque ad Senecae opinionem revertamur. Clim
multa, inquit, stillicidia sint, totidem specula sunt: sed quja
109쪽
va sunt, Solis colorem sine figura exprimunt. Deinde, cum in stillicidiis innumerabilibus, & sine intervallo cadentibus
reddatur idem color, incipit facies esse non multarum imaginum intermissarum , sed unius longae , atque continuae . Nec mirum si oculi nostri imbrium stillicidia non separent; ingenti spatio intuentibus minutarum imaginum discrimen interit.
Haec quidem facile refelluntur; imo Seneca, qui gloriose quidem , sed non constantissime loquitur, multa adversus hanc opinionem objicit, quae ipse non diluit. Quidnam est, inquit, cam dissimile, quam Sol, arcus, in quo neque color in quo figura Solis, neque magnitudo apparet: nulliae nubes habent similitudinem speculi, per medias saepe transimus; nec In IIlIS nos cernimus: singula stillicidia, singula specula sunt, concedo : sed illud nego , ex stillicidiis constare nubem. Habet enim quaedam , ex quibus fieri stillicidia possunt, non ipsa. Nec aquam quidem habet nubes, sed materiam futurae aquae. Qui enim simile speculi habent nubes, cum illa non perluceant,
hae transmittant lucem : illa densa S coacta hae rarae stant: illa ejusdem materiae tota, hae ex diversis temere compositae, ' O
hoc discordes, nec diu cohaesurat. Numquid haec qia' sibi objecit , prius soluta oportuit, quam sic concluderet: in eadem intentia sum, qua Posidonius, ut arcum judicem fieri nube formata in modum concavi speculi, de rotundi, cui forma sit partis c pila secinae. Prome, ait, est repentina ejus faecies, dc repentinUs interitus. Proprium enim est speculi hoc , quod non per partes struitur, quod apparet: sed statim totum fit: aeque cito Omnis imago in illo aboletur, quam componitur. Illud certe nemini persuadebit, nubem instar speculi, Solis imaginem reddere: nam arcUS, 'Ut per trigonum apparet, non per partes, sed totus statim exprimitur: numquid idcirco trigonus speculium est Frustraque Geometrarum opem implorat, ut argumentis nihil dUbii relinquentibus doceant arcum Solis esse effigiem : quid enim argumenti promant E An quod radii a Sole manantes, a(que a nube sic reflexi, ut aequales sint anguli reflexionis, ecli ci dentiae, circuli arcum exhibeant E Id vero non inficior : lenneg hos radios posse in oculos nostros incurrere, cum reflexi
in seiunci partes distrahuntur. Vexum excipiunt, innumerabit
110쪽
radii ab eadem gutta resiliunt, ex quibus aliquot ad oculos viaque nostros pervenire nihil prohibet. Enimvero haec stillic dia nimis sunt exilia, Vt tot radios in omnes partes diffundant: dc quod capiat est, arcum non per reflexionem, sed per luminis 3 5silii , rcfractionem prodiici iam confecimus. At id j F. Quare dispunctis Omnibus, quas posui opinionibus, relin
arum . V- quitur, ut Iris figuram suam non a Sole desumat; neque anu-
be in qua excipitur, &apparet; sed ab ipsa per quam trajicitur nube. Argumento est Iris quam vitrum aqua plenum eX-hibet: cum enim eadem figura, iidem penitus colores in v-traque Iride conspiciantur; necesse est ut simili quoque modo gignantur. In atris rebus, ait Seneca, vaga inquisitio est, ubi non habemus quod manu tenere possinatas, late conjectura mittenda est: hic Vero apparet duas causas esse arcus, Solem, nubemque; quia nec sereno umquam fit; nec ita nubilo, ut Sol lateat. Quocirca licet nobis nubem Soli adversam,
& finitimam cum vitro contendere; ntabes autem, in qUa arcus depingitur instar parietis erit : radii solares summam, dg quasi convexam aquae superficiem ex transverso subeuntes, in concava , vel infima vitri parte aliquantulum cogUntur; dc postquam e vitro exiere , cito in uno fere puncto colliguntur, ubi lucem Solis puriorem, Ss vegetiorem intueri licet. Hic est veluti focus, in quem omnes radii, qui vitrum pervasere coeunt i ibique necesse est , ut sese mutuo intersecent: adeo ut qui radius inter cadendum fuit sublimior, jam depressior evadat: ut cum per exiguum obscuri cubiculi foramen imagines Solis , vel hominum foris stantium chari foramini opposita excipimus : tum objecta situ inverso cernuntur, quod radii luminis per rimulam decussati transeant, ac situm adeo commutent. Idem plane in vitro evenit. Quorsum haec e mox dicam, cum de coloribus Iridis sermonem instituam. Cum itaque solares radii siepius fracti, ac debilitati, ex illo communi puncto quasi soluti liberi procedunt longius, eamdem retinent figuram, quam induere, tum cum in summam vitri, vel aquae superficiem inciderunt. Rotundum autem vitrum supponimus; unde nihil mirum, si in arcum curventur radii. d si in pilam vitream ex omni parte in-