장음표시 사용
121쪽
mor est. An viridis , ac rubri commissura nos decipit, ac rubetis color viridis confinio splendidior videtur Cur igitur extimus Iridis circulus nigriori nubi finitimus, flavo colore non suffunditur, cum nigredinis vicinia illustrior futurus sit re Iris per trigonum visa spatium illud, quod rubrum inter, viridem colorem interjacet, adeo splendidum obtiner An forte splendor ille non esst realis , sed vitiis dumtaxat illusio 3 Quid igitur est cur Iride paulatim evanescente, puniceta S color in flaviam abeat, ac tandem extingiuatur e Flavum rubro es e illustriorem , ac majorem lucis obtinere portionem, jam alibi collegimus: cui hic locum S stationem suam deserit 3 An forte cum Iris deletur, tum directiores radii per nubem trajecti flavum colorem luci finitimum depingunt; atque adeo flavus color in media Iride, quasi extra suum ordinem collocattas, ex radiis in hanc partem directioribus emergit 3 At qui id fieri possit,ctim obliquiores radii, viridem, Ss purpureum efficiant, qui flavo in Iride sunt viciniores, quam rubro 3 Haec sane non pugnant: cum ab eodem Soliti puncto innumerabiles radii in Orbem spargantur , quorum medij directiores sunt, quam ex tremi. Hinc numquam flavus color apparet , nisi cum Iris est valde splendida: idque evenit, cum pluribus radiis ab eodem Solis puncto manantibus perfunditur et cum enim a diversis 1amum Solis partibus lumen vibratur, tum Iris efficitur debilior, nec flavo distinguitur colore. Habes , mi Theophile, quae de Iridis natura, Sc coloribus summus Sc Philosophus, de Medicus disputavit: ac meo quidem judicio nebulas Omnes, quae arcum hactenus obduxere, non dubiis conjecturis , sed certissimis rationibus discussit; de tamen praeclare agi secum putat , si in his rebus a natura involutis aliquid verisimile inve
TH. Ego vero haec non verisimilia modo, sed etiam longe vexistima esse arbitror: istas porro quaestiones hac arte tractata Soportuit, non a globulis caelestibus circa suum centrum gyran-xibus praesidium petere. Ioculare enim quiddam mihi videtur Caricilius dicere, cum asserit caelestes globulos a corpore lucido recta impulsos luminis sensum efficere: sed ubi circa suus
centrum velocius torquentur, aut tardius a Narios colorUm im
122쪽
primunt sensias: quapropter radii per apicem trianguli transeu tes, rubrum in pariete depingunt colorem e tum enim circumvolutio , vel globulorum turbinatio longo celerior est, qUam rectus eorum impulsus: album vero, vel flavum inducunt Co forem, cum illa rotatio fere aequalis es h recto globulorum impulsui , atque hos ferme colores radii intermedii e primUnt:
sed qui profundiores trianguli partes subeunt, tardissimo mo-tU COI Orq UentUr : colores adeo magis fuscos, & nigro propiores exhibent; quales sunt caeruleus, Ss piarpureUS. An ra dii possunt circa suum centrum tanta pernIcitate rotari, Ut rectam luminis emissionem , quae in momento perficitiar, longe superent 3 Nonne haec fibulis quam vero propiora sunt Sed de Iride satis hoc loco dictum sit. Reliquas emphases, scri m- minas impressiones raptissimi decurramUS. Occurrit primo loco fulgor ille qui cingit sidera, Halonem e raeci, nos Coronam dicimus; nec multum ab Iride discrepat, nisi quod plerumque unius coloris existat. Saepius circa Lia nam si ectatur: nam in Solem aegre aciem dirigimus, ac tenuis ille vapor, qui coronam efficit, vix radios solares sustinet. Contra Sol Irim serpissime, raro Lunae primit: quod in delissiori niabe procreetur, quam Luna viae, Sol facili sua luce per vadit: quod si aliquando Irim Luna exprimat, variis ea coloribus non distinguitur : neque enim tantum possunt ita nares radii. Sic corona discolor Solem nectit , quod & nubes litcrasitor, & lumen fortius: sed colores aliter atque in Iride disse pontantUr: nam pUniceus Solem proxime ambit, quod radii vegetiores illum exhibeant. Neque necesse est cum Cartesio singere stellulas quasdam glaciales, quae lumen Solis refringunt : mirum sitam facile in orbem disponantur, atque alia aliis tam cito succedant : nec lucernarum coronae in stellulis conglaciatis, sed in aere vapido, crassiore formantur: hinccre riores in balneis, flante Austro cernuntur. NeqUe audiendus est Thimon , qui contendit lucernarum coronas Non
alibi, quam in oculi Iride effingi, non faces ipsas cingere , sed Cculis illudere. Fateor equidem eas posse lippis oculis, Tel a somno surgentibus apparere , quod humidiores oculi tu
men uifringant: sed negari non potest , in crastu de pina i
123쪽
aere pacem cingente saepius efformari: si quidem circa summum apicem plerumque disrumpitur: ac si quae fuligo forte intercedat, ea puniceo colore rutilat. Displicet quoque milhi Senco cae sententia , quae formari coronam putat, cum lux Solis, aut I unae in spissiorem aera incurrens, illum rOceciere in circulosco it; qUemadmodum videmus lapide in piscinam misib, aquam in multos orbes diduci. Quasi vero corona sensim di latetur ampliores subinde describat circialos: quanto demum majores Sol coronas, crebriores quam Luna depingeret. Quod Vero monet numquam ullum sidus talem sibi essigiem circumdare, nisi cum aer est densus, atqiae immotUS,ae ob hoc custodiens incidentem in se rotundi lineam luminis; non valde repugno , quod ille qui manet aer possit figurari; atqui rapittar, currit non det sui potest atem,&: omnem ictum venientCm que formam cxturbet. Quod vero subjicit de coronarum praesagiis, pulcre Aristoteli succinit: nimirum, ubi corona dilapsa suerit aequaliter, in semetipsa evantierit , apparet temperatum esse aera & placidum: jam si facies non universa subsederit, sed ab una parte intercisa sit, apparet inde aera incumbere, &: ideo illa regio veniam dabit: sed si pluribus locis disrumpatur, tempestas sit : manifestum enim esset a pluribus partibus in illam impetum feri & inquietum aera hinc,
ait quo illinc assilire: Itaque ex hac inconstantia caeli tam multa tentantis, dc undique laborantis, futura tempestas , & vento rum praelium apparet. Non illud omittam, quod Petrus Gas sendus de Halone in suis commentariis memoriae prodidit: rarissime coronam lunarem ab extremo Maii, ad extremum Se ptembrem a se visam fuisse; nec fere alio flante vento, qUam Coro, Caecia leniter spirantibus : diameter semper fuit tum in lunari, tum in solari Halone g . graduum, crassiti do unitas fere gradus. Se decim solares observavit, quortam intimUS Color r betas, medius flavus, ultimus subviridis: qui mane visistitit, plerumque sub se liuentem pluviam habuerulat, contra: qui a meridie sinat observati.
id nunc de virgis dicam , quas Sol in nubibus , instar
II dis variis coloribus ornatas depingit 3 quid aliud sunt quam imperfecti arcus , qui in rectum jacent, quod figura nubis sa-
124쪽
dios Solis infringentis, ad arcus efformationem minus sit id in ea. Alia quidem est ratio virgarum, quas radii solares per angusta foramina nubium vibrati exhibent. Verum major nos de Parheliis manet dissicultas , cum plures Solis apparent
An nubes rotunda, & luce Solis splendida, illius imaginem
mentitur 3 At nubes luce solari imbuta, nec Solem tam religiose sequitur, nec tanto micat fulgore, ut vix a Sole secerni queat; neque figuram rotundam ita pertinaciter retinere solet: nec demum quatuor, vel quinque Soles tanta luce fulgentes simul videri possunt, nisi nubes concava, &instar speculi tersa, multiplici Solem reflexione exprimat. Enimvero superius demonstratum a te fuit, mi Simplici, Solis imaginem a nube reddi non posse, quod nec solida sit, nec continua. An forte responsione Fromondi utendum esset, vaporem eminus visum in-shar speculi es e posse e sic tenuis vapor mane pratis incubans, ubi procul conspicitiar, exundantis aquae speciem praebet. Nec parum conferunt terrae opacitas, atque ipsa distantia : sic ne bula Vix prope conspicitur, cum eminus densioris nubis instar appareat; nubes ipsae eo videntUr opaciores, O longius a nobis recedunt. Quid igitur obstat quominus vapor Solis ima ginem, tamquam speculum ad nos usque restinat 3 nam opacitate sua radios regerit. Quod si Aristotelem audimus, ab
omni laeuitate corporum vistis aciem radios suos replicare testabitur : nam quidam hoc genere valetudinis laborant, ut ipsi sibi videantur occurrere, ubique imaginem suam cernant; quia infirma vis oculorum ne proximum quidem aera potest
perrumpere. Taceo de illo Vitellionis familiari, qui cum de
nocte iuxta paludem equitaret, alium quoqtae e liuitem videre sibi videbatur, qui una cum ipso progrediebatur, stabat,atque ad omnes illius nutus se componebat : sed cum in puriorem aera se recepit, hoc spectrum statim evanuit. od si tantum potest vapidus,& crassus aer, ut noctu imagines , Ceta speculum reddat, an dubitabimus quin densior nubes Solis effgiem aliquando queat exprimere Hinc paritelia sub ortum , vel occasum Solis frequentius apparent, quod Vapores, qui horletonti incumbunt crassiores existant. Facies quippe Solis tam
125쪽
in sublimi potest, quam in fonte, aut placido lacu reddi: sim
do idonea est materia quae reddat. Verum ut cum Menandro in reratiam redeam, Cartessii sententiae non invitus accedo , qua existimat Solem nubi congelatae, atque adeo politae, & p spicuae ima crinem suam imprimere : nubis vero superficies con-olaciatur', cum calore soluta repentino frigore corripitur. Sedouid c laciem illam in aere suspendit An Vapores qui continente e terra erumpunt, aut venti qui in sublimi vehementius spirant ' Quad aliud dracones illos volantes, puerorum ludibria , tamdiu in aere sustinet, nisi vis, impetus venti Ad extremum, nobis fatendum erit, corpora minus gravitare, quo longius a terra discedunt. M E N. De arcu caelesti, atque aliis imprestionibus quas lux Solis in nubibus effingit, vestra utriusque disputatio mihi tali perjucunda, nisii quod Theophilus Cartessio nostro paululum videtur iniquior, nec sibi potest temperare, quin virUm sine controversia magniam, cui renascens Philosophia spiritum ac vitam debet, orationis libertate identidem perstringat: illud
sane mihi inhumanum videtur summum uiuum nUmqtaam n Ominare , nisii in ea sermonis parte, in qua a nobis reprehenditUr. Cartessius quidem colorem nihil esse qu in lumen certa quadam ratione modificatum existimat : istuc non reprehendis;
nec forte tu diversa sentis : lumen motum Caeles is substantiae desinit: id vero tibi non ferendum videtur. At illud saltem inter nos ConVeniat, lucem citra aliquem motum nec percipi,
nec propagari posse sive ea sit qualitas primi corporis alterantis,
ut Aristoteles decernit, quamquam vix ullam qualitatis notionem a substantia discretae, quae propria fruatur existentia,nec
subsistat tamen, possim cogitatione assequi) sive nihil sit quam ignis purissimus,e corpore lucido jugiter dimanans,ac summam adeptus raritatem, ut Gassendus, Digbaeus, atque alii eruditissimi Philosophi statuerunt: dabis, ut opinor, laamen sine momtu non diffundi. Neque enim tanta spatia potest declarrere; Vel in angustum cogi, vel in latum effundi, vel refringi, resilire,axque omnes motuum servare leges, citra aliquam loci mutationem . Iam si lumen motus est , aut impulsio, ut placet Cartemsio; Ves certe cum motu conjunctum , ut fateri cogimur ; coi x
126쪽
vero nihil a lumine dissidet; sequitur colorum varietatem, ex diversitate motionum, quibus lumen agitatur, proficisci. Hinc Iux reflexa, vel refracta in colorem degenerat: non quod ipsius sucis radios immutatos, arque in aliam naturam commetasse putem ; sed visus organum, seu nervulos, ex qUibus retina te xitur, aliter feriunt & commovent, quam si recta progressi, nullius corporis occursu fracti, aut debilitati fuissent. Iam ut quae mihi dicenda sunt in compendium conferam: Colores Iridis ex luce solari, vel reflexa, vel refracta in globulis aqueis & roridis, non aliter, atque eximius Cartesus exposita it, emergunt. Mitto rationes ex secretiori Mathesi depromptas, solius visus testimonio contentus; sub exortum solis, virentia Cain portam gramina rore asper a paulo diligentius intuere, singuli roris globuli ex certo situ,& loco spectati omnes Iridis colores exhibebunt: sic aqua quam Sole adverso, Ore spargimus, Irim pulcre exprimit. Est quidam in Provincia locus, Siliantium vocant, ubi fluviolus e praecelsa rupe magno impetu praecipita tus, &Vapore rorido, tamquam minutissimo pulvere circumfusus , Irim perennem exhibet; illiusque dextrum cornu stibi proximum, sinistrum vero longissime dissitum Gassendus vidisse testatur : adeo ut centra Vistis, Iridis, Ac Solis eadem recta linea non connecteret. Sed unde tanta colorum diVersitas 3 ex refractionum varlitate; haec porro ex diversa Oritur angulorum obliquitate,& corporis refringentis figura; addam, licet forte reclames , mi Simplici, variam lucis & umbrae temperiem Nam ubi candor lucis dominatur, flavus , vel rubeus color emergit; caerialetas vero & purpureus exsurgent, si ater color album vicerit. Nunc sume in manus hunc trigonum crystalliniam, atquc experire an ex varia lucis &umbrae commistione, tot colorum species duci dc explicari possint; quaeque illi astris Digbaeus ( ne forte me sol 1 Cartesio addictum putes conscripsit, ipsa experientiae consentiant. Sed ante omnia meiminisse Oportet, ab eodem Objecti puncto plures radios emitti, qui a diversis trigoni partibus reflexi, ad oculum quandoqlae perveniunt, ac duplicem objecti imaginem oculo imprimiant, quarum altera est expressior, altera languidior. Iam mensae nigriori velo obductae objectum aliquod candidum , qualis est pa-
127쪽
Purus, non longe ab ipso mensae margine colloca, atque trigonum sic compone, ut tibi charta ad pedes fere jacere videa
tur , ac superficies trianguli , per quam chartae species subire debet, sit ipsi objecto, vel papyro parallela : quo res fiat illustrior , sit oculus B, charta I L tapeti subnigro imposita , haec duas sui emittit imagines , quarum debilior per superficiem
trian li oculo viciniorem transit, hinc ipsum objectum oculis ad novet, & propius exhibet. bd si partem chartae citeriorem I velo obduxeris, haec species debilior,&confusa evanescet; non qUod ab ea parte effluat, sed quia in eo loco apparet; tametsi a remotiore puncto L dimanet, cum ea sit languidior , ac sub minore angulo percipiatur. QVrsum haec evadant attendite. Primo, hinc liquet cur pars objecti candidiciterior I caeruleo & obscuro colore infecta appareat: nam species diistincta veli nigrioris puncto L vicini, evanidam iv languentem objecti candidi imaginem opprimit , ac suo colore perfundit. 1 I. Punctum L rubro vel flavo colore rutilat, quod
ibi sincera objecti imago languidam , & quasi spuriam nigri speciem superet. Nam punctum L est albi nigraque confinium , falsa quidem atri coloris species, tamquam capillare velum nonnihil candorem objecti adulterat, sed debilior cum
128쪽
sit, flavum, vel rubrum essicit colorem. io. Si tapeti albotrum objectum imposueris,eosdem quidem colores, sed immutato situ videbis: punctum enim L flavum exhibebit, qui sensim in rubium, tum in ptarpureum, denique in caeruleum colorem degenerabat; adeo 't nullus relinquatur dubitandi locus colores omnes ex albi nigrsque permistione exsurgere. Nec video unde Iridis colores deduci possint, nisi ex ipsius lucis imminutione;
haec vero ex radiorum obliquitate, angulorum exiguitate
desumitur. Radius enim BI oblique incurrens in punctum I, non penetrat vitrum, nisi porus I pateat, cumque angustissimi illius meatus latera, quae in partem oppositam, nimirum Versus L jacent, directam emissionem inhibeant , ac versus F reflectant, radius B I refringitur, atque ad perpendiculum propius accedit, non insita quadam scientia, ut vires colligat, de majorem vincat opacitatem; sed quia repellitur a lateribus solidae particula: porum I contingentis: hinc refractio nulla sine reflexione perficitur. Radius porro infractus cum extra vitriam planum egreditur, iterum a puncto C repulsus in radium Colongius a perpendiculo dissitum Commeat: nam ab ea parte repellatur, cum qua angi istiorem efficit angulum : hanc enim magis premit,& vicissim magis ab ea premitur; ac proinde non recto tramite coeptum iter pergit; sed in parteria oppositam deflectit. autem radius B I obliquior est, & acutiorem eff-cit angulum, hoc in egressit angulus P C O erit obtusior, ac lumen magis dispergetur. Quare prope trigonum uix cum sit
Vegetior, nativUm candorem servat, donec longius diffusa, at- qtae Vmbrae Opacitate temperata, varios colores exhibeat. Vnde si rad os jam dispersos, atque extra triangulum effusos lente VeXa colli fas, vix in colores facessent. Vbi radii solares perrimulam obscuri cubiculi subeunt, ac vitri convexi adminiculo coguntur ; ttam varii luminis coni efformantur, cum qUidam radii propius , alii vero longius a foramine Col currant; extremi istarum pyramidum margines, non lucidi, sed variis coloribus tincti apparent, qui hoc sunt illustriores, quo locu SI Uerit obscurior . Iam corporis opaci Sc angusti interjectu breviorem contam ita separa, ut illius umbram lux ex utra ille parrete cingat; tum rubetas color in ipso pyramidis limbo emerget,
129쪽
quod Iux vegetior umbrae opacitatem superet; contrarium experieris , si longiorem, ac proinde debiliorem sucis pyramidem corporis opaci interpositu secueris; tum enim victrix umbra corporis , ipsius pyramidis margines caeruleo tinget colore. Ne
sim longior, radii obliqui, fracti, ac dispersi in colores abeunt;
qui trigoni extrema stabeunt, acutiores angulos essiciunt ; nam radius B L obliquiorem & striniorem angulum cum vitri sit perficie procreat, quam raditas BI: ille in ipso exitu angulum apertiorem efficiet cum ultima intri superficie: nam in ipso ingressa radii ad perpendiculum accedunt, in exitu recedunt magis sparguntur: colorem adeo obscuriorem radius B L ex
hibebit. Verbo dicam, ubi lux umbrae dominatur, ibi splendidi
apparent colores; cum Vmbra lumen superat, obscuriores Ac
nigro propiores emergunt. Haec forte cum tuis principiis minus conveniunt; sed, nisi me mens fallat, nihil afferri potest, quod magis cum ratione , atqtae ipsa experientia consentiat Sriae p. Ego quidem Videor debere non tam pugnare tecum, quam quid ipse sentiam dicere. Colores Iridis ab ipsa Iu ce non oriri modo , sed etiam nihil esse praeter lumen imminuatum , janae subinde monuimus; lucem eo modo refringi, quo tu
exposuisti, refractione debilitari, radios esse languidrer , quo
sunt obliquiores, non equidem reprehendo , sed ante oculos posita, atque ab omnibUs concessa esse dico . Lumen vectetius in flavum, vel rubrum colorem, debilitas in colores obscurio res commeare, donec penitus eXtinguatur, ne id quidem reprehendo. Qui d enim si colores ex lumine dimanent, fortius lumen colores itidem fulgidiores procreare necesse es: .' At vero illud non rebar lucem cum umbra, Vel tenebris commisceri posse; atque ex illa temperie, tot colorum species sobolesce re; nec putabam ex albi nigrique mistura pictores rubrum, vi- Iidem, vel purpureum Colorem procreare. Verum ista sunt alterius loci: existimo quidem colorum rationes & causis in universum afferri posse; at definire quot cuique colori gradus luminis conveniant; quae sit anguli refractionis mensura, ut rubetas color , potius quam viridis emergat s hoc majus quiddam esse videtur, quam ut hominum possit sensu, aut cogitatione comprehendi. C
130쪽
De natura , causis di fossilium.
CAPUT PRIMUM. De principiis & causis fossilium in universum.1. De siritu vini emi sit Platonicorumo Chynnicorum sententia. II. Varia o emones adter susspiritum illum cunctatcrmeantem , rationes seminarias , O vularita C mirartim trincipia proponuntur. III. uid nobis videatur de ratu-nibus seminariis, generatione fossilium, O tribus principiis , sale , sulfure , es mercurio ; Peripateticos cum Chymicis , quaa eri potest, conciliamus, MENANDER. '