장음표시 사용
111쪽
currant, Irina quoque eXhibebunt, sed cujus integer erit, Mabsolutus instarc Oronte circulus. Secus est de vitro aqua pleno, cujus dimidium dumtaxat Orbem radii penetrant, arcum adeo, non CircUlum eXpriment. Arcus itaque figuram a nube, aut vitro mutuatur, ac rottandam nubem existere par est: alioqui non circuli arcum, sed virgas tantum exprimet. Praeterea
necesse est, ut nubes illae cujus interjectu arcus essicitur, densitatem habeat sui ubique similem: nam partium difformitas, colores, figuram Iridis turbabit : ut accidit in vitro vinario, cui crystalli fragmenta imponuntur. Hinc raro apparet Iris, cum graues spirant venti: nubes enim in cujus utero Iris formatur,cito a ventis dissipatur,ac distrahitur. Nec plus satis cras
La, vel ampla nubes existat,ne radii eam penetrare non valeant: hinc raro hieme, saepius vere, atque aiatiam no arcUS CernitUr :nec diuturnus,vel largior imber eum consequitur, nisi forte in fimam & rariorem nubis partem radii subeant. Sic ubi nubes vel minor, vel rarior intercedit, quam ut solares radios satis copiosos possit excipere, (qui idcirco in nube, nec tingi coloribus queiant, nec quantum necesse est infringi) tum nullus sub
oculos arcus cadit. Hinc Irides quae per vitra, aut triangula efformantur, cominus tantum videntur, quod paucioreS radii per vitrum si abeant, quam ut eminus spectari possint. Iam quid est causae cur Iris diameter ejusdem fere ubique magnitudinis conspiciatur Illius quippe altitudo, vel semidiameter, si Vitellionem,& Mailrolyciam audimus, i. fere graduum semper existit: nam Sole depressiore, altior a fugit; Sole magis elevato, humilior quidem est: sed tamen sub angulo
I. graduum a nobis Conspicitur; centrum que Iridis tantum a circumferentia, quantum a visu nostro distat. Haec pulcre quidem explicantur, si arcum in nube tamquam in speculo per reflexionem radiorum, formari, dc videri fateamur; secus UO- his aquam haerere necesse est. Enimvero si interjectu nubis radii Solis infringantur, & paulo ulterius progressi decussentUr, atque in nube opposita, tamquam in tabella Irim circinent, quo punctum intersectionis propius nubi Soli aversie futurum est, hoc minor erit arcus; maior,quo longius distabit: quemadmodum supra diximus, radios per rimulam cubiculi, Vndequa
112쪽
que clausi vibratos majorem Solis imaginem in opposito pariete depingere, quo longius a foramine removetur : quia radii decussati, quo longius procedunt eo magis distrahi natur. Vnde ergo arcus ejusdem ferme molis aspicitur e An punctum intersectionis in eodem semper consistit loco 3 At nubes Solis radios infringens in eadem statione non permanet. Perfacilis tam VH ac perexpedita responsio est subicumque Sol existat,radiose sublimiore loco emittit: quod si vertici nostro sit vicinior, ac nubem ad Iridis procreationem offendat idoneam Irim quidem
generabit, sed in opposita nube tanquam in pariete eam Lon CX-yrimet, cum radii in terram delabantur. Hinc aliquando QVe-Vir , Ut arctis conversis ad Solem cornibus, magno spectan tium miraculo videretur: quod radios solares per obviam nubem refractos, lacus , vel mare exciperet, a qUO sursitam reflexi, vel in nube mari proxima, vel in stillicidiis pluviae cadentibus Irim inversam iuxta reflexionis leges exhiberent. Sic non latamqUam accidit, ut Iris in foliis arborum, vel in nebula circumfusa depicta videatur, quod priusquam radii in nube aversa excipiantur, vel Crassus vapor, vel arborum folia, vel denique pluviae stillicidia eos sistant. Sic Iris quam FromOndUsa se observatam Lovanti testatur, cujus alteriam Cornta ViX JO.
passibus ab eo distabat, non alibi, quam in cadente pluVia Visa est: nam strictior apparebat quo propior; siquidem puncto intersectionis erat vicinior Rem ita se habere indicio est, quod postquam cessavit pluvia , Iris in collem longe aspectatoribus
dissitum se recepit. Quare non immerito concludit centra Iridis , Solis, & oculi non semper in eadem recta collocari: neque arctam per angillum s. graduum necessario spectari. Addit arctam aliqua lo per refractionem radiorum interjectu nubis pro- cretari. Verum ignoscet, si arcum in nubibus non aliter efformari pertendam. Quod enim toties inculcat Irim sequentes fugere, re fugientes sequi; quia radii per reflexionem ex determinato spatio, certo angulo ad oculum revertantUr: non quod eadem Iris locum mutet et sed quia aliam perpetuo, rediversam vides. Vnde transferri de loco in locum apparet; quando ab uno ad alterum cornu progrederis, quod oculus
ad centrum Iridis dirigatur: quare si quis locum mutet, aliam
113쪽
subinde videt Irim; tametsi priorem loco motam esse sibi sino
gat. Haec sane minime concedimus : os hensium quippe fuit c-xemplo Iridis quae per trigonum effingitur, eamdem ab Omnibus conspici. Tametsi non inficior quasdam per reflexionem sub obtutum cadere; ex hoc genere fuerunt illae a Fronaondo observatae, quas pluviae stillicidia instar speculi reflectebant. I, quidem fugientes sequuntur, &diversae a diversis conspi civitatur. Sed eo redeat, unde aberravit oratio. Qui fieri potest ut arcus ejusdem semper magnitudinis exprimatur 3 Illud minime admiror, cum nubium superficiem , quasi fornicem iis dem temporibus, ae sinis a terra distare intervallis, nemo non vltro fateatur. 'circa cum Sole sublimiori loco in nubem roridam, vel satis densam, radios suos vibrat, ii propter refractionem variis coloribus tinguntur, SI in quodam puncto decussati, in nube Soli oppositae sistuntur. Punctum illud intersectionis non eumdem in aere locum obtinet: nam Sole ho-ri Zontem radente altius est: sed tamen eamdem fere Vbique retinet tum a nubet, quae radios infringit, tum ab ea quae illos excipit , distantiam. Cum igitur hoc, quod sepius nomino radiorum intersectionis punctum, sit quasi arcus in nube delineati polus non mirum sir ubique fere sibi aequalis adcus appareat: quamquam serte Iris quae horiZonti est vicinior,eadem quoque majoris circuli portionem effciat. Nec dissimile quiddam e venit in Vitro aqua pleno, cujus suminam superficiem si radii Solis directiores penetrent, majorem & illustriorem arcum praebebunt: nec solum amplioris circuli portio major statura est: sed etiam limbus suis coloribus distinctus, latior apparebit. Cum igitur idem in arcu caelesti observet Ur; Vtrumque eodem modo, at et CX eadem prodire Catasa , non abhorret a verosimili: neque enim radiorum qui per aera crassiorem hori IX,nti incumbentem transeunt, refractio, speciem arcus adeo augere potest. Sol quidem reliqua sidera clini oriuntiar, vel Occidunt, videntur mas ora : sed tum radat e puri inmo aethere in vaporum sphaeram incurrentes, multum infringuntur. Iris vero paucis milliaribus a nobis distat vi nec interjecti vaporos tantam refractionem possunt inducere, ut cornUa ipsius arcus
quae horiZontem attingunt colores latius diffusos, quam supi e-
114쪽
ma illius portio, praeferant. Quod magnitudinem Iridis attinet, cum horigonti finitima est, illius radium , vel semidiametrum esse rum s. graduum plerique o p ici existimant: nonnulli aliquot subducunt gradus, alii adjiciunt, ut hinc constare possit non ejusdem semper magnitudinis arcum essingi; neque ex illa aequalitate, quam ubique Iris servare nobis videtur, sententiam nostram posse labefactari. Habetis de loco , & figura Iridis quid sentiam. Sequitur paulo abstrusior de coloribus disceptatio, quam
tamen magna ex parte excussimias , tum cum de natUra, varietate coloriam agebamus. Meministis, ut opinor, non dubiis conjecturis, sed certis rationibus demonstratum a nobis fuisse, r. Colores qui vulgo apparentes Censentur, ejusdem esset generis cum iis, qui altius subjectis suis insident: adeo ut falsum sit, quod asserit Seneca, non esse in nube colorum sint, stantiam, sed mendacium, S sine re similitudinem: Profecto, cum speculum hos reddat colores, cumque ab omnibus sine discrimine spectentur; cum tota denique coloris essentia in hoc posita sit, ut appareat, ac visibilis fiat; nihil absurdius dici potes , quam hos colores videri tantum , non esse : ac ridenda omnino est colorum distinctio inter fictilios, Si reales: qtuasi Objectilinvisus figmentum esse possit. ii. Vlterius progressi ostendimus, colore ab ipso lumine ne specie quidem seiungi, cum unius fa-CUltatis unum sit objectum, cumque Iridis colores nihil sint praeter lucem multiplici refractione debilitatam. ot cuique colori gradus luminis convenirent, ex doctis limi Chambraei meditamentis assignavimus ; nempe quod sit et . gradus albo
tribuamus, flavus I S. rubeias I S. Viridis I 1. purpureus 8. gradUS decerpant et atque eumdem fere inter sonos, colores concCU- tum reperiri diximus: neque necesse est quae tum fuse a nobis disputata sunt, nunc repetere. III. Insinuatum quoqUe a nobiSest lumen variis modiis debilitari posse: nam quo longius a suo fonte procedunt radii, hoc magis distrahuntur, re minus collucent: sed non idcirco in colores abeunt, Cum coriam Datiara
nullum patiatur dispendium : nam in speculo concavo, vel in vitro convexo rursus colligi possunt. Verum ubi a rectitudine sua excidunt, sive objectu corporis opaci resiliant, sive densio-
115쪽
ris occursu frangantur, tum silc debilitantur, ut hoc damnum sarcire amplius nequeant, atque in varios subinde degenerent colores, eo quidem illiastriores, quo radii minus detrimenti accepere. IV. Illud denique confecimus, colores Iridis non ex sola luminis cum umbres, vel opacitate mistura prodire: sis quidem lux cum umbra, vel Opacitate permisceri non potes : ne que lucis, & Vmbrae temperies tantam colorum varietatem efficeret. Quinetiam nec sola reflexio, vel refractio , sed utraque simul conjuncta lumen in colores commutat : non enim lUX Solis saepius a diversis reflexa speculis in colorem abit: nec radii per tubum opticum refracti , vilis imbuuntur coloribus. Neque mihi objicias similes Iridis colores, quos Sol exorienS in foliis arborum pingit : tum enim crassi vapores radios Solis infringiant , eosque reflectunt arborum folia. Sic aranearum fla , licet tenuissima , sua tamen perspicuitate donantur od si aliquando per solam reflexionem lumen in colores commeat; tum id accidit, cum radii luminis te nuiores , vel debiliores sepius hinc atque inde reflexi, eam dem patiuntur imminutionem, ac si refra sti fuis ent: ut in sub tilibus lineis stanno insculptis videre est : nam latiores lineae
hanc colorum Varietatem non praebent. Pili etiam subtilissimi, ac conferti lumen eadem ratione in colores mutant: sic columbaruna pennae discolores apparent. Iam ut propius ad Colores Iridis accedam, non assentior Senscce, qui eorum Varietatem, partim a Sole, partim a nube deducit: adeo ut humor nubis roridus , modo caeruleas lineas, modo virides, modo purpurae similes ,& luteas, aut igneas ducat: duobus coloribus hanc va 1ietatem efficientibus, remisso, Ac intento. Neque etiam arcus
idcirco efficitur discolor, quod partes aliae in nubibus tumidiores sint, aliae su bmissiores; quaedam crassiores, quana ut Solem
transmittant, aliae imbecilliores, quam ut excludant: ita ut haec inaequalitas alternis lucem, umbramque permiscear,& eXprimat illam mirabilem arcus varietatem. Non denique possum m Fromon di, & aliorum sententiam concedere, qUi r abrrim colorem ex forti radiorum reflexione, tum cum in primo ingresse
tu resiliunt; viridem vero hinc oriri putant, quod lumen paulo altius nubem penetret , ac multa opacitate fiat Obscuritas; pur-
116쪽
pureum denique essici, cum lux alte immersa, nubis obscuritate fere extinguitur. Mirum si nubes tam diversam naturam, tantulo spatio obtineat, ut in supremo arcus circulo, statim ra dios Solis arceat, atque omnes ferme regerat; in infimo, ubi purpureus depingitur color, adeo rara existat, dc mollis, vi mC-siorem luminis partem transimittat. Quod si arcus duplici tantum colore distinctus foret, eae lumine umbra forsitan hos colores desumeret: sed neutiquam probabile est, tot, tam dissimiles colores ex luminis S opacitatis conjugio nasci posse. Quae initur colorum Iridis causa, via de tanta varietas Non recedamus ab exemplo trigoni crystallini. Hic prisma a Geometris dicitur : quinque enim superficiebUs continetur , qUartam extremae duae triangularem, tres vero reliquae, S Oblongae quadrangularem figuram nactae sunt. Cum per illum trigonum objecta contuemur, tum illa quidem mira colorum varietate distincta apparent: llinc stultorum paradisiis, a nonnullis satis inepte vocitatur. Radios quoque Solis sic infringit, ut arcum caeles hem in pariete oppossito exprimat. Iamque ut puto id con sectui sumus, non sola refractione lucem in colores commeare : sit quidem objecta per vitrum intuentibus majora quidem vi dentur, sed nativus manet color: accedat igitur qUaedam re flexio necesse est. Imo nulla fere est refractio, quae cum aliqua reflexione non sit conjuncta : nam vitrum omne quosdam trans Dittit radios, Sc alios regerit. Cum itaque solares radii trigonum crystallinum subeunt, nonnulli primam superficiem pCnetrarc non valent, sed statim xesiliunt: alii vero illam pervadunt, ex quibus rursus bene multi in tertia, seu ultima su perficie sistuntur, SI coguntur resilire, qui ut angulorum inci dentiae , Ss reflexionis servetur aequalitas, in secundam primo stiperficiem, tum in primam, per quam subiere, regerusse ar;
adeo ut triplicem reflexionem, cum una refractione sustineant: tumque adeo imminuuntur , ut in colores degenerent: tot re flexionibus fessi, trigonum penetrant, atque alios radiOS pUriores, qui tantas reflexiones non subiere,suis tingunt coloribus. Mentior, ni rem ita se habere vltro concedas, postquam OCH
Ius in ipso parietis loco, ubi arcus depingitur, Collocaveriis: tum
enim Irim in prima trianguli, seu prismatis superficiet delinea-
117쪽
etam cernes, ubi radii ter reflexi, & semel re cti in colores abeunte qui profundiorem trianguli partem subiere, purpUreo,
N: mactis obscuro colore tinguntur: sed qui transierunt per angulorum apices, minus debilitati colorem puniceum , & ardentiorem praeferunt : viridis medio consistit loco. Sic radii solares inferiorem, Sc tenuiorem nubis finitimae portionem sub euntes, in nubis oppositae suprema parte rubeum circulum exprimunt: qui vero prioris nubis superiorem, Sc profundiorem partem perVadunt, purpureum induunt colorem. Hoc dabitis, ut opinor, imbecilliores radios in colores quoque debiliores facesserer sic radii, qui vitri aqua pleni citeriorem, Soli propiorem partem stringunt, rubrum colorem refracti procreant: qui vero summae aquae vitro conclusae remotiores partes, magis eX transverso penetrant, purpureum essiciunt : illi inter cadendum humiliores fuere, sed post: intersectionem, sublimiorem locum tenent, atque arcus superiorem partem cingunt. Fingamus vitrum IN, radius B I refringetur in I, MC, dc extra vitrum rubro colore tingetur, ut radius B L remotior Purpureum induet colorem. Vnde hoc scis , inquies Hinc nobis liquet, quod radii decussati situm mutent, quique a Sole prodeuntes sunt altiores , colores arcus depressiores essi
118쪽
cient. QDd si manu paulatim promota summam aequae super
ficiem tegas, primo colorem rubetam sensim eVanescere, tum viridem, tum denique piarpureum eXtingili comperies, dummodo citeriorem , & Soli VlclDIOrcm partem primum obtegere inceperis. Quare seqUltiar, Vt mihi iam sit conclusa ratio; lumen in colores abire eo Vegetiores, quo directioribus & confertioribus lineis vibratur : neque enim facis accensae lumen per triangulum admissum Irim exprimet, quod lux illa sit imbecillior. Lumen quippe per crebras tiam reflexiones,tum refractiones debilitari quidem oportet; sed ut colores tam splendidos procreet, validum Ss confertum sit necesse esset: secus nec visum sistet, nec rutilos colores exhibebit. Hinc per refractionem radii quasi inflectuntur, atque ex iis multi resiliunt: sed lini vitrum penetrarunt, colligUntur, illustriorem in aere splendorem praebent.
soleant; altera es: angus ior, ac coloribus fortioribus imbuta; altera est: quidem longe major, atqUe in Versos exhibet colores
illam essicit lux Solis, quae summam aquae superficiem I L Mpervadit; hanc vero lux eadem efflagit, quae devexam vitri I Fpartem ex obliquo stringit: Radii fere ad hori Zontem subeuntes, ut B P , & B F longe ultra vitrum decussantur , colores adeo debiliores procreant, longe ampliori spatio sese explicant. Illud porro non omittam, rubetam colorem secundae Iridis, minorem circulum, re Vitri propiorem delineare , quod radii a Sole vibrati, & rectiores, & fortiores superiorem vitri partem feriant: atque adeo decussati inferiores fiunt,&colo rem vegetiorem in secundae Iridis infimo circulo exprimunt.
Contra qui partem vitri inferiorem perstringunt, cum debilio res sint, sublimiorem quidem sed languidiorem colorem, scilicet purpureum, post: intersectionis punctum, refracti depingunt. Viridis ut par est, meditam locum occupat. Sic radius B Psuperior extra vitrum decus tus inferior evadit: B F vero su perior: ille fortior, hic inferior vi ille in secunda Iride colorem rubrum, hic purpureum depingit. Ac ne longe abeam , eodem plane modo secunda Iris in nubibus exprimitur, cum Sol de vexam nubis portionem collustrat: quemadmodum priorem
119쪽
Irim effingit, quando supremam nubis partem irradiat. Idem enim prorsus, atque in vitro contingit, ubi secunda Iris & circulis amplioribus, Sc inversis coloribus, & loco sublimiore delineatur. Neque necessees h Irim secundariam , imaginem, ac veluti reflexionem primariae comminisci : jam hoc ipsum absurdum esset, nubem instar speculi imaginem arcus reddere, eamque simul in partes oppositas reflectere: si quidem Iris, quam primariam vocant , simul, atque eodem tempore in oculos, Acin nubem sit periorem resiliret. Sed , inquiunt, quid colores permutat, nisi reflexio 3 Quod si reflexione haec Iris effingitur, quid esset cur illius cornua inversa non appareant Illud quippe e gunt reflexionum leges. Numquid forte Iris illa amplior, quam radii per vitrum trajecti depingunt, prioris, & VegetiOris reflexio, vel imago existit Et tamen colores omnino inversos obtinet 3 nonne similes esctus similem quoque causam agnoscunt Venim excipit Fronaondus: numquam secunda Iris
solitaria videtur, quod indicium est: secundam Irim esse prioris imaginem , atque ab illa dependere. Sed unde habes numquam secundam Irim visam fuisse solam e Nonne aliquando id potuit contingere, quod nemo literis consignavit An forte
cum s. vel N. vis sunt Irides, ut Sinellius se observasse testatur, aliae aliartim erant imagines e nec quo ordine singuli colores essent dispositi, memoriae quisquam prodidit. Sed demus illud tibi secundam Irim numquam spectari solitariam posse.
Numquid alia forsitan subest: causa e Iris namque secundaria non effingitur, nisi cum Sol nubem ex transverso, radiis se re ad horiZontem parallelis pervadit: quod si nubes sit densior, radii quidem eam penetrare non poterunt, sed illius Obscuritate extinguentur: si tenuior sit, Si densitatis idoneae, non secundam modo Irim, sed etiam primam Sol delinea bit: tum enim nihil est: cause, cur supremam nubis partem radiis validioribUs non trajiciat, si devexam subit. Iam ut quae fusiori stylo disserui in summam contraham: Iris non in nube, in qua cernitur, sed in alia Soli viciniore e formatur. Exemplum habemus illustre in triangulo crystallino, vel in Vitro vinario, per quae radii solares transmissi, in pariete Dpposito Irim delineant. Arcum vero, non ipsius in qua eXcb
120쪽
pitur nubis concavitas, non Solis figura circularis: sed nubis iis
terjectae rotunditas Circinat: non enim arcus imago Solis existit, nec nubes speculum concaVUm. Postremo, colorum Varietatem non efficit nubis, vel vitri Opacitas vi cum triangula diversee densitatis eosdem prorsus exhibeant colores: sed netque sola refractio tot coloribus arcum distinguit: adeo ut Certi determinati refrachionis anguli certos colores procreent : id
enim falsum esse hinc colligitur , quod sub diversis angulis
idem Color conspiciatur: nam ab angulo 31. gradia Um, Vs Uetad y8. iidem per trigonum colores spectantur: & quamvis in clinatum triangulum radii obliquiores perstringant, nihil ta-mcn ColorCS mutantur : non igitur sola radiorum obliqudas hanc varietatem inducit. An forte major radiorum concursus colores item Vegetiores procreat 3 Verum jam ostendimus per solam refractionem lumen in colores non degenerare di tametsi fiant dilutiores ,& arcus magis amplietur, qUO magiS criangulum inclinatur di speciem tamen idcirco non mutant. Vnde ergo haec tam grata colorum varietas ex imminuta de fracta tu
Ce , quae cum repetitis reflexionibus , non sine aliqua refractio ne, tertia sui parte mulctatur, in rubrum abit; cum dimidii parte minuitur, in viridem; cum in purpureiam degenerat. Opacitas Vero, radiorum obliquitas, reflexio, refractio denique , non seorsim, sed simill junctae lumen ea proportione debilitant, quae ad colorum procreationem exigitur. Enimverbquid est, cur lumen in hos potius colores, quam in alios faces sate Nemo homo hunc nodum solverit. Non equidem ignoro lucem cum ni bro colore sesqui-alteram, cum viridi duplam , cum purpureo denique triplam habere rationem: nattara vero istas praeter caeteras asseibat proportiones ; quod in musicis Concetntibus experimur: nam facile in diapente, tum in diapason, tum denique in diapas pente sonus commeat: sic ubi Solem diutius spectaveris, si visus aciem in obscuriorem locum convertas , lucis impressio circulumi rubrum oculis exhibe bit, qui in viridem, tum in purpureum degenerans , tandem evanescet. Illud minime dissimulandum puto, flavum saepe colorem, rubrum inter & viridem , mediUm apparere: cum tamen supremum locum debeat occupare: siquidem luci vicianior