장음표시 사용
141쪽
tantum secerni contendunt ; cum ex eodem humore fimplici uniusmodi, tam diversa principia prodire nequeant: neque idem agens ex eodem subjecto diversos estectus procreare posciit. De numero principiorum nullatenus inter se consentiunt. Paracelsus a Basilio Valentino, S Isaaco Hollando suli ir, sal, mercurium mutuatus est. Libavius quintam essentiam , seu aetheream substantiam, vel calidum innatum adjicit. Veteres Alchinnistae duo dumtaxat metallorum principia ,sulfur, tamercurium agnovere: Geber arsenicum his adjungit. Omnes hoc communi errore labuntur, quod ea decernant principia, in
quae corpora mixta resolVtantur. Id vero concedimus, cum res
naturali putrefactione dissolvitur: non autem cum vi qVadam
per ignem destruitur: ignis quippe haec principia generat, D educit : nam si varios ignis gradus adhibeas , diversos itidem
effectus procreabis. Exemplo sit vinum, ex quo spiritum te nuissimum, phlegma seu aquam, acetum, aquam ardentem, oleum pingue,terram,salem denique tum fixum, tum volatilem eliciunt. Plura ex vitriolo proferunt: an tot principia statuenda sunt, quot res diversae extrahuntur Frustra nobis obtrudunt varias Opii Zc vini qualitates, quas non nisi ex diversis princi piis oriri falso colligunt. Diu multum; que de opto dubitatum .est, inquit Vanus, qua ratione in tanta amaritudine stupefaciendi virtus excelleret: nos si abstantiarum facta separatione,
sulfur, vel oleo sum quippiam deprehendimus plane narcoticum : ejusdem naturae sulfura antea conspexeramus : es demanalysi in opto Lal quoddam diaphoreticum deprehendimias,
quod subtili resolutione penetrando sudores movet, CUjUS sl militudinem in multis naturae partibus similiter demonstraret possumus. Simili plane modo in vino oleum calidum c Ummulto phlegmate, tartaro consiunctum deprehendimus: hinc minus admiramur cur calidum cum sit, diuturnoriam, gramulum morborum, Calculi, podagrae, Sc colicae causa esse pos sit. Haec quidem magna verisimilitudine dicuntur. EnimVerosi quis ex te, Severine, requirat, cur opii stilfur somnum india cat, sal sudores excitete neque enim hae vires in sal, vel sulfur omne cadunt. Quid est cur spiritus vini inebriet , non item
alia sulfura,vel olea E cur sal Rhubarbari adstringat, cum Olcum
142쪽
illius virtute purgatrice excellat haerebis forsitan, nisi ad peculiarem crastin unitas CVjusque corporis cum Galenicis, vel ad formas specificas cum Peripateticis te referas. Sed non alio magis angor, quam quod principia ipsa Chymici inconstantissime designenti: nam 't taceam de sale , &si ii re, nondum constare nobis potuit, quid per mercurium in telligant : an purissimum spiritum, inflammabilem, & plane caeleste me Verum hic nihil est quam sulfur tenuissimum, vel solemnis illa non magis cognita, quain nominata qUinta Aristotelis essentia. An spiritus acidus penetrans mercurii no mine insinuatur : at multi negant hanc aciditatem aliunde, quam a sale volatili proficisci ; quo quidem si acetosum liquorem spoliaveris, humor fatuus , insulsus remanebit. Non inepto quidam mercurium nihil ab aqua differre arbitrantur: sic enim commodius explicari potest : nunc ad te refero quos sequar Sed illud palmare est, omnes sapores sali, atque Odo res sulfuri tribuere: quasi ex eodem sale tanta saporum varietas proficisci queat. Nucem arborem in cineres redige, salem extrahe , cedo an sal ille omnes exhibeat sapores , qui in foliis, cortice, nucleis magna varietate discernuntur an sulfur ipsum omni sapore destituitur 3 Verum haec ad vivum non reseco: jam alias de principiis Chymicorum disputatum a nobis est subtilius: haec adeo placuit leviter perstringere, quo te ab Al- chimistarum vanitate, si fieri posset, retraherem. S i MP. Non est quod vereare, ne ad Paracelsi, vel Severini stultas opiniones dilabar: ipsam quidem Alchimiam amo, quod naturas rerum quasi persecare, SI aperire videatur : sed illos Chymicos odi male , qui opinionum suarum monstra, tamquam certissima decreta venditant ; fingunt omnia, pro bant nihil . Quocirca nobis hoc ipsum faciendum est, quod Alchim istae profitentur , purum scilicet ab impiaro , Vertam a falso est secemendum. Nec vero sum adeo mentis inopS,Vt cum Severino existimem formas rerum in seminibus actu esse reconditas; vel ex invisibilibus elementis, tamquam e latebris in tu cena prodire: nec spiritus mechanicos scientia,&intelligentia praeditos existere, mihi umquam persuadebunt illi inivendu- . Vix credam metalla vivere, vel tamquam siderum fructus c
143쪽
caelo in terram demitti: haec qui sentiunt, prorsus desipere arbitror. Caererum qiacet tibi vehementissime displicent; nimirum spiritus universi, quo cuncta perfunduntur: rationes seminariae, ex quibus fornaae omnes repetuntur; mineralium e propriis seminibus procreatio; tria demum pervulgata Chymicorum , ex quibus rerum omnium vires ductantur, principia :haec inquam puto probabiliter posse defendi; neque tamen cassicut caput, bis famam tueri necesse est. Verum captiosis in- Bh Prim terrogatitan culis tentas nos circumscribere : quaeris an spiri- Tmversi, tus ille subistantia sit, vel accidens; unus an multiplex ; Vitae particeps, an secus i hos quidem cavillos nobis discutere in proclivi est. Itaque respondeo spiritum illum caelestent tenuis simam esse substantiam ex materia, Ss forma concretam, simillimam spiritui vitali, qui a corde per arterias in omnia corpo ris membra diffunditur; qui cum sit uniusmodi, varia tamen obit munera, quod animae sit primarium organum. Adderet Aristoteles hunc spiritum esse veluti flammam purissimam, cU-jus oleum, SV quasi pabulum sit humidum primigenitam. Ge- L. f. de Herantur, inquit, in terra animalia, A plantae, quoniam hUmor in terra, spiritus in humore, calor animalis in universo in- esst: ita ut quodammodo plena sint animarum omnia. Calor igitur caelestis, quem alias longe ab elementari diversum esse confecimus, huic spiritui insitus cst : quemadmodum humidum radicate, quod spiritus aetherei est veluti pabulum, humo re elementari longe praestantius existit: nam ut calor caelestis blandus esset, Sc suavis, non vorax ut igneus: sic humidiam primigenium est vitae fomes, materiae, formae DCXUS, elementorum gluten, Oleum purissimum: hoc humore cineres ipsi di ita iantUr, & vitro caelestem plane naturam tribuit; neque enim vitrum posset fluere, si omni humore foret destitutum. Frustra interrogas an ille spiritus vivat, an sua donetur anima negocum ViVere, quamqUam sit corporis, S animae vinculum: est
quippe similis, vel ejusdem prorsus naturae cum spiritu vitali animalium, qui instrumenti nomine vitales stinctiones obit; Dec ViVit tamen . Quamquam Alexander Alensis huic spiritui vitam tribuere non reformidet : adeo ut spiritus vitae sit particeps, non animae: neque inerudite vitam ab anima discrimi
144쪽
nat, cum anima Corpori inesse queat , tametsi vitam illi nora impertiat: quidni etiam vitam sine anima con sistere posse fatea mur e Sed utrum issa defendi possint, ipse viderit: nobis satis fuerit spiritui universi vitam , tamquam divinae providentiae
quet alia interrogatiuncula , virum unus sit , vel mUltiplex Axtrumvis elegeris, mihi perinde est. Unus est, anteqUam ad rerum individuarum compositionem descendat varius & multi plex, Vbi naturam aliquam consstituit: sic varias CXCrit actiones, quatenus diversis formis quasi famulatur. Vnde ergo, in- JUiebaS, tanta rerum varietas, si unus sit spiritus Omnium generationis in opifex Z Vnde, nisi a rationibus seminariis, quae nihil sunt, qNam quidam id earum quasi characteres, numeri effica- cissimi (vt cum Platonicis loquar) qui generationes promovent. Est quippe ratio seminalis vis qUaedam occulta, quae materiam ideae divinar conformat, sic illam doctissinius Furnencus desinit: neque aliunde quam ex ideis formarinia origo, SIVarietas deducitur: istae sunt formae principales, Si originales regulae, ex qUibus quae clamque nascendo ad oculos nostros exetant, accipiunt progrediendi primordia , incrementa: debitum agnitudinis , distinctionesque formarum. Non enim ab informa materia formas omnes, vel stabilem ferum seriein eX natura instabili proficisci , mihi sit verisimile. Sed rationes seminariae jam alias sunt a nobis eXplicatae , atque ab iis, si1 videbitur, qui ista disputant quaeritore.
M EN. Nos autem a te potius. Nec clam me est, non Platonicos modo, sed etiam Augustinum , occultis illis rationibus divinae sapientiae organis, rerum omnium formas, dc distinctiones acceptas referre. Sed quid sint istae rationes, spiritales, an corporeae; substantiae, vel accidentia; formae ipsae, an forinarum rudimenta, quod sit earum subjectum ; effectrices, an formales sint causae, quotus quisque explicat Quare da nobis hanc veniam, ut ea qUae seritis ais diamus. S 1 M P. Ego vero tibi obsequi studeo: nec gravabor breviter, meo more, qUid sentiam dicere. Ac primum, a seminum cognitione sensus ipsos removeamus : nam eorum censurae
neutiqiuam subjiciuntur. Nam Vt pulcre Augustinus, rerum quae
145쪽
ccirporaliter, visibiliterque nascuntur occulta quaedam se mina in istis corporeis hujus mundi elementis latent: alia sunt enim haec jam conspicua oculis nostris, ex fructibus, de ammantibus; alia vero illa occulta istorum seminum semina , vnde jubente Deo Creatore produxit aqua prima natatilia, VO-Jutilia; terra autem prima sui generis germina , & prima sui generis animalia : neque enim tunc hujusmodi foetus ita producti sunt, ut in eis quae producta sunt, vis illa consumpta sit; sed plerumque destant congruae temperamentoriam OCCasiones, quibus erumpant, & species silas propagent. Fateor equidem,nu Theophilet, res omnes benedictione divina accepisse vim sui similis productricem : at quiddam est: in reruna natura quodit assum divinum exequitur , generationis principium intimum existit. Docet quidem scriptura Deum ab omni operet quod creavit, die septimo cessasse: cuncta enim in seminibus sitis tum creata fuerunt, per generationem haec semina in formas visibiles explicantur. Hoc ipsum apertissime colligit Au gustinus. In semine ergo, inquit, illa omnia fuerunt primitus, non mole corporeae magnitudinis; sed vi, potentiaque causaliter: nam illa magnitudo copia terrae, humoris congesta est; sed illa in exiguo grano mirabilior praestantiorque vis est , qua
valuit adjacens humor commixtus terrae, tamqUam matCries
verti in illius ligni qualitatem, in ramorunt dii lusionem , in foliorum viriditatem, ac figuram, infructuum formas, SI Opia lentiam , omniumque ordinatissimam distinctionem. Quid
enim ex arbore illa stirgit, aut pendet, quod inon ex occulto quodam thesauro seminis illius extractum , atque deprom ptum est. Eadem fere paulo fit perius praemiserat, cum CXI OD - ret locum illum Genes eos: Fons ascendebat de terra, Ss irri- gabat Omnem faciem terrae. Omnia, inquit, primordia semia. Inum; sive unde omnis Caro, sive unde omnia se iacteta vignun tur, humida fiant, de ex humore concrescunt: in sunt autem in illis efficacissimi numeri trahentes secum sequaces potentias
de illis perfectis operibus Dei, a quibos in die septimo res Vic- . Vii. Verum non locis, sed rationibus pugnandum, S quid sit illa ratio seminalis breviter est aperiendia m. Nec substantiae, nec accidentis nomen illi convenit, si
146쪽
exquisite, atque ad seliolasticorum regulam loqui volumus rnon enim est quiddam completum , quod alicujus praedicamenti claustris arceatur ; sed radix est tum substantiae, tum accidenti Um. Nam rerum omnium nummi,& species in rationibus illis latent , non tumore locorum distenti , sed quasi complicati , atque eo fere modo (vt ab exemplo Augustini non recedam) quo omnes numerosa soni Lusciniae imaginationi quasi spiritaliter imprimuntur: vel ut pulcri alicuius carminis numeri in ipsa arte delitescunt: non enim ars qua versiis fabricax ar, sic tempori obnoxia est, ut pulcritudo ejus per mensi iras morarum digeratur; sed simul habri omnia, quibus efficit versiam non timul habentem omnia. At molestissima subtilitate inquiritis, utrum illae rationes formae sint, an formariam CXOr dia cum formis eas non confundimus: cum hae sint fluxae, tacaducae; rationes seminales non item : sunt igitur formarum Potius effectrices, am formar rationem, & quasi vim fasticam reriam continent, non ut causae principes, sed ut instrumentariae: sic artem qua versus cuditur, ab ipso versu discer
nimias. Nihil vero aliud est spiritus ratione seminali praegnans, nisi natura ipsa formarum radix . Quid autem natura, nisi ars Dei in materia Cum igitur res gignuntur , numquid formae prius in materia existebant E Responderet Albertus fornaarum essentiam in materia ab ipso mundi exordio, sub existentia ali
na delituisse . sed cum res generatur , tum propria fruitur existentia. Huic opinioni neque omnino accedo , neque plane distentio: sed ut omnem effugiam cavillationem, rationes seminales ut ideariam vicarias, effectricis, non formalis cause tutulo rerum omnium formas pro reare statuo. Nam ut scito Augustinus, sicut matres gravidae sunt foetibus, sic ipse mundus gravidus est causis nascentium. Iam ubi materiam idoneam se sunt, tum quae secreto naturae sinu abdita continentur, erumpiant, & explicant mensuras', in Umero S,& pondera sua, quae in occulto acceperunt. Idque eo fere modo persicitur, quo ratio mente Concepta inflati pulmonis captat occasionem, ut voce sensibili induta, distincte exprimat, quidquid antea indis inctum, quasi convolutum gerebat. Nec
dubito quin rationes seminariae, distinctione, ii minus reali ,
147쪽
eerte formali, ab ipsa materia secernantur: nihil quippe sola materia molitur: atque alia est in semine ratio frondis, alia sto ris. Quid ergo sunt illae rationes, corporeae, an spiritales 3 Diu est quod Doctor eximius Alexander Alensis huic occurrit in is terrogationi: quod nimirum elementis mundi indita sit quaedam natura simplex, incorporea, alia a natura elementari;
quae quidem virtus, seu seminalis ratio dici potest corporalis, quia radicatur in corporibus , seu in elementis ; & spiritalis ,
Restat ut iis respondeam , qui subjectum sedem harum rationum demonstrari sibi postulant: quod quidem nobis est
in promptu r non enim alibi quam in ipso spiritia aethereo inhabitant. Custos vero hujus spiritus, ac seminariae rationis semen est visibile, quod potestate, non actu formam Continet. Quare caelum ad generationem causta universalis nomine Conspirat; calore suo cuncta prona OVet, inferiores causas excitat, re corroborat: sed e caelo formae non delabuntur, ut suo loco ostendimus. Vnumquodque medio semine tamquam instrumento , suum simile procreat. Hinc virtus generantis est principium, quo, (sic enim hodie rerum nomina obtinent) ratio vero seminalis principium erit ex quo res quaeque gignitur.
Existit autem hoc loco quaedam quaestio subdissicilis de ani malibus , quae ex putredine nascuntur, ubi seminariae eorum rationes delitescunt non alibi profecto quam in spiritu unive si1: aut dicant mihi qui contrarium sentiunt, quae siti effectrix
causa istorum animalium unde prodeant quae e terra nascuntur injussa gramina Numquid forte a caelo formantur 3 Sed caelum cum sit omni vita privatum , qui poterit vitam , & sen sum largiri 3 nulla causa effectu suo deterior est, maxime iis priniscipis causae nomine operetur. An necesse est ad intelligentias Corporum caelestium motrices recurrere at principiUmgen rationis intrinsecum naturale inquirimus. Caelum qu dem ab Angelis moveatur , nihil repugno. Num continuo An eliprincipales erunt generationum cautae Hanc ego subtilita tem Philosophia indignam judico . Influxus caelestes his inferioribus fortasse applicent: non aliud praestabunt, quam quod Caeli viribus est: attemperatum. Non igitur spiritales illae na- P i)
148쪽
turae causae sunt naturales eortam, quae sinc manifesto semine gignuntur. An vero saltem Vt artifices operantur e ne id qui-gem : quid enim est opus artesectum, ni si id quod ab idea artificis formam suam mutuature atqui res naturales non Ange lorum , sed viaius Dei ideas, seu formas originales participant. Structura , & conformatio animalium majus quiddam esset, qUam ut ab ulla creatura, tamqUam ab artifice procreari queat. Aliud est, inquit stublimis Doctor, ex intimo, aC silmmo caUsarum cardine condere, atque administraret Creaturam, quod qui facit solus creator est Deus: aliud autem pro distributis ibillo viribus, & facultatibus aliquam operationem forfinsecus a Iaibere, ut tunc, vel tunc , sic vel sic exeat quod creatur. Ista quippe originaliter, ac primordialiter in quadam textura Clementorum cuncta jam Creata sunt , sed acceptis Opportunita tibus prodeunt. Quid igitur restat nisi ut soli Deo tamquam omnipotenti artifici , de causae principi omnium animalium quae sine semine nascuntur, ortus tribuatiar. Sed fors esst, ut Deus non sit immediata , & proxima generationis causa. Qia amobrem reliqUtam est Vt spiritum cIancta permeantina, rati ibus seminariis foecundatum cum universa Academicorum familia agnoscamUS. Nec stirpes modo, vel animantes, sed lapicies etiam, metalla, cuncta fossilia ex iisdem causis procreantur; non ex fortuito Clementorum Concussi, vel ex sublatis vaporibus, frigoris vi concrescunt : non enim frigus quicquam generat: neqxae ex terra, & aqua permixtis aliud quam Iutum fieri potest. Corporum quosdam a tectiones, ut densitas, raritas , durities ab clementorum qualitatibus non absurdo repetuntur: at ratiODes , & naturae corporum, ab intimo motu, atque ab interiore principio oriuntur ; quod quidem principium seminale res cunctas mattarat, perficit, ac certis circumscribit figuris. Vnde quaeso te crystalli hexagonam figuram ubique sortiuntur p an forte ex fluitantis materiae Concretione e an potius ex spiritu architecto suis rationibus seminariis instructo 3 sed quid crystallos solas commemoro, cum natura vel in lapidibus arenaceis quiddam regulare assectet: nam cotes duplo longiores, quam eic solent: sic aren se quae ex vesica expelluntur, rhombi
149쪽
ficturam imitantur: hinc mi id suis angulis tantos excitant dolores: sal gemmeUS CT atomis Cubicis exsurgit. Nuinquidliaeet temere re fortuito eveniunt Quid igitur est cur mineralia ex intimis principiis, vel som inlis, Vel plantae non oriantiare tametsii stirpes fi cundae esse soleant , non item fossilia. Non enim aurum aliud aurum gignit. Stirpitam qUOqiae semina terrae mandantur, Vt multiplicata species sitias conservent: tanen vero fossilium in ipsiis conclusum, occultum manet: lora
temporum sita ccessione propriam materiam immUrar, CO Uie, M perficit; non enim sequacem, Vt in planeIS materiam Onc
dit Ut semel finiam , fomitia maximam cum plantis habene
Coo nationem: nam instar arborum erigUntUr, In ramOS AC V
nas diffunduntur; pleraque e hausta ex semiuris renasciantiar; cres Uni quodammodo, re nUtriuntiar: neqxie tanto a plantIS intervallo, quanto stirpes ab animantibus, distident; adeo ut infima in Vitae gradum obtinere vidcantur. Sed troversia nos torqueat; fateor mineralia omni vita destitui: lpiritu tamen aethereo perfundi suis rationibus seminariis in jstrui jure contenderim ; cum iisdem ubique viribus, figuris,
coloribus donentUr, . . LVenio jam ad principia Claymicorum, quae tibi non probantur, quod ne Chymaei quidem de numero, natura Ossiciis principiorum inter se consentiant. Nimis invidiose haec a te dicuntur: nonne &ipsi Peripatetici in multis, ne dicam In Omnibus fere dissentiunt. Nonnulli elementa actu in mixto, alii potestate tantum remanere contendunt. Quanta pUgna est de elementorum qualitatibus ; virum integrae, vel retUsae conterventur; an potius iis decedentibus novae succrescant e virum eX earum pUgna, nova eaqile simplex qualitas exsurgat quare Chymicos in invidiam vocas, quod negent omnes corporum vires ex elementis prodire, ac nova inducant principia , quae ad intimam corporum mixtortam essentiam pertineant minus fortasse de numero principiorum inter eos conVCUlt; at illud certe apud eos constat qualitates omnes ab elementas non duci. Neque enim vis narcotica opii, aUt facultas purgatrix Rhabarbari a terra, vel aqua proficiscitur: nec tanta 1aporUID, &colorum varietas ab elementis insipidis, atque omni Odore,
De princi piis Clamiacorum quid sentimillam.
150쪽
vel colore destitutis prodire potest. De sulfcire quidem , M sase
magna est inter eos consensio; mercurius dubiae magis & ancipitis naturae existit. Nonnulli eum spiritum acidum definiunt: in hanc quidem sententiam multum olim propendebam, cuti nunc plane non confido, cum nitrUm, dc sales quique volatiles istam aquae aciditatem concilient. Imo spiritus salis cum lapide calaminari dis illatus omnem fere aciditatem exuit, Mercurium alii nihil esse putant, quam liquorum aqueum corporis mixti virtute imbutum, qualis est aqua rosacea. Sed quid proprie sit mercurius, quia parum refert, liberum opinaturis relinquo. Neque etiam hic discutiendum est , virum principia acti i (quod in hi probabilius videtur) an potes ate tantum inmixto resideant: satis est, si revera inesse fateamur. At inquis, haec sunt ignis artificialis, non naturae opera. Mirum sit tantum arti liceat, ut essentias quae prius non erant, efficiat. Numquid ex vino spiritum ardentem elicimus, quo extracto frustra tentaris alium prolectare Quid causae est cur in ipsis essentiis eaedem vires deprehendantur, quae in mixto inerante quid ignis, nisii ignem procreat quid demum est cur ex eodem vitriolo , spiritum, Oletam, sal, terram , dc aquam producate sed cur ex omni vitriolo idem spiritus elicitus 3 Cum fimi calore, vel balneo roris distillantur liquores,numquid ignis violentiam , atque artificialem corruptionem obtendes an potius eadem in artificiosis instrumentis, quae in naturae ipsius vasis eveniunt; nisii quod in illis diversa corporum principia facilius discernantur: non enim in auras abeunt, sed suis conceptaculis excipiuntur. Falsa querela est non educi principia, sed produci. An terra ipsa quae in cineribus superest, vel aqua quae una cum spiritu distillatur, ab igne artificioso procreantur Neque is sum tamen , qui elementa nihil esse quam sordes, excre menta corporum piatem. Terram, & aquam nihil admixti es sentiam pertinere , sed esse capsulas , & involucra principio rum, sentiunt quidem impuri Paracelsis se, quibus minime accedo: non enim ex solis nutrimur essentiis, vel principiis : ex iisdem vero alimur, ex quibus constamus: non igitur sola principia compositionem rerum ingrediuntur. Sed neque ex elementis principia, vel vicissim elementa ex principiis prodeunt: