장음표시 사용
181쪽
ireneus , cui sit aliquot aquae frigidae guttulas instilles, igneum
suum calorem quassi lacessitus prodet: ista quidem arte calor in vase citra ullum ignem diutius ConserVari poterit, dum novae aquae titulae identidem Vasii affundantur. Idem plane efficiet liquo nitri per antimomum , eo quo forte alias dicturi sumus modo, fixati . Nescio an thermarum ebullientium fervor oriri possit ex spiritu nitri acido, qui ferri, vel calaminaris lapidis
mineras praeterfluit, easque arrodit; atque ubi cum aqua dulci permiscetur, eum Calorem ProCreat, qu m in Calce VIVa aquae affusione cernimus. Mecum facit ipsa experientia: saepe enim thermae ferri, vel lapidis calaminaris fodinis finitimae occurrum runt. Quapropter nullatenus dubito nitrum calidum esse, Si inflammabile : atque ipse me paululum in alia, qtaam prius habuerim opinione, nunc esse confiteor. Huc enim adducebar ut crederem nitrum esse frigidissimum , nec flammam in pol Vere pyrio concipere , sed instar venti vehementioris sulfurdum taxat accendere arbitrabar. Videbam enim in antimentidia phoretici praeparatione, ubi nitrum cum Stibio pernis sce tur, injecta pruna misturam statim accendi; cumque cessastet
detonatio, ac rursus tantiam dem intri conjiceretur, aegre tamen flammam concipiebat. Quod si tertio nitrum apponere tur , nullum sequebatur incenditam, nulla eriam pebat flamma. Hinc sane conjiciebam non ipsum nitrum , sed sulfur antimi O-nii combustibile accendi. Nec attendebam nitrum per an si monitim adeo fixiam evadere, ut ignem amplius non reformidet. Cum tamen in omnes pari s Cogitationem meam im, vix quicquam cause comminisci possum cur falpetrie cum sit
calidissimum , linguae ipsius judicio frigidissimum percipiatur:
cur ipsa gestate aquam congelet. An forte non igneos modo ,
sed etiam figidos continet spiritus: hi quidem extra prorUmpunt, illi ad interiora sese recipiunt An nitri, ut aceti phleg ma frio idiusculum est , quo ignita,& sulfurea substantia tem peratur e sed ubi haec soluta, libera existit, tum Occialitam ,
re quasi prius oppressum calorem exerit, maxime cum pCrmo dicaa JUa irritatur. Res enim fere omnes calcinatae, S Hirrosae solitas a line assutione incalescunt, cum oleo potiuS eXtlDIUantur. Hinc simus equinus aqua perfusus adeo calet, ut pleris Ud
182쪽
distillationibus ac digestionibus Chymicis inserviat sed si
quis contenderit istum calorem persiepe ex motu, SI Veliat conflictu spirituum oriri, non admodum reptagnabo: nam Calo rem ais ictu corporum excitari satis compertum est. An forte ex illa spirituum agitatione tantus musti calor, vel fermentatio exurgit e frigus certe vini fervorem:& fermentationem impedit. Testatur Io. Ba . de Portae, quod pumeX, Vel argentum vivum vitro inclusum, atque intra dolium demissum, musti fermentationem inhibeat. Contra Georgius Valla memoriae prodidit , quod si paululum casei in dolium musto plenum injicia,tur, tantum excitabit fervorem , ut ipsi dolio periculum se istionis immineat. Eadem forsitan est ratio, cur injectis lapillis quidam lacus tumultuentur. In Comitatu Fuxensi inter Pyr naea juga lacus est in montis cacumine constitutus, cui nomen Fanum sancti Bartholomaei dedit; hic lapide conjecto nitrosos, ac sulfureos exhalat vapores, qui in media aeris regione densiti, caelum statim obducunt nubibus multum imbrem non sine tonitrui fragore effundunt. Idem prorsus contingere in quodam Helvetiae lacu, in montis, qui ruptus Vocitatur, Verticet collocato testatur Ioannes Faber in arte Chymica eruditissimus. Effudi vobis omnia quae de nitri origine, & natura sentiebam : qua methodo in fixum liquorem , Si spiritum acidum C Uncta permeantem convertatur, exposui. Restabat ut vos itidem docerem qua industria spiritus acidus ex plantis S litanis distillatus, non sine emolumento concrescat in nitrum: sic siquantum de nitro dici potest, prosequamur, finis orationis non reperietur. Potestis Glauberi libros consulere, ubi hanc artem qua spiritus acetosus ex omnibus lignorum generibus eliciatur, isque in nitrum abeat, tractat apertissime; homo mea qui dein sententia est non multum oratione limatus, sed ingenio solertia acutissimus.
183쪽
LIB. II. CAPUT IV. TisC A P V I A R T V M. De aliis salium generibus.
r. De nitra , O sus siritu nonnulla praemittuntur. I I. De
alumine. III De vitriora ,s variis illius generibus. Iv. De
vitrioli analysii, atque usu , ubi de medicamentis Chymicis
perpauca. MENANDER. O C ipsum ex te audire cupimias: nec Vacat nobis Chymicorum libros evolvere; plerique enim obscuritatem affectant, & nihil quam sinuosas, vel parabolicas descriptiones amant; mallem VtrCS nudas, atqtae inornatas proponerent. Nam
Ciceroni facile accedo: A Philosopho, inquit, si eloquentiam afferat, non asperner ; si1 non habeat, non admodum flagitem nec me illius oratio offendit, qui complectitur verbis quod vult, Sc dicit plane quod intelligam. Iam vero Chymici non Crationis modo ornamenta negligunt, (quod utique ferendum csstet) sed latebras quaerunt, nolunt intelligi s res dis littas,
male cohaerentes tradunt; abrupta quaedam , ut forte ad ma HVm Venere, jactalantur. Quapropter magnam tibi habebimus gratiam, si optima quaeque ab iis tractata seligas, & illustres. Injurius sim, si illud a te pos talem , Ut interpretis tantum fungaris munere, vel aliorum dumtaxat dicta regeras: sed potes tueri ea quae dicta sunt ab iis, quos probas, easque tUUm jU-dicium adjungere. Quod si tibi materia tam late fusa videatur , ut uno die absolai non possit, quod tractandum supererit, in crastinum diem differemus. S I M P. Pergam igitur , quoniam institui, de nitro , sale, alumine, Sc vitriolo dicere: sed peto a vobis ne has meas ineptias efferatis: neque enim Ch micus esse , vel haberi volo :non quod ars illa me offendat; est enim liberalis, jucunda :sed nobis dissicile est: huic studio serio incumbere, quin labor noster in varias reprehensiones incurrat. Verum ista facessant,
184쪽
S redeamus unde egressi sumta s. Primum igitur, qua arte spi- ritus acidus ex incensiis lignis eliciatur, Ostendam; tunia quavia ex illo spiritti nitrum colligatur, aperiam. Qui ex lignis incensis exhalatur sumus, multum habet aciditatis: nam octilos plangit ,& lacrymas saepe exprimit: itaque sit frigore condensetur, non dubito quin in spiritum acidum facile concrescat. Neque ad hoc opus Una pervenitur via; illa tamen mihi compendiosis sima videtur, quam vir industrius, SI artifex eximius ingreditur. Furnum erigit ex latercialis, ampliam qUidem,& rotundum; adeo ut ex lato in angustum sensim desinat: tribus fora minibus ins ruittis . Primum in ipsius fornacis existit fastigio, per quod ligna conjiciuntur, & cum Opus est suo operculo clauseditur: esst item aliud in infima fornacis parte, quo extrahuntur carbones. Tertio denique in latere furni constituto fistula terrea quatia orsaltem hexapedas longa aptatur. Incensis lignis singula foramina, vel ostia quam fieri potest: accuratissimo oc cluduntur : ita ut fumus per Oblongam fistulam cogatur erumpere, qui in aceto sum liquorem densatur, atque in vas subjectum una cum oleo sensim defluit. bis ut 1 ablata foramen ipsum , cui adhaerebat, madefactis cineribus obducitur : sic enim carbones integros conservabis. QVibd si minutos ramulos , vel frutices incenderis, nihil aliud quam pulverem carbonum, eum ille in Utilem obtinebis. Licebit quoque carbones aperta fornace in cineres redigere. Priusquam lignum im mittas , & acetiam extrahas, Operae preti tam fuerit lapides ex quibus calx conficitur in fornacem conjicere , vel cum ligno alternis ordinibus disponere: nam una cum carbonibus calcinati, atque aeri expositi; ita ut tamen a pluvia tuti sint, in minutissimum pulverem cito fatiscent. Denique poteris citra vllurn furnum , vel in media sylva hoc acetum elicere, si lignorumst retes eo prorsus modo, quo solent carbones arte vulgari con
sici, cespitibus viridibus Operiatur. Vna igitur , atque eadem opera spiritiam acidum, oleum quod spiritui innatat, S salem lignorum conseqUeris. Acetum illud rectificatum, seu leni di stillatione a superfluo phlegmate secretiam , eadem prorsus quae acetum vini distillatum praestat: Vniones, seta margaritas, ne que non animalium lapillos, vel calculos dissolvit: aqua calento
185쪽
lante temperatum, balneum scabiei foetidis ulceribus curandis idoneum , atque ipsis fortasse thermis utilius exhibet :praesertim si ex quercu, & aliis nitrosis, vel solidioribus lignis
proliciatur. Hoc enim balnei genus expurgat sanguinem, atque eum a putredine vindicat. Alios spiritus acidi usus praeter- eo. Quod si intus fumatur, noxios humores per sudorem expellit, viscerum reserat obstructiones. Exterius vero balnei lo co usurpatus inflammationes restinguit: proprio oleo admistus podagrae lenit dolores. Verum ista Medicorum judicio relinquo. Ad damne, ligna hoc oleo illita, etiamsi aquae immergantur, ViX corrumpi. Imo si palorum , quos vites, vel lupuli complectunitar, extrema adurantur, & dum adhuc calent, isto oleo imbuantur, diutissime durabunt, vix putrescent vites reddent feraciores. Spiritus quidem acidus multo diluitur phlegmate, quo facile liberabitur, si intenso frigori hiemis tempore expositus conglacietur ; tum enim spiritus acidissimus una cum oleo ad interiora refugit: hinc longe acrior factus metalla ipsa corrodit, Sc dissolvit. Omitto ipsum oleum a spiritu cui innatat secretum, acri lixiVio ex calce, S cineribus conflato
solutum, & coctum, tantam terris arenosis ubertatem conferre, quanta ne vix concipi quidem potest. Sed ne longius exspatiemur, salem petrae facile obtinebis, si carbonum cinereS, ne enon lapidis una calcinati pulverem in spiritu a cetoso ( a quo tamen Oleum proprium ne detrahas exsolveris: huncque liquorem idoneis conclusum vasis, sub tecto quatuor columnis fulto, sic aeri exposueris, ut radios quidem solares admittat, plU- vias Vero arceat, atque urina identidem perfit deris. Cum enim materia exsiccata fuerit, ante biennium optimum praebebit salem petrae, quem more solito extrahes: aqua nimirum feruida astunditur, excoquitur, in frigidiori loco reponitur, ac nitrosae supernatant crystalli. relinquitur materia, tametsi omni nitro videatur exhausta, nihilo tamen secius in eodem reposita loco, atque Vrina, vel aqua subinde perfusa, vertente biennio novam fati spetrae copiam suppeditat. Quibus ex rebUS Optime colligimus salem; etrae ex duplici sale fixo nimirum, & volatili coalescere: nam sal qui in cineribus carbonum, & calce fixus,
invenitur, spiritum ligni acidum multo sale volatili praegnan V
186쪽
tem reddit fixiorem, SI quasi compedes ne avolet, Ipsonj citra
ac vicissim spiritus acidus obtusum salem carbonum exacute ex utrius Vae conflictu, re agitatione, longo temporis InterVallo nitrum emergit. Non magaiu quid om praecipImUS, sca Ca rammen quae ad Medicinae,atque ipsitus oeconomiae Uliam nori prorsus inutilia videantur. Suspecti mihi sunt, qui nihil quam I anaceas, a Jrrim potabile,& Elyxir Virae crepant : Id enim cir- chelatoriam iactationem omnino redolet. Perraro accidi r Vt promistis eventias respondeat: quo erit m quisque IDgem , Vc arte militis valet, hoc se magis atro teret,& dilatare conatur. Magna sane re stupenda esse Chymicorum arcana Consontio :sed optarem ut Philosophus non inerridicus 'Uae usti probata, Mexpedita sunt, seligeret: nec solis contentus fornatalis, Intimas rationes inqUireret. Nisit enim rario prae UCCat, atqUC ip a dis It Opera, necesse est ut is Pisis offendamus,&mmtaltos errores dilabamur. Haec fere stilat mihi de nitro Comperta.Ouod sit lienorum , ac vegetabilium spiri LUS, vel oleta CO Lantum de sideres,quo quibusdam siriccurras morbis, iamll Opus erat tam amplam struere fornacem; sed satis fuerit alnam iminusculam re fere vulgarem adhibere, qUae duobus ostiis, vel foraminibus pateat: unum in fastigio ipsitus fornacis , ut imotas est, apponetur, qNod ubi necesse erit suo operculo accuratissime occludetur: alterum vero ostium, per quod non carboneS modo, vel prunae ardentes, sed etiam herbarum radices, semina, re ly- inna concisa imponuntur, in media Veli it tarnacis fronte collo eur. Injectis rebus qctariam spiricum aci iam CV pIS CXerabero, mox virtamque foramen Occliades, S spiritias Vna cum Oleo per fistulam fornacis lateri aptatam, am a cetr rubUS lol glos , instar o nomonis, vel recti anguli formarus excipir, in Vas qUOudam terreum deducitur. Quod quidem Vas Oolongiam in labro aqua frigidi pleno constituetur, quo spirituS frigore clel QS COD- crescant. Hujus fornacis opera brevissimo tempore magna spiritus salis copia educi potest. Sal in communi aqUa CXlolvitUr, prunae ardentes in illa extincti aqua, sale impraegnantur: alii Carbones prius incensii Conjiciuntur in tarnum, quibus prun rasse imbutas adjicies: utro lae foramine occluso, spiritus lariS
tami instar per fistulam exhalatur, qvi statim in liquorem
187쪽
LIB. G. CAPUT IV. Issdensatur , 5 sensim in excipulum defluit. Quod si istum liquorem leni distillatione rectificaveris, spiritum nitri utilitate vin- Eet: non enim modo metalla, (argentum excipio) S: lapides folvit: sed etiam magnis, Ac gravibus medetur morbis. Nam si Claymicos audiamus, illius spiritus aliquot guttulae vino , vel aquae instillatae, ventriculum noxiis liberant humoribus, obstructiones aperiunt ; icterum, S hydropem spiritus ille sanat,
ventris sedat tormina, urinas promovet, arentatas disturbat. visceruin recludit meatus , v mes enecat , podagrae dolores mitigat, maxime si oleo cerae, vel terebinthinae permistus adhibeatur. Hic quippe spiritus acidus , Ac penetrans tartareos humores discutit, putredinem inhibet, exsiccat, solvit, S superfixa a quaeque consumit. Verum tot, S tam praeclarae dotes
non cadrint in spiritum salis , nisii idem quanta potest: diligentia
Nec disii mulare positim aliam hujus spiritus distillandi methodum, laboriosam quidem, sed usu optimam : SI mea quidem sententia praestat longiorem ingredi vism, quam compendio periclitari. Salem itaque (ut rem ipsima aggrediar) bene purgatum , eo quo tu, mi Theophile, superius docuisti modo, in
aqua exsolve; percolatam aquam ut omnes deponat sordes, quotasque cuticula appareat, excoque: globulos terrae lutos ab omni a renula vacuae exsicca , tum vasi fictili impositi ad ignem admoveantur , ut Omnis pinguedo constimatur : hos
globulos candentes in diluto salis extingue, quibus dimidiam fere retortam implebis, subjecto igne, eoque patitatim, & velut per gradus aucto totum spiritum extrahes, donCC nullus su mus appareat. Neque opus est ut moneam aquam in excipulo praemitti oportere: illud enim in omni spirituum distillatione observatur. Spiritum in breviori cucurbita repositum leniori igne iterum distillabis; tum aqua insipida primum egredietUr, hanc vero excipiet spiritus salis sapore non injucundus, cUjus aliquot guttulae communi aquae astus , gratam illam Assalia brem reddunt, ac putredinem inhibent. Taceo quod hic spiri tus salis vini dolio affusus tartarum supcrflutam praecipitat ventriculi quoque crudos humores digerit, aquam intercutem expellit, viscidam pituitam distatuit. Plura ne dicam de ,--
188쪽
terreor, ne forte Chymicis nimium videar indulgere. T M. Istuc est sapere: Alchimistarum nomen fugis, ut invi diae atque infamiae subjectum , in eorum tamen opiniones vltro delaberis : hos si contemnis, & abjectos putas , quid est cur Aristotele neglecto, in eorum partes concedis 3 Profecto serioris igor paulatim elabi e manibus adolescentum tanti Philos phi monumenta , atque illis anteponi abortivos partUS qUO-rumdam Philosophorum, quorum praemipua virtus est furnos adornare, carbones tractare, & magnifica verba fundere. Peripatetica quidem Philosophia minus vanitatis, atque Ostentarionis fronte ipsa praetexit, sed magna habet in recessit; ubique, bc secum cum ipsa natura consentit. Verum DCC otitam alami- datur, nec fert animus, ut Philosophiam tot retro saeculis bene constitutam a Cayumniis recentioruma quorumdam nebulonum vindicem : id fortasse plenius alio loco exequemur: nunc ad id quod coepimus revertamur reliqua salium genera transcurramus. Nec diu nos morabuntur alumen & vitriolum, qUae magna inter se societate junguntur. Vtrumque donatur vi adstringente, & stiptica: utriusque eaedem sunt in Medicina vi reS , atque ex eadem vena in Lerim eruuntur. Attamen quidem
fossile est, vel factitium et liquidum item, vel congelatum CXistit: utriusque diversa sunt genera: aliud est scissile, quod in f-bras, veluti in capillos diducitur , idque sulfureum odorem foetet: aliud in laminulas, quasi in foliola dividitur ; aliquan do instar spongi ae innumteris foraminulis pervium est; in nitis
nonnumquam spiraertilis est asperum. Utuntur alumine auri taces , qUOtqUOt reti metallicae navant operam; insectores quoque in suum usum illi diadhibent: nam lanae soluto aluminis imbuuntUr , quo facilius, de tenacies colores excipiant. Sic
charta nisi aquae aluminosae immergatur, non retinet atrameU-vum , sed transmittit. Iam vero praestantissimi Philosophi Agricola , Scaliger, Libavius, & alii bene multi qua industria alumen e lapidibus, vel terris aluminosis extrahatur, apertissimetro didere. Summa est, lapis crematur donec aeri expositus, Scpluvia identidem irrigatus vltro fatiscat; fit lixivium ex calce viva, & cineribus beluiae, vel fagi, cui quarta pars lapidis in iverem resoluti admiscetur ; Vsque ad tortice partis consum
189쪽
ditionem excoqUitur; liquor effusus percolatur : frigido loco collocatus alumen praebet, qUod specie crystalli humori in
Vitriolum alumini est finitimum, illud Graeci chalcanthum vocant, quasi aeris florem, Latini atramentum dixere ; nos hri mutuata ab Italis voce cuperosam appellant. In varias secatur species, vitriolum Hungaricum dicunt, quod ex aere, vel aeru- crine coniicitur ; chalcitis aeris colorem imitatur; misy flavo, S aureo; sory rubro; melanteria cineritio colore tingitur. So-ry durissimum est, quadam donatur pinguedine , & graVem odorem foetet; stepe multis foraminibus hiat. Misy subtile est, quasi flos tenuissimus. Chalcitis ut sory subtilior, sic misy crassior existit; quo aeri similior eo pluris ducitur; maxime si longas, SI splendidas gerat fibras, nec aegre fatiscat in pulVerem. Laudatur misy cum instar auri micat; melanteria aquam atro colore inficit. Neque haec natura , sed accidentibus dumtaxat differunt: nam unum facile in aliud commeat; colores quoque habent instabiles: hinc vitriolum caeruleum in viride, hoc vero in album sensim degenerat. Nunc minime necesse est ut ostendam qua arte vitriolum ex aquis Chalcanthosis, terra ,
lapidibus, pyrite in primis, Ac lapide fissili eruatur: non enimo liter atque in alumine, hali nitro procedunt. PostqUam epyrite sulfur per descensum (ut loqui solent)extractum fuit, quod reliquum est crematur, fit lixivium , quod percolatum in cortinis, seu vasis plumbeis excoquitur. Siquidem plumbum
a vitriolo non corroditur: est enim dulce, L porostrin, atqtae omnem pinguedinem ad se trahit: quae autem pingilia stilat, Vel dulcia, corrosivis, & acribus resi stunt: sic lacte, & butyro venenoriam vires obtunduntur. Aquae cocta per lacus , seU CU-yas, vel alveolos ligneos dis Tibuta lapillos praebet. ConsulΠ-pta demum aqua atramentum luteum in imo consi tit. Ex tetr-ra cinerea, qtareque odorem prae se fert viruletntum, & acerbum saporem, in agro RCmano , ea quam Cresalpinus literis consignavit industria, vitriolum educitur. Terra Non C Uniculis, ne venenati halitus solitares enecent, sed aperto solo erUietur , in cUmulos congesta toto vertente semcstri aeri exponit Ur, ut spiritus volatiles humore coerciti consistant: hinc alio se-
190쪽
mestri sub tecto asservatur , ut suam consequatur maturitatem , fugaces halitus figantur : aquam affundunt ; castellis vel cupis eam excipiunt, tum in cortinis plumbeis excoquitur sed addenda sunt ceris, vel ferri frustula, secus non vitriolum, sed alumen concrescet; sic ubi ex lapide pyrite educitur, nisi quiddam ceris, vel ferri adficiant , quod illa quae in vitriolo sunt ceris exordia, vel ramenta ad se trahat , vitriolum non prodibit. Idem fere usuvenit, cum argentum aqua forti exsol vitur,& aquae dulcis affusione praecipitatur; laminas enim cia Preas supponunt, quae argenti calcem colligant. Iam quae sit vitrioli natura, ad quos adhibeatur usus intuendum pUto. Placet nonnullis vitriolum ex alumine & sulfure potissimum
T natura conflari. Multum certe cum Vtroque habet cognationis: nam ' qu, cum alumine in eadem vena conjungitur: nec facile est spiri
tum vitrioli a spiritu sulfuris discernere; eaedem sunt utriusque vires. Alii vitriolum ex tribus principiis, SI quatuor elementis constituunt. Hic sane Chymicorum de tribus principiis decretum vacillat: nam si vitriolum aqua dilutum in loco Galidiore, ut in fimo equino ad digestionem collocetur, post aliquot dies De vitrioli sulfur volatila effores et: faeces crassiores subsident. Quod si
b, per lacinias trajectus , seu filtratus leni calore dis illeatione, tur; primit m spiritus volatilis, tamquam purissima vitrioli es sentia prodibit, succedet spiritus vitrioli acidus, quem ut summum morbis omnibus melancholicis, dc pituitosis remedium j jactitant, eumque feliciter ad calculum,jecinoris 3c Ventris ato- 1 iam, pUeroriam vermes , Ss quartanam se adhibuisse testatur Libavius. Alii tamen non infimae notae Medici hujus spiritus acidi vim causticam, & corrosivam reformidant: maxime Ciam res acidae nervis infestae esse soleant: hanc litem Medici ipsi di judicent. Caeterum diversis ignis gradibus varia itideria spiri tu Iam genera eliciuntur, quorum alii alios aciditate vincunt.
Mitiores qui sunt, multo phlegmate diluti primi erumpunt,
hos excipiunt acriores, tum aucto igne oletam rubrum extrahitur ; succedit oleum acerrimum; quo veI aurum ipsum dissolvitur. Restat veluti calx vitrioli, Colcotar a Chymicis vocita tur, ex quo salem, Oleum dulce, terram denique quam virgineam vocitant , colligunt. Ecce tibi tria sulfuris genera ; unum.