장음표시 사용
191쪽
est superflutandi, volatile, quod in prima digestione essiorescit:
aliud est item volatile, sed essentiate; tertium denique fixurn ,& vitriolo intimum existit. Nec pauciores sunt spirituum different ae ; ut taceam de spiritu dulci, quem tamen Crollitis negat se umquam vidisse; vel de spiritu qui violam redolet, eumqtae ex quinta vitrioli essentia, seu ex spiritu volatili, sub dulci,&penetrante, una cum spiritu acido conjuncto, per longas in pe Iicano digestiones conficiunt. Peticanum vocant qLaoddam alem bici genus , cujus rostrum in ipsum ventrem reflectitur. Quod si ea sint rerum exordia, atque elementa, in quae ignis ardoribus resolvuntur; non tria tantum, sed duodecim saltem
vitrioli principia censenda sunt. An potest quisquam1 dicere in ter sulfur volatile, & fixum: oleum dulce, acerrimum nihil interesse e quare frushra Chynaici principia rerum ex artificiosa distillatione colligunt: sed de his jam alias sirpe. Omnes vero
furiam se apud antiquos auctoritatis scriptores Aristotelem secuti haec mineralia inter lapides & metalla ambigere consentiunt ; ita Vt ex vapore , atque exhalatione Coa Oscant : nam
metalla ex vapore humido, lapides ex halitu sicco prodiere: ambo conspirant ad vitrioli, dc aluminis generationem. Splendorem metallorum, inquit Albertus,& lapidum compositio nem obtinent : siquidem instar lapidum facile comminuun
tur. Quapropter non aliunde qUam ex terra, a Ua Commi dis , atque caloris accessu conccetis, vi caetera fossilia , oriun
Non ratamquam praeterquens aqua materiam metallicam arrodit , qua in vaporcs eXhausta, sal, alumen, vitriolum, ChTysO Colla , cyaneum, sicia caerialeum condensata restant. Vnde ex pyrite artifices alumen , vitriolum eadem fere arte, qUam ipsa adhibet natura, eliciunt. Sic Chrysocolla, aeria O, C Turuleum ex aquis aceto sis fodinas aeris arrodentibus emer
gunt : sive substantiae adhaereant metallicae, sive instar minuti pulveris, vel arenae colligantur: graviora quippe illa corpiis cUlqab ipsis metallis abrasa infundo aquae subsidiunt. Haec qxaidem omnia vi quadam acri, mordicante, Z abstersiva dola an r : hinc chirurgis, pictoribus, atque ipsis infectoribus magno usui esse solent. uis enim ignorat vitriolum sanguinem si ste
192쪽
re, vel quod Venarum meatus Obstruat , vel quia extremuiret sanguinem coagulat. Neminem quoque fugit illud putrida vlcera abstergere, CarneS JUXUriantcS exedere; atque ex eo collyria oculis parari. Caeterum illud vehementer demiror, quod clim nec vitrio Io, nec gallis ater color insideat, ex iis tamen aqua dilutis atramentum conficiatur. An forte corpuscula ex quibus constat vitriolum eam temporis successione figuram adipiscuntur, quae perpaucos luminis radios regerat, & nigrum adeo praeferat colorem. Profecto vitrioli acuminatas esse particulas sapor ipse testatur: hinc atramentum tenaciter chartae adhaerescit. Sutores ipsi vitantiar vitriolo, quo nigro colore coria imbuant; hinc atramenti sutorii nomen obtinuit. Ferrum vetus sero lactis solutum eidem quoque usui esse potest. re in veteri mea persuasione permaneo, Colores omnes ex sola luminis reflexione, atque ex corpUscul Ortam quibus res quaeque constant variis figuris emergere : nam terrea corpuscula candidum, fuliginosa vero, striata, & actaminata nigrum colorem exhibent: neque tanta colorum varietas ex ipso ducitur temperamento ; cum ex aere flavo aerugo adeo viridis exsurgat; quod si spiritumammoniacum addideriS, caeruleum emerget. Dicta sunt a me si ae in promptu erant, a te autem, mi Simplici, reconditiora desidero.
Si M P. De principiis Chymicorum nihil necesse est contendere, non quod rationiblas tuis ex vitrioli analysi desumptis respondere me posse dissidam. Nihil quippe in vitriolo praeterrerram, salem, Oleum, spiritum, aquam deprehendes: sed
de iis nec certare pugnaciter Velim, nec committam ut dubia faciam defensionis sollicitudine. Verum, inquis, quanta salium , spirituum , Sc sulfurtim varietas ex vitriolo educitur. Hoc ipsum in sententiae nostrae argumentum traho, cum fieri nequaquam possit ut ex eodem corpore res adeo diversae estis dem ignis virtute prodeant. Sed neque vitriolum in extrema principia vulgari arte resolvitur. Meministi, ut puto, nos duplicem salem, uniam Volatilem, alterum fixum s duplex item
sulfur, unum fugax , spiritale, quod distillatione primum elicitur, alterum tenax, d viscosum distinxisse. Haec infinitis
193쪽
prope modis permisceri possunt: nam salvi trioli fixum oleum acerrimum efficit, sal volatile phlegmati aciditatem conciliat: oleum corrosi viam spiritu acido temperatum dulce evadit: acria enim quae sunt ab acidis, & vicissim acida ab acribus , ut sales volatiles a fixis retunduntur. Imo res ipsae acres sese mutuo jugulant: sic oleum tartari spiritui vitrioli affusiim fervo rem , & veluti ebullitionem quamdam excitat: sed ex utroque quiddam tertium sub dulce, & minime corrosi viam exstar init. Hinc musti fermentationem plerique deducunt: nimirum ex salium fixorum, Sc acrium cum fugacibus mutuo conflictu : in illa vero ebullitione subtiliores spiritus exhalantur: sal fi xum attenuatur; superfluum quod est, ad imum descendit. Ita que omnis praecipitatio a spiritu acetoso, hic vero a sale volatiliptoficiscitur. Rem ita se habere, cum multa quae jam supra attigimus de musti fermentatione demonstrant, tum illud quod
oleum ex vitriolo calcinato, seu CX COlcotare extractum certis temporibus intumescat, aliis autem decrescar. Vix credam Lunam tumentem novum chalcantho humorem affundere , sitientem resorbere. Probabilius est oleum , vel spiritum vitrioli statis temporibus fermentari, cum sal fixum a volatili supera
tur: subsidit vero quando sal volatile a fixo quasi stabactum fi gitur. Fieri etiam potest ut gravi, S humido caelo aer ipse sub eat spiritum, vel oleum vitrioli, quidquid est salis exsolvat,&suo ingressu augeat humorem: nam quae extremos ignes susti-DUCre, Occulta qVadam naturae vi humidum aerem ultro ad se invitant, quo sitammam siiccitatem temperet, atque exhaustum humorem resarciat. Hinc illud chalcanthi oleum aestate plerumque minUltUr, Vere, vel a Uttamno intumescit. Interim tamen evenit ut eodem tempore oleum vitrioli vase conclusum augeatur, cum alterum decrescit. Fors est ut alterum plurimo sale fixo abundet, aliud vero majore spirituum copia tUrgeat. Vt visit, mihi certum est nitrum, & vitriolum aeri exposita, non modo intumescere, sed novos etiam spiritus, ac Veluti VIRIDOVam prolificam haurire. De nitro quidem nullus est dubitationi locus: vitam enim suam , S quasi animam ipsi aeri debet; adeo Vt certis temporum intervallis renasci videatur, cum ex haustae terrae novum salempetrae suppeditent. Verum de vitriolo
194쪽
n Unc agimus, quod ex quibusdam lapidibus nullo fere labore elicitur. Nam contriti lapides aeri frigidiusculo per mensem ex positi, humoris accessu aliquanto graviores deprehendiantiar , atque in nigrum pulverem vitro fatiscunt, qui post dimidium fere mensem fit candidior , quiddam vitriolo simile sapit illos porro lapides passim occurrere asserit Glataberias , qui hoc arcan Um primus aperuit. Nigri & politi sunt lapilli , raro ovi
magnitudinem aequant, in lutosa,& candidiore terra pleriam Ut
inveniuntur; fraci si aureum colorem instar marcassitae alareae exhibent. Itaque hi lapides primum in atrum , tum in albiam se
stant phalverem; vitreis vasis conduntiar, mialta pers DdUD-tUr aqua; ita ut duorum digitorum altitudinum emin Pt: haec intra aliquot dies virorum contrahit, in Vas alterUm estUnQitUr; nova subinde aqua pulveri adjicitUr , idque toties iceratum Oportet, qUO Us Ue nullum amplius Virorem contrahat. QUI
quid aquae viridis collegis : , per chartam bibialam trajice, tum vique ad cuticulam calore moderato exhaletur, in frigidiore loco reposita caeruleos praebebit lapides, qui nihil sunt qnam vitrioliam purissinum. Reliquum aquae iterum usque ad ap-PArentem Cliticulam excoque, in cella colloca, ut novos C i-hi at lapillos, idque toties repeto: quotis Uc a Ua V Uilt m amplius chalcasathum suggerat , sed liquor tantiam Viridis rQmaneat , qUi nec calore coaguletur, nec frigore congeletur. Illudes et oleum vitrioli dulce adeo quaesitum, & a veteribus Chymicis commendatum , Auctor jam saepe lata lattas asseverat: ita ut aliqUOt guttulae una cum vino , vel alio uchiculo haustae vitiosos Ss superfluos expcllant humores, salasti inem CXpUrgent, Viscerum obstructiones aperiant , epilepsiam , febres , pestem ipsam feliciter curent. Quae si vera sunt, magna certe illi Chyiatico habenda est: gratia, qui nos tanti arcani fecit participes. Haec quidem mihi usu compsrta non sunt: plurium in unum dumtaxat confero inventa, non ingenii, sed curae testimonium meruisse contentus. Id genus secreta minime repudianda puto : sed iis bono modo utendum est: , tantum scilicet , quan dii i sanitati expediet; nihil sine prudentis Medici consilio audendum. Cum de Nitae summa agitur, periculum facere gra
195쪽
Mi N. Medicos narras. Numquid forsitante latet quanta sit inter eos dissensio: nec de terminis, sed de tota possessione con
tendunt, civin alii medicamenta Chymica omnino vi venenata , dc naturae nostrae inimica proscribant; alii haec remedia vulgaribus longe anteponarat, quod morborum exstirpent radices, cito Sc jucunde vires suas exerant. Ad te nianc refero quos se
Si M p. Ista quidem alias excutiemus, neque hic locus negligenter a nobis transibitur. Vetera remedia majestas, ut sic dixerim, religio quaedam commendat: sed vel abolita, atque abrogata retinere, vel recens inventa damnare, insolentiae cu- tisdam est , dc pervicaciae non ferendae. Neque me cujusquam sectae, velut quadam superstitione imbutus addixi: neque has lites quae Medicos exercent componere praesumo. Equidem optarem ut Medici spagyricas medicamentorum praeparatio nes, vel remedia e mineralibUs deprompta non aspernarentur: haec ad Chirurgiam, Sc Pharma celaticem plurimum momenti obtinere , ne inimici quidem artis Chymicae negaverint. At timent ne intus sumpta calorem nativum opprimant, si frigidio ra sint: vel ipsa incendant viscera, sit calidiora existant; vel cer te arrodant, si1 multo abundent sale. Hinc quondam Riolantis spiritus vitrioli usu omnino interdicebat: nam si ipsa corrodit metalla, quid non visceribus facturus est Quae si accipimus, neo aceto, nec limoniorum succis, quibus lapides solvuntur, utendum est. In his certe eventus ipse optimus est controversiae judex. Fateor equidem spiritum vitrioli, nisi quam optimc prae paretur, uti & alia remedia Chymicorum periculose adhiberi. od sit erret tur, non ars ipsa, sed artifex in vitio erit. Quot morbi adversus Galenistarum medicamina Contumaces existunt,
qui sis agyricis remediis statim profligantur. Sed , inquiunt 'mineralia plerumque vehementius operantur. Sit illud incommodum, nam quid fero undique placet) nos illud comparabimus commodis: noxios quippe humores fortius invadunt; minore dosi exhibentur; quae sanguidiora Medi Cortam remedia non aggrediuntur , spagyrica expugnabianr; ter aces, Sc Viscosos humores, ex quibus morbi fere omnes scaturiUnt, fici
lius discutient, de incident: cruda quae sunt suo calore dige
196쪽
rent . pene omnia Vnus vitrioli spiritus (ne longius divertam praestat. Nec dissicilis erit illius praeparatio : nam eodem plane modo, quo nitrum dis illatur; sensim in vas candens for nace jam superius a nobis descripta inclusum, conjicitur: shatim
operculo suo vas occluditur; spiritus una cum oleo in amplum delabitur excipulum. Vbi fumus in liquorem resolutus fuerit, tantumdem vitrioli, nimirum semuncia, vel circiter, operculo forcipe sublato, vasi immittitur. Ista quidem arte magnam liquoris copiam facile eliciunt: sed eum novi distillatione recti ficatum oportet, secus nulli fere usui futurus est. Quare quid
quid humoris extraxisti in retortam effunde, quae cum suo re Ceptaculo quam accurati Sime lutetur, SI committatur: (nam utendum est vocabulis, quae in una illaque arte versantur) ea
que in arena collocata, lentissimo igne spiritum volatilem primum elicies; cum phlegma majoribus guttis se prodit , tum re ceptaculum subducitiar ; aliud sine luto apponitur: exhalato phlegmate oleum corrosiivum superest. Sed cum spiritus vola tilis multa aqua diluatur, poterit oleo corrosivo reddi, ac modereto calore iterum distillari. Qtiod si spiritum illum volatilem ab omni phlegmate solutum, Ac liberum eduxeris, nae tibi Sctemporis, & impensae ratio optime cons habit. Spiritui vini ad
mistus magnus erit chirurgiae thesaurus: nam e trinsece adhibitias Vlcera tum nova, cum VCtera, Canci Um, scabiem, Sc male affectos nervos sanat, podagrae lenit dolores: pauculae guttae morbos omnes ab impuritate finguinis , vel obstructionibus prognatos, epilepsiam, a poplexiam, & maniam expugnare perhibentur. Vnde vero tanta spiritui volatili vis 3 nam totum cor pus facile permeat 3 an forte sulfure tenuissimo, S subtili sale abundat Sane quidem ubi acri, de corrosi vo oleo non redditur, ut iterata distillatione purior fiat, tractu temporis sulfur
quoddam subrubrum invasis fundo deponit: id enim debilior
spiritus, & uberiore aqua dilutus retinere non valet. Nec sulfurtamen illud narcoticum pretio suo caret: nam egregitam remedium es ano linum, & tribus, vel quatuor granis adhibitum acerrimos dolores levat, blandum quoque somnum conciliat. Enim vero neque artem Chymicam tractares scepimus, ne
que his artificum formulis nimium confidimus. Nescio quo pa-
197쪽
cto ab ipsius Philosophiae meditamentis ad sp agyricos labores nostra identidem deflectit oratio : nec culpam tamen deprecor: nam vos hujus sermonis ordiendi principes fuistis: sit quid peccatum est, maximam culpae partem sustinetis.
a. De sale , s aquis si giis perpauca ex Carte si principiis pr.emittuntur. II. De sulfuris natur i. origine, O variis e sectibus , necnon de auripigmento , s arsenico disseritur. III. De variis bituminum generibus, O potissimum de succini natura, anal si, s usu agitur
ACiLEM huic errato veniam dabimus, ea tamen lege ut ejurata Alchimistarum pseudo-phi losophia, in Lyceum totus concedas. Qmd enim insulsius quam extorquere ex animis nostriS COg-Ditiones tum reriam, tiam verborum qinibus imbuti sumus, ac novas voces penitus barbaras, & inissitatas, Ob sciaritate plenas, nova adeo & inaudita principia inducere. An qui sapiat, Aristotelem Paracelso, Severino non anteti O nate vel error honestus es magnos duces sequentibus. Iam pri dem desitum est contra Democritum , Epicurum, SI aliOS magni nominis Philosophos disputare: nunc recenteS, SI ID in Utissimi Philosophi cum ipso Aristotele de principatu contendunt. Mitto Chymicos qui nec cum aliis, nec secum ipsi consentiunt, quique in infinitas prope haereses scinduntur; SImagno tamen supercilio non Galenis as modo, sed etiam suae artis professores despiciunt. Quis ferat nunc Cartesii Philosophiam jejunam prorsus, atque aridam, ac densis imis tenebris in Volutam, omnino commentitiam,non doceri modo publice, atque omnibus qui sibi de ingenii subtilitate blandiuntur, probari ; sed, quod me magis animi angit, eam longe anteferri
198쪽
Philosophiae Peripateticae, quam totius orbis consensus tot retro saeculis approbavit. Ille quidem, ut jam scabinde diximus Democriti , Sc Epicuri umbram secutus est, dc quae immuta vit, ipse Corrhapis . M E N. Desine quaeso his communibus locis: nobis ista domi nascuntur. Quod sit Democritum , & Epicurum sequitur Cartessius; an flagitium est ea sentire, quae in ipse nobilissimis Plutosophis placuisse concedis . Sed pauca adjecit, & quae immutavit, ipse corrupit. Is a sane nisi hic in tuo regno essem VS, , non ferrem. An ignoras Epicurum atomos, inane, Vt rertim omnium principia inducere; ita ut ex fortuita atomorum Consecursione efficiantur ea quae cern tantur Omnia. Inane quoqtae infinitum, in quo nec Vltimum, nec extremtim sit, CommCntUS
est. Motum denique atomorum nulli principio refert , sed ab aeterno tempore deducit. Iam vel teipso judice videamus ora Philosophia, Epicuri, an Cartesii cum rebus ipsis ratione
magis conveniat. Cartesius nullum vacuum in rerum natura
admittit: neque atomos insectiles, seu individua corpora indu cit , tamquam rertam omnium primordia. Terram, aquam, aerem ipsum ex particulis ramosis,&crassius culis componit: in terra sunt compactissimae,& crassissimae s in aqua maxime flexiles, & lubricae; in aere tenues, disjUnctae . Istartam parti Um, ut identidem monuimus , interstitia subtiliori quadam complentur substantia, cujus particulae tant globosiet; neque umquam cessant, sed indesinenter moVCntUr, eum quo mottam a supremo opifice in ipsa rerum conditione accepere. Cumque
ipsis globuli non possint seipsos contingere, quan vacua relinquant spatiola : haec adeo subtiliori materia, & veluti minutilissimo pulvere repleri necesse est: hanc substantiam primum elementum liceat appellare; secundum globuli aetherei, tertium ramosie, & crassiusculae partes component. Tenuissima substantia in Sole, stellis, atque igne est uberrima, lucem , calorem , & flammam irrequieto suo motu essicit; caelestes globuli
aethereum mundum Conflant, atque in aere, & aqUa dominantur : non enim aquae flUXilitas aliUnde, quam ex motu secundi
elementi deducitur; & corpus fluidum hoc solo aduro discrepat, quod hujus particulae sibi implicatae dc consertae, necatio
199쪽
veri, neque a seipsiis disjungi facile possint: illius vero partes fluxiles in perpetuo versantiar motu, qtiem aetherea e Scit substan tia. Quid igitur aer, nisi terrestres particulae disjunctae, dc malo cohaerentes in caelesti substantia , vel secundo elemento fluctuantes Quid ignis, nisi terrestres quoque particulae in subtilissima materia, vel primo elemento innatantes, atque ab eo celerrime actae. Sed cum haec alio loco plura, nunc ad ea quae
a te, mi Simplici, de salibus dicta sunt.
Vobis quidem maximus Usse circa naturam salis, qualitates, ta differentias sudor : cur sal omne in aqua exsolvitur ; Vnde tanta saporum varietas; nitrum calidum sit, an frigidum; cur sales metallis fundendis, di solvendis adhibeantur. Haec at que alia id genus infinita vestrum actamen exercent, quae nobi Suidentur facillima , dc expedita. Sal ex multis corpusculis rigidis componi non semel diximus. Hinc friabile existit, quod particulae inflexiles,& durae, ex qUibus consstat, non aegret sC- parentur : statim in aqua liquescit, quod aquae corpia scula ita brica & flexilia circa salis spicula convolvantur, eaque sectilinabducant. Malim ego cum Cartesio salis atomos oblongas, acuminatas , qtaam cubicas, vel angulosa cum Epicureis supponere. Iinc enim sal res compungetias sipor , atquet illius in aqua, vel aere humido exsollatio facit us explicantur. Nec mihi sit vero simile poros in aqua esse inanes, eosque figi arre cubi cae , qui salis quadratas atomos; item alios esse diversae figurae, qui vitrioli, vel aluminis corpuscula alterius figurae excipiant. Nullum quippe inane patitur natura, cum Omne spati iam trina
dimensione constans , corporis notionem, Nattaram Obrineat. Ne illud quidem Epicureis conccdam alias atomos esse calorificas, alias frigorificas: (sic enim loquuntur illas esse Totundas, has pyramidis similes, unde illiae discutiunt, Sc agitant,
hae vero constringunt, condensant. Fateor et quid Ona calo rem , & frigus inter qualitates male numerari vi sed nOgO a sola fgura atomorum prodire. Calorc ni tum percipimUS,CUm netr ita exiles fortius movetur: haec vero agitatio non aliundet dUcitUT, G Jama motu vehementiore partium corporis qUOd contrecta IDUS, Vcl tangimus: istarum vero partium mota S ab agitatione subtilis materiae corporis dicatus replentis proficiscit hir. Iraq;
200쪽
lor nihil erit, qu in insensibilium corpusculorum major, & in
omnes partes agitatio. Caelestis autem materiae, ex qua Omnis motus Oritur, corpus tala alia sunt aliis majora; qUaeque cum aliis comparata sunt majuscula, eadem vehementiorem procreant Calorem, quod fortioris agitationis sint capacia. Hinc frigidiora censentur corpora, quorum angias floreSstant meat JS,
qtaam Vt malusculis pateant subtilis materiae corpusculis; ut marmor politum, glacies ipsa , quae nihil est quam aqua, cujus partes fluiditatem una cum motu amiserunt. Cessat porro motus , quod subtilis materiae majusculae partes avolarint: minores Vero quae restant, non satis habent virium, ut partes a Uae Commoveant: hinc illae partes ex flexilibus fiunt rigidae: ex fluidis durae; ex agitatis immotae. Imb sal ipsum ex cras oribus aquae particulis constat, quae caelestis substantiae motu, nec flecti possunt, nec cieri. Saod si ignis vehementia , vel mutuo Conflictu fiant planae,& flexiles, tum metalla acie sua dii luent, de linguam sapore acerrimo comptingent. Frtastra quaerunt utrum sal, nitrum , & vitriolum frigida sint an calida ; virtualem , an formalem occultent calorem : cum his corporibus calor insitus non sit, sed a subtilis materiae motu dependeat: ita ut idem corpus in aliis calorem, in aliis frigias procreet; nitrum enim carbones accendit, Si linguam summo frigore percellit: sic vini spiritus extinguendis saepe inflammationibus utiliter adhibetur. Ne illud quidem a me impetra-bUnt , nitriam, vitriolum, caustica omnia, venena demum ipsa virtualem calorem continere: nam si ita sit, cur linguam, viscera inflammant, caeteris vero parcunt corporibUS an potius idcirco censentur calida, quod spiritus acerrimos conclusedant; qui humore diluti, & soluti nervorum fibras dividunt, atqUe eadem prorsus, quae calor solet essicere, exerunt. Plura ne addam & res occultissimas aperiam deterreor , ne forte Theophilus non ferat, si formis,& qualitatibus explosis, admotum, figuram, rerum pene omnium Virtiates, atqUe actio
T H. Tamenne in ista pravitate perstabitis & miror te haec tam aperto, perspicueque, & perversa, falsa sequi. MEN. Haec certe mihi magis probantur , quam fallaces quaedam