장음표시 사용
211쪽
pituminosa quaeque semel incensa vix frigida possunt restin gui: non enim aqua facili Oleos a Corpora penetrat, neqUC CUna iis permiscetur: sed affuso oleo citius extinguuntur, qu Ad oleum fila densitato, ac natinae familiaritate istoriam corporum siubeat meatus, & flammam opprimat.M E N. De nartara, & Origine succini, neque non de variis bituminum generibus satis ut opinor multa. Cum vero ad ho
minum commodi ratos tantam rerum Vbertatem natura laro i
ra sit, si praecipuos tum succini , tum bituminum usus exponCre non gra VCris, non mediocrem a nobis initurus es gratiam. SIM P. Expromam Vt potero. Non equidem is stim qui isse u scientias Omnes Vtili trie &Cmolumentis motiar: neque i DO-m illas esse longe diviniores, quae in sola inspectione, M COD- templatione sitas objecsti positae sunt. Sed quorsum ad rerum mInutissimarum cognitionem descendimus, si nolimus ex iis qtios clam velim fructus decerpere Frustra mineralium , ae plantarum anatomiam tam a CC arare, &quasi superstitiose persequimur, nisi haec ad utilitatem nostram referamus. Succinum quidem si retorta Conclusum, Cili excipulus Clima qua praemiisOria aptetur, leni & moderato calore distillem: primum oleum tenue, & album proliciam, Cui flavum si iccedet, quod mutato receptaculo VXCipiam: tandem rubrum seorsim quoque extra-lliana. Numquid tantiam his operibus laborem impendam ut natura succini mihi explorata habeatur. Quod si res omnes resolvere, M usque ad ultimas fibras res ecare velim, quando finis i Quare longe cons altius fit erit ista olea ad corporis sanita
tum, & variis coloribus disputare. Quod si Chymicis aliqua sit habenda fides, nihil est cordi,&cerebro tam amiCLim, arQUO oleum succini repetita distillatione rectificatum. Balsami loco
te poteti, atque illi P rillim tim Conven Irint. Omnia Q in C PU-ti oleo ( quod nihil est quam purissimum bituminis oleum jmbuunti ir. Morbis fere omnibus, qui cerebrum, MCUT JUVaciunt mede ir; apopldXiam, vertiginem, paralysim Curae; a J-vcrtus vcnena , M pestem siunimum habetur remedium; pestis rempore naribus admovetur, ut Venena Una aera Procili arceat. O lauru crassiusculum succini cum unguento idoneo per-
212쪽
miscetur, coquet membra paralytica illinuntur; contractos saepe nervos taluit; nec mediocriter ad strangialatum Vieri , CalCulum , re hydropem confert. Dentium doloribus utilissimum quoque habetur: nam sive spiritus acres hunc dolorem em- Ciant ; sive humores e cerebro disti dati; seu denique vermes quidam demes arrodant : succini oleiam tentae , Ni ritus dissipat, humoribus viam aperit, Vermes et cca c. MUltis profuit campliora spiritu Vini soluta: magna quippe est in-edr succiniam, dicamphoram cognatio: hinc AVerroes ambram sive succinum camphorae speciem definit. Et certe oleiam fuccini Camphoram redolet; ita ut multum in Agricolae lenteneiam propendeam , qui Camphoram inter mi eralia, non intere animi, Vel lacrymas numerat: nec ferδ a Babyloniorum n
phta differt, nisi sola partium subtilitate. Imo quae ex India mlias regiones advehitur, factitia est, atque ex nativa, seta ex bitumine Indico per sublimationem extrahitur. NUllus Vero arboris succus sublimatione purior evadit: nam per arbori S h-bras, tamquam per tubulos elatus satis defaecatur. Sic myrrha, bdellium nulla arte elaborata ad nos perveniunt. Sed
c UT O terrae visceribus erutantur, operam , laborem hoIDin Um exi tant, Vt fiant puriora: e m Ulais enim saccis promiscue
Confusis coalescunt, quorum alii nobis stant Vtiles, alii Verran- festi: atque in hoc artis Chymicae summa contistit, ut rosiilia in suas partes disiecans, venenatas a saltatarious secernat. Sulfurea inprimis pinguia vix pura , atque a noxiis minerat bus libera occurrunt : raro sulfur omnis arsenici , vel vitrioli expers invenitur: quantumvis in flores sublimetur, virus suu ni non deponet. Neque aliter quam salis, vel nitri spiritu acido expurgari omnino poterit. Florum sulfuris libra in cucurbita, seu vase vitreo una cum duabus libris spiritus salis collocatur: aptato alembico, ne spiritus pereat; primum igne moderato, tram sensim aucto excoquitur, quousque sulfur instar olei sp1stitui salis innatet: post aliquot horas instar vitri pellUcidum ex trahitur magno usui futurum : nam spiritus salis quicquid in sulfure alienum, impurum latebat, exsolvit. Eadem arte succini, biti ammiam, re omnium Vegetabilium
Ela a purgantur : nam rectificata cum spiritu salis, non mouo
213쪽
LIB. II. CAPUT V. Igipuriora, sed etiam itatiora redduntur: suavem odorem assiant; empyreuma, seu ignis impressionem exuunt; crassiores faeces infundo vasis deponunt. Sic oleum succini gagatis purissimum gratissimum elicitur, crassium in imo subsidit, quod a spiritu
salis secretum, instar balsami vulneribus externis utile futurum est. Cum autem pleraque Claymicorum remedia vehementioris caloris vitio laborent, huic incommodo facile possumus occurrere, si olea exstillata diversis vasis excipiantur: quod enim
primum egreditur purissimum quidem, sed idem impense es calidum , interiores sanat affectus , qui ex nimio plerumque frigore, vel obstructionibus oriuntur: est quippe penetrans dc
subtile. Sequitur aliud, quod ut tenuitate, sic calore aliqUantulum inferius est: vltimo tandem crassiam oleum prolicitur, quod interioribus morbis minus quidem commodum, sed vulneribus est optimum. Taceo spiritus salis beneficio ex rebus fere omnibus oleum, non stabstantiae modo purioris, sed etiam odore , sapore longe gratissimum , ac multo uberius qUam viae gari methodo nos posse consequi. Quod enim ex retorta elicitur, Niplurimum redolet empyetexama : ignis quippe gravem rebus omnibus odorem imprimit, Vt videre est in rosis per
retortam distillatis. Neque illud ignis vestigium aliter depo- naant, qUam spiritia acido, qui partes stiliginosas retinet. Major
quoque ex rebus fere omnibus olei copia hac arte educitur: neque enim seminum plantaru in Clea per vesicam vUlgari methodo facile attolluntur, cum aqua non satis habeat virium, vi delitescens in seminibus oleum solvat: nec sat caloris ut id sursum efferat: hinc vesicae cupreae beneficio pCrpaucum elici
tur, quod etiam cupri vitriolo inficitur. Copiosius quidem per retortamprodit, sed adustum, nigrum, Odore ingrato, sapore injucundo. propter optimam his operationibus munierunt viam, qui spiritum salis, vel nitri acidum adhibuere: qua quidem arte ex succino, gagate, &: carbonibus fossilibus oleum album, tum flavum proliciunt, nigro in vasis fundo superstite, quod instar balsami vulneribus curandis esse potest. Album vero, de Ravum spiritu salis rectificata odorem spirant suavis simum, & plerosque sanant morbos , qUi ex Venenato aeret, obstructionibus,atque aliis ex causis scatent. Non eqUidem mi
214쪽
bi excidit, quod superius attigi , sitit fur, Molaosa quaeque fixo
riitri liquore defaecari; atque hac industria res venenatas in utilia commeare medicamina: sed alia insistitur via, quam quidem vobis satis aperte commonstravi. Sulfur in pulvCrem Comminuunt, cui alterum tantum nitri fixi adjiciunt : sulfuris libram cum duabus nitri fixi permiscent , quibus sex aquae libraeas induntur'; in arena horae spatio una digeruntur, tum sulfure solvitur, per chartam bibulam trajectum,spiritu nitri acido in tenuissimum praecipitatur pialverem, quem Clutum I Ulmon Ummorbis utilem praedicant. Nihil hic opus est: de spiritu sulfuris dicere: sed ne quid dissimulem, vix purum, & sincerum sui furis oleum venalet offendinatis; illius loco prostat vitrioli spirit Us, Non multum absimilis, sed viribus longe impar: nam spiritus siti l furis j ucundam prae se fert aciditatem,pUlmones j UVat,
gangraenam curat, magnos denique & multiplices habet usus, tum in Alchimia , tum etiam in Medicina. Campanae Vitreae beneficio perpaucum eliciunt; citius enim incalescit campana, nec possunt sublati vapores concrescere. Mihi cuncta rimanti nulla compendiosior succurrit ratio, quam in vas dis hillatorium superius amo bis descriptum jam candens frushulum sulfuris ovi magnitudine conjicere; occluso statim vase, spiritus una Cum floribus in receptaculum protruditur : idque saepius iterabis; spiritum a floribus per aquae affusionem secernes: aquam distillatione extrahes; ac reliquum erit optimum
sulfuris oleum, vel spiritus: sed ista usu magis, quam praeceptis
215쪽
LIB. II. C AP VT VI. lys CAPUT SEXTUM. De lapidibus in universum.
I. De communi lapidum materia , effectrice, O formali causa ex commimi Peripateticorum sententia disseritur. II. Nuid nobis Oideatur de lapidum causis proponimus. III. De principio coagulationis. I V. De calculo di putatur.
O A a s quidem ista sunt pergrata, perqtie JUCUnda vi &ut mihi videtur, de rebus obscuris a te dictum est, non modo dilucide , sed etiam verbis Ornatius , quam plerique solent Philosophi. Non equidem in ea sum sentes alia, ut Philosophus neglecta rerum copia, Latinitatis minutias captet ; id enim pueri te est, S frivolae in parvis jactanti: e. Praeclare dixerit, si res bonas plane &perspicue expediat; neque abhorreat ab omni
politiore elegantia , nec verbOrtim argutias affectet: obscuritatem tam a in scopulum fugiat; nec verba aliquando parere , ac nova novis rebus nomina imponere reformidet. Nam ut
pulcre Tullius, ne opifices qui dena tueri sua artificia possent, nisi vocabulis uterentur nobis incognitis, usitatis sibi. Verum hic quoque certus est: adli bendus modus : Chymici enim nimis intemperanter hoc jure abutuntur; nec fatis habent loqui more quodam suo, nisi etiam nova quotidie fingant vocabula; a debui non tam sint rerum inventores, quam verborum. Illis tamen vulgares Philosophi ignoscant velim, quorum scientia
magis terminorum, qUam rerum explicatione continetur: ma
gna quidem professi, in parvis versantur. Fremant omnes licet, dicam quod sentio, unius Cartesii liber omnium Philosophο-rum bibliothecas, rationum pondere, de utilitatis Vbertate stiperat. Verbis utitur non privatis, non barbaris , sed usitatis, de commUnibus; rerum omnium principia, mundi structuram,
siderum motus , atque omnia naturae opera tam aperte tra,
216쪽
dit, ut posset illum tacere modestissimum foret. H. Quam sit facilis , Sc cuique obvia Cartesii pluto pluandi ratio, illi viderint, qui ejus disciplinae arrogantia, quasi
difficillima siit, ita subnixi ambulant. Praeclare de rebUS Cael C-stibus, mereoris tractaverit, nihil enim pugno: certe res stab- terraneas & fostiles parce, ac leviter attigit. Quare licebit nobis per Cartessium de natura ,& generatione tum lapid tam , et mmetallorum diligentius inquirere. Id enim sequitur, ut postquam de terris, salibus, sulfure, &: bituminibus, fustius fortas se, qNam necesse erat, tractatum a nobis est, de lapidibus primum in universum , tum de singulis separatim agamus. Atque Vt Via, & Ordine progrediamur ; quae sit communis lapidum materia, quae causa effectrix, quae demum forma , intuendum puto; tum de lapidum perspicuitate, coloribus, figuris, duritie, atque aliis accidentibus agendum. Placet igitur, quoniam omnis disputatio de lapidibus futura est, ante definire quid sit lapis . Nonnulli definiunt mixtum perfectum, d Uriam, terrestre, frangibile, non ductile, nec per se liquabile : alii paulo
aliter finiunt, corpus Dixtum , maxime durum, nec diactile, quod in aqua non exsolvitur. Non enim adeo constat lapides liquari non posse, ut id extra omnem sit controversiam. Nunc quae sit materia lapidum videannus. An forte , Ut eX Vapore aquoso metalla , ita ex halitu sicco lapides concrescunt Sic videtur Aristoteli: an potius ex humido unctuoso, vel ex terra& aqua subtilissime permistis: vel denique ex succo lapidifico,
per Varim terrae meatus percolato lapides efformantur Profecto eos ipsos, qui in hoc se aliquid certi habere arbitrantur, addubitare cogit doctissimorum homunum de re obscurissima tanta dissensio. Quod si quid in his sequi oporteat, potior erit
apud me Avicennae sententia, qui lapidum materiam, non te DUCm exhalationem cum Aristotele: non enim potest halitus siccus citra humorem in Corpus durum commeare; nec solam terram , cUjus partes, si omni humore destituantur, in pulverem fatisciunt; nec solam aquam, quae frigore concrescit, ca lore solvitur ; cum lapides vix, aut numquam calore liquentur ;non demum terram aqua leviter dilutam, ex qua nihil nisi lutum emergit ; sed humorem viscosum terrestrem esse putati;
217쪽
adeo ut continuitatem humor, terra largiatur soliditatem. Siccitas terrae humiditatem aquae sistit, ne diffluat; humor minuti si imas terrae partes commiscet, nectit: hinc lutum induratum, atque a superfluo humore liberatum, ad lapidis solidita rem accedit. cfod si humor viscosus non foret, calore cito avolaret. Hinc quae lapides pervagantur venae, nihil sunt quam terra quaedam exsiccata, quae facile in pulverem commininittar, quod ab his partibus omnis humor sit exhaustus. Aristotelis sententia vix potest defendi, nisi forto materiam lapidum, non quidem proximam, sed remotiorem adferat . QVamvis non la exhalatio sicca, ex qua nihil nisi minutissimus pulvis potest emergere; sed halitus vapore permistus ad generationem lapidum conspiret: exhalatio tamen terrestris primas sibi partes stam te: nam terram magis, quam aquam in lapidibus abundare, hinc satis liquet, quod non uti metalla, calore sol Vanitar. Quod si sola in lapidibus regnaret aqua, nihil esset catis , Claromnes fundiam aquae peterent: non enim glacies ad imum deprimitur, sed magis enatat. Quocirca lapides non aliunde, quam ex tenaci luto, vel succo lapidifico prodeunt: lutum es , ubi terra copiosior; succus , ubi aqua dominatur: nec si accus lapidi ficus aliud esst, quam aqua saxeis ramentis praegnans: haec enim ubi calcis mineras praeterfluit, calceum pulVerem sectam
vehit, qui saepe in gypsum, vel in lapidem specularem abit,
Cum eXUberans aqUa, vel percolata, vel calore di illata fuerit.
Quamdiu succus ille agitatur speciem aqua prae se fert, sed ubi consistit, lapidis duritiem statim contrahit. De materia lapidum hactenus; nunc quae sit eorum effectrix causa dicere cX-periar.
Non solus calor lapides fingit vivi placet Aristoteli: sed qui Der
aqua dissolvuntur, calore induruerunt; qui vero i(rnis violentia liquescunt, ut silices, frigore obriguere: calor quidem hu- se morem superfluum exhalat , dc tantum relinqUit, qUantiam partibus uniendis satis est; frigus vero cum aerem expellit, t Umbi morem fortius congelat , & conglutinat : hinc lateres, pumices quos calor estinxit, multis poris hiant: silices, & gem mae Occlusos habent meatus. Frustra igitur Avicenna ,& Albertus Maguus ad vim quamdam mineralem Soplesticam con,
218쪽
fugiunt; quassi lapides instar plantarum , vel animantium vi
seminaria, Ac formatrice donarentur. Lapis lapidem non gi-cinit vis illa seminaria omnino commentitia est, 3 nUtIsis cum solo calore, vel frigore lapidum materies trani mutari possit. Sed de Alberti inconstantia longum est dicere: nam vim lapidum forma tricem, in ipsa materia aliquat do collocat; modo illam stellis firmamenti assingit; interdam loco ipsi, qui
materiam lapidis comprehendit, istam virtutem tribuit. qua quidem vis lapidifica primo materiam alterar, tUm Illam apprehendit , seu terram vinctu osiam complectitur, re tandem superior facta terrae dominatur , de eam Convertit in lae dem Viritas Vero formatrix a caeli motore, tamquam ab universali opifice dimanat , hanc stellae determinarar, ae JUe ad Cerram forciem tralitant: nam ut ex planetis metalla fic e stellis fixis varias lapidum species oriri putat. Elementa demum materiam suggerunt, ore praeparant; Vis illa formae X, qUx a primo mO-tore defluit, est tamquam ars ipsius artificis , Vel forma diri-pens : virtus stellarum similis est operationi manus et sea elementa quasi instrumenta quae manuS movet, & arS dirigit, L mulantur. Hoc igitur fundamentum sita ae opinionis praeclare iactum Alberitis existimat. Non equidem rDficior Deum Vrs premum opificem, rerum omniUm Oritas moderari; Caelum quoque cause Universalis nomine generationes pronaoVere,
non invitus concedam: sed ex variis stellarum astectibus, diversas lapidum species exorari , numqUam in animiam indUCam meum; & vehementer admiror, tantum Philolophum Chaldaeorum vanitate seductum puerilibus fabulis tuos libros refersisIb: quasi eadem sidera non ubique radiarent, aut stella quae toti lucet orbi, in unum locum potius, quam in alium, influxus suos effunderet. An forte cum calculi in tumosscrescunt, stellas fixas, non lentum , & viscosum humorem , Vel CXUberantem calorem accusabis QU'rsum ad causas primas, universales, & Occultas confugere, cum proximae , contimnentes in promptu sinat.
Omnes quippe lapides vel calor, vel frigus , vel succus denique lapidificus indurat; sive hic corporum subeat meatus,
sive plantas, vel animalia obducat, incrustet; seu demum
219쪽
intrinseco calore sensim concoctus, & densatus, ubi moveri cessat, s atim cogatur in lapidem. Neque ulla vis lapidum e fedhrix ipsi loco inest: tametsi figuram forte largiatur: nam succus lapidi ficus sibi loci figuram induit; adeo ut necesse non sit ad spiritum lapidi ficum , vel rationes seminarias recurrere. Non quod existimem omnes omnium lapidum siguras a loco duci oportere: sed partim loci , tamquam vasis figurae materia la pidum sese accommodat; partim a caloriS, vel materiae diversitate oriuntur. V bi calor aequo nisu humorem expellit, materiam ubique sui similem subigit, tum lapides rotundat. Interim ex parvis initiis incrementa sumunt; sive aequabiliter succus affundatur ; sive ex minuti sitimis compingantur arenialis e Cum vero humiditas e primitur, non ipsius caloris vi, sed quia humor ipse sensim exhalatur, ac veluti languescit, tum lapides in diversos scinduntur angulos: idque eo fere modo perficitur, quo videmus nitrum , at ille alia salium genera in varias efformari cuspides: tum enim lita more paulatim ad interiora confluente , partes leviores ad exteriora , vel an lorum apices protruduntur. Multum qUoque hic fortunae, & casiti licet: nam materies lapidum exsiccata, sponte sua finditur in varias partes; ferme uti paludosa terra, ubi solis appulsu exarsit, ultro filiscit, ae variis linearum ductibus, diversas quoque delineat figuras, quarum rationes si curiosius investiges, nihil agas Non figuram modo , sed etiam magnitudinem, S distinctio nem , t tam a maioriae diVersitate, tum a loci dispositione lapi
des m Uttiantur: majores enim exsurgiant, cum locus est soli dus , S succi copia uberior: cum autem locus nataliis Inoatibus
hiat, tum calor per haec spiracula dis latus ipsam dividit materiem, nec tantae molis efformantur lapides. Sic arena,& minutissimi lapilli estingi solent: quamquam arena non raro ex aqUa, quae saxa praeterfluit, colligatur. Hic quas tum perspicultatis gemmarum, tum ColorUm Catisas esse putem, nunc dicere aggrederer, nisi hic locus sana alibii Se tractatus a uobis fuisset. Interim illud monuisse satis fuerit perspicuitatem non a terra, sed ab aqua, vel succo pharissiano dimanare. Nam terram sequitur opacitas, a qUa Vcro pel
lucet, quam in pretiosis lapidibus dominari, hinc patet, quod
220쪽
gemmae ignis ardoribus solvantur , cum saxa quae plurimum terrae obtinent, nullo liquentur igne . Crystallus itaque, beryllus, adamas, vitra sunt sincera, quae naturae elaboravit in dustria, dc quam ars dare non potest duritiem, vel firmam par tium adhaesionem, gemmis natura concessit. Ars quippe imi latUr Lattaram, non asse atritur. Mitto alias causas ex quibus gemmarum perspicuitas duci possit; praecipuae tamen sunt sub stantiae puritas, continuitas , partium homogeneariam in ea dem recta linea collocatio. Nec diu nos morabitur alia huic proxima disputatio , unde oriatur tanta in lapidibus coloriam varietas: nam de natura distinctione colorum subtilius suo loco disseruimus : quamquam rem nondum consectam esse, neque ad exitum venisse quaestionem putem. Vix enim tibi assentior, Simplici, colores omnes ex interno luminet Cinc
gere; neqUe, Vt ego arbitror , una omnium colorum causa Origo existit : nonnulli ex elementorum qualitatibus exsurgunt ; quae ad artantur , si pauco humore diluantur , nigriam contra litant colorem : pliambum calcinatum, primo candidum sit, tum flavum, tum denique purpureum. Lapides Soli expositi plerumque virides, vel subnigri evadunt: sed qui in locis
umbrosis, opacioribus jacent, aeruginosium quemdam colorem prae se ferunt. Interim colores ex varia corpiis culorum fg ra, & diversa radiorum interceptione prodeunt: nam mihi
persuasum est, si epissime Candorem ex multiplici reflexione, halac vero ex multis corpusculis sphaericis, oriri et idque in spu- ma , nive licet intueri , quae innumeris constant globulis :sic albi marmoris corpuscula sunt sphaerica, longe minora , quam nigri; unde illud crobriores radios regerit, hoc pauciores. Postremo lapides eum persaepe colorem servant, quem stacci, ex quibus coaluere, ante obtinuerunt. NonnUmqctam mineralitam tinguntur halitibus. Quantum igitur complector animo , qUatuor sunt potissimae colorum in lapidibus causae; tem petramentiam , varia luminis externi reflexio , quae ex figuris Corpta scutoriam , eX qUibus compinguntur lapides , pendet; tinctura foris adveniens, quibus denique (ne tecum litigare videar ) lumen quoddam intimum, & secretum, ac perspicuitatem rebus omnibus congenitam adjungemus. De materia, u