장음표시 사용
201쪽
quaeciam conclusistancta hae, quas Peripatetici ex obscuris, in-coonitis principiis colligunt. Sed ista omittamus,& varias salium differentias prosequamur. Sal fixum (vt pauca delibem a volatili secernitur , quod illius corpuscula crassiora, hujus sint tenuiora. Sal ammoniacum prae caeteris maxime fugax, & penetrans existit, quod desinat in cuspides, quarum apicibus aliae minutissimae succrescunt: hinc linguam pungit, & cuncta per meat. Sal tartari oleo vitrioli admissum effervescit, quod isti liquores simul commixti sic aptatos habeant meatus, ut primi elementi subtilissimam materiam admittant , globulos vero caelest es excludant. Ignis autem , vel calor tiam gignitur, cum sit btilissima materia in corporibus regnat, Sc caelestes globtili exulant: id vero evenit cum tenuissima primi elementi subs hantia fatis valida esst ut discutiat corporum partes, at ille aethereos globulos propellat. Hinc spiritus vini, cujus paries sunt tenuis simae, meatus angustissimi, primo dumtaxat elemento accommodati, statim ignem concipit. Quod si aquae scygiae, vel spiritui nitri instilletur, brevi incendetur ; viritisque enim miX-mra globulis caelestibus occluduntur meatus ,& soli subtilissimae, vel ignitae materiae patent: hinc primum calor, tiam ignis accenditur, quod tentiissimae spirituum partes facile disjungan-tUr, S Cum imperia quaqua-Veritam propellantur. Cum partes terrestres adeo sunt crassae ut dividi non possint, solus calor non flamma gignitur, ut in calce contingit. Sic metalla igne vehementissimo liquescunt, sed inflammari nequeunt. Sales vero fundendis metallis adjunguntur: nam spiculis suis partes metallorum duriores aperiunt: lapides autem nullo fere caloro funduntur, quia crassioribus constant particulis, quam Ut pos sint separari . Quamobrem primum elementum tenues, & OleOsas partes movet, dividit, magno impetu disjicit: hinc flamma: metallorum corpuscula separat, & e ficit fluida, sed foras. non expellit: unde nec ignis accenditur: marmoris Vetro partesimovet quidem, sed non disjungit ; nimium quippe sunt ramo,sae, & sibi mutuo implicitae. Itaque partes tenuissimae corporum in flammam vi crassiusculae in fumum, aut fuliginem; cras sissimae in cineres abeunt. Nam ubi corpus exuritur, si tenuisis particulae tanta erumpunt copia, ut globulos caelestes
202쪽
cino aere depellant, tum illud spatium flamma implet. Ex his
porro liquet, cur sales fixi aqua diluti calorem dumtaxat, non ignem generent ; spiritus vero volatiles, SI tenues flammam concipiant. De spirituum collisione , S fermentatione nihil attinet dicere : nam palam est omnem liquorum mistionem , fermenta tionem, pugnam, praecipitationem denique a subtilis materiae motu dimanare: neque enim liquores seipsis permisescentur ; sed caelestes globuli corpuscula tertii elementi sibi obvia exagitant, in Omlnes IDOVent partes , dc tandCm Coniundunt. Si quae sint partes crassiores, magis rebelles , tamdiu de loco suo dimoventur, donec caelestis materiae agitationi, non magis qUam caeterre partes resistant: vel si id obtineri non posse sit, I reliquis separentur. Non dissimili ratione caseus coagulatur ;Crassiores enim partes ex quibus caseus componitur, fluidis ante innatabant, atque vinaciam iis movebantur: sed ubi calor fluidas partes congregat, vel separat; tum crassiores particulae moveri desinunt, tandem subsidunt. Quid attinet de his plura, cum ex iisdem principiis omnia artis Chymicae myste ita explicari facillime possint: calore enim & motu cuncta per siciuntur: motus a caelesti prodit materia, cujus majusculae par
tes intensiorem calorem , vel motiam Veli meratiorem procreant: sed haec plenius suo loco exposuimuβ: nunc igitur seriem disputationis nostrae reteXamUS. T H. Recte tu quidem admones: nam si volumus omnia qua pro his, aut contra dici possunt, complecti, numquam ad exi tum deducetur oratio. Nec vero satis assequi possum quod sit vestrum consilium, aut quid velitis, cum materiam, formas, qualitates e medio tollitis, ut aetheream substantiam omnium motionum effectricem , cuncta permiscentem inducatis; quasi haec materia invisibilis, atque omnis motus archite a facilius mente concipiatur, quam vulgatae qualitates. Illa rerum Omnium principia decernitis, quae omnibus sint obvia, expedita,& summe perspicua: sed cum cuncta moveri, & misceri ab aetherea si i stantia supponitis, cumque corpora in minutissimas particulas Conciditis, ex quarum varietate, motu, & fguris, re-rram Ortus , naturae, & disterentiae ducantur, in eamdem incidi tis obscuritatem , contra quam Philosophia vestra inventa est.
203쪽
Quidquid sit de veritate horum decretorum (neque enim hic
meam interpono sententiam) mihi certum est ab Aristotele, qui omnium fere do(torum consensum meruit, non discedere, ut minutos obscuros Philosophos sequar, qui laudem sibi ex temeritate, & arrogantia quaesierunt. Recta qUidem, dc aperta philosophandi ratio plerisque nihil habere ex ingenio videtur: corruptam vero, obseuram vitiosam judiciorum pravitate
mirantur; M quod peius est, propter hoc ipsum, quod prava sit,& a recto itinere deflexa , laudant. Verum laceC Omittam US, Vt ad id unde divertimus, post longos errores tandCm TCVertam Ur. De iis quidem succis qui calore concrescunt, atque hi more solvuntur, fusius quam necesse erat disseruimus; nunc de aliisi accorum generibus, quae majorem pinguedinem prae se ferunt, quaeqtae calore liquescunt, quod frigore coaluerint, pres fore stylo dicendum. Ante omnia occurrit sulfur, quod tamquam Omnium fossalium commune principium Alchim istae stariterunt; vix enim ulla marcassata, vel vena metallica invenitur, ex qua sulfur non eliciatur. Quibus vero modis ex pyrite, aUr De sulfurmarcastita sulfur, & atramentum per descensum soleant distillari , apertissime ostendit Georgius Agricola. Pyritis, Vel
metallicae venae sulfure & atramento praegnantis per tabulam ferream multis perviam foraminibus , ignis incumbentis ardore, halitus in vasa supposita effatur, qui in aquam frigidiorem Vasis contentam incurrens, statim concrescit. Marca sita quoque in minutiores partes concisia retortae ferreae, CUjUS TO
strum In aquam descendit, vel ollae cujus tubialus prominens aquae itidem immergitur , imponi solet ; igne accensa sulfur subrubrum praebet. Nonnumquam sulfur integrum, de piar a me mineris es oditur, praesertim prope montes ignivom OS: Mi quando i dibus adhaerescit; saepe ex aqua sulfurea ; interim e glebis coctione educitur. Magnos habet in Alchimia usus: sul-u sublimatione expurgant; hinc flores e sulfure sub campana accenso colligunt: spiritum iteria acidum, quem mirifice com mendant, arte non dissimili eliciunt. Neque eamdem viam insistunt omnes: ea mihi & tutior, ae compendiosior Videtur quam Libavius defcribit. Solfur in pulverem comminUttam paropsimiai, Vel conchae latiori, aut vasculo terreo imponit; retortam vim
204쪽
tream stando reseccto ita suspendit, ut vapor incensi sulfuris per apertum retortae fundiam sursum enitens, in amplum ingrediatur excipiatum, cui aqua frigida immittitur medio septo in duas secatur partes, relicto in medio diaphragmate foraminuto, per quod sulfuris vapor subeat, Acin frigidam aqUam impingens citissime densetur. Rectificatione opus erit, ut spiritum acidum consequaris. Illud demiror spiritus acidos ex sale, vi triolo , sulfure vix elici posse , nisi aqua frigio iuscula in receptaculo praemissa temperentur; quod fortasse spiritus alii sint humidiores, bc insipidi; alii acriores, dc sicci, atqtae CX Vtroriamque societate aciditas emergit. Caeterum in ic spiritus noditos humores ad partes extimas propellit, atque illius ope multi e ferro Nitriolum viride, ex aere caeruleum, e Creta alumen se facile extracturos pollicentUr. De sulfuris natura omnes fere consentiunt a calidum est: , M siccum , ignis pabulum, terrae pinguedo, & quasi resina vocitatur. Cum pUrum est, cito incenditur: ubi alcimine, atramento inficitur, flammam aegre concipit. Colores Omnes in star chalcanthi induit: ex iisdem pleriamque venis erUittar Iam vero dissicile est omnes sulfuris vires, atque usus CRUDIC rare : cum enim vi expultrice donetur, scabiem detergit, phthi sim sanat; pulmonum exsiiccat, Si consolidat ulcera, aliisque
medetur morbis, qui ex putredine scaturio fit: sed sulfur sta viam , splendidum ,& molle ad hos usus eligitur, idque variis
modis ante defaecatum oporter. NolantamqUam Vna Ciam Ceraliquefactum in aquam e Sinditur, cera innatat, sulfur subsidit, quod sit identidem id repetitur, sulfur & purius eXistit, dc rubro colore tingitur. Mitto alios usus quibus ab Alchim istis destina tur, nam rei metallicae mirum quantum inservit. Ex illo quoque Olea, balsama, spiritus, imo & lacteum succut liciunt, sulfur enim cum lini oleo coctum, tum distillatum quorem lacteum praebet , cui oleum subrubrum innatat. Siquidem Pleosa , dc pinguia quae sunt, cum aqua permista, lacteum per
sepe candorem inducunt. Hinc aquae sulfureae aliquando albae vis intur: licci enim sulfur non facile aquam subeat, nihilo tamen secius cum ea tandem miscetur . lacteum colorem
205쪽
Haec de sulfure: nunc de arsenico, sandaracha, & ata ripi omento perpauca: nam sulfuri stant finitima; ex iisdem venis, marcassitis esse diuimur ; nec tam natura, quam accidentibus Pater se diffident. Auripigmentum luteum est, auro non dissimile: in tenues squamas, aut talia diductum, vel in minutissimum pulverem comminutum splendidiore colore invenitur. Glebosum quoque , subrubrum , ac sandarachae similius
occurrit; est volatile, venenatiam, nisii probe emendetUr. Vbi halinitro, vel sale urinae si iam ,& correctum fuerit, non cancris modo,& externis Vlceribus cUrandis accommodant, sed etiam interioribus adhibent: & ita impune decorio nostro ludunt. Veteres sola ustione purgabant sandaracham , Ocresina temperatam praebebant astinaricis. Colore tantum rubeo Arsensitim ab auripigmento, vel arsenico differt: neque enim arsenicum ab auripigmento sejungimus: album quippe arsenicum factitium est,&solius additione salis per crebras sublimationes albescit. Sic testa operta conclusum , ignis calore in sandaracham facessit j adebui haec omnia ejusdem speciei, de natur, censeantur: cumque in omni fere metallica vena, maxime si auro, vel argento ditescat, soleat occurrere, credidit Ceberus A chimistarum princeps metalla ex sulfure, mercurio, de arsenico conflari: nam in Ultum arsenici, Vel cadmiae, aut realgaris exhalant venae metallicae, cum eX coquuntur, adque e spiraculis fornacum colligunt, ad multos usus profuturum. Alii aliter
opinantur; sed laaec posterius. Nunc de bitumine quod in varias species diducitur, paulo
uberius agendum est: nam de sulfuris, S arsenici usu multis in locis spargemus , praesertim cum ad metalloriam tractationem pervenerimus: sed de bituminum natura disserendi fortasse alias non recurret occassio. Magna est bituminum varietas: nam alia
liquida ' leo simillima aquis innatant: alia vero duriora, sccompa ra e terrae faucibus eruuntur: illa diversiis signantur nominibus. Bittamen candidum, subtile, naphta VocitatUr; nigrum, foetens, & amarum bituminis nomen retinet: in Iudaea purpureum invenitur, illud asphalium dicunt, quo mare mortUUm, seu lacus Asphallides abundat. Sic pissaphattum dicitur, quod ex pice, dc asphalio compositum apparetat; non
206쪽
quod sit mixtura ex pice, bitumine; sed quia communem utrique odorem foetet. Nonnumquam instar olei liquidum esst, Idque petroletam nominant; aliquando ins ac limi densum, recrassum existit, maltham vocant. Bitumen fossile, & durum variis itidem donatur nominibus: nam gagates, lapis Thracius, obsidianus , carbo fossilis, lithan trax , terra ampelitis appellatur : quamquam serta se tot diversis vocibus res eadem subjiciscisse,. ciatur, Bittamen diariam, Ss politum gagates dicitur, quod nomen a quodam Lyciae, vet ut placet aliis Ciliciae fluvio mutuatum est. Nec fere disteri a gagate lapis Thracius, qui e Thraciae flumine colligitur: vel obsidianus, qui in AEthIOpia a
quodam obsidio repertus fertur , ctim tamen in Hispania citeriore, Germania, & alibi passim occurrat. Terra ampClitis, cujus pulvis vermiculos, qui verno tempore vites arrodiant, CDC-cat: pharmacitis ex qua multa parantur medicamina, Carbones fossiles, S alia id genus vix inter se, nisi forte diversa co- stione, SI varia partium tenuitate, aut crassitie dissident: sed diverse nationes diversa itidem nomina illis indiderunt. Itaque haec nihil sunt, quam bitumen nigrum, Si fossile: nam accensabituminosum odorem exhalant; contrita in ptat Verem, ut pinguia quaeque in oleo exsolvuntur: ignem facile concipiunt nne ille aqua, sed oleo extinguuntur. Eosdem quoque usus in Medicina habent ; exsiccant enim, aperiunt : adde commUnem omnibus levitatem, nigredinem, splendorem , magnam clam piceae arboris carbonibus, qUam VCtCrCS OmneS ObscrVant, assinitatem. Imo crediderim bitumen liquidum ex fossili scaturire; utriusque enim eaedem sunt vires, eadem fere natura . Calenus quidem testatur se in monte qUi mare mortiatam cingit, quosdam lapides planos, & leves collegisse, qui subtilem flammam , atque odorem bituminosum incensi reddebant: adeo ut verisimile sit illos lapides nihil esse praeter bies en durum , & fossile, quod ab aquis fervidis, & praeterlabere mus dis
solutum in mare mortuum deVoluitur. 8-ἰinum. De siticcini natura , & origine multum ambigitur : quidam succum arboris definiunt: nam succini nomen a succo deductum putant. Alii quorum nos sententiae accedimus, succum
quidem esse, sed bituminosum, fossilem contendunt. Qui
207쪽
succinum ex arboribus instar resinae , gummi , vel lacrynnae exoriri sibi persuadent, in diversas distrali tantur sententias. Quibusdam placet succinum e populis arboribus defluere, in quas Heliadas mutaetas fuisse, dum Phaethontis interitum deflerent, easque succinum pro lacrymis fundere Poetae fabulantur. Sed faciunt imperite qui ab Euripide, Ovidio ut a tes hibus veritatem exigunt. Sunt qui a cedro, alii ab abietibus instar resinae exstillari putant; atque ingentes sylvas ad litora maris Germanici, in quo succinum expiscantur, consitas fingunt. Mirtam has arbores, vel sylvas nec dum a quoquam conspectas fuisse. Nec cedri, nec abietes in aliis regionibus hunc succum fundunt. Mitto ingentes electri mas sex lacrymis arborum conflari non posse. Non facile explicabunt qua ratione hoc resinae genus in mare defluat; citius frigore congelabitur, qUam in mare dilabatur. Qiiamobrem mihi persuasum est succinum in m 1 neralium censu esse reponendum. E fundo maris Dorus cici propter peninsulam Sudinorvin ebullit , idque frigore aquae concretum, in reces ta , seu refluxu maris incolae retibus extra litan C.
Iam virum sit species quaedam bituminis, vel quasi flos, & subtilior pars sulfuris, quaeque sint electri disserentiae, ex quibus
principiis coalescat, aliis excutiendum relinqUO. M E N. Da nobis hoc, mi Simplici, Sc perfice ut quae Theophilus coarctavit, peranguste refersit, de variis bitumini irrigeneribus dilates tu nobis, atque expliceS.S I M P. Quo me vocas, aut quid hortaris, ut in iis diuitus immorer, quae conscripta sunt a multis diligenter, quaeque sui' abjectiora, quam illa quae a vobis expectari puto. Nec mihi aiam ctor fueris ut curiosius inquiram in ea quae parVum, Vel nul-l Um metomentum afferunt. Quis enim non irrideat magnorum
alioqui, de nobilium Philosophorum ludicra certamina dei, tuminum Origine. Vtrum gagati, Lyciae, vel Ciliciae fluviolus nomen dederit: virum inter lapides, gemmas, aut bili minax ferri debeat e an eadem sit gagatis, nigri succini, lapidis Thraescii, gemmae, vel lapidis obsidiani, Sc lithan tracis Dat strat an res eadem tot diversis vocibus signetur an denique, qNOH Ges-
Mero,& nonnullis videtur, variis dumtaxat concretionis gram
ibus, & aliis quibusdam accidentibus discernantur Naph d
208쪽
ouippe liquidior est, quam excipit bitumen limosum molli tu
to sinat te: passaphattum sequitur, quod aliquantulum crassius existit: sed tamen instar cerae digitis cedit: asphalium majorem prae se fert duritiem : succiniam nigrum, terrae ampelitis carbo fossilis, lith antra x, gagates, lapideam fere duritiem nacta sunt. Haec quidem omnia ex bitumine concrescunt, sed varia terrae, & salium admistio, diversae itidem coctio, tot indu cunt differentias. Gagates plus olei reddit, quam Ambra nigra; haec siccior cum sit, non tantum fumi exhalat. Qui istarum re rum intimas differentias inquirit, distillatione utatur; ea vero nec exiguo potest tempore absolvi, nec institui, nisi praeparato otio : nec mihi vacat in his rerum miniatiis tempus impende re. Quod sit Libavium, quem Theophilus caeteris Chymicis anteponit, audiamus , gagates distillatias primum aquam ni
trosam, acrem, & albam exhibet. II. Oleum nigrUm. III. Bi-
tumen quod initio liquidum , tum crassius est , 5 asphalto si
anile elicitur. Caput mortuum nigerrimum naturae rarioris
in fundo superest. De succini Succinum itidem dis illatione resolutum aquam lacteam, dc
praebet, tum oleum primo album, deinde Citrinum, quod ultimo egreditur crassum est, S: bitumini simillimum. Salquoque candidum quod pruinam refert, et succino attollitur: illius sapor nitrosus est, actatus, in candentem laminam con jectum, multum exhalat fumum. Succinum vitrioli acrem saporem, cum pinguedine quadam ingrata videtur prae se ferre, quod argumenti satis est, ut inter mineralia censeatur. Bitumine quippe abundat, nec chalcanthi , Si nitri deest commixtio. Arborum vero lacrymae, vel gummi ubi distillantur, nec cineres relinqUunt , nec tot res adeo diversas praebent : non de naum tanta durities in succum arboris cadit. Addit Goebelius se vidisse succino ad natam melanteriam, vel chalcitim; Issebiae inventam esse massam succini, quae capitis immani molem aequaret. Odor, sapor, Vires, colorum varietas electro, tabitumini sunt communes. Nec mirum si bitumen ex imo mariCxaestuans concrescat in succinum, cum oleum stillatilium electri, vel succini bitumen in fundo relinquat. Gagates, bitumen, Sc alia id genus leviter incensa succinum olent ; quod si
209쪽
acriore ilamma torreantur, graViorem odorem talent, qualis est nidor scit ris cum electio permisti. Purissimum quoque oleum succini vix a petroleo discernes. Sed perturbat nos Plinii, Cornelii Taciti, atque aliorum veterum auctoritas. Hos quidem placare ciapit Libavius, refellere non audet. Succinum aliud esse minerale, & quasi bituminis florem ; aliud vegetabile, S resinosum ; tertium denique ex utroque temperatiam esse decernit. Nam Orientale quod in-shar vini Falerni tralucet, & Falernum vocitatUr, non sita Ccinum, sed quoddam aromaticum redolet. Hinc solvit argu mentiam eorUm, qui electrum statuunt arboris succum, quod nimirum muscas tape, formicas, Si alia animalcula visciditate sua implicata exhibeat: quam rationem urget stimmo vir ingenio C. Tacitus. Succum, inquit, arborum esse intelligas, quia terrena qUaedam , atque etiam volucria animalia plerumque interlucent, quae implicata, humore mox durescente, materia eluduntiar. Accedit etiam permagna succini cum resanis, re pice affinitas. Si naturam , inquit Tacitus , succini admoto igne tentes , in modum taedae accenditur , alitque flammam pinguem, mox Vt in picem rcsinamve lentescit. Plinius quoque refert ex Indiis advectum clectrum fuisse cum cortice.
Sed quid obstat quominus muscas, vel alia animalia , imo
arborum cortices succino adhuc liquido, M oleaginoso involiata, ac veluti sepulta fuisse fateamur Ps esertim cum pisces, piscium ova inferta, atque implicata succino nonnumquam re Ieriantur. Neque nece sita est varia electri genera comminisci
cum nullum nisii idem minerale occurrat, CUjus ut bituminis
diversae species numerantur. Primas quidem candido deferunt : es enim purissima bituminis portio, de odoris 'Tatissimi Illud excipit fulvum, seu Falernum, quod veterib US ma nona pretio fuit; sequitur succinum variis distinctum coloribus est quoddam opaciam, squali iurn, nec colore, Vel odore suave, quod nullo fere habetur loco. SuccinUm , gagatem , Ceram obsignatoriam, SI alia id genus pinguia, ac resilaos paleas
attrahere fugit neminem: quae sit hujus tractionis Catasse idoneo loco diximus. Spiritus acres,& oleosi affrictu, Vel calore e catali res Obrumias facile penetrant, de viscidi chriu silat, tenacitis
210쪽
adhaerescunt; frigore coagulati ad locum suae originis reve tiantur, sectam te Via corpuscula, quibus erant implicata abducunt : vel halitus pingues erumpunt apertis meatibUS , tamquam tenuissimi nervuli ducuntur , donec longo itinere tandem fatigati disrumpantur : undet altera extremitas , qUxsuccirio adhaeret, in originis suae locum redit, ut evenit in fiant culo Vehementius tenso. Qininiobrendi nihil necesse est ad sympathiae , vel antipathiae miracula recurrere , ut electricas attractiones explicemus: nam tenuis, & viscosus halitus qui ex succino prorumpit, leviora quaeque corpora corripit, iisque visco suo tenaciter adhaeret vi frigore vero densatus in locuna suae originis una cum praeda revertitur. Hic nullus est qualitati bus to tis : est luviis, & halitibus res tota perficitur. Nec doctissimo Cabaeo assentior, qui ex elaci ricis, dc bituminosi Scos
poribus effluvia tanta vi putat ei iam pere, ut ventUm eXcitent, quo aer Verberatus interjecta corpuscula in electrum defert.
Mirum si ventus illa corpora potius in ipsum succinum , qUam alio propellat. Quid est cur paleae de arida folia in electrum impacta, ipsi adhaerescant g nec verissimile est halitus pingues tanto
impetu effari,ut circumfusum aera dimoveant. anto proba,
bilior est illustris Digbaei, quam mox exposui sententia, halitus
pinciues e succis bituminosis calore extenta ari, frigore contrahi,
cumque sua spicula folio,vel paleae infixere,ium illud corpusculum, non familiaritate quadam natiarae, non occulta Asmagiesca qUalitate , sed glutine , oleos a pinguedine irretitum msuccinum ruit. Sed cur bitumina potius, quam alii non minus oleosi succi hac vi attractrice donantur an quod dura haec cor pora halitus vegetiores emittunt, qUi frigore Contracti, non a aere dissipantur, sed in fontem suum reflectuntur. Quare a frictu lacessita fortius trahunt an quod spiritus copiosi mota excitantur an potius sordes frictione deterguntur, & meatus aperiuntur Hinc politum succiniam vim suam sortius exerit. Concretis etiam , densatis halitibus occlusi meatus motu, Ad assi ictione reserantur. Tenuissima illa stamina nimio calore disrumpi , moderato excitari satis compertum est. Vis quoque illa electrica humido caelo languidior est, sereno vegetior : nam humor aquosus ista essitavia reprimit, poros Ob- ruit.