장음표시 사용
221쪽
eausa effectrice, neque non de sagiaris, coloribus,&perspicuitate lapidum diximus; sequitur Vt unde duritiem suam , Sc soliditatem repetant , inquiramus. In quo mihi magnum cum Spa gyricis certamen ineundum est; ita ut verear, ne Simplicio Clivmicorum patrono majorem largiar contradicendi liber
S IN P. Ego quidem nec Chymicis, neque ulli sectae, ita ad dictus sum, ut mihi, velim nolim , sit certa quaedam ita enda sententia. Quare ne verere quidquid is huc est, quod adversus Chymicos animo premis, nobis proponere. T H. Accingor. Communis omnium Philosophorum sententia est, non lapides modo , sed etiam mixta quaecumque sint
omnia, suam firmitatem, soliditatem, atque, ut loqUUntur, Coagulationem a terra repetere: seu calor ea constringat, seu frigus congelet. Metalla quidem, qUaeque calore sol VUntUr, multa aqua abundare fugit neminem: verum illam concretionem non aqua sola essicit, sed a stare cum terra exquisita commixtio. Quare, ut id verbo complectar quod volo, in rebus solidis terra dominatur; calor,& frigus illam concretionem, Vecausta effectrices promovent: humor pinguis,& tenax, fibrariam pleXUS, accurata denique terrae, & a quae permis hio nihil besse, quam causae adjutrices mihi videntur. Qui ex succo pro deunt lapides, & gemmae, plerumque sunt duriores: nam e terra, aqUa, subtilissime permistis coaluere, occitas S adeo, Mangus hissimos sortiti sunt meatus; ita ut humor eXitum non habeat. Postremo lapides, qui neque ex tenaci l Ito, ne ita et e csucco lapidifico induruere , ubi longum , dc vehementiorem
sustinent calorem, tum humor male commixtus a pCritS mcatibus facile exhalatias, & sola remanet terra , plerumqtie instar. Cretae alba, mollis, rara, friabilis, unde&in pulverem sponte sua dissolvitur. Hoc lapidum genus fabricis est penitus inutiqe: nam Soli expositi statim humore privantur suo, vel caemcn to distracti solvuntur: contra duriores, & densi ad Solem magis indurescunt ; nam superfluus dumtaxat humor radiis solaribus eXtrahittar. Silices vero, quod poros habeant angsastissimos, Dec calcis Corpuscula possint admittere, netque ad regUlam se- cari qu alae, a b Architectis rejiciuntur. Marmor quidem cum
222쪽
patentiores habeat meatus , SI recta dispositos, serra inciditur, nec calcem recusat. Ex his igitUr manifestae sunt, con- Cretionis, seu coagulationis, lapidum causae: neque opus est ad salem cum impura Paracelsistarum factione recurrere: sialem quippe in lapidibus, metallis delitescere, magis a Chymicis disputatum est , quam probatum. Sed Vt minuam contrOVersiam, rem ita esse, Vt Volunt , concedam : qtatbUS tandem rationibus evincent rerum firmitatem, duritiem ex sale potius, quam ex terra duci oportere Sal omne in aqua exsol-VitUr, corpora quaeque arrodit, ut in aquis stygiis videre es . Quomodo igitur sigit, consolidat, ac rebus omnibus tribuit fir mirarem, chim ipsum nec shabile , nec firmum existat 3 Quis umquam Chirurgus fractis ossibus sal adhibuit e Mallem ego,
ut oleo sum, de bituminosum humorem coagulationis causam inducerent: nam X bitumina concrescunt in lapides, viscosus humor conglutinandis corporibias magis erit idoneus, quam
sal omni tenacitate, de soliditate destitutum. Profecth si a salo quidquid terrae, & olei inest detraxeris, nihil supererit quam
minutissimus pulvis, qui dissolvet quidem , non adstringet corpora. Mirum etiam Chymicos coagulationem principiis potius, sinam elementis tribuere ; cum illa sint subtiliora, haec crassiora: illa spiritibus, haec corporibus viciniora. Tota rerum Vacillat , & claudicat , nec quicquam efferunt constantissime.Modo spiritus quosdam inducunt mechanicos, qUi figant, de
Coagulent corpora et interim sal esse omnis Concretionis causam defendunt acerrime: neque hic, neque usquam alibi sibi Constant. An forte ossa, quae initio mollia sunt, & cartilagi in ea, sua in a sale possea mutuantur soliditatem An potius carum loret sensim exsiccata , hanc contrahunt duritiem 3 Qn id est cur ossa, de cornua lixiviis quibusdam emolliantur e Cur vitra candefacta aquis stygiis, vel cinerum clavellatorum dilutis immersa dissiliunt 3 An ex eodem fonte rerum stabilitas, & dissolutio manabunt 3 Multi corallium quamdiu in fundo maris j a Cet, molle esse, Ac tener ana, extra aquam putant statam lapi- descere. Illud sane mihi est miraculo, salem , qui mari pluri natas inest , quam caeteris confert compactionem , ipsi corallio adimere. Setc ovorum testas statim in diarescere, ubi excludun-
223쪽
tor autumant: numquid hanc duritiem a sale potius, quam ab aere sortiuntur Imo sal exsolvitur, cum humidiori loco exponitur; non ergo OVOrum putamina suam a sale duritiem desumunt. Sic laterculi, Vel tegulae ex terra pingui argillosa non salis vi, sed ignis calore indui Uerunt: nec salis copia, at terra pinguis, & tenax lapidibus materiam suppeditat. Sed enim, inquis, qUO res qUseqUe sunt duriores, eo plus salis reddunt. Quem tibi hoc daturum putas Mirum si tantum valeat ars Chymica, ut ex metallis, & lapidibus purum salem eliciat: nusquam cum mihi videre Contigit. Sed pugnare nolo, ad id
enim quod agitur nihil interes , Virtam calx illa, quae ex metal lis educitur, ejusdem sit cum sale generis, an potius, hoc VnIam habeat commune, quod summis ardoribus exsiccata dissolvatur in humido : id quidem mihi certum est, perparum salis ab omni terra expurgati ex iis educi corporibus : nec forte ossi plus salis praebent, quam mollis Caro. Postrem b, ut eumdem locum saepius urgeam , in ovi album ine tantum salis non inest,
ut ex eo pulli ossa, membranae, Nervi, atque omneS partCS compingantiar.
Iam quid est quod minus probari possit, quam calculUm in
renibus, vel vesica ex sale , aut tartaro concres Oret An non
monstri simile est salem in aqua non exsolvi, sed potius ibi lapidescere 3 Desipiunt scilicet Medici qui aquas nitrosas, salsas praescribunt iis qui laborant calculo. An qUisquam conqueritur, se ex saltidulis, vel aluminosis aquis calculum conistraxisse ; nec certe usus salis vel immodicus , hunc morbum procreat. Accedit etiam quod calculus arte spagyrica resolum S, plUStereae, & pinguis sulfuris praebeat, quam stilis. Frustra recurrunt ad spiritum quemdam salis, qui figat , SI coagulet; cum eumdem soleant spiritum confringendo calculo praecipe re: ita male instituta ratio exitum reperire non potes uocirca ut quid mihi videatur, paucis aperiam. Non una est calculi causa , sed varia, Sc multiplex: materia quidem est humor lentus, & pinguis, qui calore indurescit: ex angustia meat alim; renum dispositione, & temperie; fibrarum ductu sensim coagmentatur. Saepe ex arenialis viscoso humore conglutinatis pro dic : arenae vero una cum sero ad renes deferuntur, prodeunt
224쪽
ex ciborum reliquiis, sanguinis vitio, vel hepatis ardore indim ratis. Neque una esst omnium forma, vel natura; alii gypsum referiant, alii sunt marmorei, duriores. Plerique adusti, flammam altant, ac terrum spirant odorem: quod indicio est: non ex terra tantum vel sale, sed eos ex succo pingui, S bituminoso coaluisse : hinc persepe bituminosum quid redolent. Libavius refert quod calcoli confracti nucleus a se combustus, quiddam oleret feci cerevisae non dissimile, cujus etiana colorem referebat : fors es h ut ex illius alimenti reliquiis Coa luerit. Iam vero non disputo utrum pituita crassa, viscosa,
longo , &lento renum calore exsiccata, concocta in CalcH- ,
lam la pidescat, ut veteres crediderunt e An forte terrena, & limosa substantia omni humore exhausto abeat in lapidem; adeo ut serum, seu salsus 3c acrior succus cum terrestri materia permistus sit vera lapidum materies, ut Platero visum est: Vtrum arCntilae ex nimio hepatis calore, cum sero sanguinis ad xenes deductae materiam calculi suggerant: id enim sabulum plerumqtae cum putri pituita commiscetur, Ss nimium cunctando durescit. Haec Medici ipsi dijudicent : res sane est magna , & diligenti contemplatione dignissima : sed mihi sit in
eptiendi modus, neque enim tam dicendi mihi habenda ratio fuit, quam audiendi. S i M P. Sane quidem , ut ego judico, de lapidum natUra causis dictum est a te , non modo erudite, sed etiam OrnatC, sententiis copiose : adeo ut nihil fere quod de hac re dici possit, mihi reliqueris. Et quidem de materia lapidiam , nota
potest inter nos esse magna contentio: nam ex tenaci luto, vel humore viscoso, vel succo lapidifico omnes lapides concrescere, non aegre concessero. Tametsi putem, nec salem, cujus acrimonia terrae , & aquae particulae miniatius Concid tantur, exquisitius permiscentur; nec oleosum & bituminosum humorem , qui partes dissiparas , dc male cohaerentes conglUtinet , excludi oportere. De sale quidem postea. De pingui &bituminoso humore nullus est dubitandi locus. Quid enim
aliud minutissimas arenulas in unum corpus adstringeret uiuignorat pulverem ex lapilli; fluviatilibus detritum lapides e re, cum resinae fusae incoquitur. Sic lithocolla , seu lapide
225쪽
ens gluten ex calce , re adipe suillo , vel ovi album ine es fingitur. Neque extra fidem est multos lapides bi tuminoso halitu , quem calor subterrassetias eVexit, adunari. Hllic plerique molliores stant, quamdiu terrae conduntur visceribus sub dio autem duresciant, non ali rer atque ovorum putamina &vesicae calculi. Interim calor vehementior gluten illud solvit, ut in Libyae regionibUS; nec lapides eX his arenis nusso vinculo consertis compinga possunt. Haec sane non inuitus dabas qui siue inum, gagatem, & alla bituminosa in lapidem
I Cfolia Ionibus demonstrasti. 'e iri immoleste sero , re nullam omnium lapidum effe- De f. mpidum ctricem carisam praeter calorem ,& frigus agnoscet c. In Quo
quidem Agricolam securus , illustres Peripateticos, Avi n-nam , & Albertum Magnum deseris, qui praeter jejunas resteriles elementorum quali rates , quibus etiam plus tribuunt se bi, MCR VJ, v m qCJmdam admittunt lapidum forma-i P-Πdcta commodam, simile ubique terrarium lapides effingit. Nec video cur Astricola
Albertum omnibus vexet contumeliis, quod ex rationibus seminaritS, nou ex tumultuario elemen eorum concursu Ia-
et im fm di, figuras, distinctio
nes, non alIunde oriri quam ex Vario elementorum tompera- incerta fluitantis materiae concretione. Quod
si miscibili uin formae in mixto integrδ conserventur, alias apertissime collegimus , quid novam lapidis vel nuxti formam procreat nisi ex inexhaustis naturae thesauris sive ex seminariis rationibus scaturiati Quid illam calorem res it quid
Elgus remperat, quid materiam colligit, quid tandem iis em figuris gemmas ubique vestit, nisi co iust ars, ve*em & ut Cmnium mirieras, Miris uita si q*VO Cm Cras . Neque continuo stem rimnis, ' -i ras m S ; non enim individuorum propae,ari ac species custodiunt suas; neque in seipsis, sed in-
226쪽
star animalium, qUT ex putredine nascuntur, in Natura Communi atque universali, sua habent seminia. Exhalatio quippe spiritu lapidifico foeta , ubi lociam idoneum, Calor in ar- temperatum , materiam recte dispositam offendit: lapidem, v remmam effagir; gemma quidem s CCO PUr , re dera es Cato, lapis eX imp Ura, re crassa materia fingitur. Neque , Vetu sum S, crustallus, granata, atque aliae gemmae figuram suam loco, tamquam a V se muri AHUNT : cum pliar S CXVnae succrescant radice vel in eadem matrice ut grana in spica contineantiar ; cum denique saepe bulbosas distinguantur radicibus. Crescunt quidem in suis fodinis gemmae, re quo macris mirere.aliae aliis decedentibus sita ccedrint. Neque Tamen crediderim hanc veram esse accretionem per alim Derim intus susceptum : sed eas puto per appositionem fiat incrUstatio Dem atagescere : nam quae ex sui co lapIdescunt, non Antreata rentur . Sic vidimus gypsum novi fluoris accessu mi me, scere : hino aliquando ex gypsi mineris ossa humana erium-tur ouod ante biennium his ita regionibUS visum in. Quapropter ut causas lapidiam In summam Conferam materia olerumque est succus lapidificus, Cujus puridas, perspic iras, re nitor ex mixtione , cum elementorum , LUm yrti captortam exquisita proficiscitur : ubi partes s ne crastiores dc biecis', in lapides communes, det opacos degenerant. OpacitaS Vero non ex sola terra , Ut ex sola aqUa non Oritur prasPICU ItaS.. neque enim in lapide specialari , nec forde in adamante, atqUO altas emmis aqUapr ae Caeliris excelsi e sementis: cum speculari lapide nihil siccius, neque adamante qUIcquamsiit solidius gemmariam perspicuitaS magis CX COHilla lata, nulli Tere poris interrupta partium dispositione, qUam ex aqua videtur proficisci : hanc porro continuitatem efficit mi-s bilium in minutissimas atomos resolutio. Siq idca Cum terra de aqua in tenuissimas particulas sunt comminutae respir tu lapidifico adstrictae , nulla relinquunt vacua spatIOla; Denue adeo luminis ratios sistanc , nec propriis , sed uno, Mcommuni termino claUdtantur. Iam alio IOCO Insis iuuatUm a nobis est Vitrum comminutum , Vel fractum, perspicuitatem mi a cum sua continuitate deperdere : charta vero quae miri,
227쪽
tis meatibus patet , opaca est , nisi Oleum a usum poros occludar. Qia id porro terrae, & aquae particulas adeo minii timconcidit, niti sal, quod a JUadi sibi Uttam terram sit Ia acrimonia,
ac veluti suis gladiolis persecat , & humore exhausto in lapi
dem coagulat AFormae autem lapidum non aliunde , quam eX rationibUs ta seminariis hauriuntur: hinc vires promunt suas: hinc constantes, de ubique sui similes sortiuntur figuras: hinc demum, si
Anshelmo Boecio credimus , tanta coloriam OritUr varicta S.
Si quidem ut figurri, sic coloribus, tamqUam notis, & Chara Eberibus ab ipsa natura inustis, gemmae discernuntiar : neque abhorret a vero, non figuras modo , scd etiam colores ex naturae seminiis prodire; maxime in iis gemmis, quarum constans sigura, re certi sunt colores. In plantis quidem, animantibus omnis colorUm varietas rosa ab ex torni luminis reflexione
neque ab Clementorum mistura; scd a virtute ipsa forma trice 'S plastica dimanat. Quid enim aliud fingi possit, qIod pavonis caudam tot coloribus illustrem exornet 3 d in illa tot oculos vel Orbes, ac Veluti lunulas ita concinne delineat 3 Anserte ex ipso exsurgunt temperamento Quad i itur eamdem pennam diversis tingit coloribus Vnde illa tam apta, ae blan diens . coloriam proportio An non eadem est elementorum temperies Sed mihi non es: animus de colorum origine longam disputationem texere. Redeo ad effectricem lapidum cata sana , quam spiritum lapidi si cum vocamus: nam spiritus latis simp fusius, cum in materiam duram minus ob sequentem Incurrit, lapidem essicit, vel g mmam: atque omnis distino io& speciorum diuersitas, a seminariis rationi ista S, quibus natUra grauida est repetitur. Hic spiritus lapidificus arenulas compingit: Unde enses, s)- uleae, atqtae alia id genus eruuntur et Rhodano, atque aliis fluminibus jam in lapides conversa : in montibus potissimum Miluviis occultus ille regnat spiritus : hinc raro in campis lora ciba, magna invenittar lapidum co- a. Vnde ergo, inquies, tot emersere lapides, Cttibias Hercu VQcent ) prope Arelatem Cernuntiar I utimat Gaslendus, hanc lapidum portentosam congeriem,
228쪽
non aliunde, quam ex Rhodani, vel Druentinae exundatione, re longa aquai Iam restagnatione prodiisse. Indicio est quod in extremis velut marginibus lapilli minutissimi , in medio jaceant majores. Quemadmodum sal in catino exsolutUm, ubi aqua leni calore exhalata fuerit, majora in medio, minora in extremis grana deponit. Illic quidem inter confertissimos lapides , quoddam nascitur herbae genus, qUO pecora mirum in modum saginantur: non enim in iis locis deest spiritus nitrosus, & pinguis humor . An forte spiritus lapidi ficus multo sale abundet necesse est Id sane mihi confitendum.
erit, si omnem lapidum concretionem ex sale duci putem: VCrum illud mox videro : nunc effectricem, communem lapidum causim persequor, quae spiritus lapidifici nomine insignitur. Non quod ita insaniam, ut spiritus omnis magnitudinis expertes in corpora degenerare statuam; id enim perabsurcium est , atque ab omni ratione alienum : sed spiritum voco tenuissimam substantiam , quae ad certum corpus confirmandum destinatur. Qine igitur abeunt in lapides, hoc spiritu
correpta , tamquam aspectu quodam Gorgoneo rigescunt , cum succus lapideus corporis poros illabens, atque IntIma penetrans, minima quaeqtie Corpta scilla occUpat, & Comprehendit. Sic arbores in Bohemia inveniuntur conversae in lapides; sic calculi in vesica lamellatim incrustantur ; sic visus est ante annos Agendici Senonum embryo lapideus, quem 18. annorum spatio mulier gestaverat s sic denique quorum dam fluviorum fundus lapidescit. Est in Arvernia amnis, cujus alveus lapideus sensim intumescit, quod aquae germine lapidifico foetae indurescant. Vnde, amabo te , Conchylia lapidea procul a mari, vel in ipsis occurrunt montibUS, nisi natura , vel spiritus universi, qui cuncta permeat, nus quam cessat, juxta ideas sibi impressas, vel seminarias rationes, quae nihil sunt, quam id earum vestigia , conchas e succo lapidescente essingat An forte terra magnis motibUS COn-CUssa, nonnumqUam dehiscit , tumque pisces, vel conchylia e subterraneis abyssis erumpunt, quae spiritu , vel succo iapideo indurantur Cum in Caria, inquit Seneca, talis existis it unda, periere quicumque illos ederant pisces, quos ignom
229쪽
rio ante eum diem caelo, novus amnis os hendit. Nec id mirum: erant enim pinguia dc disserta, Vt ex longo otio corpora; caeterum inexercitata, & in tenebris saginata, & lucis expertia, ex qua salubritas ducitur. Nasci autem posse prisces in illo ter rarum profundo, sit indicium , quod anguillae quoque latebrosis locis nascuntur: gravis ipse cibus ob ignaviam : utique altitudo illas luti penitus abscondit. Hactenus de causa lapidum effectrice, quam non absurde spiritum mineralem At bertus nominat: nam hunc spirittam ac litiam esse, penetrantem,& salsum necesse est, ut instar caementi adstringat, SI compaginet: illum adeo spiritum nitrosum in omni fusum esse natura , jam supra ostendimus : ita ut in eo sit procreandi vis, S
causa gignendi: est quippe vi prolifica, & sui assimilatrice praeditus. Nonnumquam instar halitus effunditur , quo facilius subeat corporum meatus; interim pinguis est, M sulfureus, qui corpora bituminosa, & oleos a citius permeat; saepius humoriaqueo in sidet, ut terrestrem materiam ex omni parte penetret: sed nisi acutus sit,& salsus, nec mistionem ei sui sitam perficiet, nec poterit materiam pervadere, aut comprehCndere. Quapropter sal tum effectricis, tum etiam materialis causae nomine concurrit ad lapidum generationem, Vel concretio nem : materia quippe omni sale exhausta lapides et numquam :neque ex terra & aqua permistis, si1 salem detrahas, quicquam aliud quam lutum prodibit. Nec conturbor subtilitate rationum, quas ex Libavio adversus Chymicorum sententiam protulisti. In quo quidem ipsius Libavit incons hantiam admiror; nam in Alchimiae triumpho acrius Certe, quam Philosophum deceat, adversus Riolanum disputans, salem esse concretionis causam multis evincit argumentis. Quod sal metallicas solu riones cogat, cuncta induret corpora; quod OVorum testae, Ac marina conchylia ex sale suam repetant duritiem vi quod ni
trum , Ac quaedam lixivia lapidescant: ut taceam de s sidulis, quarum canalibus tophi lapides succrescunt. Qujs tenorat ligna eo esse solidiora, quo plus salis continent Sic plurimum Di ri e quercu , fago , gaiaco elicitur. Qtiid addam de salis gemmei , vel fossilis duritie lapidea, de concretionibus item lapideis, quae cortinis, tum cum muria excoqUitUr, adhaete
Sal est principiuin coagulationis,
230쪽
scunt Calculum denique, dc articulorum tophos , ex falso phlegmate durescere contra Riolanum decernit Libavitas; quod calculos mucum saepe reddant, qui salsitas, corrosiVUS, & acerrimus cum sit, linteo exceptus durescit in lapidem : quod gustatus liquor artriticus nitro salsior appareat. Postremo non irridet modo , sed etiam conviciis exagitat Riolanum, qUt ne gabat quicquam esse salis in sanguine, quod illitas concretionem e fliceret, cum sanguis triplici coctione, omni state spolietur Quod si, inquit, natura salem separat; ergo in alimento prius inerat. Accedit etiam rem eo salsiorem evadere, qUO magis CX coquitur: non igitur ars, vel natura multiplici coctionet salem exuit. Atque haec quidem tua sunt Libavi: sed soles in decretis tuis fluctuare. Huic equidem versatili ingenio faciles ignoscerem, nisi eos, qui a te dissentiunt, contumeliosissime vexares. Sed forto ipsa veritate convictus, coactus, a Chyamicorum sententia des sitisti: hoc ipsum excUtiamtas; atque veOpinor, Vnius, vel alterius argia monti conclusione tota causa comprehendi pines P. Illud corpus conlistentiam dare nequit, quod nec firmum est, nec fixum, nec compactum, qUOdque magis corporum vincula resolvit, quam agglutinet : jam sal est ejusmodi, ut terra spoliatum, nec consistentiam, nec soli ditatem habeat ullam corpora potius exedat, quam Vinciat :non igitur sal figit, vel compingit lapides, quin potius subtili
rate sua eorum compagem solvit; in aqua vel humido aere ta bescit; nullamque nisi a terra habet firmitatem. Iam quid ob tusius, qUam calculum ex sale compingere, cum sal in tuum id O non soleat concrescere; cum resolutus calculus partim salis, plurimum praebeat bituminosi sulfuris; cum denique sal sidulae , & aquae nitros e comminuant calculum , disturbendarenulas. An forte ex eadem causa contrarii manant effectia se Sal calculum gignit, eumque dissolvit : ista non cohaerent. Huc fere redeunt omnia quae Libavius colligit adversus C hvmicorum Opinionem: & certe illius loquacitas habet aliquid argutiarum; neque tamen dissicillimum erit ejusmodi captionibus Occurrere: harum quippe omnium una depulsio est, salem esse coagulationis, Sc firmitatis principium, sed non solum. Verum sal dissolvit corpora non compingit; quis hoc tibi deis