장음표시 사용
481쪽
cam Panos campos , agmen demittunt, ibi luo primum castra in conspectu hostibus data : deinde lovibus proeliis oliuitum saepius , quam peditum , utrimque Periculum factum : Dec aut eventus eorum romanum, aut
morae , qua trahebant bellum , poenitebat. Samnitium contra ducibus , et carpi parvis quotidie damnis , et senescere dilatione belli vires suae videbantur. Itaque in aciem procedunt , equitibus in cornua divisis : quibus
praeceptum erat , intentiores ad respeclum castrorum , ne qua eo Vis iteret, quam ad proelium flarent: aciem
pediti tulam soro. Consulum Sulpicius in dextro , Poetelius in laevo cornu consistunt. Dextra pars, qua et Samnites raris ordinibus, aut ad circumeundos hostes, aut ne ipsi circumirentur, constiterant, latius patefacta stetit. Sinistris , praeterquam is iod consertiores steterant, P pentino consilio Poetelii consulis additae vires : qui sumsidiarias cohortes , quae integrae ad longioris pugnae casus reservabantur, in primam aciem extemplo emisit; universisque hostem primo impetu viribus impulit. Commota pedestri acio Samnitium , eques in pugnam Succedit. In hunc , transverso agmine inter duas acies soinserentem , romanus equitatus concitat equos; signaque et ordines peditum atque equitum confundit, donec universam ab ea parte avertit aciem. In eo cornu non Poetelius solus, sed Sulpicius eliana, hortator adsuerat, ave tus ab suis nondum conserentibus manus ad clamorem,
ab sinistra parte prius exortum. Unde , haud dubiam
victoriam cernens, quum ad suum cornu tenderet cum
mille ducentis viris , dissimilem ibi fortunam invenit:
Romanos loco pulsos. , victorem hostem signa in Perculsos inserentem. Ceterum omnia mutavit repente consulis adventus. Nam et conspectu ducis resectus militum est animus: et, maius quam pro numero auXilium , advenerant sortes viri: et partis alterius'victoria audita, mox visa etiam , proelium restitui L Τota deinde iam vincere acie Romanus , et, Omisso certamino , caedi capique Samnites ; nisi qui Maleventum, cui nunc urbi Beneventum nomen est, porsugerunt. Λd triginta millia caesa aut capta Samnitium , proditum memoriae est.
XXVIII. Consulos, egregia/victoria parta, protinus
482쪽
inde ad Bovianum oppugnandum legiones ducunt: ibiquo hiberna egerunt, donec ab novis consulibus L. Papirio Cursore quintum , C Iunio Bubulco iterum, nominatus dictator C. Podiolius cum M. Fostio magistro equitum
exercitum accepit. Is , quum audisset arcem fregellanam iiD S in nitibus clipta in , omisso Boviatio, ad F ro ellas pergit : undo , nocturna Samnitium fuga sine certamine
receptis Fregellis, praesidioque valido imposito, in Campaniam roditum maxime ad Nolam armis repetendam. Eo in intra moenia, sub advolatum .dictatoris, et Samnitium omnis multitudo et Nolani agrestes contulerant. Dictator , urbis situ circumspecto , quo-apertior aditus
ad moenia esset, omnia aedificia: et frequenter ibi ha bitabatur ) circumiecta muris incendit, nec ita multo post, sive a Poetelio dictatore, sivo ab C. Iunio consule nam utrumque traditur) Nola est capta. Qui captae decus Nolae ad consulem trahunt, adiiciunt, Λ tinam et Calatiam ab eodem captas ; Poetelium autem , hostilentia orta, clavi figendi causa dictatorem dicium.
Suessa et Pontiae eodem anno coloniae deductae sunt. Suessa Auruncorum fuerat: Volsci Pontias , insulam silain in conspectu litoris sui, incoluerant. Et, Interamnaci Casinum ut deducerentur coloniae, senatusconsultum sactum est: sed triumviros creavere , ac misere colonorum quatuor millia insequentes consules M. I alerius P. Decius.
XXIX. Prolligato sero Samnitium bello, priusquamea cura decederet patribus romanis , otrusci Delli sania exorta est. Nec erat ea tempestate gens alia , cuius secundum gallicos tumultus arma terribiliora essent, quum
propinquitato agri , tum multitudine hominum. Itaque, altoro consulum in Samnio reliquias belli persequente , P. Decius. qui graviter aeger.Romae restiterat, auctore senatu, dictatorem Iunium Bubulcum dixit. Is, prout rei magnitudo postulabat, Omnes iuniores sacramento adigit: arma, quaeque alia res poscit, Summa industria parat: nec tantis apparalibus elatus de infercndo lisllo agitat, quieturus haud dubie, nisi ultro arma Etrusci inferrent. Eadem in comparando cohibendoque bello consilia et apud Etruscos suere. Neutri sinibus egressi. Et
483쪽
censura clara eo anno Ap. Claudii et C. Plaretii sali; memoriae lamen felicioris ad posteros nomen Appii, quod viam munivit, et aquam in urbom duxit , eaque unus perfecit; quia , ob infamem ntque invidiosam senatus lectionem verecundia victus , collega magistratu se aia dicaverat. Appius , iam indo antiquitus insitam periinaciam familiae gerendo, solus censuram obtinuit. Eo- idem Appio auctore, Politii, gens euius ad aram Maximam Ηbrculis familiare sacerdotium suerat , servos publicos, ministerii delegandi causa, solemnia eius sacri
docuerat. Τraditur inde dictu mirabile , et quod dimovendis statu suo sacris religionem sacere posset ,' quum duodecim familias ea tempestate Potitiorum essent, Puberes ad triginta, omnes intra annum cum stirpe e stinctos : nec nomen tantum Politiorum intortisse , sodcensorem etiam Λppium, memori delim ira , post aliquot annos luminibus captum. XXX. Itaque consules, qui eum annum secuti Sunt,
C. Iunius Bubulcus tertium et Q. Aemilius Barbula iterum , initio anni questi apud populum, deformatum Ordinem prava lectione senatus, qua potiores aliquot leetis
praeterili essent; negaverunt, eam lectiunm Se , quae
sine recti pravique discrimino ad 'gratiam ac libidinem
facta esset, observaturos : et senatum extemplo citaverunt eo οὐ ine, qui ante censores Ap. Claussium et C. Plautium fuerat. Et duo imperia eo anno dari coepta per populum , utraque perlinentia ad rem militarem: unum, ut tribuni mili sum seni deni in quatitor legiones a populo crearentur; quae antea, perquam paucis suffragio populi relictis locis , dictatorum ot consulum serme sum rant beneficia. Τulero eam rogationem trihuni ploboi L. Atilius, C. Marcius. Alterum, ut duumviros navales classis ornandae reficiendaeqne causa idem populus iuberet. Latoe liuins plebisciti suit M. Decius tribunus plobis Eiusdom anni rem dictu parvam praeterirem, nitid religionem visa osset pertinere. I ibicines e quia prohibiti a proximis consoribus erant in aede Iovis vesci, quod traditum antiquitus erat,' aegre passi, Tibur uno agmine abierunt: adeo ut nemo in urbe esset , qui saerifieiis praecineret. Eius rei religio tenuit senatum ;
484쪽
legatosque I ibur miserunt, ut darent operam, ut hi homines Romanis restituerentur. Tiburtini, benigno pollici ii , primum accitos eos in curiam hortati sunt , uti reverterentur Romam : postquam perpelli nequibant, consilio , haud abhorrente ab ingeniis hominum , eos aggrediuntur. Die festo alii alios per speciem celebrandarum cantu epularum in i lant, ei vino, cuius avidum serme genus est, onerat sopitini : atque ita in plaustra somno vinctos coniiciunt, ac Romam deportant: nec Prius Sensere , quam , plaustris in foro relictis , plenos crapulae eos lux oppressit. I unc concursus populi tactus, impetrato tuo, ut manerent, datum, ut triduum quotannis ornali , cum cantu atque hae , quae nunc Solemnis est, licentia per urbem vagarentur: restitutumque in aedo vos enui ius iis, qui sacris praecinerent. Haec inter duorum ingentium bellorum curam gerebantur.
XXXI. Consules in lor se.provincias partiti; Iunio
Samnites, Λemilio novum bellum Etruria sorte obvenit. In Samnio Cluviam , praesidium romanum, quia nequiverat vi capi, Obsessum fame in deditionem acceperant Samnites, verberibus suo foedum in modum laceratos occiderant deditos. Huic insensus crudelitati Iunius, nihil antiquius oppugnatione cluviana ratus , quo die aggressus est moenia , vi cepit, atque omnes puberes interfecit. Inde victor exercitus Bovianum ductus. Caput hoc erat Pontrorii in Samnitium , longo ditissimum atque opulentissimum armis virisque. Ibi quia haud tantum irarum erat , spe praedae milites accensi , oppido potiuntur. Minus ita tuo saevitum in hostes est: praedae plus paene ipiam ex omni Samnio unquam, PgeSlum, Denignequo omnis militi concessa. Et postquam praepο- tentem armis Romanum nec acies subsistero ullae, nec caSird, nec urbes poterant; omnium principum in Samnio eo curae sunt intentae, ut insidiis quaereretur locus , si qua licentia pepulando est usus exercitus excipinc circumveniri posset. Transfugae agrestes et captivi luidam , pars sorte, pars consilio oblati, congruentia ad consulem asserentes, iluae et Vera erant, pecoris vim iu gentem in saltum avium compulsam esse , perpulerunt, ut praedatum eo expeditae ducerentur legiones. Ibi in-VDI. I. 21
485쪽
gens hostium exercitus itinera occultus insederat, et , postquam intrasse Romanos Vidit salium, repente exortus cum clamoro ac tumultu incautos invadit. Et primo nova res trepidalionem fecit, dum arma capiunt , sar-einas congerunt in medium : dein postquam, ut quisque liberaverat se onere, aptaverauiue armis, ad signa undique coibant, et notis ordinibus in vetero disciplina militiae, iam sine praecepto ullius sua sponto Struebatur acies , consul , ad ancipitem maximo pugnam advectus , desilit ex equo, ut Iovem Martemque atque alios testatur deos , se , nullam suum gloriam itule, sed praedam militi quaereretem , in eum locum deuenisse : neque in se aliud, quam nimiam ditandi eae hoste militis euram , reprehendi posse. Ab eo se dedecore nullam rem aliam , quam virtutem militum, vindicaturam: conniterentur modo uno animo omnes inoadere hostem , victum aete, castris eaeuium , nudatum urbibus, ultimam spem furto insidiarum tentantem , et loco , non armis fretum. Sed quem esse iam Dirtuti romanae ineaepugnabilem locum ' fregellana arx , soranaque, et ubicumque iniquo Successum erat loco, memorabantur. His accensus miles, omnium immemordissicultatium, vadit adversus imminentem hostium aciem.
ibi paullum laboris suit, dum in adversum clivum erigitur agmen : ceterum , postquam prima signa planitiem summam ceperunt, sensiiquo acies aequo se iam institisse loco , vorsus extemplo est terror in insidiatores, easdemquo latebras , quibus se paullo anto texerant,
palati atque inermes suga repetebant: sed loca dissicilia nosti quaesita , ipsos tum sua fraudo impediebant. Ita- pie ergo perpaucis effugium patuit: caesa ad viginti millia hominum , victorque Romanus ad oblatam ultro ab hoste praedam pecorum discurrit. XXXII. Dum haec geruntur in Samnio, iam omnes Etruriae populi praeter Arretinos ad arma ierant, ab oppugnando Sutrio, quae urbs , socia Romanis , Velut
elaustra Etruriae erat, ingens orsi bellum. Eo alter consulum Aemilius cum exercitu ad liberandos obsidiono socios venit. Λdvenientibus Romanis, Sutrini commeatus benigno in castra ante urbem posita advexero. Etrusci diem primum consultando, maturarent , traherentne
486쪽
LIB. IX. CAP. TXXII. xxxIII. 483
holium , traduxerunt. Postero die , ubi celeriora quam tutiora consilia magis placuero ducibus, solo Orto signum Pugnae propositum est , armatique in aciem procedunt. Quod postquam consuli nuntiatum est , extemplo tesseram dari iubet, ut prandeat miles , sirinalisque cibo viribus arma capiat. Dicto paretur. Consul , ubi armatos Paratosque vidit, signa extra vallum proferri iussit, et haud procul hoste instruxit aetem. Λliquamdiu intenti utrimque steterunt, exspectantes ut ab adversariis clamor et pugna inciperet: et prius sol meridio se inclinavit . quam telum hinc aut illinc emissum est. Inde ,
no in lacta re abiretur, clamor ab Etruscis oritur, concinuntque tubae , et signa in Druntur. Nec segnius ab Romanis pugna initur. Concurrunt insensis animis: numero hostis , virtute Romanus superat. Anceps proelium multos utrimque , et sortissimum quemque , absumit: nec prius inclinata res est, quam secunda acies romana
ad prima signa , integri lassis, successerunt. Etrusci , quia nullis recentibus subsidiis fulta prima acies fuit ,
ante signa circaque omnes ceciderunt. Nullo unquam
proelio suεae minus , nec plus caedis suisset, ni obstinatos mori Tuseos nox texisset; ita ut victores prius , quam violi, pugnandi finem sacerent. Post occasum Solis signum receptui datum est: nocte ab utroque in castra reditum. Nec deinde quicquam eo anno rei memoria dignae apud Sutrium gestum est; quia et ex hostium exercitu prima tota acies deleta uno proelio sue rat, subsidiariis modo relictis, vix quod salis esset ad castrorum praesidium: et apud Romanos tantum vulnerum fuit, ut plures post proelium saucii decesserint
XXXIII. Q. Fabius insequentis anni consul bellum ad Sutrium excepit. Collega Fabio C. Marcius Rutilus
datus est. Ceterum et Fabius supplementum ab Roma adduxit, et novus exercitus domo accitus Etruscis venit. Permulti anni iam erant, quum inter patricios magistratus , tribunosque nulla certamina suerant; quum ex ea familia , quae velut satalis tum tribunis ac plebi erat, certamen oritur. Ap. Claudius censor , circumactis decem et octo mensibus, quod Aemilia lege sinitum censurae
487쪽
spatium temporis erat, quum' C. Plautius collega eius magistratu se abdicasset , nulla vi compelli , ut abdicaret , potuit. P. Sempronius erat tribunus plebis ; quillniendae censurae intra legitimum tempus actionem su- Sepperat , non popularem magis, quam iustam; nec in vulgus , quam Optimo cuique, gratiorem. Is, quum identidem legem Aemiliam recitaret, auctoremque eius Mam. Aemilium dictatorem laudibus ferret; qui quinquennii lem ante censuram , et longinqui tale potestatem dominantem , intra sex mensium et anni Poegisset spatium:
Die, agedum, inquit, Ap. Claudi, quidnam facturus fueris , si eo tempore, τιο C. Fiιrius et M. Geganius consores βιemunt, eensor 'isses' Negare Appius, interrogationem tribuni magno opere ad eausam pertinere suam. Nam, elattenuerit leae Aemilia eos eensores , quorum in magistratulata esset, quia post illos censores creatos eam legem populus iussisset, quodque postremum iussisset, id ius ratumque es et ; non lamen aut Se, aut eorum quemquam , qui post eam legem latam creati eensores essent , teneri ea tesse potuisse.
XXXIV. Haec sine ullius assensu cavillante Appio , En , inquit, Quirites, illius Appii progenies , qui deeemvir in annum ereatus , altero anno se ipse ereavit : tertio, nec ab se , nee ab ulti ereatus, prioatus fasces et imperium obtinuit; nee ante eontinuando abstitit magistratu , quam Obruerent eum mole parta, male gesta , male retenta imperia. Haec est eadem familia, Quirites, euius vi atque iniuriis eo uisi, extorres patris , Sacrum montem oppistis : haec , adversus quam tribunicium aurilium vobis eomparastis r haec , propter quam duo eaeercitus Ioentinum insedistis : haec, quae fenebres leges: haee , quae agrari semper' impugnavit: haee connu0ia patrum et plebis inter-ν πιι : haec plebi ad eurules magistratus iter obsepsit: hoe est nomen multo, quam Tarquiniorum, infestius vestrae libertati. Itane tandem , Ap. Claudi, quum centesimus iam rannus sit ah Mam. Aemilis distatore , tot censores fuerint, nobilissimi 'rtissimique viri, nemo eorum duode im tabutas Iesu ' nemo id tua esse, quod postremo populus iussisset , seisit ' Imo vero omnes seiserunt ; et ideo Aemiliae potius legi paruerunt, quam illi . antiquae , qua primum
488쪽
ceλisores creati erant , quia hanc postremam iusserat populus; et quia , ubi duae eontrariae leges Sunt, Semper GH-tiquae obrosat nova. An hoc dicis , Apin , non teneri Ie- milia die populum ' an 'pulum teneri, te unum eXlellem esse ' Tertuit Aemilia leae violentos illos censores, C. Furium et M. GSunium , qui, quid iste magistratus in remiblica mali facere posset, indicarunt: quum, ira finitae pote/tatis, Mam. Aemilium , principem aetatis suae belli domique ,
aerarιum fecerunt: tonuit deinceps omnes censores intra coitum annorum spatium: tenet C. Plautium collegam tuum iisdem auspiciis , eodem iure creatum. An hunc non, ut qui optimo iure eensor creatus esset, populus creavit ' ω unus imius es , in quo hoc praecipuum ac singulare valeat 'Quem tu regem sacrificiorum creeS, ample s roeni nomen, ut qui optimo iure reis Romae creatus xit, creatum se di-eet ' Quem semetiri dictatura , quem interregno quinque dierum contentum fore putes ' quem claui sistendi, aut ludorum causa dictatorem audacter crees 7 Quam isti stolidos ne me des tUeri creditis eos , qui intra et ieesimum diem. ing tibua rebu3 9 si s , dictatura se abdicaverunt, aut quiritio ereati abierunt magistratu ' Quid ego antiqua repetam Z Nuper intra decem annos C. Maenius dictator, quia,
quum quaestiones severius , quum quibusdam potentibus tutum myt, Merceret, contactio eiu3 , quod quaerebat ipse . criniinis obiectata ab inimicis est, ut privatus obuium iret eramini, dictatura se abdicacit. Nolo ego istam in te modestiam : ne degenera ceris a familia imperiosissima et superbissima : non die, non hora cuius, quam nec SSe tat, ma-9istratu abieris ; modo ne eaecedas finitum tet imis. Satis est, aut diem , aut mensem e surae adiicere' 'Triennium, inquit, et seae menses ultra quam licet Aemilia lege, cen-
Suram steram, et solus geram. Hoc quidem iam rect in simile eSt. An collegam subrostabis ; quem ne tu demortui quidem locum subrogari fas est y Poenitet enim , piod tintiquissimum solemne, et solum ab ipso , cui tu, institutum
deo , ab nobilis imis antistitibus eius socri ad seivorum ministerium religissetis censor deduristi; gens antiquior ors,n bus urbis huius, hospitio deomim immortalium sancta . propter te ac tuam censuram intra annum ab stirpe eotincta est: nisi uniuersam rempublicam eo nefario obstrinaeeris,
489쪽
486 T. LITII quod ominari etiam reformidat animus. Urbs eo lustro ereta est, quo, demortuo collega C. Iulio ems e, L. Papinius Cursor, ne abiret masistratu, M. Cornelium Mulu-9inemem collegam subrogaris. Et quanto modestior illius
cupiditas fuit, quam tua, Aepi ' Nec solua , nec ultra finitum lege te ua L. Papirius censuram gessit ; tamen
neminem invenit, qui se postea auctorem gegueretur I Ommel deinceps effrisores post mortem collegae se magistratu abdicarunt. Te , nec quod dies erit eensurae, nec quod collega magistratu abiit, nee lea , nee pudor merceι: virtutem in xuperbia, in audacia, in e temptu deorum hominumquemnis. Ego te , Ap. Claudi, pro istius magistratus maie-εtate ac verecundra, quem gessisti, non modo manu violatum , sed ne verbo quidem inelementiuri a me appellatum vellem: sed et haec, quae adhuc egi, pervicacia tuari superbia eoega me kΜνι; et, nisi Aemiliae legi pa re ris , in rimula duri iub bo : neo, quum ita comparatum a maioribus sit, vi , eomitiis remoriis nisi duo confecerint legitima a pragia , non renuntiais altero eomitia dii rantur,
ego te , qui solus temor creari non possiε, solum censuram
gerere patiar. Haec taliaque quum dixisset , prendi censorem , et in vincula duci iussit. Approbanti Dus sex tribunis actionem collegas , tres appellanti Appio auxiliosuerunt; summaquo invidia omnium ordinum solus cen-fiuram gessit.
XXXV. Dum ea Romae geruntur , iam Sutrium ab Etruscis obsidebatur: consuli quo Fabio , imis montibus ducenti ad serendam opem sociis tentandasque munitiones , si qua posset, acies hostium instructa occurrit; quorum ingentem multitudinem quum Ostenderet subiecta late planities; consul, ut loco paucitatem suorum adiuvaret, nectit paullulum in clivos agmen ; aspreta erant strata saxis) inde signa in hostem obvertit. Eirusci , Omnium, praeterquam multitudinis suae, qua sola lacti erant, immemores , proelium ineunt adeo raptim et avide, ut, abieci is missilibus , quo celerius manus consererent, stringerent gladios , vadentes in hostem.
Romanus contra nunc tela , nunc saxa , quibus eos ansatim locus ipse armabat, ingerere. Igitur Seuta galeaeque ictae quum etiam , quos non Vulneraverant , tur
490쪽
barent, neque subire erat facile ad propiorem pugnam,
neque missilia habebant , quibus eminus rem gererent)Stantes et expositos ad icius qnum iam salis nihil legeret , quosdam etiam pedem reserentes nuctuantemque et instabilem aciem , redintegrato clamore, strictis gladiis hastati et principes invadunti Eum impetum non tulerunt Etrusci , versisque signis, fuga effusa castra repetunt. Sed equites romani , praevecti per obliqua campi, tuum so sugientibus obtulissent, omisso ad castra itinere , montes polunt. Inde inermi paene agmine ac vexato vulneribus in silvam Ciminiam penetratum. Romanus , multis millibus Etruscorum caesis , duodequadraginta signis militaribus captis, eastris etiam hostium eum praeda ingenti potitur. Tum de persequendo hoste agitari e plum. XXX l. Silva orat Ciminia magis tum invia atque horrenda, quam nuper suere germanici saltus, nulli ad eam diem ne mercatorum quidem aditu. Eam intrare haud fere quisquam , praeter ducem ipsum , audebat: aliis omnibus cladis eaudinae nondum memoria aboleverat. Tum ex iis , qui aderant, sconsulis fratrem M. Fabium , Caesonem alii , C. Claudium quidam matre eadem, qua eonsulem, genitum tradunt speculatum se iturum professus, brevi quo omnia certa allaturum. Caere educatus apud hospites , etruscis indo litoris eruditus erat, linguamque e truseam probe noverat. Habeo auctores , Vulgo tum ronianos pueros , Sicut nunc graecis , ita etruseis liferis erudiri solitos. Sed propius est Vero, praecipuum aliquid suisse in eo, qui se tam audaci simu latione hostibus immiscuerit. Servus ei dicitur comes unus suisse, nutritus una , eoquo haud ignarus linguae eius dem : nec quicquam aliud profici Scentes, quam summatim regionis , quae intranda erat , naturam ac nomina principum in populis aecepere; ne qua inter colloquia insigni nota haesitantes deprehendi possent. Iere pastorali habitu, agrestibus tulis, salcibus gaesisque hinis armati. Sed neque commercium linguae , nec Vestis armOrumvo habitus sic eos texit, quam quod abhorrebat ab fide , quemquam externum ciminios saltus intraturum. Usque ad Camertes Umbros penetrasso dicuntur. Ibi ,