장음표시 사용
131쪽
ato DE RATroes NA Tione ra indicat; item universaliter negativae , id quia perspicis ex modo celarent 2 item particulariter assim. mativae, quod modus darii. ostendit , & denique paraticulariter negativae ,. quod modus o Innuit . timprima figurae conelusi aras cinulque qualitatis et quantitatis inserendis sufficit. q. 184. Ex his intelligitur , recte primam, figuram pro perfectissima haberi & ceteris omnibus multum
Demonstri Cum in prima figura conclusiones cujusque quantitatis qualitatis inserantur sq. 283. inrula autem figua merito proe optima & misectissi habeatur , in quae omnis generis conclusiones probari possunt : dubitari non potest primam inuram recte pro perfectissima haberi . Porro cum in reliquis figuris non Ompis generis conclusiones probari, & i ferri queant ν in Θ:vnda enim . Mura conclusiones tantum adsum negativae . x 6 in , ct in tertia i tum particulares conclusiones. habes β. S. : sacile patet, primam inuram ceteris multum praestare. Se . renc est ., us A nonnuli, Liscorum contenti sint tantum, prima figura , trula Mee est si l
cissima . dc. saturalissimae,. & Δctum de omni &Nullo airecte sequitui . Hinc est , ut a. syllogismos ceterarum figurarum commodissime reducimbe ad sy, logismos: primae figurae, .ajant. Est autem retacti γι--orum illa tranIsormandit syllogismos. methodus , qua syllogismi seeundae', tertiae dc quartae figurae ita . syllogismos . imae figurae commutantun , di per figurae primae eonisiuentias dictis de omni & Nulla conformantan' . Ex..-sumas hunc 'syllceismum s
Exempl. Nullas imi as tranquillitatim ammi tu
. Omnis vincte praeaevus aranquillitatem a mi prorare et,Erra Nisus virtute praeditus est impidus. In hoc sit itino , ut vides , est, medius terminus
132쪽
in utraque praemissarum, ad reeii se, lotismus secundae figurae. Hunc si convertimus & r ducimus ad syllogismum primae figurae , tunc sequens syllogismus primae figurae prodibid: 'talius qui tranquillitatem. animi promovet P est invidus, Omnis virtute praeditus tranquillitatem animi
promovet,Ergo Nullus vistute praeditus est invidus. SehoL mra de reductione syllogismorum adseremus in ipsis nostris praelectionibus , eaque ; quae de variis modis syllogismos reducendi copiosius triaiderunt veteres , fidelissime & perspicue explicabimus Interea
M. Io. Franc. magneri doctrinae de figuris , modisae reductione ollogismorum distincta expositio , Helmst.
De Dilui'us minus ordinariis itemque conseque itis immeriatis .
HActenus de syllogismis actum , in quibus se ar
oti nariae habetur ratio . Cum vero in nonnullis syllogismis sermam ordinariam oecuItari ab eademque recedi , depres damus , de iis quidem nune e
' 186. Syllogis i , in quo forma.oHInatia latet, dicitur copticui. . . . Forma autem ordinaria in syllogismo cupiIco tr plici modo occultatur . . u) per Doministrum transpo-
Exe-s, Minoe. Quidam homo Inimici siniurias com
. Major . Quicumque inimicis injusM. condb-nat , est generosus, 'Conclas. Ergo quidam homo est gehctosus. 'Ejusmodi syllogismi oratoribus maxime sunt se LIiares a
133쪽
liares , qui artis esse putant, artem occultare. ConcBergeri dissert. .de Copsi oratoria. β Forma ordinaria occultariis per equipolienti*m propostionum, e. gr.
Lempl. Omnis virtute iraeditus es felix, omnis castus virtuti est deditus, Ergo quicumque est castitatis amans , feru
τὶ Forma ordinaria latet per alterutf. praemiosae omissionem. e. gr. Exe L Cujus es virtute praeditus.
Hic omittitur major propositio, scilicet haec : sci cumque es virtute praeditas, ille es felix. . 18 . Εjusmodi syllogismus crypticus, in quo una praemissarum deest, dicitur Em meo sives logismus
enthmematicus. . 288. Si in enthymemate praemissa & conclusio unum idemque habuerit subjectum , tunc deest major propositio . Sin vero praemissa & conclusio unum-de-.que habuerit' praedicatum; tuno deest minor propositio. Demonstri In aenthymemate semper deest una fran- missarum s . 18 . a. Minor prvositio est illa , in qua subjessim illud , quod in conclusione comparee , cum medio termino connectitur etro γ' Ergo si in enthymemate una praemissarum adest , in qua idem subjectum reperitur , quod est in conclusione, minor adest propositio in .enthymemate , ' cons uenter ma- r propositio desiderabitur , Porro . cum maior proin postio sit illa in qua idem praediratum cona medio termino combinatur , quod. reperitur in conclusiohe .s et O. ): consequens est , ut tunc pdsit major propositio in enthymemate, si piad caiunt praemissae dc conclusionis fuerit unum idemque , adeoque deficit tunc isinia propositio, sum praedicatular praeniissae.&.conclusionis, suerit unum ἱdemque. 'am s. Ex. g. Omnis virtute praeditus est felix , . ' . omnis castus est disi . In
134쪽
in hoc enthymemate deest minor propolirio , praedicata sunt eadem . Tutus syllogismus in forma ordinaria seret sequens: omnis virtute praeditus est Πιιx, Omnis castus es virtute praealtua,
si vero dixeriS- - . omnis casus est virtute praesitus, Eclocmnis castus es Dii . tum deest major propositio, him modo supplenda. omnis virtute praeditus es Jelix ,δmnis casus es .irtute.praeritus,
Not Huc reserunt .quqque Bllogismum contractum in quo conclusio tantum adest , annexo termino medio, e. gis cogito; Ergo sum, s. ego ideo ego existo. Hic terminus mimor est ego terminus major est , exso, & terminus medius est cogito . Totus itaque syllogismus foret sequenI informa ordinaria; . - a' sulcumque cogitat, ιιιe σAtqui ego cogitOAEmo ego sium sive exi - . . et 8 o. Ad syllogismos , a forma ordinaria aecedentes reserimus tuoqueBllo mos compositos. οἰ- logismus autem compositus est , an quo vel unambae praemissis sunt propositiones compositae, . 1so. Triplex datur syllogismus compositus , conditionalis stil. seu hyotheticus disiunctivus res' em: . cum syllogismus com situs sit ille,
qui constat propostione composita h. I ,
plex autem sit propositio composita ,scit. seu hypothetica , disiunctira & copulativa . 207. , manifestum est triplicem quoque dar llogismum compositum , conditionalem scilicet lauhypotheticum, disjunctivum & copulatietum . Desiillulis speciatim acturi sumus.
135쪽
νει B ε s Y L L o G i s M i setur. SNIogismus Θpotheticus sive cch hunali, est, si major propositio fuerit hypothetica xq8. Exempl. Ex. gr. si homo est rationalis consequenses , ut homo fit libertatis capax; Atqui homo es ν rionalis: Ergo homo quoque est libertatis e pax. I. 19Σ. Quia syllogismus hypotheticus ille est, in suo major propositio est. hypothetica g. 16xo λ ,
propositio autem hypothetica ad compositas reserturi β. io 8. omnis vero propositio composta plures una propositiones involvit . is . ): main est , syllognmi hypothetici propostionem majorem plures una propositiones rivolvere . Illa propositio, quae particulam conditionalem sibi praefixam habet , sive , ae eonditionem de subjecto enunciat , sub qua ipsi praedicatum eompetit , vel non co mumiit , dicitur antecedens . Illa autem propositio, in qua praedicatum subjecto illi tribuitur , dieitur comIefae8is: Nexus autem inter antecedens & eonsequeus dicitur eos uentia. Exempl. Ex. gr. Si mundus esens colithigens, babis causam sui extra se . In propositionem hypotheticae antecedens Hinc propositio mundus est e, eontiis πρconsequens vero est altera propositio' mundus habet
. xy3. Si in syllog o aIiquo hypothetico mel nubium aliquod praemissae ita repetitur, uti in eodem reperitur, tunc dicitur illud membrum ponio Si vere contradictorium ejus praemissae asseritur , tunc dicitur lllud membrum removeri. Exempl. Ex. gr. Si mundus est eri continρens, hiset causssem sus extra se . Atqui mundus es ens contingens. Erm habet causam μιi extra se . uic pon
tur anteceden . Scilicet haec propostla , mundines ens contingen repetitur ita, ut in majori propo- .sitione habptur. Si vero dixeris : Si munis .est eus necessariarn , ser Darii essesttiani ex sit. Atqui mum das nou est res necessarium . Ergo per suam essentiam non existis, tunc rem es antecedens. Afferri
136쪽
enim contradictorium ejus . ' quod in proposition majori astinabas, β. 2 94, Syllogismus hypotheticus suas habet figuras di mudos , potui antecedens, ut inde comcludat mosequens . a. to lit , seu removet consequens, ut tollat seu removeat antecedens.
Schol. Exemplum priae is modi esto hic syllogis, UuS . di mundus est ens contingens , habet cassem Dia extra se . Atqui mundus es ens contuens . Ergo habet caussam sui extra se . Hic ponitur antecedens. ut ponatur consequens . Hic modus se ogismorum hypotheticorum dicitur ponens . Exemplum posterioris modi esto hoc. si animo es destructibilis , eritens composum; Atqui ncin es res comm*um . . Erra . non es . defructibilis . Removetur hic consequens, ut removeatur antecedens . Hic modus dicitur tollens. Ne Vero in modo ponente ante dens iisdem verbis repetere necessse haseamus , compendiose ita loquentur philosophi. Atqui verum es prius. Ergo etiam posterius . Contra in tollente modo ita subsumunt rinoi salsum es posterius ; Ergo etiam prius. 2ys. Ad spurias minusque legitimas syllogismi
hypothetici figuras merito reserimus , quando argumentamur a remotione antecedentis ad remotionem consequentis. Demonstri Cum consequens plures conditiones admittat. atque alia ex ratione verum esse queat, noa
licet ars eotari a remotione antecedentis aὸ remotionem consequentis . Adeoque ad spurias figurasisti Mismi hypothetici merito reserimus , si quis a remotione , sive negatione antecedentis ad remotio
nem consequentis argumentaretur . ν
Exempl, E. g. Falso concluderes , si ita 3Nume tati vehesi si mundus est Di =bi conficius, sequitur ut quoque existat. Asqui munAus non est sui sibi εο scrus. Eris mundus quoque non existit. Poteris facili negotio falsam concludendi rationem ita quoque
137쪽
mum figurae hoc modo : sulcamque es sui sibi conssuis . ille exsit c A qui mundus non es sui bi constius. Ergo mrundus noκ existit: Habes hic in
prima figura propositionem minorem . negativam , quod est contra g. a a. 3 Adeoque . ejusmods argumentandi ratio a remotione aliteredentis. ad rem tionem consequentis nois potest nou esse falsa ' β. 296. Alter modus spurius syllogisthorum' hypotheticorum est . cum argumentetur a pbsitione con-ἰequentis ad positionem sive assirmatione antec
. Schol. Falso argumentaris hoc modo: Si mundus
es ens absolute recessarium ' sequitur , ut existat IAtqui exsit. Eet, est ens absolute necessarium. Clarius videbis vitium si reduxeris hunc syllogismum potheticum ad categoricum ἰ hoc modo : suo Leumquesens absolute necessareum ζ illud existit. AN qui mundus existit EVa mundus est res absolute ne cessariam : Est hic syllogismus in secunda figura
cum vero in secundi figura ex puris assirmativis nihil sequatur; sed alterutra praemisiarum' semper debeat esse negativa β. 2 6o; vides ς cur haec ata mentati, sit minus legitima . .
. I. Σ672 GIIMimas diijunctisus est , in quo N politio majori est disjunctiva, eons β. 199. Exempl. Ex. gr Aut anima est Amplex o aut sens compositum. Atqui non est ens compositum Ergo est eni fimplex. . - . ' e Not. Quas supra de propostione disjunctiva su
peditavimus regulas 199.; hic repetantur.
q. 298. In syllogismo disjunctivo duo danturniodi argumentandi quorum primus ita coneludit, ut unum. membrum disjunctum assiimamr ς & reli
Exempl. E. g. Aut Deus est ens tinnituri, nat f/otum. sed Deus est eus insinitum, E. non est finitum
138쪽
I9p. Alter modus in syllogismo disjunctivo ar tumentandi sic est Unum membruis . disjunctum tollitur, & alterum assumitur . . ExempL Ex. g. Aut anima est iens creatum , aut inereatum. Sed non est res increatum. Ergo est res
. q. 3co. Syllogismus disjunctivus reducitur ad syllogismum simplicem sive categoricum, si membrum, quod ponitur, vel tollitur in minori propositione, sumimus pro medio termino, conclusione retenta. . Exempl. Ex. gr. Anima aut est ens, creatum, aut intereatum. Sed anima est ens creatum: Ergo anima non est ens increatum disseductuo hujus syllogismi ad priniam figuram ita erit comparata ; soLuxque estens creaturi, illud non es res increatum. Atqui a nimae est ens creatum o Ergo anima noni es ens in
q. 3 oro ollarimus copulativos est, in quo major propositio , quae semper negans esse debet, duas
propositiones per copulam connectit , quarum ait ram minor propositio' assirmat , alteram' vero negat
Exempl. Ex. gr. Nemo simul potes V, Deo , i ,- olo servire, jus servit diabolo. Ergo Cius non potes Deo servire .
3oet. Si in argumentatione propositiones condicioliales cum disjunctii sis connetiimus oritur hinc nova ratiocinatio, quae vocatur dilemma. Dilammae est syllogismus hypotheticus , cujus consequens est propositio disjunctiva, & totum tollitur . 'Exempl. Ex. gr. Si ens simplex naturaliter ex alioetiis Oritur ; tunc aut ex ente simplici , aut ente composito oriri debet. Sia neque ex ente simplici, n que ex ente composito ens simplex oriri potes. Emgo naturaliter ens . simplex ex alio ente oriri non potest . . ' . t. Dicitur alias dilemma Bllogismus cornutus item
139쪽
Ht DE SYLLocrs M s. item syllogismus emcodilinus . Cum vero dilem dicaturolini us cornutus , itemque olla μου crocodilinus per plures rationes in ipsis commentationibus nostris adferimus. Si duo tantum membra disjunctiva ejusinodi ratiocinatio in minori propositi ne transumit quidem , sed denique destruit, dicitur dilemma; si tria ; dicitur trilemma; si quatuor, tetralemma dicitur ML 3o3- Ad syllogismos , a forma ordinaria rec dentes, refertur quoque diductio , quae est probatio eth inferioribus singulis ad superius , a partibus ad totum, a pluribus exemplis ad regulam aliquam g neralem; sive est modus argumentandi, quo de superiori universali er infertur , quod de singulis ini&rioribus assirmatur vel negatur. Sciail. In feriora autem dicuntur individua respectu specierum, item species respectu generum , & sup ri a dicuntur genera resim, specierum, & species respectu individuorum . Fundamentum itaque indu
ctionis est: quidquid conmisit flagulis individuis . id quoque convenit Deciei, quidquid convenit singulis Hrtibus, Me speciebus, illud etiam toti generi competit , sub AEuo specier tuae continentur. Ex. gr. si ita
argumentaris : Caius est mortuus , Titius es mome-s, Sempronius est mortuus , nec repertus est quisquam, qui non mortu st. Ergo omnes homnes m
. rQ3. Inductio recte dividitur in completam &Incompletam .
Demonstr. Cum in inductione de superiori affr-tur universaliter , quod de singulis inferioribus sive partibus assiimat g. 3o3. , per experientiam autem deprehendamus , aut omnia inferiora recenseri, aut tantum quaedam : patet , inductionem recte dividi in eompletam, atque in incompletam. Inductio enim completa illa dicisur . in qua singula inferiora eiiumeraritur; inductio vero incompleta est, in qua quaedam deficiunt, . 3OI.
140쪽
vicia, est nihil aliud, quam cumulus plurium propositidnum , ubi praedicatum prioris propositionis semper fit subjectum posterioris, donec in conclusione praedicatum. posterioris propositionis connectamecum subjecto primae propositioniS. . . Exemplum Soritis suerit sequens: . Omnis anima bumana est enι Impirx,
omne ens simplex est inrivit ite omne res indiuisibile est indest albae ,
Omne res indestructibile perpetuo durat, . ' Euo omnis anima humana perpetuσ durat. 3o6. sorites, quem modo adduximus, sicitur categoricus, in quo eae pluribus propositionibus ea- tegoricis, quarum subjectum sequentis est praedic eum I proposikionis proxime ηntecedentis . insertur conclusio . Soriter autem Hpotheticus est , in quo ex pluribus propositionibus hypotheticis insertur conclusio; ita quidem, ut antecedens propositioni posterioris sit semper consequens praecedentis prOPO
Exempl. Ex. gr. Si anima humana est ens - μα. es indivisibilis. Si est iηdimi ilis. . est qu- ei Asructibilis. Si es isdestructibilis. perpetuo durat . Ergo, si anima humana est eos simplex, pera
s. .so . si Soritem in syllogismis ordinarIos r solvere volueris, observes sequentia. -- Scito, in omni sorite revera. tot compre bendi syllogismos ordinarios, quot propositiones inter primam & ultimam interjacent. .
a Si itaque syllogismos ordinarios, in sorite comprehensos, eruere velis; secunda solitis propo-stio fiat metjor propositio D imi Bllogismi, A prima soritis propositio sat minor propositio primi syl- logiunt, atque ita forinatur concluso.
et i Hinc concluso priui I llogismi fiet minor propositio in fecundo Ollogismo ; tertia aurem soritis