장음표시 사용
141쪽
propositio fit major propositio atMe hinc denuo eruitur conclusio. ' . Exempl. Sumamus e. g. soritem β. 3os. adductum, eumdemque resolvames in syilogi imos ordinarios c te ricos, tunc resolutio secundum has observati nos ita instituotiri. .
omne ens μμη es indivisibile. Omnis anima humana es ens Ita ex. Erso' omnis anima humana est is visibilis.
Hic habes ex solite erutos syllogismoa primae fi-garae. Unde nunc intelliges resulas soritis facilli.
q. 3o8. rite omnes propositio es, quae in. ter primam & ultimam reperiuntur, sunt univera
Demonstri Ex resolutione seritis , β, praecedenti facta, patet, 'quod quaevis soritis propositio, inter primam & ultimam interjacens; .sat major propositio syllogismorum primφ figurae . Iam vero, cum major propositio syllogismi in prima figura semper debeat esse. universalis s q. et 39. 3, consequens est, ut omnes propositiones inter primam di ultimam interjacentes, debeant ecte universales. Omira hanc regulam peccarest, si ita argument tiopem tuam instruere.. . . omnis qui credis in Christum. justificatur, omnis qui justificMur, habet pacem. cum Deo, Omnis qui habet pacem cum Deo salvatur;
142쪽
Ergo, qui salvatur, est homo, Quidam homo damnatur Ergo quidam, qui creu i in Christum, damnatur. β. . 3os. Omnes praemissae in sori te debent esse a firmativae. ultima autem. potest esse negativa. Demonstr. Fac enim, primam propositionem sori tis esse negativam ; tunc minor propositio syllogismi primae figurae poterit esse negativa. Prima enim.
propositio soritis semper . fit minor propositio Iri syllogismi in analysi seritis . Cum vero 'in prirna figura Gnor propositio syllogismi non debeat esse negativa β. 2 o. ), palam est, primam propositionem soritis non debere. esse negati Vam. h t. Fac praeterea, unam ex reliquis praemissis fieri negativam ; tunc concluso quoque, hinc orta ; d beret esse negativa , quia conclusio sequitur partem
sit a debiliorem g. 168. 3. Cum vero concluso in subsequenti syllogismo in resolutione sat minor propositio g. 3or. 1; tunc minor in subsequenti syllogismq, qui est primae figurae, deberet esse Megativa, quod est contra g. 3 C. Ergo in sorite omnes praemissae debent esse assii nativae. Exempl. Contra hanc regulam peccares, si e. s.
3unc in modum argumentari velle&: . .
Omnis credςns in Christum justificatur, Omnis qui justificatur, habet pacem cum Deo, - omnis qui habet pacem cum Deo salvatur; Nullus qui salvatur,' est impius, Nullus qui est impius , Deo placet,Ergo Nullus credens in Christum, Deo placet.
3io. In sorite cavendum praeterea est, ne I.
quaedam propositio salsa irrepat, quo fit, ut concluso non possit don quoque esse salsa; 2. ne plus in conclusione inseramus, quam in ' propositionibus
praemissis habuimus . 266. .f. 3ii. Epicherema inter syllogismu mInas ordinar os adhRc refertur.' Est autem Epicherema ejus
modi syllogisinus , cujus .propositioni, vel majori, I et vel
143쪽
xD DE SVLLOGIs MIS. vel minori, vel utrique compendii causa ἐήjhitur probatio. Exempl. Μinor. E. g. Gmnis alios amans , aliorum
felicitatem promt et. Hujus probatis. suis, qui alios amat, ex aliorum felicitate vola atem capit. c. per defin. . in or . sicumque aliorum Micitatempρommet, dis 'agit legi naturali conmentemer. Hujus . probatio. Nam tex n turrebaτ propositione absoriritur ryti ere tuam aliorumque selicitatem. Conclus. Ergo omnis , asios amans , agit isti m m-rae conformiter . .
f. 311. Ultimo denique' loeci ad consequentias immediatas accedimus. Est eoU-ntia. -- mediata eius odi modus ratiocinandi, quo una' pro positione posita. simul poni alteram per rationes oricas, manssessum est ,- ' . . Exempl. E. g: Ratio est donum Dei. E et' 'qui somnemnit rationum. contemnit donum Dei. Item : Μ-Δs es effectus Dei. Ergo Deus est causa mundi. 3r3. Praecipuae rugulae se secundum quas conse . quentiae immediatae formantur, stim sequentes. κ propositione universali ad auregationem gulariam valet coasequentia: ex g. omnis virtus .
.es habitus: Ergo haec, illa virius in individuo
β γ Ab actu ad posse taet consequemia I e. g. Catius saltat: Ergo potes saltare. η non posse ad num esse valet consequentia Me. g. 'circulus non potest esse quadratus: Eraeo nomes quadratus. A conjugatis ad conjugatu sensu ae ipsilentia malet conssequentia. E. g. Bonus amicus es pretitus thesaurus. Erpo qui destituitur bono amico , destitui tur pretiosio thesauro. ε ὶ ab una contradict&riarum promi Hotam verά ad alteram fessam valet consequentia.. E. g. Rerum es, arimam humanam esse Mn extensam . Ergo, tum es, animam humanam esse extentam.
144쪽
, una contraria Aa vera ad alteram fatisam valat consequentia. E. g. verum es , quod Omois anima humana fit rationalis. Ergo falsum est, quia nulla anima humana si rationalis. 'Sobes. Huc res rri possunt quoque illae regulae , quas ' supra de propositionibus subalternantibus Jc subalternatis adduximus. Ea, quae de syllogismis 'modalibus & exmoibilibus .hic dici poterant, intelligentur .ex natura propositionum . modalium atque exponitalium, supra explicata . . .
HActenus de tribus mentis operationibus. Cum vero non scholae, sed, vitae discamus, logicae-Que ossicium praeterea iit, ut nos doceat veritatem cc invenire, & dijudicare. nunc in .eo erimus, ut d eamus, quo modo dc in inveniendae, & i i dijudicanda veritatis, hil tribus mentis operatiotubus recte uti debeamus. Priu3 vero, quam id commode fieri possit, explicemus . oportet, quid sit Iritas . . D s. Veritatis vox triplici potissimum modo sumitur a philosophis. Verum dicitur i. miri ens, quatenus habet essentiam sibi debitam. Sic exqmpli grat. aurum es Lerum aurum, cum babet omnia r I a qui-
145쪽
134 D E U E a x T A T Iquisitat auris Haec veritas dicitur metaplus ea . Vcruxta tribuimus sermoni nostro . Cum. 1hilicet adest convenientia sive consensus verborum cum animi nostri conceptibus; tunc eterum amui dicimus. Quae veritas dicitur emita. s. Verum tribuimus ipsis o stris conceptibus judiciis & ratidciniis, cum scilicet rem ita nobis repraesentamus uti in se est. Quae veritas' dicitur logica, de qua in praesenti loquimur ρ. 316. . Veritas itaque .logica nihiI est allud, quam
convenientia cogitationum nostrarum cum rebus i sis quas cogitamus Sive nobis repraesentamus.
strae. quae cum re repraesentata convenit; sive cum rem ita nobῆs repraesentamus, uti in se est.
g. veritas in judiciis noliris reperitur, cum ideas quae combinandae sunt coisinamus, α illas ideas , quae separari debent, a se disjungimus. Demonstri Cum veritas logica generatim involvat
'conveni nitam cogitationum nostrarum cum obi
ctis g. 316. ); consequetis est, ut veritas judiciis
nostris adsit tum, cum judicia co sentiunt cum objectis. Quia vero tum demum judicia nostra cum objectis convenire dicimus , sr ideas, quae componendae sunt comnooἰmus; α quae disjungendae sunt, disjungimus; manifestum est, veritatem in judiciis nostris reper ri tum, cum ideas, quae combinandae sunt, combinamus, illas ideas, quae disjungengaesulit, a se invicem disjungimus. . . 3τ'. Hinc intelligitur, . - 'Corol. 1. Propositionem veram esse illam , quar
' CoroL 1. Ad propositionem veram requiri ut praedicatum 'non repugnet subjecto. . corol. 3. Cum porro omnis propositio considerari queat vel ratione qualitatis, vel ratione quant, talis .ios. ratione autem qualitatis sit propositio. vel assirmativa, vel maliva g. etys. 3, &ratione quantitatIs sit vel universalis, ves particula
146쪽
. I N . C E N E R. ε . . fis . cit. ): palam est, veras propositiones illas esse ratione qualitatis; quae effrinanda assimant, &neganda negant & veras este propolitiones illas ratione quantitatis , quae unive saliter enunciant , quod universaliter efferri debet, & contra particulariter vel .assirmant, vel negant, quod particinariter assirmari negative debet. - . . aeto. Ratiocinia denique gaudent veritate, cum Illa, &'ratione materiae, dc xatione formae, fuerunt recte concinnata . Recte 'autem ratiocinor ratione Diateriae , si propositiones, ex quibus conclusio nuit, suetint verae. Ratione autem jormae recte ratioci mur tum, cum ' syllogismos regulis , supra β. 262.& seqq. traditis, convenienter instruimus. 6. 3 et t.. Cum propolitio vera illa sit, quae exprimit judic um verum c g. 3iq. , judicium autem. erum .illud dicatur, in quo ideae combinandae coae nantur ι dc jejungendae seiunguntur, sive in quo Jubjecto canuenit praedicatum . β. 31 S. ): permagni refert, notam aliquam & criterium allegari, ex . quo in casu quolibet dato agnoscere queas, num Praedicatum subjecto conveniat. aut repugnet, ct ex quo veram propositionem a se lis distinguere possis. . . reth. Veram itaque esse enunciationein,
cum adest ratio suseiens, eur praedicatum. de subjecto negandum,. aut . afirmandum sit, Give, qu idem est vera est enunciatio, cum praedicati qualitas qui vel assirmatione vel negatione absolvitur, per notionem subjecti titermin tur . ' . S- Hinc cel. olfius ' veritatis logicae craterium constituit determinabilitatem praedicati per n*tionem subjecti. Conf-Lat. β. st 3. . 324. ex. Er haec propositio: Omne ens: simplex gaudet τι mpendi vera est, quia praedicatum gaudere 'i agendi a noscit sui. rationem sussicientem in ipsa natura 'entis ahnplicis, quod definitur peia substantiam, substantia autem est ens vi agenili praeditum. Plura de veritate dc ejus criterio coram. Interea Io. And. I 4 Θgian-
147쪽
DE VER 3TATE Osiandri Diss . de criterio veritatis, Tubing. r 42.
. 313. In omni ratiocinatione ex praemissis veris non potest non legitime fluere vera conclusio. Demonstri Cum qualis causa est, talis quoque debeat ede effectus per prine. -υ b . ); consequens est, ut, quales sunt praemissae tamquam causae conclusionum, talis sit quoque conclusio, exinde leguli me fluens. Si itaque praemiita sunt verge, Cc regulae concludendi rite observantur , non potest non
quioque conclusio esse Vera . . ' '324. Quicumque itaque concedit praemissas, tamquam veras , ille non potest non quoque conclusionem , ex praemissis legitime fluentem , com
Quemadmodum autem ex praemissis veris vera conlausio non potest non legitime fluere. g. 313. . ita cave, ne ex conclusionibus, . quae per justam & evidentem consequentiam ex praemissis d
ductae sunt dijudices ipsas praemissas. Schor. Conclusio . saepius ex praemissis legitime suit& vera est . quamvis vel ambae praemissis, vel ait rutra saltem earum, falsae sint, e. gr. Omni pirituas corpus. Omnis lapis es spiritus: Ergo omniI lapis est corpus. Conclusio vera est, legitime fluit ec prae- missis in nihilomininus ambae sunt. falsae. Miror Ita-nue, Reverendum Langium in striptis suis phil .. sophiae ' Tolfianae oppositis, subinde hane thesin pro postulato tabere,' at, uel hiam ad primas. philosimiae
elementa ad philosophicum A, B, C ὶ referre.
148쪽
De oppositu veritatis falsitate, errore praejudiciis ἐν fallaciis. .
Uemadiri lam verum in idea mentis simpliet , judieio item & ratiociniis reperitur g. 337. seqq. : ita vero oppositum falsum itidem aut eli In idea simplici, aut in judicio, aut denique
g. 31 . Falsum generatim definimus' per discon venientiam cogitationum . nostrarum cum obiecto . Fals as itaque in idea simplici reperitur , si repraesentatio mentis a re rapraesentata discrepat , live quod idem rem aliter nobis concipimus , moin se est. 11. In Iudicio deprehenditur falsitas , qua do ideas , quae don erant combinandae , combinamus ; & quando contra sejungimus eas a se invi-' cem , quae non erant sejungendae. q. Ias. Quum ad propositionum veritatem pertineat, ut x. astirmanda aifirment , ik neganda negent . ut , qui universaliter combinari , vel separari debeat conceptus , combinentur . vel seiungantur universaliter; & qui particulariter conjungi, vel sejungi debent, conjungantur di separentur particu iariter a10. 4; h facile patet, falsitatem vel in affirmatione dc negatione propositionum latere, cum neganda scilicet aifirmas , dc affirmanda negas, vel in universalitate & particularitate, propositionum locum invenire, cum nimirutri ea universalster enuncias, qu2 enunciari decebat particulariter & con
Exempl. Si Ex. gr. dicis, corpus coutat, est falsa propositio, quia hic assimas id , quod erat ne-
149쪽
DE Oppost Tis VERITATI qvndum. Adeoque hic falsitas latet in qualitate positionum. Si dixeris porro, omnis fomo est erudiotas se habes falsam pro sitionem , ratiotae quantita tis , id enim , quod quibusdam . tantum hominibus competit, tribuis omnibus . . . 33o. Datur criterium veritatis . ari. J; da: tur itaque etiam necesse aer terium falsitatis . quoa est repugnantia subjecti & praedicati . Quoties scili cet praedicatum repugnat subjecto , toties propositis non poteli non esse salsa . '33r Si quis propositionem veram pro falsa fg-bet , aut falsam pro vera, is errat, ut adeo error recte definiatur .per confusionem judiciorum . sive e
ror est assensus propositioni falsae temere , seu me
Exempl. E. gr. haec propositio salsa est Auima est mortalis. Si itaque quis hane propositionem pri3 vera habuerit , & as averit , animam esse mortalem, tunc errat. . 33 a. Qukumque itaque errae, Osrmanda negat, dc neganda affirmat. sDemonstr. Cum falsa se propositio, quae assiman da negat, &neganda asscinat s β. 31ς. ); consequens est, ut, qui assensum praebet salsae . propositioni; asfirmanda neget, dc neganda assi et . Qui assensum praebet selsae stropositiesii, gicitur errare g. 33 - Ergo quicumve errat, assi manda negat, & negau'
333. Error In iudBando e missus dicitur pHejudilatum. Praejudic;um Itaque voeatnus iudicium erroneum, per praecipitant; ain latum . . Des. vox praejudicii sumitur vel in sensu iuri dxco , vel in sensu philosophi eo . in illo sensu dicunt id praejudicium , quod exemplum praebet is eadem mula.. In hoc vero praejudicium est error per praecipitantiam in judicando commissus . Ille autem error in judicango per prastipitantiam commissus ideo dicitur γ'aejudicium; vel quia praejudieia judicium sa
150쪽
tiae rationis certuna .antecedunt , vel quia comantistuntur ante, quam judicium pervenerit ad maturi tatem . Non itaque incommode cum . Cicerone pra iudicatam opinionem illam esse dixeris , cum temere falsae rei, vel non satis coanitae, assentimur. . si a 34. Quam dedimus , straejudiciorum definitio nem nos edocet , praejudiciorum originem.& prima incunabula esse quaerenda in corrupto intellecta Dexnonstri Cum omne praejudicium sit judicium erroneum . 33, ; erroreum autem iudicium non possit non ex confusis & obscuris notionibus , adeoque ex corrupto intellectu ortum suum tradire id quod cuique manifestum sequitur , ut reGedriginem ultimam praejudiciorum repetamus ab intel-
'V ζζζiueu, aliique praesudiciorum causas COI
stituunt vitia voluntatis , ex qiis deinde illa lallanrofluxit thesis, emendationem este a voluntate in.
hoandam, pon ab intellectu . Cons. Syrbi mos Prae)udicioruni species aliae ab aliis dons ἱ- tua tur. α' quodlibet istorum praejucsiciorum peculiari nomine appellatur' ..... φ . Sebol. Ratione objecti dividuntur praeiud icia in meo νetica iis practica; item in theologica , Iuridica, medica. philosophica, philologica, Ratione temporis poterunt dei cribi praejudicia in praesudicia injantia, adolescentiae , aetatis virilis Ur senilis. Huc retem commode possimi idola tribus , specus , fori atque theatri: nua appellatione, Franc. Bat. de Verulamo
iudiciorum sive praeconceptarum Opinionum Irsicare voluit . Per idola tribus intelligit eius m si Ἱ- theses & praeconceptas opiniones , quae in I a natura humana sunt fundatae . Per idola specus intelligit illa principia erronea ,γcum quis errandi oc easionem a se desumit. Per idola antelligit 3u