장음표시 사용
161쪽
ensibus in sul ullum adhibitis , lib. aequiris , qua
β. 3s . Ut vero hoc luculentiti, constet . nos . ope sensuum & experientiae ad ' cerritudinem perve- rnire, quaestionem , identidem in medium prolatam, antea definiemus : An nos sensus aliquando sit.
. , 36o. Proinde scito , sensus , positis omnibus ad statiendum requisitis , nos non fallere , si fallere
idem est, ac falsum proponere dc statuere. Demost 6 Cum ad sensiones plura non requiran . tur , quam haec duo. momenta. t. ut mutatio ab . objeius eastprais in organis nostri4 sensoriis produ-
anima repraesentationem, huic mutationi, in o 'nis senioriis factae , cynormem producat per princpsychol. . consequens. est, ut. sv x tin' demum sun. gantur ossicio sensus si objecta externa , mutationem in organis istosoriis produςentia a repraesentant. Quia itaque plura non requiruntur Id tensionem , quam ut per eam nobis, ob ebim externum, in nostra organa sensoria agens, inpraesontemus: consequens est, ut, dum sensus mei me non fallan , quia sensus , qua sensus, nec assirmant, nec nuant, Febes. Saepius inter C retesianos , dc alios philos phos de eo disputatum est , num sensus saltant ;Quam quidem quaestionem ideo negamus, quia, non omnia rest uisita ad sentiendum. adsunt , sensus non possunt non objectum externum nosis repraesentare. . Adeoque dum i r sensus objectum nobis repraesent mus, non sallitur. Iudiςium autem, quod nimi praecipitanter ex sensibus se atur multoties nos sal-
162쪽
Dx VERITATE CERTA III quae vero judicia, ex sensibus formata, neutiquam ad sensus referre debemus. Ne autem mens, Gundum sectus judieans, . adeo facile fallatur quassedam sub)uogam cautiones , circa . omnem sentionem
3 61. Qui sensibus recte Iiti vult , eosdemque ita adhibere , ut issis constri certitudo , illius organastasoria ita ..comparata sint, ut nullo vitio 'vel mor
Drinoastri .Cum organa sensoria suerint .corrupta . tunc non potest qήλ. objesta. alias mutationes in iis in .producapi, quam proclii stae suissent , si o gana sorem dana .Unde non 'laum est, mentem, secundum sensus corruptos judicantW . Si itaque sessibus rem uti ,elimus eosdemque ita adhibere, ut mens ., secundum eos judicans , minus fallatur ι org- .sensoria coportet sint sana miousque
corrupta I . . 'Nol. Ineptus igitur .estvd judieandum de .coloribus, qui laecus Ess; neo qui sebri laborat, aptus videtur ad saporem huict illiusve cibi rem .seMF
. 36et, Proinde si quis fuerItDI ha et sensus paulo debiliores , is huic desectui instrumentis , am. te factis, telescopii et ei. gr. & micros piis ', mederiobet . 363. Ne mens, secundum sensus judicans, 'sallatur , ea , . quae sentimus, at alius paulo cootemplari debemus. ' . . Demon . Cum . quo plus rei percepsae attenderis
hoc clarior fiet idea ret. '. dubitari non potest illum, qui, neglecta attentione, rem quampiam. sentit obseurrustule illam percipere. Mala deinde intelligi potest ., quid sit , quod mens seeundum sensionem ejusmodi judicans . nimium quutum Iallatur . Ergo si mens in juaiciis , secundum . sensus sormatis , non de aut falli , & nos nostris sensibus recte uti voluerimuρ; id agendum in prunis est , ut,
163쪽
plemur at centione. . 'β. 164. Porro , qui sensibus, 'rite uir vula , eos de ue in veriti uibus Indagandis . hae cupit adhibem, ut mens, secundum eosdem. judicans, non , lacae fata latur, ad mi sensus rem perceptam redigat ,. ad quot
DemsUri Cunt, hoc Harior fiat res perceptae idea quod pluribus sensibus eadem usurpaveris g. 67. , dubitari non potest, mentem nim adeo facile Greptum iri, si - secundum sensus rudi veris si pluri- .hus sensibus unam eademque reni. pereeperio Recte itaque praecipitur , illum; qui recte . sensibus uis cupit, nec in . judiciis, secundum sensus formatis, vult falli, debere rem perceptam ad tot sensus redigere. M quot redigi potest
. β. 36s. Si judicivm , qua sensibuε stat, saltem non de t, opus est , 'ut justa adsit distagi orga
norum senseriorum & objectorum. mmonstr. Si objecta nimis fuerint ab organis remota, tune objecta debilius oriana afficiunt ,. adeo que repraesentatio rei perceptae in anima erit obscura. Quo' fiet , ut mens, secundum hane obscuram repraesentasionem. judicium serens , facillimo fallatuc
r β. 366. Maxime vero circa experientiam id raikdem a dhuc cavendum, ne id, quod minime experi' mur , seu quod, ve, ratiociniis ex experientia demum deducimus , vel quod per imaginationem n bis aliunde .uccurrit, pro ipsa experientia vendite. mus . . Quem errorem im experiundo qui committunt,. vitium subreptionis committunt , quot consistit in eo , si nobis videmur exhiniri , quod minime experimur.
Schin per e perientiam tantum cognoscimus singularia , sive ea , quae actu existunt. Si itaque plura ex experientim constare , Mbis persuademus ,, quam quae actu existunt, atque causas etiam rerum ,
164쪽
Dκ UEgi TATE CERTA quas demum ex iis , quae existunt, deducimus rati cinando, ex experimia probare volumus, & n stras hypotheses & scelus imaginationis Iis', qui: experimur, i miscemus , hoc vitium committimus Sic e. gr. per experientiam deprehendimus, Μ n rem ferrum aurabere. Si itaque causas hujus phae. nomeni scitatus , . effluvia magnetis in causa esle alseras,batque dicere velis, per . experientiam constare, quod magnes attraliatisferrum per effluvia . committis vitium' subreptionis. Id enim, quod ex experientia demum concludis & colligis, pro ipsa habes experientia . Plura hujus vitii subseptionis' exempla in commentationibus a dieram . 36 . His regulis & cautionibus circa sensiones experientiamque observatis, nunc facite via munietur ad veritatem. Videbimus itaque, quomodo oposensuum & experientiae notiones atque I judicia se a ei possint.& soleant. s. 368. Quascumque nobiu notiones ope oxp rIentiae sermamus immediate, sunt, non nisi individuales,
Demonstr. Cum quidquid experimur, existat & sit res singularis g. 4set. λ: manifestum est, noy pe
experientiam tantum nobis res existentes repraesentare. Repraeselitatio rei existentis dicitur notio individualis iv. 192. . Ergo quascumque nobis noti nes ope experientiae sermamus immediate, sunt mixnisi notiones individualest. 36ς. Iudicia, quae his notionibus singularibus per experientiam Armatis , nituntur dicuntur in ruitiva. Definit autem Celeb. Wolfius iniuiti mper ejusmodi judicium , in quo enti cuidam tribuimus, quae in ipsius notione comprehensia intuemur
Illud autem judicium , quod per ratiocinium ex judicio intuitivo elicitur dicitur discarsimum sive di
Exempl. Si e. gr. igni tribuimus calorem, propterea quod notio, quam de igne habemus, ignem caulidum
165쪽
x34 De UEM TATB CERTA 1klum nobis exhibet. Iudicium itaque, io, est e lidus, est intuitivum. Si vero Tioum vides ira m. tunc ex hoc judicio is Titius est iratus , & alio, quod mempria tibi uiuerit, iratas non est mentis compos, tertium elicis, Titius nou es mentis compos . Hoc tertium judicivin dicimus discus m -ῶ. noeticum. P . .' . 37o. Λ po tori sive per experientiam judicia Armantur intuitiva hoc modo. I Attendas ad rem, quam percipis; hanc sumas pro subjecto. ' . o
II Attepilas ad id, quod rei perceptae inest, dc hoc sunsis pro prae cato. Sic Irodibit judicium in.
Exempl. Ex. gr. si ignem percipis, M urere in igne observas, tunc ignem sumas pro subjecto, α urere pro pra0icato. Hinc emerget judicium intui-tivum, & quidem affirmans I lanis urit . . . 37r. Iudicium tuitivum negativum formaturhhoc in modum. - Rem perceptam sumas loco subjecti. - Sumas id, quod i alias in aliis rebus obser
vam, in re autem percepta non animadvertis, . tam.
Vm praedicatum negativum, EM M. Si hanc men- per peris , tunc hanc mensam, tamquδm rem perceptam, sumas loco su et i, & cum in aliis r ius rotunditatem observaveris, in hac autem mensa eamdem non animadvertas; rotumsum sumis, tamquam praedicatum negativum, hoc modo: Haec mensa non es rotunda, - . 3 et. Vides ex his, judicia, quae per experientiam Iormantur; esse judicia singularia. Demonsari Iudicia. qi per experientiam formam , sunt jqdicia intuitiva . 36ς. sn judiciis vero intuitivis loco sub iii assAmitur res illa, quam sensibus perςipimus I, 3 c. 3. Res, quam sensibus rcipimus, dicitur res singularis , sive individuum
t 99. γῆ Leto in jqdiciis intestivis locum subjecti
166쪽
D E.V E M T A et C E R τ A . s sohtInet res singularis , sive individuum. Iudicium vero , in quo locum iubjem occupat res singularis
sive individuum, dicitur pngulare g. 3. q. .
x 'experientiam formata judicia sunt singularia . . . 37 3. Quam is vero & notiones di iudicia . per experientiam sermata, sint singularia g. 3a .. nihilominus uti supra, enunciationes particulares muniversales commutari posse , demonstravimus l. mio. ): ita quoque notiones singulares & judicia intuitiva singularia in universiilia transmutari possunt. Docςbimus itaque, quomodo & notiones oc judicia intuitiva in universalia converti possint
Schol. Prius vero, quam modos notiones univeris sales per experientiam serm/ndi commonstremus ἰmaxime opus est, ut doceamus, quomodo a poste.
riori sive per experientiam investigari possint & at tributa & accidentia, sive modi Tei perceptae, . 31 3. Si vis a posteriori sive per experientiam nolle, num aliquid, quod rei verceptae ineste observas, sit vel attributum, sive esuntiate ejus, vel accidens, attendas ad id, num idem, quod rei perceptae inexistere observas , constanter & perpetuo competat ipsi, vel non competat, Si itaque Λ uno tempore in re percepta observas , quod tamen Aptio tempore ii3 re percepta , vel altera ejusdem
generis, aut speciei, non reperitur: tunc A eit inter accidentia mutabilia , sive modos lubjecu per,cepti, reserendum. Exempl. Ex. gr. Observas ceram liquidam . Si ita que scire vis, num Φο liquidum esse sit accidens cerae attendas, num mit liquidum esse cerae perpetuo conveniat, Quia vero observas, ceram, igdi adviam, liquefieri, ab eodem autem remotam non esse liquidam,' vides, es liquidum esse ad mutabilia cerae, adeoque ad accidentia, sive modos ejusdem reis . ferri debere. V vβ. 37s. Si vero A in re percepta perpetuo o
servas, idemque Α in iis objectis, quae cum re ρομ
167쪽
1sε DE VER 1τι RE DERTA. cepta sunt ejusdem mireris vel speciei, constanter reperitur; sum merito id pro essentiali rei peremptae sute pm attributo habetur quod ab ea de . a
Exems. Si ex. gr. observas, igni inesse calorem . idque perpetuo ; nec contrarium ignis exemplum proferri potest, in quo non constanter observetur calor. Calorem merito pro essentiali sive attributo ignis habemus.
g. 376. Hinc nunc intelligi potest , quomodo aposteriori sive ope experientiae notiones distincta universales sonitari possint, i. e. ejusmodi notiones in quibus notae characteristicae sistuntur . so, quae omnibus Husdem generis vel specie; subjHis competunt g. ro8. . Quae notiones distinctae unive sales cum sint de4nitiones et q. ): intellectu nunc erit facile, quonuin ex casibus individuis eruantura posteriori definitiones . .
f. 3 . Ad Umandas stilicet notIones' distinctas
universales, conducit Uuentes observasse regulas.
- Tot fae judicia intuitiva, quot 'in re permcepta ὸistinguis . . . o omitte praedicata accidentalia, sive quae v tiari possunt. Praedicata, quae in omni casu non eadem isunt. determinationibus particularibus libera. s δὶ Faeilius plocedet negotium, si plura exempla inter se contuleris, atque solicite attenderis, in
quo exempla perpetuo conveniant, ire quo iteri a se invicem disierant.
Noe . Ut hae regulae, in forniandis notionibus sive definitionibus a 'posteriori apprime utiles, sine dissi cultate intelligantur & rite applicentur, suppedit bo exemplum perquam perspicuum . Pae, te velle scire, quid sit laudare alterum, fac, tua interesse , ut noscas, quil notio laudis generalior & unive salis involvat; tunc attendas velim ad casum quemmam individuum, in quo alterum alter laudare discitura
168쪽
DE UERrTATE CERTA. 117c M. Ponamus itaque , Cajum. in scripto .aliquo narrare, quod Titius sit eruditus, mMestus , pe spicitus, pius M. .Hic Cajus laudat Titium. Tot itaque .fac judicia intuitiva, quot casus praesens tibi suppeditat.
II. ωψέ narrat in scripto quodam . III. Cajus narrat, quod Titius sit doctus . . IV. Cius narrat, quod fit Titius modestus.. V. Cadus narrat, quod At Titius perspisuus . .ra. Critis narrat, quod Titius fit pius. Sches. Si hinc cognoscere vis, quid sit generatim Iaudare alterum, difficulter id fiet, α in quia multa adsunt peregrina & accidentalia in hoc casu, quae ad 'm' laudare alterum non pertinent, a . quia ea, quae notionem laudis necessario ingrediuntur, multis adhuc particularibus determinationibus sunt involuta, quae . .iis abesse debent. Ut igitur intelligas, quaenam hic sint peregrina & accidentalia, & quaenam sint determinationes particulares, in mem riam tibi revoca alium casum, quo alterum ab altero laudatum fuisse, percepisti. Ponamus, parentem praesente filio , narrare , quod filius ingenio excellanti gaudeat, item, quod sit obediens , diligens,. kem, ac bonus poeta ι hic casus sequentia tibi sistit judicia intuitiva. . i
IL Parens narrat, praesente filio. m. Parens narrat, quod filius fit ingenio excellenti praeditus. TV. - quod Flius fit obedior . U. - quod ilius si diligres . VI. - φuod Mitis fit bonus poeta. Quod si hos duos casus inter se confers; intelli
priori casu individuo esse peregrina , quae non ad notionem laudis pertinent, quia in altero casu non adsunt. Item intestiges, in posteriori casu non ne
169쪽
poeta in. Hinc haec omnia qui sunt praedicata ac cidentalia , trutionem laudis generalem non. ingrediuntur, vi regulae iI. 3 et . Sed is narrare est utrique casui commune , siquidem in utroque calunarrantur perfectiones , quae vero in utroque caiuparticularitas determinationibus sunt involutae, pietas scit. & diligentia , item eruditio, perspicuitas.&c. sunt ejusmodi praedicata , quae, si determinatio nibus particularibus liberantur , generali domine per sectionum enuariantur. Quia itaque narrare dc persessiiones sunt ejusmodi praedicata , quae laudi comstanter competunt , metito haec pro essentiautasve attributis laudis habes u. 3 s. . pum uso attributa sive essentialia debeant definitionem ingredic s. 1 so. patet , nouonem distinctam universalem sive definitionem laudis ita nunc se M. Laus in narratio misectionum ; & laudare alterum est ny il
aliud j quam alterius persectiones enatrare . Schol. Si unus alterve rasus non lassicit, ut pcd ss convenientiam vel disconvenientiam νm cerei sumas plures casus pro libitu . Exinitati es mssunt unico etiam casu esse contenti . GL mosfius iis LM. Lat. pag. 4ρ a. secundum regulas suppeditatas notionem generalem stois a posseriori ef t, & Clae, Schi serus eodem modo ex unio casu se mal n
tionem universalem ubertatis in disseri . . De grauia1a notione libretatis , vitemingae elaeta CCXXU. ha
=. 3 8. vues nunc . quomodo notiones distinc universales sive ὁefinitIones a posse tori vel ope e perientIae formas soleant. Requiritui vero ad id; uquid aliud, abstractio & reflexio, ut, supra dem stratum dedimus 6 111 a Dum enim in noti nibus , a posterseri formandis , ita procedimus , Mea, quae accidentalia sunt & variari possunt, omI tamus, nec simus consideremus i 31s. N tvm-
170쪽
DE vrsis et iste CER TA. 3 tem , ciam quaedam non consideramus & omittimus sdicamur ab iis, quae non consideramus, quaeque Ila contemplatione. nostra tantisper seponimus & omittimus, abstrabere q. xii. : pers euum est, artis cium abstrahendi in notionibus a posteriori se an-disb utramque facere paginam . . 379. Nunc Um dispiciemus, qua ratione ope experientiae sive a posteriori perveniamus ad iudieia universalia. Experientia habet pro objecto res sin
gulares g. 3sa. adeoque etiam iudicia intuitiva, quae expetientia foemantur 3 o, , sunt singula ita 3 et . in 'universalia commutari deo beat, attendas; ni m praedicatum in judicio intuit, vo sit attributum vel essentiale rei perceptae. Qu 'tiescumque enim praedicitum' fuerit' attributum mi pereeptae, & ex aerentia sive natura subjiebi fluit. eoties muneiationem, adeoque iudicium uni v ale g. x . Cum vero 'per qxperientiam ea demum rei perceptae littributa sive est entialia esse observamus; quae constanter insunt rei perceptae, abraque , re salva ausori non possunt . 3 4. .' ad . iudieium intaitivum universala pervenis, si ope ex perientiae observas ι praedicatum judicii intuitisi conastanter eidem inesse, nee ab eo auferri posse. Exems: Ex. gro Experientia' ope constat, calorem Igui inesse attributi instar' a s. . . Enunciatic igitur, ignis es ealida , est universans. Exaerient iaporto constat ceram esse nonnunquam liquidam. Dum vero α liquidum esse cerae non perretuo &constanter Insit, adeoque inter accidetitia sive mo. dos cerae sit -erendum g. 3 4. : non potes in ferre inde juvicium sive pr sitionem universalem :omnis eme es liqvida o Conteras hic velim ea , quae supra de propositionibus in .niversalius commutanis
ram pemoscere : Permagni itaque resere nosse modum, quo ope experistitiae investigari queae,