장음표시 사용
71쪽
εo D E D s D V o C U Msuis schematibus , tropis & figuris demulcere . Aephilosophus , certos animos de veritatibus redditurus , ab omnibus eiusmodi verborum lenociniis , ambitiosius conquisitis , abstinet . Cons Bergeri P
fati ipsius dissertat. praemissa , de proprio dicendi ge
Quantum veritatum & eruditionis incrementis ni mium translate dicendi studium obfuerit semper , erudite exponit Cl. Gottschedius , philosophus Lipsiensis , in Dissert. de Fonte vitiorum humanorum , p. g. Lips: hab. I 724. . t 4 2. Terminus nobis dicitur familiaris . quem Intelligimus, etsi ad notionem, ipso signiscatam, ani
t. Tales sunt omnes illi termini quibus in se
mone quotidiano vulgo utimur . Id enim per diusuranum ulum consequimur , ut , nominibus au tis , certae quaedam ideae , vel nobis hon animadvertenti- ibus, in animo excitentur. Exempl. Sic . e. g. terminus galant multis usque eo evast familiaris, ut eodem identidem utantur & notionem quoque aliquam cum eodem conjungant ; sed 'bscuram saepe, ita ut ipsi nesciant, quid sibi velint hoc termino, si interrogati notionem cum eodem com junctam aliis enumerare i debent.
. 143. Ex his existimari potest, quid si usus lo- quendi . Usurpatio scilicet terminorum familiarium β. 142.) proprie sumtorum β. 98. /constituit usum loquendi. Hinc usus laquendi recte definitur per significatum vocum , in communi sermone pro
Exempl. Ex. N. In communi sermone vox lamianis sumitur pro omni eo , quod circumjecta corpora distinguere laesi s . 33. Usus igitur loquendi seri, ut voci luminis notio tribuatur , qua illud repraesentatur quod efficit, ut circumjecta corpora distinguere
g. a 4. Usum itaque loquendi observat , qui cum
72쪽
Cistc A NOTIO Es. 6r vocibus ejusmodi notiones connectit , quibus reprae sentantur res, per eas voces in communi sermune in
Sobes, Usum loquendi distinguunt philosophi in
cimilem Zc technicum. Ille est, cum voces in communi sermone ad commercia vitaeque usus adhibent homines , inter se consociatione eonjunctI . Hic est , quando vocabula adhibentur in scientiis & artibus 'id
notiones cum aliis communicandas.
f. i s. Philosophus in adhibendis terminis semper debet respicere ad usum loquendi, nec a recepto vosum lignificatu recedere. Demonstr. Cum ita a philosopho voces adhiberi debeant , ut intelligatur sq. xx s. 3 : facile vides , ejusmodi terminos esse adhibendos. qui communi sermone sunt recepti , alias non intelligetur . Porro , .cum a vocibus impropriis & metaphoricis philosophus se abstinere g. et r. , adeoque proprie . sumptos terminos usurpare debeat ; intelligitur , philosophum in usurpandis terminis ad usum loquendi attendere debere . Usus enim loquendi absolvitur significatuvocum , qui in communi sermone proprius est - 143- . . - Exempl. Ex. gr. si philosophus vocem extensi ita determinaret , ut per extensum omne illud intelligeret , quod limitibus est circumscriptum , quodque est finitum ; tunc ab usu loquendi sine . necessitate recedetet . Si quis autem in significatum vocis quem ipsi tribuit usus loquendi , inquirere velit , il: , oportet , cogitet ivarios casus , in quibus voce illa utimur . Sic exem. grat. si quaeris significatum vocis rationis , quem ipsi usus loquendi tribuit , attendas ad eos casus , in quibus rationem adesse dicimus ; item attendas ad casus oppositos , in quibus rationem adesse negamus ἱ Στconstet ita , quaenam sint ea , ob quae rationem adesse affirmemus . Cum itaque deprehendamus , nos quod ratio adiit , inde cognothere , quod futura
73쪽
61 D E D s xi v o C u MCum praesentibus connectere , ptque actionum rum , propositionum item consequentias persincere queamus ; eam autem nondum adesse aifirmemus , si modo praesentia. , & quae sunt ante pedeS, cou- tueamur e manifellum est , voce rationis ex usu loquendi eam significari perfectionem live facultatem mentis huinanae , vh cujus possumus connexiones re rum perspicere . . 146. Combinatio plurium terminorum constitiae sermonem sive Orationem. SoboL Sub finem annotabimus potiores quasdam ter inmitti acceptiones & divisiones Aristotelicorum, ut αhorom 1ermo nobis sit familiaris . x. Terminum diastinguunt in categorematisum & BMategorematisum . Ille est , qui propositionis subjectum vel praedicatum per se constituere potest , sine necessaria cum alio conjunctione . Ex. gr. Homo disiit . .Terminus 5m categoremilaus est , cui ad constituendum vel iubjectum , vel praedicatum , necessaria est a terius te mini adjunctio . Taleiaematui sunt adjectisa , a verbia praepositiones', conjunctiones , interjHi
nes, Item omnes casus obliqui, e. gr. valde , bonus ιad, sunt termini syncategorematici . Addunt nonnuIli terni inum mixturn, e. gr. nemo , i. e. nullus ἐπι--, nihil, i. e. nudia res . a. Terminus distingui lux in terminum complexum dc incomplexum . Termirums incomplexus , aliis simplex quoque dictus est ,
qui unica voce constat , ex. gr. homo . 'Terminus complexus est , qui pluribus , quam una Voce , constat , e. gr. lapis calidus . 3. Terminus. dividitur in
mirum & tonitum . Ille est , qui certum qnid Ogniscat sine expressa negatione . e. gr. homo . Hie
est , qui indefinite rem significat , e. gr. non hinmo . 4. Terminus distinguitur in absolutum Ac eo taratum. Inus comparatus est , qui exhibet notionem , sine Matione ad aliam ideam non intelis sigibilem . sic e. gr. si dixero , Goliath est malo, mpectu scilicet Davidis ; tum non possum intelli
74쪽
Ciac A No Troes s. 63s ere , quomodo Golialli major dicatur , iiiii simiis tibi repraesentas Davidem vel alium quemcumque , cujus respectu major appellatur . Terminus absolutus est , qui intelligi potest sine relatione ad alte- tum terminum , e. g. homo . s. Terminus dispescitur in ab radium , dc concretum . Ille est , qui affectionem sine subjecto, denotat , e. gr. pietas . Hae
est , qui affectionem , & subjectum , cui affectio
competit , simul significat . e. pius . 6. Terminus distinguitur in terminum materialiter sumtum ,& formaliter acceptum . Nonnunquam scilicet sumitur terminus aliquis pro litteris dc syllabis , ex quibus constat , ita ut praeponi queat, Hec vox , hoc
vocabulum . Quam acceptionem termini veteres v
cant suppositionem termini materialem e. gr. si dicis : virtus est generis foeminini . item virtus est bisyllabum ; tunc vox virtus accipitur in sano Pione materiali . Formaliter accipitur terna; nus . cum terminus s umitur pro idea quadam sive notione, quae termino .sgnificatur , cum e gr. dico : virtus est -bitus , item virtus nos felices reddit; tunc terminus virtus nos felices. reddit; tunc terminus virtus accipitur in suppositione sorsuali. , . Reliquas divisiones , aut exigui usus i aut ex ipsis vocibus facile intelligendas , aut ex uita frequentiori cognitas , aut in antecedentibus expositas , hic reo,
DEsnitio est nolla res distincta completa, sermone
sive oratione expressa . Ipse tenninus vel res. ,
quae definitur, dicitur, definitum. μι. Hactenus actum est de ideis , Cap. I. it
75쪽
que de signis idearum sive terminis . Cap. ΙL. Cum vero idea completa , terminis expressa , vocetur δε- finitio ; intelligitur , .doctrinae de ideis itemque tW- minis . commodissime 'doctrinam . de definitione suta jungi. . 'β. 148. Ex defiestione definitionis patet , in definiatione debere recenseri notas characteristicas, definitum ab aliis rebus discernentes. Demonstr. Cum definitio sit notio rei definitae distincta, sermone sive oratione 'expressa β. 147. notio autem distincta tum adsit , cum recensenturgillatimque liliantur notae characteristicae , rem rein praesentatam ab aliis rebus intemoscentes β. 7 3. . patet . in omni definitione recenseri debere notas characteristicas , rem definitam ab aliis retas inter,
noscentes. O. 14st. Ex quo porro colligitur , non omnium rerum ideas, quas hominum intellectus capit, definiti ne posse. ab hominibus declarari. Demonstr. Cum definitio sit notio distincta serino, ne exprella β. 147.); omnium autem rerum distinctae notiones haberi nequeant j. St. - , analysisque noritionum in infinitum institui non possiti t. O . ,: apparet hinc ratio. cur omnium rerum ideas, quas hominum capit intellectus , ab homine definitione posse
declarari, negamus. Not. Quemadmodum vero non opus est , ut ara
lysia notionum in infinitum instituamus β. ρ . : ita quoque non opus est aliquando definitione , cum tapius confusa rei notio nobis suificiat . Nimiam itaque φιλο πιὸν sive excessiim in definiendo veterum rejicimus , inter quos fuisse , accepimus , qui ne olus quidem citra definitionem emturi videri volebant ah, Im. Non autem sussicit , qualescumque notas characteristicas in definitione enumerare , sed ejusmodi omnino notae characteristicae in definitione r centeri debent, quae sufficiunt , ad rem definitum ab
76쪽
De D E p i N T i o N i B π qi Misenibus aliis rebus, In omni casu , in omni re dc tempore, discernendam. . Demonstri Cum definitio sit notio rei completa β. 443. notionem autem Completam tum demum de re aliqua nobis formare censeamus , climrem ita nobis repraesentamus , ut notas characteristicas ejusmodi nobis sigillatim sistamus , spectatunque
enumerare queamus , quibus remesentata ab omnibus aliis , in omni calu . statu & tempore , potest distingui g. 88. : mani sestum est , in definitione
ejusmodi notas sive characteres esse recensendos, qvllius res definita sire definitum ab omnibus aliis rebus, in omni easu, in omni statu & tempore, potest discerni. I. III. Hinc consequitur illud, notas, in dasnitione recensitas, debere cise ejusmodi; ut: Corol. x. Aliis rebus, praeter definitum , non con
. Corol. 2. Conveniant 'mnibus' ac sepulis sub definito comprehensis, via speciebus, set individuis. f. 'isa. Definitio dicitur latior sua. desinito, si ejus- 'mis notas chararuristidas exhibet aliis rebus , praeter definitum, conveniunt . infinitio vero angu- iον dicitur suo dela Ito , si ejusmo si notas sistic , . quae non omnibus , sib definito. comprehensis , com
Exempl. Sic o. gr. si Deum . per substantiam intelligentem, tunc desinitio . latIot ellia suo de finito , quia notat hae , de De' recensitae , postulat ad pilua extendi, quam ad ovum .. Anima eniim , ct Angeli, sunt etiam subit. intiae intilligentes ocii ver thominem defiuires per animal eluditum ,..tunc 'siade ci finitio esset angus vor suq definit , , quia non ad oripia individua , sub specie homin:s 'compressenio potest
is 3. Definitio non debet esse latior , neque angustior, tuo definito. V . Q . Demonstr. Cum in deficii tione non debeant eiusm3
77쪽
di notae receni cri, quae allis rebus, praeter definituiti . . conveniant g. a 3 - ) ; ejusim i autem definitio, ita qua notae recensentur . quae aliis rebus , praeter deficitum, conveniunt, sit latior tuo desinito s9.is1.); noniequens est, ut definitio usa debeat esse latior tuo Porro , cum in omni definitione ejus inodi notae enumerari debeant , quae omnibus , sub desinito comprehensis conveniunt illa autem definitio k in qua notae exhibentur , quae non omnibuS , sub definito comprehensis, conveniunt , dicatur augustior suo definito u. i set. 1: palam est, definitionem non debere elle angustiorem tuo definito. β isa. Definitio debet elli: adaequata tuo definito Demonstri Cum dcfinitio neque Iatior, nequo angu-mbe ei se debeae suo definito g. 133. A nihil aliud re-
Iinquitur , quam, .ut definitionem debere adaequatam suo definito ese, δsfirmem S - . ., Schol. Potecat haec priuiositio ita quoque delnonstrari . Concipe tibi definitum . tanquam totum , α' ipsam definitionem , sive . complexum notarum chara- iuristicarum, totum constituentium, tamquam partes. Iam vero cum in es partes simul sumptae sint ipsum totum ner phim. onto . ) : .omes, partes simul sitim-tae debent. Se Dii aequales .. Alias enim totum sibi
ipsi esset tuaequale quod absurdum. Ex quo conti-citur, notas ctaracteristicax, tamqyam partes rei definitae', ost nul sumtaia debere ego aequales toti sive definito, sive, , quod idem est, definitionem debere el- .se adaequatana suo des nito , i. e. debere aeque late divere, quam ipt usi defiuit alta - .i ris. Hinc intelligis , definitionem cum delinito daere reciprocari. sive ello reciprocam. Cum definitio debeat esse .adaequata cle-
finito β. 134. , notaeque adap characteristicae , indefinitione recensit , debeant aeque late patere , ac
cterist cas posse in locum definiti subititui , . Cc dena
78쪽
substantia i uentellectu Mugantate ii dita ore inis Iubstantia , intelleri ci 'Miluntave praeuita est spirictis. - 49. 136. Hinc mani sestum sit . definitione' & definitum esse Fe - , ' . Demonstr. Cum enim definitio cum Mnito suo Ita commutari possir , ut definitio in locum definiti . salva omni piutatione, possit itasti tui patet, definitionem & definitum esse revera eam a retori enim dicuntur . quae sibῖ mutuo possunt Substitui j a r prine. metaph .. . 'β. a 7. Cui itaque chee nil desestio , pidem qu spe convenit definitum. Quia definitio es definithira sunt: e dem i3.. .. palm est , omnii illi , cui avenit definitio, desnitum .qum ς competere debere per princ. identit. . . Not. Ex hac propysit e cetaras quo , t uc pertinentes , philolophorum regulas latelligis : Cui .nvenit definitum. ρ quoque convenit Ofinitio 3 Cui non convenit denuiti , eidelia. nee convenit de M
vςnit definitio. x3 . Definitionem nω debent limedi mo i live
nem M. Modi sive accidentia sunt musmodi aD-ctiones live praedicata , quae rei plicui non chnstanter & perpetuo inbis, per ροnc. OmoL , adeoque modi sive accidet tia non sussiciunt, rem .s quassis ab omnibus aliis rebus , omi tempori , . . discerisddam . Cum vero λ ήesaltionibus ejusmori notri debeant recenseri, qum rem definitanet, ab omnibus alii Irebus, in omni impore, distingu ut iue ): inte
79쪽
Exempl. . Sie. ex. gr. salsa esset dennitio . si hominem delinires pα animal eruditum . Eruditum esse st accidens hominis , eidemque eruditio non Cori- stanter mest , adeoque per eruestionem homo ab Omnibus iis rebus , ih omni tempore non potest distingui. .s '.
q. 139. Ex quo conficitur , in definitione recenseridebore essentialia dc attributa rei definitae. Demonstri Cum in desifluitione notae enumerari debeant , 'quae suificiunt. ad Y definitam ab omnibus aliis rebus , in omni tempore discernendam .rso. consequens est , ut in definitione enumerarἱ debeant notae , quae rei. definitae perpetuo dc constanter in sunt . Ea vero , quae rei pςrpetuo & constanter in-
sunt quaeqiae rationem siti sufficientem in egentia rei habent, dicimus attributa, essentialia re prἰme. ψωρ f. . Ergo pater, in dianitionibus attributa sive 'essentialia enumerari dsere, per quae res definita ab Manibus aliis rebus in oenni tempore potest di
16o. In definisionibus uti debemus terminis ci
. DemoUr. Definitio est idea distineti , oratione expressa g. 47. Cum veA idea tum demum si distincta , cum notas characteristicas nobis clare reprae sentemus β. 7 8.): c Miriuens est , ut in deshitionubus motas ctaracteristicas ct re nobis repraesentare debeamus , sive ita , ut easdem possimus a se invicemddcerntre 64. . Hinc sequitur , ut in ieceniendis noli; cli ficteristicis ejustriodi terminis uti d amus , quibns respondet votio cura. recininus, cui adhaeret notio clara, Hiei ur eυν s. Ergo in definitionibus uti
80쪽
DB DEpi KITlo Ni Buε. 62fert, si . termini , definitionem .higredientes prius definiantur & rite determisdimur . ' . . . ,. Demonstr. Si enim terminos. definitionem ingr
dientes, jam antea definivisti tunc de terminis', de finitionem ingredientibus i distinctam ideam habes g.
x 47.) , adeQque nos possunt non. quoque sermini dλs niti esse esari. Ut ita liuelligas, ad claritatem des nitionum multum conferre, si termini , definitionem ingledientes,. fuerint antrurite eae plicati. 9 3L. Quod quidem , si unquom , in ordine ceste systeisiatico , osservari deuet ; observavit quoque iaiosui si prae Ceteris cH. molfius , qui io toto suo sistemate ita des niti uires disposuit, ut notas partiales , in definitionibus subsequentibus occurrentes, pri is accurate definiverit . Sic ex. gr. cum molsus mtindum desilit In CosmoIM ' Lis. p. I. per seriem Gallum fi- . nitorum , tam. simultata eorum , quam succesti ρωψ minter fς connexorum ; definivit jam antea. in Ontologia β. 8a quid sit ens mitum , item , quid sit ens multaneum & successivum , explicavit in Ontolag. 360. quid sint convexa ; desinivit β. 1 o. Ontolog. Ut adeo mirer , .posse Wolfianas definitiones , in quibus termisi occurruntes semper explicantur In antecede tibus, a nonnullis accusari obscuritatis. Cons. Praefatio Philosophi.e me definis de praemissa. Not. Quousque autem in definiendIs terminis , definitionem ingredientibus, debeas progredi; diseere potes ex iis , quae de analysi. notionum disputaviinus
. 163. Defingio non debet idem per Idem expli-
Demonstrat. Cum enim definitio sit Idea distincta f. 14 . J : consequens est , ut definitio , idem per Idem explicans , sit definitio nulla. Dum enim Idem
per idem explicatur , non notae characteristicae definiti sigillatim enumerantur quia notae characteristicae rei alicujus , & rei ipsa', a se invicem differre debent.