장음표시 사용
81쪽
Exemp. grae. si .non nulli scholast doni finiunt quotitatem per Iccidens , a quo res dicitur quanta se cum termino quantus eam icta notis oei svsam jungunt', quam. Pantitati tribuunt , ius vero' recensent notas charmeristicas , mr quas antitas 1gnoscitur . Idein enim est, ac si dicerent. Mantitaι est, cam res est quanta , i. . e. quantitas est
'quantitas, . . 'FODI. Hinc tamen probo obteryeς , definitionem Identicam nonnunquam 'Nitime adlaiberi; cum scilicet terminus cuncretus fuerit in antecedentibus definitus ,& in subsequentibus terminum ablbactum ita defini- veris ut terminus c6noretus , ab abstractouscendens ἰ definitionem abstracti ing tame ; tune nihil peccatur. m e. gr. si d nivisti pilantem pedi illum , qui eligit optimum , .& hu*c depnitioni statim subjungis hanc, saplantia in tersectio nisntis , qua quis est sepsetis . tunc haec' definitio , ide rica licet sit , admitti potest in ordine systemdlico. Idem enim est, aς si ὁ ceres: est persere' mentis , quis quis C
ligit optimuin . molliras definit In Ones. Lat. p. 4 6.ens verum per ejusmodi ens , i' quo 'tur veritas . Haec definitio merito exploderetur, nisi pr ed. definivisset veritatem metaphys. sci in per. ordinem et
. 164. Vides hinc , definitiones , ppr synuama non est e admittendas Demonstr. Qui definitiones per synonyma sermat ille terminos adhibet , qui habet eumὸem significa tum cum definito β. 14 . , , Quoque definitiones synotaymicae. idem per idem explicant. Cum vero deliruitio non ' debeat idem per idem explicaro' I. 1 63. intelligitvr , ὸefinitiones per synonyma non esse ad
Exempl. Exemp. grat. definitio infiniis per id , quodnsellos habet fines , est synonymica . Infinitum enim esse , & carere finibus suas syn yma grammatica
82쪽
DE PE pix IT aDNIB. Us. 72r6s.' Ex quo porro apparet, definitum minus in-
gredi debere definitionem. Demonstri Si enim definitum ingreditur definitionem; tunc definitum per definitum explicas, adeo que idem per idem definis. Cum .vero definitio, idem per idem explicaas , sit nulla nec admitti debeat g. 163. : liquet , definitiam minus ingredi petare definitionem . ' ,
. . 166. Cavendum est .; ne termini , qui nitio nem ingrediuntur , definiantur rursus per ipsis; defi
Demonstr. Terminis, qui desnitionem in resontur recenseri debent notae charactetisticae , sufficientes ad rem definitam ab omnibus aliis rebus, in Dioni casai, statu di te ore , di:cernendam. r se. J , bolimque. termini , defiustionem ingredientes , definitum N ius& clarius explicare de=- . Si itaque ae lam , qui definitionM ingredi uotur , , & definitum explicare die-bent distinctius , explicas tutius per delinitum.ῆ tunc revera definitum per definitis explicas, adoaque sormas definitionem identicam . . Cum veώrejusM9di d finitio, quae idem per idem exsicat definitiq deceptrix , aut potata nulla, nec debeat admitti. 163. : apparet hinc ratio , cur cavendim est e. aspr-memus , ne termini . qui definitioom ingrediuntur. , definiantur rursus per imum definitula. 'Exempl. Ex. gr. si quis sapientiam pes habitum c-ligendi optimum definit, & to He re optimam explicat ita : ut, eligere optimum, nihil aliud Eledicat, quam Iaplanter agere a tunc cootra. hanc Tegulam peccat . Re sol tu ipla definhio sapientiae ita te habebit: habitus lapienter agendi. En definitio
β. terminus , definitionem ingrediens , per defini in expreatur,. dicitur. mmbri circvlus in mendo . Hinc vi oIaus circia- . in definiendo 'dicit e:le vitium , quo im definia iam . admi Gitur . terminus, cujus desinitionem ins itur desinitum.
83쪽
νl DE D E p s T i o N i a V s. Nota . Ex Ullam circuli vitiosi habes in observat one praecedenti . Cur vero hoc vitium dicatur cirinculus , ratio in aprico est , uberiusque in recitationi-bns coram demonii rabitur. 162. Circulus in definiendo sollicite est evitam .
Demongr. Cum enim cavendum sit , ne terminos definitionem ingredientes , per definitum explicemus re 6. 3;: tum autem, cum terminos, definitionem ingredientes per definitum explicamus, circulum committamus i i 68. palam in , circulum in definien-α- sollicite vitandum. 169. In definitioniblis non uti debemus termi , is , indeterminatis di impropriis , sive metaphori- . cis sed .utendum est terminis propriis dc fixis.' Dorem . Cum philosophus in omni omnino se .mone uti debeat terminis propriis ρ. r i. itemque fixis 13s.ὶ . adeoque translatos & vago . termin respuat citat. in , multo magis in definiendo uto dum est terminis' fixis A p ,riis , & improprii vagiaque sunt ex definitionibus excludendi . In definitionubus enim condendis id intendimus , ut aliis signifiςemus , quomodo res definita ab omnibus allii rebus , io omni casu & tempore , possit discerni . iso. re iritur itaque, ut nos alii definientes intelligant . Cum vero is aliis vix vel ne vix quidem intelliga- mur si terminis impropriis , &. vagis usi silerimus r i. : intelligitur , in definitionibus esse adbibendos terminos: proprios & fixos., vagosque & -- proprios ex iisdem me proscribenda Sehol. Si terminus metaphoricus , sive improprius , in definitione quadam a ibetur , tunc debet antea definitione explicari , Oc ita a sensu aequivoco liberari P Ex. gr. messius definit Iegm per normam, live' regulam , secundum quam actiones nostras contorma' re obligamur Utitur, molsus voce metaphorica no
mae , sive rer lae. Ita re utitur , quia , quid sit norma, sive reguis, in systemate suo jain determina
84쪽
DE DEri Ni Tio Nas Us. 73 ruit . Per normam enim nihil aliud intelligit , quam . .
propositionem, quae determinat actiones nostras, i. e.
quae aliquid vel agendum, vel fugiendum dictitaτ. . g. 1 o. In definitionibus formandis debemus termi- ' . nos adhibere in recepto significatu aDemonstr. Cum philosophus sine necessitate ab ulu loquendi & recepto verborum significatu pece e non debeat. g. 14s. ) : definitiones quoque ita instruat, ut terminos adhibeat in iisdem , qui usu loquendi
sunt recepti . I9. r i. In definitionibus abuinendum est a terminis, qui negationem inserunt; sive . , quod idem est , definitio' negativa non est toleranda. Drmonsir. Cum in definitionibus clarius debeam 'characteres evolvere , quibus definitum ab omnibus aliis rebus , in omni casu & tempore . internoscatur β. xso.): debemus per definitionem efflarare , quid res sit. Cum vero, . si negativis usi fuerimus definitionibus, non dicamus , quid res sit , sed quid res non si, patet , finem definitionis in definitionibus negativis' non obtineri ,Δ adeoque definitiones negativas pro definitionibus non esse habendas . .
Schol. Fit tamen persaepe , ut ob intellectus nostri. Imbecillitatem positiva rei attributa perspicere ne queamus . Hinc tolerandae nonnunquam definitiones . negativae, sed N. B. in casus, ubi versamur in evolvendis notis characteristicis notionum contradictorie& immediate oppositarum , tertium aliquod -non admmittentium ..Hoc enim in casu, explicato contradici Q opposito uno , alteri tribuunt characteres contradici rie opposito . Sic ex. gr. ens compositum simi ex1unt sibi ita opposita , ut tertium aliquod non admittant . Si igitur explicasti ens compositum per eiusmodi ens , quod constat partibus , a se invicem istinctis, sed inter se connexis ; poteris ens simplex definire per illud ens , quod non habet partes : id quod non licet, si versatus sueris in tymit', qui non sunt contradictorii . Absurde definires hominem quod
85쪽
4 DE D E R I N I T r O N B U s .iquod non sit angelus . Inter angelum enim & homianem multa adhuc dantur tertia. fit x72. In accurata definitione tenus & differen, ia specifica requiritur. Demonstri In omni definitione enumerantur chara cieres , qui ceteris tantum competunt speciebus rerum , adeoque significare debent, quomodo species alis tera ab altera differat g. 148. 3 . Cum vero inter hos characteres semper quidam deprehendantur , qui sunt communes rei definitae ' cum aliis speciebus , adeoque specierum exprimant similitudinem , intelligitur , nonnulla attributa , in definitione re censita , exprimere cβ. tor. in Cum etiam ejusmodi cha ri teres allegari debeant , quibus res definita , tamquam Ipecies. ab , omnibus aliis speciebus dignoscitia r V. 1so. manifestum est, definitionem quoque constare debere differentia specifica sq. xi 7. q. dispescitur cum a veteribus tum a recentioribus philosophλ, in raminalem & realem
Eadem: hac utuntur appellatione cum veteres tum
recentiores; at aliud quid illi per definitionem nominalem, & realem intelligunt; aliud vero quid hi per
definitionem nominalem, & realem indicant.. nominalem intelligimus ejusmodi definitionem , qua enumerantur notae sive attributa, quae iussiciunt ad rem definitam , ab omnibus aliis rebus, in omni casu, statu & tempore distinguendam. Schol. Aristotelici. per desinitiones nominales Intelligebant grammaticas vocum explicationes . Huc
reserebant αὶ e mologiam, qua in vocis definiendae originem & stimem inquiritur; β) Onovmiam, qua
aliae idem si guificantes voces adducuntur; homo, umiam , qua affertur ' multiplex vocis signincatio . Itaque veterum de iii illo nominalis , quam quoque appellitabant , minondebat semper
quaestioni; quid vox rivi cet Sed ipsorum desinitio realis rem ipsam exhibebat , adeoque respondebat
86쪽
aestioni: huis res μ λ Tjusmodi autem desiniti ei j
nominalem , sive vocum explicationem , relinquimus Grammaticis , cum in definitionibus nominalibus sormandis philosophus id agere debeat , ut notas recen 1e g, quae decigrant significatum termini definiti . Sic ex. gr. definitio nominalis spiritus cum vocem
spiritus ita determinas , ut per spiritum nihil aliud ilitelligas , quam substantiam intellectu & voluntate
praeditam. et s. Realis definitio recentioribus est notio distincta , quae exponit rei definitae genesin , seu modum, quo fieri vel formati potest . Wqlfius ita eam definit: realis definitio quae exponit modum, quo aliquid fier; potest. C6nf. Log. Lat. g. I94. Exempl. Sic. ex. gr. νς s tri itiae definitionem realem suppeditat in PBoci. empir. lat. p. 47 o. cum eam definit per affectum , qui in nobis oritur ex opinione rei praesentis , quam nobis eonfuse , tamquam malum haud parvum repraesentamus. In hac enim definitione exponitur , quomodo oriatur in nobis tristitia, adeoque modum , quo fieri potest in nobis tristiatia , explicat NOt. Dicdur alias haec definitio definitio Munerica , quia rei genesin sive ortum , es causas exponit, . 1 6. DefinitIones no mIna es sunt arbItrarIse. Demonstr. In des nitione nominali recensentur attri
buta, rem definitam ab oninibus aliis rebus, in omni casu de tempore, disti neuent; a g. t 4. 3. Cum vero unius rei plura dentur attributa mr princip. 3wiapb paret , d nitiones. nominales a variis varie sermari posse astoque esse arbitrarias , sue , quod dem est , in cui Mis postum est arbitrio quodnam ex pluribus attriuiis allegare velit. ' Not. Potest quis aliud aliudve rei definitas irrufum m in definitione enu nerare inso attributumenti 'eratum α si eiusmodi , ut suffcri ad re definitam ab omnibus assis riblis discernendam. 'a
87쪽
14 DR DEFi Ni TIONIBUs. Sit attributum aliquod, ex ,quo cetera , quae rei deis finitae competunt , legitimo nexu deduci possunt . Cave itaque, putes , alterum statim errare & labi ,si: non eadem tecum definitione nominali fuerit usus.1γ1. Ex indole definitionis nominalis patet ;non omnia attributa dc characteres . qui rei λfinitae competunt, esse enumerandos modo ea recenseantur aedicata, quae sussiciunt ad rem definitam ab omnibus aliis rebus discernendam, & ex quibus cetera deduci possunt. seM. Cavendum verum est, ne existimemus, quem piam omnia ea rei attributa Vel negare prorsus , vel in dubium vocare , quae in de nitione non enumerantur . Contra hanc cautionem peccari subinde vi deo , cum controversias Wolfianas lego. Sic ex. gr. cum Wolfius animam definit per substantiam , quansit praedita vi repraesentativa universi , pro situ corporis organici ς hanc definitionem ex eo capite impugnari memini , quia nulla iii eadem mentio fit libertatis. Itaque molfium Megant admittere libertatem animae, quia ipsa definitio antinae libertatem nullam adserat. De his plura coram.
his intelligi potest α. omnia suita posse definiri realiter , quia
omnia habent ortum, qui ortus investigari potest. Cor. a. Realem definitionem de Deo dari non posse. Cor. Ad realem Mefinitionem serimandam requiri, ut causas objecti itiquiramus', ut , quid earum quaelibet ad hoc producendum contulerit , despicia
Cor. δ Hinc patet . cur plurii Aarum serum ' nullas haheamus definition reales . Cum enim causas dcortum plurimarum m ignoremus; mirum non est, multarum rerum nullas dari a nobis poste defini nes
. 170. A de nitione differt destriptio . SIc t is
definitionς notae charallerIsticae enumerari. debent , quae susciunt ad rem defiaham .ab omnibus aliis rebus
88쪽
D f VD E r i N i T r δ si V s. 7 bus , in omes casu & -pore discernendam s β.1sαὶ; ita contra in descriptione notae allegantur , quae rei descriptae non perpetuo & constanter , ted ad tempus cor tunt, ut adeo deseriptio nihil aliud sit , quam notio rei distincta , incompleta oratione ex prella. Exempl. Ex. gr. Si dico , atramentarium est vasculum ligneum , in mensa consstitutum , & continens liquorem nigrum , ducendis. lineis & litteris
aptum ; tunc atramentarium' describo . Notae enim hae atramentario non ' perpetuo competunt . Descriptiones sunt individuorum I quae autem definiuntur , abstracta sene. & maxime in classe specierum constituuntur.
O Uemadmodum ens aliquod , ex pluribus partibus compositum , generatim dividere dicimus , 'sin illud resolvimus in suas partes ; ita logice quoque ideam aliquam totalM, & plures determinationes complectentem, dividere solemus , si illam re solvimus in Ideas suas particulareς . Universe itaque& generalius divisionem definimus per resolutionem totius i' partes suas. Id ipsum, quod dividitur & 'in partes suas distribuitur, dicitur di essim . Ipsae autem
partes, in quas divisum resolvitur, dicuntur membra dividentia. Isbol. D inae de definitionIbus subiungunt cum veteres tum recentiorum nonnulli caput de civisionibus ; idque jure 'meritoque optimo . Divisiones enim nihil aliud sent , quam definitiones novae , secundum cenas ' nodificationes partium totius f matae . Si ens aliquod compositum & extensum rasuaS
89쪽
1g . D E ri xiv i. S I o N I Bi u s. suas partes resinimus, tunc illa divisio dicitur sedifica a Si vero ideam aliquam universalem in luas particulares ideas I si genus iii suas species resolvunus : tunc illa divisio nominatur mentalis sive Diio . De qum in praesenti capite . Num & quali discrimen inter divi nem, di inmionem &-reperiatur, uberius coram de hietyg. rβ. xli. Divisio a numero membrorum . dividen-tIum diversas sertitur , d omitrationes . Quae duobus constat membrIs, , , di pitur bimembris. sive Dichotomia ; quae tri L coitit membris appellatur tri- membris seu Trichotomiά quae quatuor hal t membra , dicitur quatrimembris sive Tetracsotomia ; &sc porro Not. Exempla dichotomias, triobotomias, tetrach
tomias adseram in ipsis lectionibus. g. 1 Si. Si membra dividentia dividimus rursus Innovas pArtes; dicimur subdividere. Exempl. Ex. gr. Cum conscientia div Id tur in re- m & erroneam recta autem conscientia distinguitur in certam cc probabilem , subdividere dicimur. Quid sit condividio , apparebit ex iis , quae in
recitationibus hoc loro adseram. U9. 183. Cum divisi em , esse totIus sive compositi resolutionem in suas partes, dixerimus g. rgo. : patet , ut est compc itum , . sive totum, ita quoqua esse ejus divisionem . . Iam vero ἱ cum totum VaritS sub relationibus considerari possit , oriuntur hinc Va- .riae species divisionis. Exempl. I. Totum universale sive genus in species suas dividitur , e. g. animal est vel homo . Vel
brutum . 2. Tot A esseditate in partes essentialesse ca4 , e. N. .hymo dividitur .in animam & corpus . 3. Totum integrais i eu corpor a dividitur in partes suas quantitativas , e gr. icorpus hamanum dispescitur in ip iniit , truncum & artus reliquos
. G h in selestarivum , sive quod . Unstat variis uentiis , sive, facultatibus , divultur in suas r E-tates,
90쪽
DE Davi SIONIBUS . 7. ates , e. gr. aesima in variaS facultates , verb. grata sensus , imaginationem , memoriam ., attentionem sabibactionem , &c. Addunt hic philoibphi divi nem subjecti in sua accidentia , seu modos , ex. gr.
omnis homo est veI pius , vel impius , item' accidentis per sua subjecta , e. gr. poena aeterna est vel diabolorum , vel hominum damnatorum . porro U-fectus per suas causas , e. gr. reli onu chrisianoe impugnatio alia ex ignorantia, alia ex malitia est; eaus e denique per suos effectus , e. gr. aliud Terbo MuDei hominum mentes terret , ut lex , aliud easdem solatur , ut evangelium . Res aliqua etian, per objecta sua distribuitur, e .gr. aliud gaudium est ob creaturris, aliud ob Deum. q. 184. Membra dividentia , simul sumta , debent esse adaequata divise , i. e. divisum nec plus nec minuβ complectatur , quam omnia membra dividentia
Demonstr. Divisum consideratur ut totum membra autem dividentia ut partes simul sumtae. q. t . Cum autem omnes partes debeant ei te aequales toti per princ. 0ntolag. .membra dividentia dei ent quoque adaequare diu;i qm ; .ibe divisum nec plus , nccminus complectatur , quam onusia membra dividentia
Schol. Alii hanc propositionem ita enunciant :Membra divisionis debent exbaurire totum divisum .
Alii ita : Didisum or membra dividentia , sub disjunctione μαι umta , debent esse rhiproca . Falsa hinc divisio es et , si omne animes distingueres in
hominem , brutus a & plantam a Divisum enim minus contineret , quam' omn)a 'melubra wividentia si1-.mul sumta . Planta enim non continetur sub conceptu .nimalis . Ceterae regulae bonae divisionis contineritur his positionibus: Membra dividentia sibi intu. pugnem , . nx unum e uima dinet Eo inexe adierunt'. 'Maec regula .a nonnullis Logicorum ita proponitur : rubra divit en ta nunquam solacitere debent.. Con-