장음표시 사용
271쪽
DL NATVR L DEORUM si audem dederunt. facinus, ceteraquc, quorum nihil nec suscipi sine ratione , nec essici potest. Utinam igitur, ut illa anus Optat,
- - Ne in nemore Polio seeuribtis Caesa cecidisset chiegna ad terram trabes r
sic istam calliditatem hominibus dii ne dedissent l
qua perpauci bene utuntur, qui tamen ipsi saepe a male utentibus opprimuntur; innumerabiles autem improbe utuntur: ut donum hoc divinum rationis et consilii, ad fraudem hominibus, non ad bonitatem impertitum osse videatur. XXXI. Sed urgetis identidem, hominum esse istam culpam, non deorum: ut si medicus gravitatem mov-bi , gubernator vim tempestatis accuset. Etsi hi quidem homunculi; sod tamen ridiculi. Quis enim te adhibuisset, di xcrit quispiam, si ista non essent 7 Contra deum licet disputare liberius. In hominum vitiis . ais , esse culpam. Eam dedisses hominibus rationem , qua ct vitia Culpamque excluderet. Vbi igitu elocus suit ei Pori deorum 8 Nam patrimonia spe bene tradendi relinquimus; qua possumus salii: deus saltiqui potuit8 An ut Sol, in currum quum Phaethontem silium sustulit; aut ut Neptunus, quum Theseus Hippolytum perdidit, quuin ter optandi a Neptuno patre habuisset potestatem8 Poetarum ista sunt: nos autem
25 eorrexii neeidi set. In libro autem De Fato. e. 45, tibi eosdem versus Cicero usurpat, vulgatum cecillisset relinuit, suae emendationis obstitis. Ceterum sunt versus Ennii ex Meis dea. T.
Aeadem;eus, quum sit aeus longe peris seel;,,imus intelligendi potestate, prudentia el reliquis virtutibus, quae ad glabernationem speetani, si quid ab illo peccatum erit. minime omnium sit excusandus. Dei eausam adversus Academicos egerunt innumerabiles theologi. ias L.
272쪽
philosophi esse volumus, rorum auctores, non sabu
perniciosa sore illa siliis , peccasse in beneficio putarentur. Et, si vertim est, quod Aristo Chius dicero solebat, nocere audientibus philosophos iis, qui henedicta male interpretarentur; Posse enim asotos ex Aristippi, R ace Phos e Zenonis schola eIire: prorsus, si, qui audierunt, vitiosi essent discessuri, quod per . verso philosophorum dispulationes interpretarentur; tacere praestui et philosophis , , quam iis , qui se audissent, nocere. Sic. si homines rationem, bono COnsilio a diis immo Dialibus datam, in si audem maliti; que convertunt non dari illam, quam dari humano
generi melius suit. Vt, si medicus sciat, eum aegrO- tum, qui iussus sit vinum sumere, meracius Sumptu Tum Statimque periturum, magna sit in culpa; sic vostra ista providentia reprehendenda, quae rationem dederit iis . quos scierit ea perverse et improbe rasu vos Nisi sorte dicitis, eam nescisse. Vtinam quidem lSed non audebitis. Non eui in ignoro, quanti eius nomen putetis.
XXXII. Sed hic quidem locus concludi iam potest. Nam si stultitia , Consensu omnium philosopho Tum , maius est malum, quam si Omnia mala et sortunae et Corporis ex altera parte ponantur; sapientiam autem nemo assequitur: in summis inalis Omnes sumus, quibus vos optime consultum a diis immortalibus dicitis. Nam ut nihil interest, utrum nemo valeat,
) Graece πραγματωυ , Ου μυθωγ rres autem dicuntur pro veris actio nibus, veritate. Wvo. I) Asia . Graeea vox proaprie est qui eonsΦrvari nequit, ut est a d Terentius, O, quem ne ipsa idem satis sereare potest. Liariario sua item dieitur perdima. UTH
273쪽
an nemo possit valere; sic non intelligo, quid intersit, utrum nemo sit Sapiens, an nemo esse possit. AC nos quidem nimis multa de re apertissima. Telamo nutem uno versu totum locum conficit, cur dii homines negligant:
Nam si eurent, bene bonis sit, male malis e quod nunc abest. a
Debebant illi quidem omnes essicere bonos, si quidem hominum generi consulebant. Sin id minus, bonis quidem certe consulere debebant. Cur igitur duo Scipiones, sortissimos et optimos viros, in Hispania Poenus oppressit 7 Cur Maximus extulit silium consularem7 Cur Marcellum Annibal interemit2 Cur Paullum Cannae sustulerunt 2 Cur Poenorum crudelitati Reguli Τ corpus est praebitum 7 Cur Asricanum domestici parietes non texerunt 2 Sed haec vetera, et alia permulta et propiora videamus. Cur avunculus
sie meliore verborum ordine Hei ors eum eodd. Glog. Et Bed. Idem paullo post e eod. Red. reposuitetisseere bonoa , pro vulg. bonos ossis
a Romanis iactatam esse, eos Regia tum exquisitis suppliciis exearnis1- easser at verisimilius est eum in Carthagine mortio exatinetum suisse. Ux04
modo diximus. filius naturalis L. Λ mil. Paulli, qui Maeedoniam subegit, adoptaiuq a P. Seipio c. silio P. Seipionis Asrieatii maioria. Ille Carthaginem d leuit bello Pisoleo tertior at matrie Asrieanus Hannibalem debella vetat hello Punieo seeundo. Ille ἐgi
tur minor Asrieatius domi suae noelia interfectus est, ineerio aueiore, Cariatione eo seto, ut Cieero assemat de
274쪽
LIBER TERTIVS , CAP. 322I lmeus, vir innocentissimus, idemque doctissimus, P. Rutilius in exsilio est 3 Cur sodalis meus interfectus domi suae Diu sus7 Cur temperantiae prudentiaeque specimen ante simulacrum Vestae pontifex maximus est Q. Scaevola trucidatus 7 Cur ante etiam tot civitatis principes a Cinna interempti 74 cur omnium persidiosissimus , C. Marius, Q. Catulum, praestantissima dignitate virum, mori potuit iubere 7 XXXIII. Dies deficiat, si velim numerare , quibus
bonis male evenerit; nec minuS, Si Commemorem ,
quibus improbis optime. Cur enim Marius tam seliciter, septimum consul, domi suae senex est mortuus2cur omnium crudelissimus tam diu Cinna regnavit 7
At dedit poenas. Prohiberi melius suit, impedirique,
ne tot summos viros intersi Coret, quam ipsum aliquando poenas dare. Summo cruciatu supplicioque Q. Varius, 4 homo importunissimus, periit: si, quia Drusum se Pro, Metellum veneno sustulerat; illos conservari melius suit, quam poenas sceleris Varium pendere. Duodequadraginta annos Dionysius tyrannus
his causam senatus contra Saturninum defendii, et foetos lialiena eum BG. mania eoneiliare instituiti e eoncione domum deductus in turba amieorum, atrium domus suae ingressus ab in- eerto sieario intorseeius est. Vid. C;
3 L. C. Ciona a Sylla in Asiam
proseiseente eos. relictus eum M.
celavio hune expulit, eum M. Mario ab exsilio redeunte se eoniunxit, Vehem caedibus Syllanorum replevit.
Q Q. Varius in Oratoribus Nuis meratur a Cicerone de orat. I, as, et in Brul. 49 ei 62. Fuit seditiosus ei vis, cui resiliit M. Maurus. ut Cieer prodit in ora . pro Sext. eap. 47. Ah hoe trib. pleb. ann. Vrb. 662 lata est lex Varia , ut quaesito haberetur de iis, quorum eonsilio socii Isaliet arma sumpsissent eontra populum romanum , qua lege ipse postea condemna. tus est. Hi Cicero memorat in Brutti eap. 89. Con . esse ling. ΟhM. I, 43. De e Ius autem hominis supplieio hieest singularia Cieeronis locus. IVet Tet.
275쪽
suit opulentissimae et beatissimae civitatis. Quam multos ante hunc, in ipso Graeciae si Ore , Pisistratus 33 At Phalaris, at Apollodorus poenas sustulit. δMultis quidem ante cruciatis et Decatis. Et praedones quidem multi β saepe poenas dant: nec tamen POSsu
mus dicere , non plures capti VOS acerbe . quum praedones necatos. Anaxarchum Democriteum a Cyprio tyranno ex Carnisi catum accepimus; Lenonem Eleae
in to Pinentis necatum , Quid dicam de Socrate7 cuius morti illacrumari soleo Platonem legens. . Vides no igitur, deorum iudicio, si vident res humanas, discri
XXXIV. Diogenes quidem Cynicus dicere solebat,
erran a iamnos. Alterum eum IIeἰn. dorsici praetuli. - Ille ext Dionys u maior, qui e privato sietus est rex Syraeusarum, lithis in Sicilia cipulsetitissimae et beatissimae , id est, diti simae ei florentissitnae. Uie mortuus
Athenis areem Pisistratus et tyrannidem oecupavit, antiri pericidi Iulianae 4 53. Vita exeessit, 4 86. Regiam potestatem Ohiitiuil atin's VI. non lanieti continetites; sed exilii, duo ius interruptos. Vrbe pulsus anno 4 6s, locum reeepit 4l66, pulsus ile-rum 4 70. rediit 4 80.
tyrannus in Graeeia, passim in exemplum erudelitatis eitatur, vixit olvmp. CXX, eireIter 360 antiis ante Chri,t. Praeter Davisium ad h. l. vid. Nie. Neiris. ad O id. Ain. II , s, 43, ei
mostea annot. ad Plui. de S. N. V. p. 5 Iei p. 62. UxTT - Poenas su satilia. E ,itasse Cicero scripsit Doenas tulit, quod mulla est frequentiusquam poenas ferrer poterat autem diei . Phalaridem et Apoli ortina poena sustiait: dicitur autem hoe lao- quam responsum Stoicorum. Io. 3) Sie Heitidors. e ecia. Red. Vtilisgo abest quidem. Fortasse tamen hoc melitis ante praedones Ponatur. ε) Filii Anaesaretius eomes Alexandri N. in expeditione, indeque redux a CVprici tyranno Nimereonte in mortarium eoniieitur. vi usque iraeo contusus est. Zeno autem Eleates, i. e. e vis Graecae Italiae urbis Elpae, unde Elealtea seeta exsiliit, discipis.lus Parmenidis, in eoniuratione adversus patriae tyrannum deprehen
sus, quum cogeretur consocios eOti
iurationis prodere. linguam ipse si hi sua in praeeidit, ne Veios proderet.
mors Socrati, eiusque de immortat. lato an morum disputatio continetur.
276쪽
I. IBER TERTiVS, P. 34 a 3 Harpalum, qui temporibus illis pracdo in Pamphy
lia ' selix habebatu P, contra deos testimonium dicere, qnod in illa fortuna tam diu viveret. Dionysius, de quo ante dixi, quum sanum Proserpinae Locris expilavisset , 4 navigabat Syracusas; isque quum se
cundissimo vento Cursu in teneret, videns: Videtisnes,
inquit, amici, quam bona a diis immortalibus navigatio sacrilegis detur 3 Idque=homo acutus , quum
omissa ue Indors recepit auctori late
sioricorum narrationibus composuit
pag. 2s3 , item Diodori Sietili xvlli, s hoe posuisset vir dociis.
simus: Harpalum, plebissetio eiectumathenis, ei deinde Taenaro Laconiae profugum, in insula Creta per insi-d as Thim hetinis amici sui necatum esse, Posteaquam Alexander Magnus diem suum obiisset Babylorie, secus
atque Curtius X, 6 narret; qui
Isarpalum tradat sua morte Alexania dii obitum praeveni Aser ig; iue his positis ita pergit: Lea Diroles qtie Q. ceroti mea dans in he du philosophe Diogene, qui moti a ti menae j ν que te conquerant, confirmene en iique sorte te recte de ces his oriens. Suhiteilur loeus Cieeronis. vides Sara. io-Crucium h. l. de Aleasti dei praefecto aeeipere. De hoe Harpalo neminem poeniteat legisse , quae laeoti,ius in Museo Attico II, 3, pag. 354 seqq. eongessit. Ae si eogites, quoties eomici in eo homine nolando Babyloniae . eui praeseelus fuerat, menito-
mtis autem praelorum praedon utraque
peine; pi eongruat. Sed hoe nimirum est hariolari. Ca. - De Harpalo Alexandii praesecio, qui, ingente rapta pecuniariam vi, Athenas profugit. agi tirati videtur. Adi sis, inier alios, Plutarch. Phoc. p. 75 Deniost h. pag. 857 , ae Pholium, Codd. 9 . 92. Euvie rediderim piratam intelligendum quem Seirpniam voeat Diogenes La. eri ius lib. VI, S. 74. Suidas autem Seiri utina. Non aliter Aeg. Mpti agitia
et t. F. Cronovius statuerunt. Res ta men est parum certa. D v.
a) De his tyranni Syracusani niscinoribus videatne Dionysius Hal. in Excerpll. nuper a Naio editi, lib. XIX, p. 89 edit. Francos. Narratur alter eiusdem descensus in Italiam. Illud sacrilegium si in priore laetum
est, vides quomodo ipsos Meios traeta erit Dionysius. Ca. 4) Ite in dorsius legendum suspicabatur: ν υiga I Syracusas, quo s
277쪽
bene planeque percepisset, in eadem sententia perseverabat: qui, quum ad Peloponnesum classem appulisset, et in sanum venisset Iovis Olympii, an reum ei detraxit amiculum , grandi pondere , quo Iovem
Oi navat ex manubiis Kartaginiensium tyrannus Gelo. Atque in eo etiam cavillatus est, aestate grave esse
aureum amiculum, hieme frigidum; eique laneu in pallium iniecit, quum id esse aptuma ad omne anni tempus diceret. Idemque Aesculapii Epidauri , baubam auream demi iussit. Neque enim convenire. bnobatum esse silium , quum in omnibus sanis pater im-
lopoιmestim. Error est seriptoria, quem Cicero sequutus este raeuler Dionysiorum elassem appulit ad Peloponnesum: et hoe sacrilegium erga
Iovem in Stellia ei Syracusia patrasse Dion usium tradunt Aelian. Iar. Ilist. I, 20; Clemens Alex. iii Prolrept. pag. 340. Sed I.Deianum in Timone S. 4, p. 306, Iovis simulae ira Olyni. piae spoliatum a Dionysio signis Oreputat Cuperus, Olias. Ill, 30, p. 298, Perperam quidem ille, iudice Titi. IIeiti,terhu,to ad illum Lueiani lo
cum. Interpretes non videntur animis
ad erit,in discrimen inter Olympius et Olympieus: Olympius, graece
λυμπ c. est eaelestis, ei Iovis Olympii multis loeia eratit templa et flain tuae t at Olympicua resertur ad ur-
hem Peloponnesi Olympiam, ubi age-hanive ludi Olympiet, non Olympii riscique iii verbis L sei, Obmpii nullum est xiiium, sed in eo, quod di
ctitie Dionysius elas em ad Pelopon-Nesum appulisse. Uxo.
Ille iotiis frater Geso sitit, qui saepe ad ersu, Catiliagiitieti a victor in Si-eilia rem praeelare gessit, et eripias Poenorum duee Hamiltare infestas Siciliae d. levit, ut Herodotus seripsit Polymnia. Sed et Ili ronis muline
adversus barbaros victoriae memorantur, ut non existimem mularidam
aeripturam, praesertim quum apud alerium Maximum lib. I, eap. 3 . 3, eatern . , qui hane etiam ut alias plerasque narratiunculas de Cieerone collegit, mero legatur. Na. a) Voe. vltim auelori late codd. victor. Pall. , 5, probante Crtitero. a Victorio, d. inde a Davisio et Gn. omissum, restituti ruitidors. 4 Seribendum vel Aes lapii Didiati ii, prout voluit Laio binus, et habet Pal. quint. ve, Aesevivio Gid ri, quemadmodum legit Val. Max. lib. I, e. 4, 3, exlern . Da v. - Seri psit Ne indors. Aes lapi Epidatiri. de se diique vulgatam loeo simili ex Tuse. V, 25. Na. - Simile saei nusii, Apolline commisit Dionysius. teste Plutarcho de I,id. et Osirid.
278쪽
herbis esset. Iain mensas argenteas de omnibus delubris iussit auferri: in quibus quod in ore veteris Graeciue inscriptum esset, BONORVM DEORUM , Uti se eorum bonitate velle dicebat. Idem Victoriolas aureas paterasque et coronas, quae simulacrorum porrectis manibus sustinebantu P , sine dubitatione tollebat; ea que se accipere, non auferre, di ebat. Esse enim
stultitiam. a quibus bona precaremur, ab iis porrigentibus et dantibus nolle sumere. Eundemque ferunt haec,) quae dixi, sublata de sanis in forum protulisse, et per Praeconem vendidisse; exactaque pecunia edixisse, ut, quod quisque e sacris haberet, id ante diem certant in suum quodque sanum reserret. Ita ad impietatem in deos in homines adiunxit
XXXV. Hunc igitur nec Olympius Iupiter fulmine
percussit , nec Aesculapius misero diuturnoque morbo laboscentem interemit; atque in suo lectulo in OP-
tuus , in Tympani dis rogum , illatus est; eumque PO-
sthulet. supple M,s. vel qii ad via aliud. vulgo vero legitur et pateras. Coro Musque. T.
. I) IIaee omnia Sehul EIus postile in dors e cod. Clog. T. 4 in Iliosa hae lectione ecidd. omnes adhue collati vel erinsontiunt, et nihil melius assertini. Ergri rea diti ad Citii eorum conieeiuras. Vi.
e citius e eod. sno in tu ranni. is νο-gum. Lambinus post Marium inluem. panidiis in pretim illa tis est. Faeellustriumphonias in modum in rogiam itutas est. Mareundus in tritim auris toga clotus est. P. Petilias Mise. Otias. I, 4, in Thrmoride heratim. Isuherius in Peritum tis rogo iuvitia est. Davi-aius et in Frannide , rogo ilia tis est. negieleatis Dum iliam immni tis tu rogum ilia tis ea. Itemflethusius: in
Temetio prope Syracusas ) in re m
iliatias est. Trilleres Di a imp tius in ιosum iIlialtis est. Quas quidem eoniectura. ad unam Omnes recte im
279쪽
DE I ITURA DEO Mtestatem, quam ipse per scelus Ierat nactus, quasi iusta in et legitimam, haereditatis loco silio tradidit. Invitu in lioc loco versa tuo oratio. Videtur enim auctoritatem afferre peccandi; et recte videre tuo, nisi et virtutis, et vitiorum, sine ulla divina ratione, grave ipsius conscientiae pondus esset. Qua sublata, iacent omnia. Vt enim nec domus, nec res Publi Caratione quadam et disciplina designata videatur, si in ea nec recte factis praemia exstent Ulla, nec Si Ρ-plicia peccatis ς sic mundi divina in homines modes- ratio profecto nulla est, si in ea discrimen nullum
At enim minora dii negligunt, neque agellos singulorum, nec viticulas persequuntur; nee, si uredo, aut grando, quippiam nocuit, id Iovi animadvertera dum fuit. Ne in regnis quidem reges omnia minima curant: sic enim dicitis. Quasi ego paul Io anto dolando Formiano P. Rutilii sim questus, non de amissa
XXXVI. Atque β hoc quidem omnes mortales sic
eum scripi one . qui suetuant inter ι P. et D tamι. Proxime ad Ilem si ethis,ii ei Wylietiliachii sententiam eontieere1 Alutie in stio teritido imia moritim rνrannida, in Temenire rogo it istis ea . Fuit eniin Tem nites existrema pars si plena trionalis eius urbis Suracusarum partis, quae dicebatue Aeopolis , prope murum , vel murum potius compleelens. Ma. i) Copulam ea revocavit Schulr.
ncit vox media , quam, velut ad,ei- tiliam, eἰnximus utieinis. Dav. - Vn citiis liberaverunt vocem mundi Ee-ilesius et IIeindoi si itemque Sehutg.), dIversa vero uterque ratione ductus. Eri est. enim ruulgatam ait ita posse aecipi, ut primum ianiversa moderatio divitia intelligo ille
miitidum se. universum . de itide se
paratim eius pars, quae ad hominea periit et a Buherium vello deleri in homines s eui suffragatur Peareitis rai alterutrum sit saetendum, malle se tamen Davisium sequi. Neind. veromtinui h. l. vertium adhiberi a Cotta
ait ex filoleorum sententia, qtii muridum animantem esse et sapientem et
donati statuereni es et . 8, 9, bmundo igitur ipsi divitiam triti uere Ditis homines moderationem. Ma.
280쪽
habent, externas commoditates , Vincta , segetes, oliveta, Ubertatem frugiam Ot Ductuum, omnem denique commoditatem prosperitatemque vitae, a diis se habere et virtutem autem nemo umquam deo acceptam retulit. Nimirum recte. Propter virtutem enim iure laudamur, et in virtute recte gloriamur. Quod non contingeret, si id donum a deo, non a nobis haberemus. At vero aut honoribus aucti, aut re familiari,
aut si aliud quippiam nacti sumus fortuiti boni , aut depulimus mali, quum diis gratias agimus, tum nihil
nostrae laudi assumptum arbitramur. Num quis, quod bonus vir eSset, gratias diis egit umquam At quod dives, quod honoratus, quod incolumis. Iovemque optimum , maximum , ob cas res appellant, non quod nos iustos, temperatOS , Sapientes esticiat, sed quod salvos, incolumes , opulentos, copiosos. Neque Herculi quisquam decumam vovit Umquam, si Sapiens sa Clus esset. Quamquam Pytha goras, quum in geometria quiddam novi invenisset,
go aeceptam deo. - aeui qtiid ---pltim refoe est alicui pro munere quodaria gratias habere. Metaphorica est dieito sumpta de tabuli, rei sa miliaris seu oeconomicis, quae tabulae duplices erant, alterae accepti, alterae expensi. Itaque vili tu in itigiatis ne eepti referre eerto nomine. velut ae replum a Scipitine vel a deo, idem est atque aliquid mem riae mandare tamquam henescium ah iliri viro ae .eeplum. Senientia autem maxime a Stoicis eelebrabatur, sed etiam ab aliis
philosophis, qui prouidentiam divi.
nam non tolleretit, hominem sibi ipsum tritilem atii pravi laiem adiungere, deum Deutrius rei eausam ex
sistere. Plato de Rep. lib. X, p. 520,
pluribus ediplicat Plui. ἱn Symp. lib. IX, cap. 5. Iliae pertinet item illud Horatii lib. I. Ep. t 8 siti. 5.d adlis
miam ipse parti . Quo loco Lambinus hane ip am Ciceronis disputationem adhibuit. Socrates quidem apud Platonem in Menone p. 24, viritilem divino munere hominilius imperiiriail, et ipse Cieero de Legg. lib. I l,