장음표시 사용
291쪽
nobis, et nutu quasi magis quam verbo significatum, ii nihilo secius continuo percipia ut intelligantque. Contra . Diui iam perspicuitatem consta L Ossicero urbanitati, et putidam iudicari. Vnde Consequens est, caute usurpandos esse codices, ut ita dicam, textum dilatantes. Natum enim hoc genus lectionis est ex periphrasi , sive circumlocutione , quam frequentare COguutur, qui in ludis pueros, vel eerte nondum satis subacti ingenii discipulos erudiunt. α Neque igitur ullum codicum genus deosculabimur, nedum istud , quod scholarum umbratilem operam , quamquam ut plu-Pιmum haud ineptam, refert. Sed quantuin et Glogaviensi codiciet ut quisque e nostris simillimus eius est sunt autem aliquot Persimiles tribuendum censuerimus, monstrabit nostro ad notatio. IIoe additum volumus, mirificos rumores ex illo codice Glogaviae reperto percrebuisse per Germaniam, quos nunc malumus silentio praetermittere. Callidiora enim refugimus consilia quum aliis in partibus doctrinarum , tum vero maxime in critica , quae ut a iudicando nomen habet, ita prudente iudicio maxime continetur. Quocirca pervelim, Schutrium, qui diuturu usu Ciceronis perpolitum sensum Tullianae latinitatis habet quo eum non aequare videtur He in dorsius , plus tribuisse suo ipsum et usui et sensui, quam nuctoritati lectionum Ile indorsianarum, neque novitatis specie interdum allectari se inducique esse passum. - uuae quum ita sint, ne eidem uos scopulo impingeremus, consultum duximus, pedem reserre ad eum locum, ubi I. A. Ernestiis Tullianum textum constituit: qui vir, vere Ciceronianus, qua hodieque auctoritate polleat, nemo nescit, itemque quam late per cultioris Europae puries eius editiones etiam nulla celebretitur. In eo igitur loco consistendum videbatur nobis , neque altius contendendum. Quos lectionum collegimus fructus, i interea maturescant. Quibus non deerunt, qui recte utant ut . Et proxime faciet Coereotius vir doctus, quem, qua pollet Tulliana doctrina, certo scimus nec ipsum favere callidioribus eonsiliis. Nobis sussiciat expedita praestitisse quum emendationis tum explicatio uis uberiora aliquanto , quam adhuc suppetebant, praesidia. .
292쪽
LIBRI DUO. Cic. DP. Toni. XIII
294쪽
In his de divinatione libris Cicero Q. fratrem e Stoicorum disciplina omne genus divinationis defendentem inducit, cuius contra sententiani ipsa deinde disputat libro secundo. Et in primi quidem libri prooemio primum complurium nationum de divinationis veritate opiniones, deinde philosophorum de ea decreta
breviter recensetur. C. a-έ. Tum exponitur ipsum Ciceronis cum Q. fratre colloquium in Tusculano habitum. In quo Quintus se tum antiquissimam sententiam, tum omnium populorum et gentium couse usu Comprobatam sequi profitetur. Esse enim duo divinandi genera, quorum ulterum artis sit. alterum naturae. Nullam autem esse gentem aut civitatem, quae non aut haruspicum vel exta pecudum, vel monstra, vel sulgura interpretantium, aut augurum , aut astrologorum, aut sortium quae sere artis sint , aut somniorum,nut vaticinationum quae duo naturalia putentur praedictione moveatur. Atque in his rerum eventa magis arbitratur, quam causas quaeri oportere. Multa enim in rerum natura occurrere, quae vera esse nemo dubitet, etiam si nemo cur ita eveniant, dicere possit. C. 5-13. Neque vero ad negandam divinationem hoc valere , quod nonnumquam ea , quae praedicta sint, minus eveniant. Id enim in singulis earum artium accidere interdum, fune coniectura contineantur, et sint opinabiles. Multas tamen praedictiones eventum habuisse; quod negari non possit, nisi omnem nranalibus fidem detrahere aliquis velit. C. iέ-i7. Ita que se iis assentiri, qui duo genera divinationum esse dixerint; Muum, quod particeps esset artis, alterum quod arte careret.
295쪽
Carere autem arte eos, qui non ratione aut coniectura, observatis ac notatis signis, sed concitatione quadam animi, aut soluto liberoque animo sutura praesentiunt. Ergo huc referendas esse praedictiones per oracula C. t 8. I9. Per somnia C. ao-3o. itemque vaticinationes furentium C. 3r. Quae disputatio concluditur Chrysippi conclusione, qua veritatem horum divitiandi generum
Sequuntur artificialia divinationis genera, in quihus haruspices , augures coniectoresque numerantur. Quorum alia esse P
sila in monumentis et disciplina, quo pertineant Etruscorum Iibri haruspicini et fulgurales et tonitruales, Romanorum etiam augurales; alia autem subito ex tempore coniectura explicari ;eorumque complura exempla asseruntur C. 33-57. Tum re vera esse divinationem, quibus argumentis Stoici confirmaveritat, exponitur. C. 39. Neque vero quidquam aliud asserri, cur divinandi genera nulla sint, nisi quod difficile dictu videatisr, quae cuiusque divinationis ratio , quae causa sit. Sed hoc loco quaerendum esse, sit necne sit divinatio, non vutem quomodo fiat. Iam de ea , nec communem vitam , nec philosophos, in quibus modo fuerit auctoritas , dubitasse. C. 4o. Recte etiam moveri animos hominum antiquitate clarissimis monumentis testata et consignata, C. 4r, et optima quaque re publica plurimum auspieia et reliqua divinandi genera valuisse. C. 4a-48. Omnem vero vim divitiandi rationemque partim a deo C. έ9 S, partim a lato C. 56, Partim a natura repetendam esse. C. 57. 58.
post prooemium C. I. a. in quo Cicero libros ante hos de divinatione a se scriptos enumerat, Bggreditur disputationem con tra Stoicorum de divinatione sententiam , libro superiore a Q. fratre explanatam atque defensam. I uitium facit a Carneadis arguineuto, qui nullam esse divi vationem docebat, propterea quod
ei ti ulla esset subiecta materia. Nam nec earum rerum esse divitiatiouem, quae sensibus PercipiMutur, nec earum quae arte tractentur, nec earum quae in Philosophia disserantur, nec earum , quae in re publica Versentur. C. 3. 4. Praeterea ne con-eddi quidem Posse, divinationem esse earum verum praedictionem et praesensiouem, quae sint fortuitae. Primum cuim vetatos,
296쪽
even in s morborum, multa alia esse fortuita, neque tamen o
Stoicorum sentetitia divitiationi subiecta ; deinde si sortis ita di Cantur, quae nec ratione nec arte provideri possint , quod ita fortuna posita sint, nullam posse esse earum praeseusionem. Sicia utem Stoici negent esse fortunam, et omnia quae sint, quaeque sutura sint ex omni aeternitate definita dicant esse fataliter, nihil prodesse divinationem. C. 5-8. omnino uutem ne utilem quidem nobis esse suturarum rerum scientiam. C. 9. Et quod dicant omnia levius casura rebus divinis procuratis, id nihil esse, quoniam . si nihil sat extra satum, nihil levari re divina possit. C. io. Sequitur singulorum divinationis generum consulatio. Ac primum quidem breviter re Petita eorum partitione C. ii, agitur de haruspicina et quidem i. de extorum C. ia i C; u. dusulgurum C. i 7 ai; 3. de ostentorum divinatione C. II 32. Deinde disputatur de vanitate auspiciorum C. 33--έo. Tum dosortilius agitur C. 4 i. et de Chaldeorum praedietionibus astrologicis, et quam eae sint sutiles, demonstratur C. 4 a 47. Restabant duo divinandi genera quae habere homines dicantura natura, non ab arte. C. 48. Itaque primum disseritur de praedictione suturorum per surorem, ubi de libris Sibyllinis aliisque oraculorum sortibus, et vaticiniis agitur C. 49-S . deinde de somniis C. 5 7 I. In eonclusione disputatiouis hoe agit Cicero, ut religionem
quidem tuendam et propagandam, superstitionis autem stirpes Omnes eiiciendas esse doceat C. 7 a.
Ceterum hi do divinatione libri scripti sunt post illo, de natura deorum A. V. C. 7O9.
298쪽
Vetus opinio est, iam usque ali heroicis ducta temporibus, eaque et populi Romani et omnium gentium firmata Consensu, versari quandam inter homines
est, praesensionem et Scientiam rerum suturarum. Magnifica quidem res et salutaris. si modo est olla; quaque proxime ad deorum vim natura mortalis possit accedere. Itaque ut alia nos melius multa, quum Graeci, sic huic p aestantissimae rei a nomen nostri
Apud Graeeoa μα,υκη et μαυ- τις r μάνres autem ex ut v I , idem quod furor, insania. Iloe etymon deis
dii ipse Plato in Phaedro t. X, pag. 3 6 edii. B ponti. R. λ) Sie Da ia. Een. Alii quaedam. 3 Ilune locum laudat Servius in Virgil Aeneid. HI, 413, ubi μαωτιις
299쪽
a divis, Graeei, ut Plato interpretatur, a furore duxerunt. Gentem quidem nullam video neque tam humanam atque doctam, neque iam immanem atque barbaram, quae non significari sutura, et a quibusdam intelligi praedicique posse censeat. Principio
Assy Dii, iit ab ultimis auctoritatem repetam, propter planitiem magnitudine inque regionum, quas incolebant, quum caelum ex omni parte patens atque aperium intuerentur, traiectiones 4 motusque stelluriam
Observitaverunt: quibus notatis, quid quoque si significaretur, memoriae prodiderunt. 7 Qua in natione
300쪽
Chaldaei,' non ex artis, sed ex gentis vocabulo nominati, diuturna observatione siderum, scientiam
pulantur effecisse, ut praedici posset, quid cuique eventurum, et quo quisque sato natus esset. Eandem artem etiam AegYptii longinquitate temporum innumerabilibus paene seculis consecuti pinantur. Cilicum autem, et Pisidarum gens, et his sinitima Pamphylia, quibus nationibus praesuimus ipsi, vO- latibus avium cantibusque, ut Certissimis signis, declarari res latuvas putant. Quam vero Graecia coloniam misit in Aeoliam , Ioniam , Asiam, Siciliam , Italiam sine Pythio, aut Dodonaeo, aut Hammonis oraculo 3 aut quod hellum susceptum ab ea sine consilio deorum est y II. NeC Unum genus est divinationis publice privatimque celehratum. Nam, ut Omittam ceteros populos, DOSter, quam multa genera complexus est I Principio, huius urbis parens, Romulus, non solum auspicato urbem condidisse , sed ipse etiam optimus augur fuisse traditur. Deinde auguribus et reliqui reges usi; et exactis regibus, nihil publice sine auspiciis nec domi, nec militiae gerebatur. 4 Quumque magna vis videretur esse et in impetriendis con-
eerie eo omisso eonvenirent sequentia.
Q Chial: A. C;eo nis aetate Chaliadaei dieehatitur quicumque sutura praedieendi artem exereebani I. v. L.
distebantur io templo Iovi, , prope urbem sisti. Antiquissimum ex omni-hus oraeulis oraculum illud habeba- vir. Ex duabus eolumnis ibi oraeularee;nere solitis, narratur alteram Delphos, ubi fuit Apollinia templom; alioram in Libyam , ubi Iovis Ammonia sanum exolavisse. B. 3 Postquam Aii;us Navius ecilem
novaeula discidisset, aragia iis sacer dotio E ati ram lanitia honos ac s-
ait , is nihil Aetii domisa posse . nisi auspicato, gereret , ut ait Livius I, 36. Idem lib. VI, eap. 4 r Atia etia tio ae paee, domi militiae a omnia geri, quia est qui ignoret 8 D v. 4) Here Ius Gni. eredere tiν. quia statim recurrit Mideretur. 5 Sie e eon ieetuea Manulἰi, IIo litigero quoque probata, rescripsi pro uig. impetrandis.