장음표시 사용
301쪽
sulendisque rebus, ct in monstris interpretandis no procurandis in haruspicum disciplina; omnem hanc ex Etruria scientiam adhibebant, ne' genus esset ullum divinationis, quod neglectum ab iis videretur.
Et quum duobus modis animi, sine ratione et scien-lia, motu ipsi suo, soluto et libero, incitarentur; νυ no serente, altero somniante: suroris divinationem Sibyllinis maxime versibus contineri arbitrati, eorum decem interpretes delectos e Civitate esse voluerunt. Ex quo genere saepe hariolorum etiam, et vatum furi-hundas praedictiones, ut Octaviano bello, Cornelii Culleoli, audiendas putaverunt. Nec vero Somnia gravIora, si quae ' ad rem publicam pertinere visa sunt, a summo consilio neglecta sunt. Quin etiam memoria nostra
templum Iunonis Sospitae L. Iulius, qui cum P. Rutilio consul fuit, de senatus sententia resecit ex Caeciliae, Balearici siliae, somnio.
ΙΙΙ. Atque haec, ut ego arbitror, veteres, rem mmagis eventis moniti, quam ratione docti, 4 probaverunt. Philosophorum vero e Xquisita quaedam urgumenta, cur esset vera β divinatio, Collecta sunt. Equibus, ut de antiquissimis loquar, Colophonius X
nophanes, Unus, qui deos esse diceret, divinationem landitus sustulit. Reliqui Vero omnes , Praeter EI'i- . curum, balbutientem de natura deorum, divinatio nem probaverunt; Sed non uno modo. Nam quum Socrates, omnesque Socratici, Zeno Itie , et hi , qui ab eo essent profecti , manerent in antiquorum philosophorum sententia , vetere Academia et Peripate-
302쪽
ticis consentientibus; ' quumque huic rei magnam
vis auctor Democritus praesensionem rerum suturarum comprobaret: Dicaearchus Peripateticus cstiora divinationis genera sustulit. Somniorum hi furoris reliquit; Cratippusque , samiliaris noster, quem ego parem summis Peripateticis iudico, iisdem rebus 4 1idem tribuit, reliqua divinationis genera reiecit. Sed iuuin Stoici omnia sere illa defenderent, quod et Zeno in suis commentariis quasi semina quaedam sparsisset, et ea Cleanthes si paullo uberiora secisset; accessit acerrimo vir ingenio Chrysippus, qui totam de divinatione duobus lihris explicavit sententiam. Mno Praeterea de oraculis, uno de somniis; quem subsequens, i ianum librum Babylonius Diogenes edidit, o ius auditor; duo Antipater; quinque noster
I avis. legendum eensuit interi Aeademitie Ammielieis consentienti- s. - Aristoteliei eunetique Cyniei divinationem quodammodo labesaela runt , siquidem et- μαυτελυ κατεαγέλασαι, uti quidem testantur oriis genes in Celsum lib. VII, p. 333, et Eu,ebius, P. E. lib. IV, e. 2, 3. Uue adprime facit egregia Diogenis aeninientia, qui diau, οταο μει ισηνυCaρνήτας ευ - βιοὶ ναε ιατρους καὶ φιλοσορους, Mariettoeta rov vcs
Ladriium lib. vl, 3. 24. D v. 2 Praeeipiebat ille μα- νηου -- σαου τιμαν , ut tradii Diogenes Laeelius VIlI. 24 , et ex eo Suidas tom. III, p. 234. Exeἱpientia tamen est, ut plerisque videtur, in thmaen seu aruia spicina, quum animal;a non esse truis eidanda eensuerit. Vide Plutaretium,
huit Chrysippum. R. Nempe seribendo de DI Ioa
tione , non proxime ei in Sehola sucis cedendo, ut reele explicat van I v,
303쪽
Posidonius. Sed a Stoicis, vel princeps eius dis i-plinae , Posidonii doctor, discipulus Antipatri, dege
neravit Panaetius: nee tatnen ausus est negare, vim
esse divinandi, sed dubitare se dixit. Quod illi in aliqua re, invitissimis Stoicis, Stoico sacere licuit. id, nos ut in reliquis rebus faciamus, a Stoicis non concedetur praesertim quum id, de quo Panaetio non liquet, reliquis eiusdem disciplinae solis luco videatur clarius. Sed haec quidem laus Academiae praestantissimi philosophi iudicio et testimonio com
IV. Etenim nobismet ipsis quaerentibus, quid sit de divinatione iudicandum, quod a Carneade multa
acute et copiose contra Stoicos disputata sint, verentibusque, ne temere vel salsae rei, vel non satis CO-gnitae, assentiamur; faciendum videtur, ut diligenter
etiam atque etiam argumenta CUm argumentis Comparemus, ut secimus in his tribus libris, quos donatura deorum scripsimus. , Nam quum omnibus in rebus temeritas in assentiendo errorque turpis Est, tum in eo loco maxime, in quo itidicandri in est, quantum auspiciis rebusque divinis religionique tribuamus : est enim periculum, ne aut, neglectis iis, impia fraude, aut, susceptis, anili superstitione obligemur.
V. Quibus de rebus et alias saepe, et paullo a CCH Tatius nuper , quum essem cum Q. fratre in Tuscu-Ιano , disputatum est. Nam quum ambulandi causa
304쪽
LIBER PRIM 'S, CAP. 53o lin Lyceum venissemus id enim superiori Gymnasio nomen est et Perlegi, ille inquit, tuum paullo
ante tertium de natura deorum; in quo dispututio Cottae, quamquam labe iactavit sententiam meam, non funditus tamen sustulit. Optime vero, inquam: etenim ipse Cotta sic disputat, ut Stoicorum magis argu menta Confutet, quam hominum deleat religionum.
Tum Quintus, Dicitur quidem istud, inquit, a Cottu
et vero saepius: Credo, ne communi iure migrare
videatur; sed studio contra Stoicos disserendi deos mihi videtur funditus tollere. Eius orationi non sane desidero, quid ' respondeam : satis enim defensa religio est in secundo libro a Lucilio; cuius disputatio tibi ipsi, ut in extremo tertio scribis, ad veritatem est visa propensio P. Sed, quod praetermissum est in illis libi is, credo, quia commodius arbitratu S es, separatim id quaeri, deque eo disseri, id est, de divinatione, quae est earum rerum, quae sortuitae putantur, praedictio atque praesensio, id, si placet, videamus , quam habeat vim, et quale sit. Ego enim sic existimo : si sint ea genera divinandi vera , , de quibus accepimus, quaeque colimus, esse deos; vicissimque, si dii sint, esse, qui divinent. Arcem tu
a) Cieero in villa sua duos habeis
hat Ioeos, ubi ambulare solebat alis terum editum et a portum, ubi mane versabatur; alterum demissum et aerihoribus consitum, ubi meridie tempus terebat. Tuse. II. 3. 2 Sie vulgo legebatur, antequam x Turnebi emendatione ederetur a utero et Dauisio ne comm ivi iura migrare Diria r. quam ieetionem Plurimi Mss. confirmant. Sed eom-mtinι itire migrare defendi potest antiquo loquendi inore, tibi ius die; ue inierdum loeus de quo diserplaiue inister litigantes, arbitris aut iudicibus
assumptis. es. Oral. pro Murena. e. 2. Itaque ne eommuni itire migrare in deartir, significat, ne religionem, quam es ii e notit, qui disinationem esse credunt, et ii. qui negant esse diωinatio. nem , deserere aut restire uideatur.
305쪽
quidem Stoicorum, inquam, Quinte, defendis, si quidem ista sic reciprocantur, ut et, si divinatio sit, dii sint, et, si dii sint, sit divinatio. Quorum neu trum tam facile, quam tu arbitraris, conceditur. Nam et natura significari sutura sine deo possunt; et, ut sint dii, potest fieri, ut nulla ab iis divinatio generi humano tribula sit. Atque ille , Mihi vero, inquit, satis est argumenti, et esse deos, et eos Consulere rebus humanis, quod esse clara et perspicua divinationis genera iudico. De quibus quid ipse sentiam , si placet, exponam, ita lumen, Si vacas animo, neque habes aliquid, quod huic sermoni praevertendum putes. Ego vero, inquam, Philosophiae, Quinte, semper VaCO. Hoc autem tempore, quum sit nihil aliud, quod libenter agere poSsim, multo magis aveo audire, de divinatione quid sentias. VI. Nihil, inquit, equidem novi, nec , quod Praeter ceteros ipse sentiam. Nam quuIn antiquissimam sententiam, tum omnium populorum et gentium consensu Comprobatam sequor. Duo sunt enim in divinandi genera; quorum alterum artis eSt, alterum naturae. Quae est autem gens , aut quae civitas , quae non
eipue nituntur Siniet. Eadem metaphora usus est Augu,linus eontra A ead lib. I, eap. 9, 24 i Vbi enim ieemia Pertinet Aea miri, quorum Meria sententiam, iuri in erroris destit tono pIdem de vita heala num. 4s: Ipsam pro stia, mater, inem philoso ne la- isti. IIane vero ratiotiem ea Stoἰ- ei, ita tradii sextus Empirieus ad vers.
306쪽
gura interpretantium, aut augurum, aut astrologorum, aut sortium ea enim sere artis sunt), aut somniorum , aut vaticinationum haec eni in duo nu-turalia putantur) praedictione moveatur 7 Quarum quidem rerum eventa magis arbitror quam causas quaeri oportere. Est enim vis et natura quaedam , quae nam observatis longo tempore significationibus, tum aliquo instinctu inflatuque divino latui a Praenuntiat.
VII. Quare omittat urgere Carneades, quod sa ciebat etiam Panaetius, requirens, Iupiterne corni-Cem a laeva, Corvum a dextra canere iussisset. Obscv-vata sunt haec tempore immenso, et in significatione eventus animadversa et notata. Nihil est autem, quod longinquitas temporum, excipiente memoria, prodem disque 4 monumentis, efficere atque assequi non possit. Mirari licet, quae sint animadversa a medicis herbarum genera , quae radicum ad morsus bestiarum, ad oculorum morbos , ad vulnera: quorum vim atque naturam ratio numquam explicavit, utilitate et ars est et inventor probatus. Age , ea, quae, quam quam ex alio genere sunt, tamen divinationi sunt similiora, videamuS.
Atque etiam Mentos aemonstrat saePe futuros 4 Inflatum mare , quum subito penitusque tumescit, Saxaque cana , salis niueo spumata liquore , Tristificas certant Ne tuno reddere Doces ἰμι densus stridor quum celso e Mertice m lis Ortus, adaugescit scopulorum saePe rmuls .
VIII. Atque his rerum praesensionibus prognostica
mentis animini Dersae et Nolatiae. Hotis tinger et significatio eυeniti animadis Mersa es notata.
307쪽
DE NATURA DEO IIVM tua reserta sunt. Quis igitur elicere causas praesensionum potest 3 Elsi video Boethum Stoicum esse conatum. Qui hactenus aliquid egit, ut earum rationem rerum explicaret, quae in mari caelove fierent. Illa vero Cur Eveniant, quis probabiliter dixerit 7 naua fulix a iisdem fugiens e gurgite Ponti .
Nuntiat horribiles clamans instare procellas, mua modicos tremulo fundens e gutture cantus. Saepe etiam pertriste canit de Pectore carmen, Et matutinis aeredula Mocibus instat, . Vocibus instat, et assiduas iacit ore querelas, Quum primum gelidos rores aurora remittit. sciaque nonnumquam cursans Per littora cornix Demersit capiat, et fluctus cereice recepit. 3
IX. Videmus haec signa numquam 3 sere ementientia: nec tamen, cur ita fiat, videmus.
Vos quoque signa Midelis, aquai dulcis aliamnae, SQuum clamore paratis inanes fundere. ν es, Absurdoque sono fontes et stagna cietis.
Quis est, qui ranunculos hoc videre suspicari possit 8Sed inest in rivis P et ranunculis natura quaedam significans aliquid, per se ipsa satis certa, cognitioni
Molimedesque bores spectantes lumina caeli, Naribus humiferum duxere ex aem succum.
Non quaero, cur, quoniam quid eveniat intelligo
υἰωρ. Vide Virgilium, Georg. I, 378.
308쪽
Iam rem semper viridis, se eme grauata Lentiscus tr lici solita grandescere fetu, Ter fruges fundens , tria teu Ora monstrat arandi.
Nec hoc quidem' quaevo, cur haec arbor una te floreat, aut cur arandi maturitatem ad signum floris accommodet. 4 Hoc sum Contentus, quod, etiam si,
quomodo quidque fiat, ignorem, quid fiat, intelligo. Pro omni igitur divinatione idem, quod pro iis ve-
bus,, quas commemoravi, respondebo. X. Quid scammoneae radix ad purgandum, quid aristolochia ad morsus serpentum possit, quae nomen ex inventore reperit, rem ipsam inventor ex somnio video , quod satis est; cur possit, nescio. Sic ventorum et imbrium signa, quae dixi, rationem quam hu-beant, non satis perspicio; vim et eventum agno-SCO, scio , approbo. Similiter, quid sissum iti extis , quid fibra valeat, accipio; quae CauSa Sit, neScio. Atque horum quidem plena vita est: extis enim omnes sere utuntur. β Quid8 de fulgurum vi dubitarun una possumus 3 Nonne quum multu alia mirabilia, tum illud in primis 3 quum Summanus in sustigio Iovis optimi maximi, qui tum erat fictilis , e caelo ictus CSSet, nec usqUam eius simulacri caput inveniretur, haruspices in Tiberim id depulsum esse dixerunt; idque inventum est eo loco, qui esset ab haruspicibus demonstratus. ε
mo raritaram a num foris accomis modet.
mnes fere utimur. Davis. extis enimo. f. Mimvir. 6 Hane hi,toriam nonnihil immu . talam, et ad alienum tempus relatam narrat velus Seholiastes ad Cieeronis Catilin. III, cap. 8, pag. 706: I is, inquit, stat sie tiariane de Isa est , ut evia Pred res, et mergere in ira messio Tiberi. Tune araasma quidam ,
309쪽
DE Di VINA Ti ONEXI. XII. Sed quo potius utar aut auctor , aut toste, quam te 2 cuius edidici etiam versus, et libonio equidem , quos in secundo Consulatus rauia musa
Princ is aetherio flammatus Iu iter igni
Vertitur, et totum collustrat Iumine muta vi , Mentoque dioina caelum terrasque Pete14it; Quae penitus sensus hominum intasque rotaeniat, Aetheris aeterni s ta atque inclusa carernis. Et, si stellarum motus cursusque Magantes Nosse velis, quae sint a signorum in sede locatae, Quae oerbo et fatiis Graiorum Oocibus errani, em certo lusia viatisque feruntur ;Omnia in m cernes dioina mente nctata. Nam primum astrorum Oolucres, te consule, molus , Conci ratisque grasees 3 stellarum ardore micantes
iam sacerdotes sequerentiar Nostigiam minis et caput deiectum quiaerererat nee ini evirent , hias u pessum Det
ri Lo is de hristia. Quis vero fuerit Summatius, o,idio ri,i. VI, v. 73 , non salis eiansiliit. Constat tantum,huie nocturna, Iovi vero diurna sui.
mina iiiiiiii. Vide Plinium , llislor. Nai. lib. I l, S. 53, et Augustitium. Ci. ii. Dei I v, 23. At quum aliis, tum Aenobio V, p. 230, et Vs, p. 210, ae Nari iano Capellae lib. I l. p. 40, idem
Gycaldum, II ist. Deorum, Syntagna. s. l. 496. D v. - Adi quoque Lambinum in Commentariis Plautitiis.
nmitias. Quidam a siti mani Sum.
marium N D alium esse ac Plutonem, ita dicium, utpote sumitium Inanium rectorem. I.
In secundo libro poematis doeotistitiam atio a Cicerone scripti. P. Naiiutius corrigi bal in secundo da Cotiati inti. - Ciceιο de rebus quae ipso eonsule evenerant tres libres versibus eo ser; pserat, quorum pauca tantummodo fragmenta ad nos peris venerunt : de longiore fragmento mentio si in una epi, tota ad fratre in rGod me admones de nostra Vrania. Fingebat enim Noster Vraniam tali.hus eum voci hiat alloqui e quod lecto enoti omittat, dum versus Ciceronis perlegit. Non inutile forsan erit . e reontuleris quae hoc loeo tiariat de prodigii, quae Catilinae coniurali is Dem Ptaecessere, cum iis quae eade inde re narrat, Catiliti. Ill, 8. Inde lὰ-elor sitidi qua colliget parum itios,e discriminis inier poeiam qui legerilium animos persti ingere siti dei, et oratorem qui P pulares verbis exagitare sibi proposuit. I. v. L. 2 Noli inger mavuli quae surae. Davis. coiii. qtivi sine, i. e. in qua rodiaei parte. T. 3 Ηeret. coni. Ar i, Mi mdine non careat epitheto. Ei sie iam olini Turne h. Idem in metilem venit
310쪽
Tu quoque, quum tumtilas Albano in monte nioales rLtistrasti, et laeto mactasti lacte Latinus , Vidisti, et elaro tremulos ardore cominas, mi itaque misceri noctiarna strage Ptilasti: Quod ferme dirum in temptis ceciderea Lalinae; Quum claram speciem concreto lumine luna Abdidis, et subito stellanti nocte perempta est.
Quid uero Phoebi Dae , a tristis niantia belli, magnum ad culmen 4 flammato ardore Doliabat, Praecipites caeli paries, Mittisque petissens y 5 qtium terribiti percuistis fulmine eluis, Luce serenanti Atalia tamina liquit ;Aut qutim se graoido tremefecit eor re tellus 'Iam vero Mariae nocturno temρore Oisae
I rribiles s formae , bellum motusque monetant; Multaque per terras ὐales oracla itirenti Pectore fundebant tristes minitantia castis: Atque ea , quae lapsu tandem cecidere oeturio, Haec fore, perpetuis signis , clarisque frequentans Ipse deum gentior caelo, terrisque canebat. Ntinc ea , Torquato quae quondam , et constite Colla Lindius ediderat Tyrrhenae gentis hartim c , 7 Omnia fixa tuus glomerans determiniae annus. Nam pater altitonans stellanti nistis Odimpo Ipse suos quondam tumulos ac templa petioli,
pi ac terea leg;l Meuartim auore. Foris lasse tamen praestat mi nica in natis
) Quum coss. eelerique magistratus romani serias Latinas celebraretit, in Albano monte fiebant saerificia. vide Varronem, Ling. Lal. lib. V, I. 3, et Dionysium Halicarnasseum lib. IV, cap. 49. D v. - Vide quoque Epist. ad Αitie. I, 3. a) Sie AId. N,. Eliens. Vulgo e
I) Lambitius ex eoniectura recepit, tim Mero. Melius, ut opinor, repones, quin Dem: easque voces pro transiliotiis Lamula capies. I a . q) Olim, re utina ad eoLm . iti-,lar columnae. seu ad columnae m. gnitudinem , prout explicat Turiae.
ut tradii Dion Cussius lib. XX ll. p. 4 , B. Iulius obsequens de prodig.
e. 322 e Tria a tirdens at occasu ad caelum extenta. At Misas novitimo lem
pore ab oeeidente fures memorat ipse Cicero, Catil Ill. e. s. Dav. - Edii. omites , quas inspexi, pro Pelissetis, habent petisset. T.