장음표시 사용
361쪽
DE Divi NATiONE qui non ante magorum dis iplinam scientiam quo por- ceperit. Licet autem videro et genera quaedam, et nationes huic scientiae deditas. Telmessus in Carinest: qua in urbe excellit haruspicum disciplina. Item que Elis in Peloponneso familias duas certas habet, Iamidarum unam, alteram Clytidamni, haruspicinae nobilitate praesinnies. In Syria Chaldaei cognitione astrorum sollertiaque ingeniorum ante cliunt. Etruria autem de caelo tacta scientissime animadveriit: β eademque interpretatur, quid quibusque ostendatur monstris atque portentis. Quocirca bene apud maiores nostr S Sonatus, tum, quum florebnt imperium , decrevit, ut de principum filiis sex 4 singulis Etruriae populis in disciplinam traderentur, ne ars tanta, propter tenuitatem hominum , a religionis auctoritate abduceretur ad mercedem utque quaestum. Phryges autem, et Pisidae, et Cilices, et Arabum natio , avium significationibus plurimum obtemperant. Quod idem factitatum in Vmbria accepimus.
quibus isthoe munus perpetuo mavineal. I Oetet. 3 I. e. non lemere, sed ad rerissas regulas illa obseri ai. varIa eorum genera, divergasque signis eationes distinguens accurate. De qua re eon
stilotidias omnino Plinius, Ilist. Nat. lib. li, eap. 52 seqq In. Apud Valer. Nax. I, 4 dieun. lue driem silii tradiit suisse. iitique h. l. legendum oensuit Davisitis. I ἱ-psius vero Eleel. II, quia Etruriae populi Xu suerini, malebat duodetam. - Quantopere librarii in numeris Oxarandis errarint, nemo est, qui ignorat. Equidem malim eum Lip,io h. l. legi Moderim, ut ain gulis populis unus traditus sit in di-aeiplitiam. Vulgo legitur set, ei Davi ius conieeti deeem. Sed si ita voluisset Cicero , dixisset potius aeni, aut deni. Sit aulom satis latine diei timsex aul in m s uterque iste numer In prosectra maior est, quam ut verisiis milia videatue. Quid enim Z 72 aut 42s etiam , percipiendae saerorum di seiplinae gratia in Etruriam missi sunt 3 et quoties tandem R etii.
piam; si nempe homines pie Leti eam ariem quaestus saetendi causa exemiscerent. IIOTI .
362쪽
ALII. Ac mihi quidem videntur e locis quoque ipsis, qui a quibusque incolebantur, divinationum
opportunitates esse ductae. Etenim Aegvptii et Babylonii in camporum patentium aequoribus habitantes, quum ex terra nihil emineret, quod contemplationi caeli ossicere posset, omnem curam in siderum cognitione posuerunt: Etrusci autem, quod religiones imbuti studiosius, crebrius hostias immolabant, extorum cognitioni se maxime dediderunt; quodque Propter acris Crassitudinem de caelo apud eos multa fiebant, et quod ob eandem causam multa inusitata partim e caelo, alia ex terra oriebantur, quaedam etiam ex hominum pecudumve conceptu et satu' ), portentorum 4 exercitatissimi interpretes exstiterunt. Quorum quidem vim, ut tu soles dicere, verba ipsa prudenter a maioribus posita declarant: quia enim Ostendunt, portendunt, monstrant, praedicunt; ostenta, portenta, monstra, prodigia dicuntur. Arabes
autem, et Phryges, et Cilices, quod pastu pecudum
maxime utuntur, campos et montes hieme et aestate Peragrantes , propterea facilius cantus avium et volutus notaverunt: eademque et Pisidiae causa fuit. et huic nostrae Vmbviae. Tum Caria tota , Praecipueque Telmesses, quos ante dixi, quod agi os uber-
hubelial in sitiata, quod reeepit Da visit,a et Sehul r. Sed vulgata eum. dem sensum habet, et Ciceronis Ips;usanctoritate defenditur, qui insta II,
II, res usitritas dixit, sensu contra iavio, quamquam et ibi Davistis malit Misitaras. praeter necessitatem. Ilori. 3 m aniti tineis inelusit Davis. ego damnare non ausim. Hori. sane videtur esse in ilitium. Certe ἱn veraci ordine legendum esset sarti
sie Davis. et Paris. Meriori. Beg. Ball. Cantabr. Vulgo ostento.
363쪽
propter foecunditatem singi gignique possunt, in
ostentis animadvertendis diligentes fuerunt. XLIII. Quis vero non videt, in optima quaque republica plurimum auspicia, et reliqua divinandi genera valuisse 2 Quis vex umquam fuit, quis populus, qui non uteretur praedictione divina 8 neque solum in pace, sed in bello multo etiam magis: quo maius
erat certamen et discrimen salutis. Omitto nostros ,
qui nihil in bello sine extis agunt, nihil sine auspiciis domi. Externa videamus. Nam et Athenienses Omnibus semper publicis consiliis divinos quosdam
sacerdotes, quos μαπεις vocant, adhibuerunt: et Laticedaemonii regibus suis augurem assessorem dede
runt; itemque senibus sic enim consilium publicum appellant augurem interesse voluerunt; iidemque de rebus maioribus semper aut Delphis oraculum, aut ab IIam mone, aut a Dodona petebant. Lycurgus quidem, qui Lacedaemoniorum rem publicam tem peravit, leges suas auctoritate Apollinis Delphici con-
) Volgo additur ni. Atispicia, quod ut supellitium dolexi . ls. vos. Aius e suci eod. legendum putabat nihil sine anapietis, domi hΛhent istimidia. Externia inuetimus: Da vis. 1ie edidit nihil alti spieita domi hia ne au.
Vieta eaternia vidi tis. - Auspieia externa indeamus. Primam uocem, tamquam manifestum glossema. delere non dubitavἰ: quod iam ita visum Da vis o, nune reperio. Ad existerna nimir sul aud. exempla, solemni Ciceronis more. t in line, et in aliis libri r ut supra 22 sed mmiora Diade tis a 23 t Age nune nil eaternar deamus. Vocem vero arasPιcia tam ea, quae praeeedunt, respuunt, quam quae sequuntur. Nam quum antoaser pserit, omitio nostros, Oti αλι sino extis, nihil sine araspiciis non .etir auspiciorum modo apud exteros mentionem saeeret, praesertim si aut iel iniit' eap. ampleta et resistia in intiandi genera sint commemorata' El eerto, si videa sequerilia . mitii me ianis auspἰeiis sese continuit. Nam et Males , et augures, et ora lia, ehaomnia, reliqua lite deInreps genera erim memorata legis. Quae, ut opinor. mulationem liane ex ineunt reriam atque necessariam. IloTr. - uignis tam tamen, Nas. sde mixi, non immutandam censemus. B.
364쪽
si mavit. Quas quum vellet Lysander commutare , eadem est prohibitus religione. Atque etiam, qui prae erant Lacedaemoniis, non contenti vigilantibus curis, in Pasiphaae sano, quod est in agro propter urbem, somniandi causa incubabant , ὸ quia vera quietis oracula ducebant. XLIV. Ad nostra iam redeo. Quoties senatus decemviros ad libros ire iussit8 Quantis in rebus, quamque Saepe responsis haruspicum paruit 2 Nam si et quum duo visi soles essent, et quum tres lunae, et quum saces , et quum sol nocte visus esset, et quum e caelo Demitus auditus, et quum caelum discessisse Visum est, atque in eo animadversi globi. si Delata
νουσαυ. Praeter innumeros scriptores quorum bene mutiris laudarunt Cra-
gius, de Rep. Laeed. lib. III, eap. 4. et Neursius in Miseell. Laeon. lib. al, cap. 5, adi Theodoretum, Therap. IX. p. 424 et 440. D v.
tradit Cottiolius N. pos in Lysaiadrocap. 3 r Dolore ineetistis iniit eopsilia
reges Laeedaemoniortim tollerer se laeniae e id se sine ope deorum seceranon posse. QIM Laee emonii omnia ad oraetura referre eon merarit. Pri .miam De hos eorrumpere est eonalias. Qiatim tu non potuisseet, Dodonamiadortus eat. Irim quoquae remistis, dixti se ista stire irae NE DA --
moni MLerct, existimans se Afros D. e litis e re apstiriam. Vide sta Diodorum Stetitum lib. XIV, pag. 244. et Plutaretium in Lysande. p. 447. Da v. 3) Alii OdiaMant. - Solebas veteres iti templis deorum dormire. quoi iam Ope atque eon Ailio indigehatit, responsa ab iis . ora lave aeeepturi Quos proprie in bare dieebant i e qui id netebatii, Ineu lorea. Plautus Curcul. I, 4, 6 r Laeno aegrotus in Ana Aps lapi fano. Vide Foreellἰtii Le, leoti latius Latinitalis, verbo G-
verba γΛntia in re a - - victim partiti reete hue transtulit D visius, vulgo infra posita ante Noe. Graiatae. - Omnes mutationem aDavisiti iactam eomprobant. T. 5 Ne quis lite anaeoluition Esse putet . intelligendum est ex aule is dentibus iussit, Pastiis. M Daui,ius istorum globorum naturam coloremque non prodi miratus, legendum suspicalue: atque in eo ignei anima Mersi glogi. Contra quem reele monet Vophensius. ubi de meteoris sermo sit , vocem g M
365쪽
DE DlVINATION Retiam ad senatum labes agri Privernatis, quum ad infinitam altitudinem terra desedisset, Apuliaque maximis terrae motibus Conquassata esset: quibus portentis magna populo Romano bella perniciosae quo seditiones denuntiabantur: inque his omnibus responsa haruspicum Cum Sibyllae versibus congrue
bant. Quid, quum Cumis Apollo sudavit. Capuae Victoria 2 quid ortus androgyni 2 nonne satale quoddam monstrum suit 7 Quid, quum suvius atratus sanguine fluxit 2 quid, quum saepe lapidum, sanguinis nonnunquam, terrae interdum, quondam etiam
lactis imber defluxit 2 quid, quum in Capitolio ictus
Centaurus e Caelo est, in Aventino, portae et homines, Tusculi aedes Castoris et Pollucis, Romaeque Pietatis 3 Nonne et haruspices ea responderunt, quae evenerunt, et in Sibyllae libris eaedem repertae pi ac- dictiones sunt γε Caeciliae, Q. filiae, somnio, modo Marsico bello, β templum est a senatu Iunonis Sospitae restitutum. Quod quidem somnium Sisenna quum disputavisset mirifice ad verbum cum re convenisse, tum si insolenter, credo, ab Epicureo aliquo inductus,
unam susticere, alque ἐia saepenumero eolumnas, trales, virgas, coro rivia absolute nominari. Ilori.
Ernestius post globi commale distingui. Et pro labes reponi votis; irahe. Sed vulgatum meie defendit Iloliing T. a Quid quum auetore Herelictreposui pro vulg. quid quod. a) Quia Tuseolani Castorem et Pollucem in primis colebant. L. Ser. vius Sulpieius Rufus ad eelebrandum
gentis suae, quae obsidione Tuseu lum exemerat, laetum praeclarum, in una parte aurei nummi Tusculum ipsum, in altera, signa Castoria et Pollucis pileata impressit. Vas.
oties senarias dis Diros vid librisa ire iussit, quantis in riatis quamqti aciem res naia hortivi m paruit aquae tamen hue e superioribus irati
lata vidit Davisius. 5 Hottingeriis ita distinxiit somnio modo, Mia iam hel . quasi Cieero
dieere voluerit uno taurum somnis, eui tamen assentiri non possum.
ΜΛνά- ωtio. Quod aliam metale, vel noli tim dicitur. D.
6) Irimen e libeo Vrsini reposui
366쪽
disputat, somniis credi non oportere. Idem contra
ostenta nihil disputat, exponitque initio belli Marsiciet deorum simulacra sudavisse, et sanguinem fluxisse, et discessisse caelum; et ex occulto auditas esse voces,
quae pericula belli nuntiarent; et Lanuvii clypeos, quod haruspicibus tristissimum visum esset, a muri
XLV. Quid 3 quod in Annalibus habemus, Veienti
bello, quum lacus Albanus praeter modum crevi SSet, Veientem quendam ad nos hominem nobilem prosu-gisse , eumque dixisse, ex satis, quae Veientes scripta haberent, Veios capi non posse, dum lacus is redundaret; et, si lacus emissus , lupsu et cursu Suond mare profluxisset, perniciosum populo Romano; sin autem ita esset eductus, ut ad mare pervenire non POSSet, tum Salutare Nostris sore. Ex quo illa admirabilis a maioribus Albanae aquae facta dedu-
pro tum. - vrs;tius E eod. ali suci leis pendum putavit tamen pro tum e quae quidem partietilae saepius a librariis confusae sunt. Neque lamen opus est mulatione. Nam saepe ita quum et tum ae exeipiunt. diversas enuntiationes vel eoniungentes, vel disIungentes, ut ab init. lib. I de Nat. Deoe. Leei Ioni vesinianae favet ν. - Inso Jenter. int. praeter decorum, neque ex persona SIsennae, ut qui contraria sensisset. Hori. - vulgatam reduxi.
At, at Livio eredimus lib. v, p. 4 5 r Senior quidem Veiens, qui
inter ea utimes in arationibus ac minit diis mitiles remarios Hrmetisque -- tisinantia in modum eretnit, Pritisquam ea iam Auano a a emissa foret, inm poli tirum Vesta Roman ... Vinu ex aetatione romana , Postqviam a Die a sp em esse catissaltia de prioriti portenti moeuratione Consulere Delie, ad eotio itim Natem elimit. Quum e progressi iamM a stiis longius essene inermes sine titio metu, prae lens i-enis romantis senem in-frmum in eommetti omnium rurum, nequidquam rumiam tibias Et seis, ad mos transtiait. Qui Romam ad a natum mitatis , quae essent Veiorum
sata doeuit. Et ad eumdem sere m dum rem narrant Plutaret iis in Camillo pag. 43o, et Valerius Maximus lib. I, eap. 6, 3. Dav. - Ea falis. . . ex vaticiniis a. oraeulis. Libros Diades dieii Livius V, 45. Id eat, libros qui eontinent sata, Dracula.
367쪽
DL Divi NATIONEctio est. Quum autem Veientes bello se si legatos ad senatum misissent, tum ex his quidam dixisse dicitur, non omnia illum transfugam ausum esse senatui dicere : in iisdem enim satis scriptum Veientes habere,
re, ut breui a Gallis Roma caperetur. Quod quidem
sexennio post Veios Captos esse factum videmus. Saepe etiam et in praeliis Fauni auditi; et in rebus turbidis veridicae voces ex occulto missae esse dicuntur. Cuius generis duo sunt ex multis exempla, sed maxima. Nam non Inulto ante urbem captam exaudita vox est a luco Vestae, qui a Palatii radice in novam viam devexus est: es Vt muri, et Portae reficerentur; suturum esse, nisi provisum esset, ut Roma caperetur. M Quod neglectum, quum caveri poterat, post acceptam illam maximam cladem expiatum est. Ara enim Aio loquenti, quam septam videmus, Exadversus eum locum Consecrata est. Atque etiam scriptuma Inultis est, quum terrae motus factus esset, Vt sue
exstitisse; quocirca Iunonem illam appellatam Monetam. ε Haec igituo et a diis significata, et a nostris maioribus iudicata contemnimus XLVI. Neque solum deorum voces Pythagorei Oh servitaverunt, sed etiam hominum, quae vocant Omina. 6 Quae maiores nostri quia valere Censebant, id -
tinger. Vulgo GHierium. - Nos non des rimus vulgatam, quae egregie intelligitur, et quain repraesentant omnes tum N ss. lum edd. I. V. L.
A monendo. undis Mo, ἡταου alis militer συμβουλου interpretatur Sui da, in Nουηta: sed nominis eausam atque sontem modo longe di erso iradii. Dam 5) Sine causa eorrexit Ernestius
63 Ontinia. Propria atque prima alguitieatione haec vox est accipienda,
368쪽
LII ER PRIMVs , CAP. 46 circo omnibus rebus agendis, Quod bonum, faustum, felix, fortunatumque esset, praelabantur; rebus tuudixinis, quae publice fierent, ut Doerent linguis imperabatur; inque seriis imperandis, tit litibus et
iurgiis se abstinerent. Itemque in lustranda colonia, ab eo, qui eam deduceret; et quum imperator exercitum, censor populum lustraret, β bonis nominibus, qui hostias ducerent, eligebantur. 4 Quod idem in delectu consules observant, ut primus miles fiat bono nomine. Quae quidem a te scis et consulo, et im
peratore summa religione esse servata. Praerogativam si etiam maiores omen iustorum comitiorum esse Voluerunt. Atque ego exempla ominum nota proserum . si L. Paullus consul iterum, quum ei, bellum ut
qua nimirum denotat sermonem ho . mitii velut fortuito excideiatem. ei iis, quae iam aguntur, rebus eonve innientem, quem, ut paullo post dici.
tur, istere, i. e. raium esse, et re
rum eventum , vel prosperum . vel satistum, praesignificare, Veterum supersi Ilio eredidi . IIoetet. II. e. silerent ; ne loquenlthiis sorte verbum peteideret inali ominis, rem sile diuinam turbaret. Hanc certe signi ineationem haee formula habuit, quamquam et alias illi, praeter hane, nonnulli adstruelum eunt. Vide Bris. n. de Formulis et solemnib. I, Useqq. Adi et Horatium. Od. lib. I.
23 Inque feriis imperandis. Valde
assentior Iaeolio Mari Vclassen, viro doctissimo, in animadversἰonibus historieoeritieis ad Fastos B tri. saeros pag. 25, postremam vocem delenti.
33 Censu, item finIehatue sacrisiis .is. quod a Met initia dicebant. Liv. I, 44. ID.
4) Aonis nomini s .... esse Mesraeisrtini. Batio est. quod, ut Ovidius Fast. , 478 , Omina primipiis, inquit. inesse solem. Sie quum sub Vespari aiano re,liluendum fuit Capitolium, Ingressi milites, queis fiatista nomitia , fetieibtis ramis. Rem narrat Τaetitis.
IIist. IV, 53 , ubi nonnulla Lipsius
hane in rem notavit. D v. 5 Praerogatioci vel eeniuria. vel tribus dieebatur, quae sorte Iecta, prima suffragia serebat. tam igitur Cicero dieit, Veteres existimasse. Omen itis νtim eomitiorem holere, id est . in nomine praerogativae, si L num foret, inesse omen, quod Ostenderet, eomitia iusta esse, a. vitio Cain Tere , adeoque sausia rataque fore , quae iis peragerentur. IloTT. 6 Exempla omisium. Ita eoniee;t Nanu ius, atque ediderunt Davisi et Eraestius. Vulg. omnium, frequen-li librariorum eonfusione. Quae le- eiici vel ideo loeum non habet, quod, ut vere monet Eruestius, nouo tim
369쪽
DE Divi NATIONE Cum rege Perse gereret, obtigisset; ut ea ipsa dio domum ad vesperum rediit, filiolam suam Tertiam,
quae tum erat admodum parva, osculans animadver
tit tvisticulam. Quid est, inquit, mea Tertia I quid tristis es p - Mi Palor, inquit, Persa Periit. - Tum ille arctius puellam complexus, A mio, inquit, mea
silia, omen; erat autem mortuus catellus eo nomine.
L. Flaccum, sia minem Martiale, ego audivi quum diceret, Caeciliam Metelli, quum vellet sororis suae silia in in matrimonium collocare , exisse in quoddam sacellum ominis capiendi causa : quod fieri more veterum solebat. Quum virgo staret, et Caecilia in sella sederet, neque diu ulla vox exstitisset, Puellam defatigatam petiisse a matertera, ut sibi concederet paullisper, rit in eius sella requiesceret; . illam autem dixisse, Vero, mea Puella, tibi concedo meas sedes. Quod omen res consecuta est. Ipsa enim brevi mortua est; Virgo autem nupsit, cui Caeciliae nupta fuerat. Haec posse contemni, vel etiam rideri, praeclare intelligo: sed id ipsum est, deos non putare quae ab iis significantur, Contemnere. XLVII. Quid de auguribus loquar 2 Tuae partes sunt; tuum, inquam, auspiciorum patrocinium debet esse. Tibi App. Claudius augur Consuli nuntiavit, addubitato salutis augurio, A bellum domesticum tri-
generum in aequentibus. sed nonnisi
omistiun exempla asseruntur. ID.
a) Animum a retia Victor. it. Davis. . eod. Reg. et Paris. Λ Elat eomederet dieitim videt; possit pro Permitie et . tamen ego Po i iis prima notione arcipiam, pr incrum fuereri , quod maius id convenit eum Caeeiliae responso, tibi e nee
aedes meas. Ita vero aequentia. in Daritia aeua re iesceret, abesse sine de .
siderio patiar, ut quae spoeIem ha heant satis similem glossematis. Hoet T. QTaeilias. Annal. XII, 23 M. Ititis avxtiritim quin e et Diestati annis omissum rem a se deinde e Ii-ntiari piacitum. Quale vero fuerit M.titia augurium . docet Dionyxius lib.
370쪽
ste ac turbulentum fore; quod paucis post mensibus
exortum, Paucioribus a te est diebus oppressum. Cui quidem auguri vehementer assentior: solus enim Naultorum annorum memoria , non decantandi augurii, sed divinandi tonuit disciplinam. Quem irride
bant collegae tuae, eramque tum Pisidam, tum Soranum augurem esse dicebant. Quibus nulla videbatur in auguriis, aut auspiciis praesensio 4 veritatis suturae; sapienter, aiebant, ad opinionem imperitorum esse scias religiones. Quod longe secus est; neque enim
in pastoribus illis, quibus Romulus praefuit, nec in ipso Romulo haec calliditas esse potuit, ut ad erro-Tem multitudinis religionis simulacra sngerent: sed dissicultas laborque discendi disertam negligentiam reddidit. Malunt enim disserere, nihil esse in auspiciis, quam, quid sit, odiscere. 4 Quid est illo auspicio divinius, quod apud te in Mario est 3 4 ut uta P ΡΟ-tissimum te auctore: me Iouis altisoni subito pinnala satelles
Arboris e trunco serpentis saucia morsu , XXXVII. p. 40. Vide sis et I. C. Butetigerium de Auguriis et Ausp. lib.
Ill, eap. 47. DAV. Deeant re auguria recte Erneis alius expl. formulas tantum augurii tenere et recitare memoriter. IIOTT.
2 Eum irridebant, ut supersit intiosum. Pisidae, ut populus auspiciorum in primis studiosus, in hoe li-
hro non semel eommemorantur. ID.
3 Vulgo addi ue istit aesentia. q) verba Matina enim - ediscere IIo litigerus glossatori deberi suspi
Cicerenis deperditis. Horum versuum fulgorem laudans, eos Frati gullo aermone ita expressit Votitare, in praefatione ad illam tragoediam, quam Catilinam inseripsiti Tel on