장음표시 사용
391쪽
Sed a restitiosi Mates, in udentesque harioli, Aut inertes, aut insani, aut quibus egestas in erat: Qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant Miam risibus diuitias pollicentur, ab iis drachmam si petunt. De his dicitiis sibi deducant drachmam, reddant cetera.
Atque haec quidem Ennius , qui paucis ante versi
bus η esse deos censet, sed eos non Curare opinatur, quid agat humanum genus. Ego autem qui, et Curare arbitror, et monere etiam , a C multa praedicere, levitate , vanitate,' malitia exclusa, divina
tionem Probo. Quae quum dixisset Quintus, Praeclare tu quidem, inquam, paratus
Desunt Pauca quaedam. aeteritia . ais arta disini. Da uisio aievidebatur eorrigendum: non enim stima hi aia arie dirim vitia sesentia. ) Arte ae seientia destituti. II. I) Ilisee Mili. qui mamorantur de Nai. deori II, 32i de Di inai. II, 50ι Ego Detim gentis ease sempeν disi ri
392쪽
Quaerenti mihi multumque et diu cogitanti, quanam re possem prodesse quam plurimis, ne quando
intermitterem consulere rei publicae , nulla maior occurrebat, quam si Optimarum artium. vias traderem meis civibus: quod compluribus iam libris me arbitror consecutum. Nam et cohortati sumus, ut maxime potuimus, ad philosophiae studium eo litico, qui est inscriptus Hortensius ; et, quod genus philo-
et elegans arbitraremur, , quatuor Academicis libris ostendimus. Quumque sundamentum esset philoso-
DauἰΑius male hal quaerenti anulis umqua re Hu cogit ii mihi. 2 inteli. philosophiam, quam ipse latinis litetia primus illustravit. Ita. alite aries eo sere sensu dieit, quo Call.
a rebus inor Is assensionem colli. hens. Etenim eonstat Aeademieis ita visum esse, nihil pereipi posset id est. eertam nullam , sed modo pro habilem esse rerum eognitionem. II. Constans. Decretis suis aut opinionibus haud ab se diserepans. IIOTH. - Εlegans. Quoniam Aeademiei disserendi subtilitatem eum orationis elegantia coniunxerunt, quam sere neglexerunt quum Stoiei, lum in primis Epicurei. Dε qua re ipse Tuse. Quaest. II, 3r Mihi semper, inquit ,
Peripalesia rum Aeademiaeque eon metudo , de omni s retas in congrarias partes disserendi, non ol eam so iam eausam piacuit, quod aliger non posset, Mid in unaquaqtie re Derisimila esses, ininiurii seu etiam, q-ὰ esset
393쪽
phiae positum in sinibus bonorum et malorum , perpurgatus est is locus a nobis quinque libris, ut, quid a quoque, et quid contra quemque philosophum diceretur, intelligi posset. Totidem subsecuti libri Tu
sculanarum disputationum, ros ad beate vivendum maxime neceSSarias aperuerunt. Primias enim est de contemnenda morte; secundus de tolerando dolore;
de aegritudine lenienda tertius; quartus de reliquis animi perturbationibus ; quintus eum locum Complexus est, qui totam philosophiam maxime illustrat: docet enim, ad beate vivendum virtutem se ipsa esse contentum. Quibus 'editis, tres libri persecti sunt de nal Dra deorum; in quibus omnis eius loci quaestio continetur. Quae ut plene esset cumulateque persecta, de Divinatione ingressi sumus his libris scribere. Quibus ut est in animo) de Fato si adiunxeri-inus, erit abunde satisne tum toti huic quaestioni.
Atque his libris adnumerandi sunt sex de Re publi-
ea minima die di exercitiasse. Hoet T. Nonnullis plaeet Perimesti tis. At vulga am sectionem servant eos d. Iss.; nee temere mulari debet. 1 taloetitio metaplioriea. Similitor enim Ioetim crinionis Per urgatam fuisse dixit pro Murena cap. 26. DAv. 2) Fortasse legendum ui Ernestio i,um Quibias Liris editis tres perfecti sunt. Vulgo edebatur Φώ a νe sodi ia; sed ligris reposuit Da vis. e eod. Ned. - Ernestio suspecta fuit vox ερ a. Quare aut illam delendam. aut pro ea scrib ndum iuris exi iἰmatiit quod iam atile laetum erat a Da isto, in ed. see. auetore Iis. Med. eum quo saeti inter Osonienses P seu Balliol. quam ieeitonia diversitatem mi iame Daunii diligentiam stigisse. Sed multis libris euιιis, Des tibri miseeti
sunt, probari non posse reete monu iscliellertis, V. D. in observali nil iis in priscos scriptores quosdam. Idem voto male defendit vocem re a, eon temption m mortis, tolerantiam doloris sie diei putatis. Neque enim Cicero eoti e uirinem moreis, sed librum de morte eontemnenda edidit. Itaque inibi ulrurnque . et retrus, ellaria a eorreetoribus naium videtur,
Pro suo quisque ingenio, id quod
deesse putarent. suppleni husi ideo. que loetionem Da istanam, ut minus inremmodam. recipiens, uneinis tamen rogendam existimavi. Vide paultra post, in etim dem ntime m. te. II.
394쪽
LIBER SECUNDUS, CAI'. I 39ica, quos tune Scripsimus, quum gubernacula rei publicae tenebamus. Magnus locus , philosophiaeque proprius a Platone, Aristotele, Theophrasto, totaque Peripateticorum familia tractatus uberrime. Nam quid
ego de Consolatione dicam 7 quae mihi quidem ipsi
sane aliquantum medetur; ceteris item inultum illam Pro suturam puto. Interiectus est etiam nuper liberis , quem ad nostrum Atticum de Senectute misimus.
In primisque, quoniam philosophia vic bonus estici
tur, et sortis, Cato noster in horum librorum numero ponendus est. Quumque Aristoteles, itemque Theophrastus, excellentes viri tum subtilitate, tum copia, cum philosophia dicendi etiam praecepta coniunxerint, nostri quoque oratorii libri in eundem numerum reserendi videntur. Ita tres erunt de Oratore; quartus, Brutus; quintus, Orator. Adhuc haec
erant. o Davisius pro irem, legendum
penset autem , quom iam ante dixit, quae mihi quidem ipsi sane aliqι--rtim medetur; at o sulti, inquit, viliosa est Oratio. Nimirum nil tim diisetum putat pro paullatim, quod se- eua est. Signifieat enim Mia partim rquam vim saepe habeni ad υerbia oliquantum, ali vinιο , aliquatitutam. t
2 De,ideratur hie Cieeronis Calci ;de quo vide niers, ad Allieum XII, 4 s et Oratorem eap. 4 u. 3) Paris. Beg. Med. Balliol. et edd.
Aseensii atque Cratand. dant, in eum indom LMorum numerum. Quod ab eadem . quam paullo ante notavimus, eorreeiorum temeritate prosectum,neseio , quomodo probare potuit Da. visius. Quamvis autem in oramdem LMortim numerum dierum vidori possit per hypallagen , pro in eorum temh8rorum numerem . tamen, ni sallor, potius hoe modo Cieero dixisset. xi substantiviam addondum eensuisset. Sensus autem is est: oratorios quoque libro, quodammodo locum no meraque tueri liheorum philosophiis eorum. Quod quidem sie esse Cicero
395쪽
ΙΙ. Ad reliqua alacri tondebamus animo, sic parati, ut, nisi quae causa gravior obstitisset, nullum philosophiae locum esse pateremur, qui non latinis litoris illustratus pateret. Quod enim munus rei publicae asserre maius meliusve possumus, quam si docemus atque erudimus iuventutein 3 his praesertimissioribus atque temporibus, quibus ita prolapsa est, ut oindium opibus res enanda et coercenda sit. Nec vero id emici posse consido, quod ne postulandum quidem est . ut omnes adolescentes se ad haec studia convertant. Pauci utinam I quorum tamen in re Publica late patere poterit industria. Equidem ex his etiam Ductum capio laboris mei, qui iam aetate provecti in nostris libris acquiescunt: quorum studio legendi meum scribendi studium vehementius in dies incitatur; quos quidem plures , quam rebar, esse cognovi. Magnificum illud etia in , Romanisque hominibus gloriosum, ut graecis de philosophia literis non egeant. Quod assequar profecto, si instituta per secero. Ac mihi quidem explicandae philosophiae causam attulit gravis Casus civitatis, quum in armis civilibus nec tueri meo more rem publicam , nec nihil agere poteram; nec, quid potius, quod 'In idem me dignum ESset, agerem. reperiebam. Dabunt igitur mihi veniamnasti cives, vel gratiam potius habebunt, quod, quum esset in unius potestate res Publica, neque ego me abdidi, neque deserui,) neque assiixi, neque ita gessi,
iudIeat, non iam Aristotelia ae Thoo. phrasti motus auelori tale neque enim partieula Mum hie eausam indieat . quam ipis rei natura. uitie Quaest Tu,euli. I, 3r Si ἐν id, inquit, ora
rori liaudia nostra aviaimtis in. stria , mtitio attidiosius philosophiae fomes aperiemus, e quibus etiam illamanti vir. IIOTT. I. e. quorum exemplum m in gnam vim habere poterit ad ineitati- dum philosophiae studium, moresque eius praeceptis eorrigendos. io 2) Apud Nonium voci ei are legi tur Mortim amatiam legendi - ei I.
396쪽
quasi homini aut temporibus iratus; neque ita porro aut adulatus, aut admiratus sortunam sum alteri HS , ut me meae poeniteret. Id enim ipsum a Platone 3 philosophiaque didiceram , naturales esse quasdam Conversiones rerum publicarum, ut eae tum a principibus tenerentur, tum a populis, aliquando a singulis. Quod quum accidisset nostrae reipublicae, tum , pristinis orbati muneribus, haec studia renovare Coepimus, ut et animus molestiis hac potissimum re levaretur, et ProdeSsemus civibus nostris qua re cumque possemus. In libris enim sententiam dicebamus, Comesonabamur , philosophiam nobis pro rei publicae procuratione substitutam putabamus. Nunc quoniam de re publica consuli coepti sumus, tribuenda est opera rei publicae, vel omnis potius in ea cogitatio et Cura ponenda: tantum huic studio relinquendum, quantum vacabit a publico ossicio et munere. Sed haec nitas pluribus: nunc ad institutam disputationem re
III. Nam quum de divinatione Quintus frater ea disseruisset, quae superiore libro sCripta sunt, satisque ambulatum videretur, tum in bibliotheca, quae in Lyceo est, assedimus. Atque ego, Accurate tu quidem, inquam, Quinte, et stoice Stoicorum senten. tiam de sendisti; quodque me maxime delectat, plurimis nostris exemplis 4 usus es, et iis quidem claris otillustribus. Dicendum est milii igitur ad ea , quae sunt a te dicta; sed ita, nihil ut assirmem, quaeram
quomodoeumque iuvandi. haud de-aeivi. Moo. - δε - .iai. Non , moeror; cedens, animum despondi.
De Rep. lib. I. a dempe post Caesarem interseis
elum. Nam paullo post villas suas lustrans Cicero, seripsit, praeter alia, hos libros. Hori. - Probat eoepimus Davisius.
397쪽
omnia , dubitans plorumque , et inihi ipso dissilens. Si enim aliquid certi haberem, quod dicerem, ego ipse divinurem, qui esse divinationem nego. Etenim me movet illud, quod in primis Carneades quaerere
quae sensibus perciperentur 7 At eas quidem cernimus, audimus, gustamus, olfacimus, ta rigimus. Numquid ergo in iis rebus est, quod provisione aut permotione mentis magis , quam natura ipsa λ sentiamus
ut nescio qui i ille divinus, si oculis captus sit, ut Tiresias fuit possit, quae alba sint, quae nigra, di
cere 7 aut, si surdus Sit, varietates vocum, aut modos noscere 7 Ad nullam igitur earum rerum, quae sensu accipiuntur, divinatio adhibetur. Atqui ne in iis quidem rebus, quae arte tractantur, divinati Ono opus est. Etenim ad aegros non vates, aut hariolos, sed medicos solemus adducere. Nec vero, qui sidibus, aut tibiis uti volunt, ab haruspicibus accipiunt earum tractationem , sed a musicis. Eadem in literis ratio est, reliquisque rebus, quarum est disciplina. β Num censes eos, qui divinare dicuntur, posse respondero, sol maiorne , quam terra sit 3 an tantus, quantus videatur 2 luna suo lumine ,si an solis, utatur 7 sol, la-
s) Quippe seletilia non δδερυι- .ris, sed διωinantis est, ut ali Laetantius I is. Inst. lib. III, cap. 3, 7. D v. - Eodem sere modo, Tusc. Quaest. I, 9 ea, quiae Nis, tit potero, e li-eMo. nec lamen quasi P thias Apollo. certa in iam , et fixa, quae dixero.
2) suae diapulationis rationem hausisse videtur Caeneades ex iis qua de rhetoriea quaerit Socrates apud Platonem in Gorgia pag. 284. D v. 3 l. e. ipsorum ope sensuum, et, Di no,iei dἱeunt, seminione. Consiti sta 53. HOTT. ita pro vulg. atii num neseio , legendum Onsuli Sehelletus probante Ilotiingero. Errimitias edidit nur ne- seio qui ut habet Steph. Nonnulli vero at nescio qtii. T. 5 Quae praeceptis atque Tegulis constant, adeoque studio et doctrina diseuntur. ROTT. 6) I utique ete. Davisius In primae l. delevit que , eumque sequutus est Erne,liu . Vocula haee IIottingero
398쪽
LIRER SECUNDUS, CAP. 3395na, quem motum habeant 7 quem quinque stellae, quae errare dicuntur7 Nec haec, qui divini habentur,
profitentur se esse dicituros; nec eorum, quae in geometria describuntur , quae vera, quae salsa sint: sunt enim ea mathematicorum , non hariolorum.
IV. De illis veco rebus , quae in philosophia ve Santur, numquid est, quod quisquam divinorum aut respondere soleat, aut consuli, quid bonum sit, quid malum, quid neutrum 2 sunt enim haec propria philosophorum. Quid de ossicio 2 Dum quis haruspicem consulit, quemadmodum sit cum parentibus, cum fratribus, cum amicis, vivendum y quemadmodum latendum pecunia 2 quemadmodum honore 3 quemadmodum imperio 2 ad sapientes haec, non ad divinos
resecvi solent. Quid ' quae a dialecticis aut physicis
tractantur, num quis eorum divinare potest, Unus ne mundus sit, an plures 2 quae sint initia rerum,) ex quibus nascuntur omnia I Physicorum est ista prudentia. Quo modo autem mentientem, , quem φευδο-
mutanda politis videtur , quam eliminanda , ut legendum sit, Itinane. Non plaeeit placeret, si eneliticamario potius voluisset quam ivinae ad in
III. Quaerebatur seilleel. si quis men-riretur , et se mentiri diceret. meruiis restir, an Dertim diceret Iatra primum, illum De iam dicere, ale dem n trabant i Si te men iri diris. idque inrtim dieis, re meruiri Dertim citris, dieis stilem rementiri,id in Dertim dicis: ergo Mortim dieis. Quo concesso, illum mentiri, rurissu, sie defendebant: at dieis te mentiri, Nertimque Zeis, merui is r dieis vitiis lem re minatri, Nertimque dicis: mentiris igitur. Ita pugnantia ex iisdem praemissis estet vim sunt i sed reri lanium sunt visa. Nam terminus ma-itie utrimque syllogismi, M. meruitia. et Dertim dieis, re vera eundem sen sum habent, nimirum hune: Morum est, de menlisi, s. Dere disia , te min - tiri. Loo.
399쪽
μάν vocant, dissolvas 3 aut quemadmodum soriti resistas 3 quem . si necesse sit, latino verbo liceatncer valem appellare; sed nihil opus est: ut enim ipsa philosophia , et multa verba Graecorum , sic sorites satis latino sermone tritus est. in Ergo haec quoque
dialectici dicent, non divini. Quid Τ quum quaeritur, qui sit optimus rei publicae status, quae leges , qui
mores aut utiles, aut inutiles, haruspicesne ex Etruria arcessentur, an principes statuent, et delecti viri, periti rerum civilium 3 Quod si nec earum verum , quae subiectae sensibus sunt, ulla divinatio est; negearum , quae artibus Continentur; nec earum , quae an philosophia disseruntur; nec earum quae in re Publica versantur: quarum rerum sit, nihiI prorsus intelligo. Nam aut omnium debet esse, aut aliqua ei materia danda est, in qlia versari possit. Sed nec omnium divinatio est, ut ratio docuit; nec locu S, nec materia invenitur, cui divinationem praesicere possimus.
Vide igitur, ne nulla sit divinatio. V. Est quidam graecus vulgaris in hanc sententiam
e PSUS: Bene qui conticiat, vatem hunc perhibebo optimum. 4
) Griles a graeca voce σωρος, aceretis, dieius, genus erat sophisma- iis item inexplicabilis habili. quo tile nive veteres dialectiei, in primi. Siolei. Scitieet, quum aeervi seonstat granorum multitudine, interrogabant, quoio grano is fieret, ali utito p quaito' quinto p sexto per sie dei neeps. Atque eodem modo retrogressi, quo grano dempto acervus esse desineret 8 De qua re bene Cieero, Arad. Quaest. Iv . 29i M.
2) Ipsum philosophiae voeabulum,
origine graeeum. IDEN. 33 Quem si neeesse eia .... latino fremone arietis ea . IIaee Cl. Lemaerius parenitiesitius conelusit. T.
400쪽
Num igitur, aut quae tempestas impendeat, Vates melius coniiciet, quam gubernator; aut in orbi naturam acutius, quam medicus; aut belli administrationem Prudentius, quam imperator, coniectura assequetur 7Sed animadverti , Quinte , te caute et ab iis coniecturis, quae haberent artem atque prudentiam, et ab iis rebus, quae sensibus urte vacuis perciperentur, abducere divinationem; eamque ita desinive: Divinationem esse earum rerum praedictionem et Praesensionem, quae essent fortuitae. Primum eode inrevolveris. Nam et medici, et gubernatoris , et imperatoris praesensio est rerum fortuitarum. Num igitu Paut haruspex, aut augur, aut vates quis, aut Somnians
melius coniecerit, aut e morbo evasurum Begrotum,
aut e periculo navem, aut ex insidiis exercitum, quam medicus, quum gubernator, quam imperator 8 Atqui ne illa quidem divinantis esse dicebas, ventos, aut imbres impendentes quibusdam praesentire signis.
In quo nostra quaedam Arate a memoriter a te pronuntiata sunt. Et si haec ipsa sociuita sunt; plerumque enim, non semper eveniunt. Quae est igitur, aut ubi versatur sertuitarum rerum praesensio, quam divinationem vocas 3 Quae enim praesentiri aut arte, aut ratione , aut usu , aut Coniectura possunt, ea non divinis tribuenda putas, sed peritis. Ita relinquitur, ut ea fortuita divinari possint, quae nulla nec arte, nee sapientia provideri possunt: ut, si quis M. Marcellum illum,' qui ter consul fuit, multis annis ante dixis-
eertisque regulis ae praeeeplis niterentur. ID. 2) sie vere ei eleganter emenda- ii Herelius. Vulg. qtiae sensatis augarrulatis. - Bath. promuit, quae semihias, hiatid arriseris.