장음표시 사용
191쪽
I8o L. III. Deiureiur. ex Rom. doctrinaralis conservandae studium supra a me exisplicatum, nulla alia lites finiendi, controversiasque tollendi facilior commodiorque videbatur via , neque vituperanda aut impedienda verecunda cogitatio ejus , qui lites exsecratur; tum maxime quoque tanta illi in iure civili attribuebatur vis , ut rei judicatae auctoritati, si non anteposita , tumen par habita fuerit, quam ipsam, quoniam rei p. status ea contineatur, tam firmam san tamque esse, leges jusserunt, ut ea nullo
modo posthac aut infirmari aut labefactari deberet. Ergo neque sub praetextu instrumenti postea reperti transactionem bona fide factam rescindi, leges permiserunt i . . 'Jam vero, quamvis ex sola juris analogia eadem principia ad jurisjurandi delationem facile applicari possent, cum illius ac transactionis reique judicatae eandem fuisse naturam satis demonstratum est; adsunt tamen expressie quoque leges, qui eundem jur ijurando praestito effectum tribuunt, omnemque novarum probationum facultatem prohibent. Ita enim Vlpianus, veterum simul opiniones quasdam fluctuantes recensens ait t uodsi deferente me juraveris V absolutus sis;
postea periarium fuerit Gyprobatum, Labeo ait, de dolo actionem in eum dandam. Pomponius a tem per jusjurandum transactum videri, quamst L. ID. C. de transactionssus. Io Aug. Bach
de jure transact. Juper controν. ex tesumento non erenitis inhialis. Lips IT a. . .' -
192쪽
iziusique usu hodierno. 38 Isententiam-Marcellus L. VIII. D. probat. Stari enim relisioni debet in . Cujus genuinam rationem reddit Paulus: Nam sine perjurii paena . Quae verba a plerisque non satis intellecta ex supra deductis iam facile explicari possunt. Nempe cum pactum juris, jurandi minime probationis indolem sed illud unice saperet, ut praestito jurejurando
deferens irae divinae in adversarii caput exs- petatae Voluptate, quem etiam in finem jussuum remisit, contentus essci, supposita tali transactione de veritate causae ulterius indaganda novisque probationibus non amplius sermo este potuit. Recte & perquam acute
quoque alibi dicitur: riserem iudicatam, vel jureiurando decisam, vel confusionem in jure factam , nihil quaeritur post Orationem Divi Marci, quia in Iure confugi pro judieatis hahentur 4 . Conspirat quoque constitutio Ai tonini : Causa jurejurando ex consensu utriuisque yartis vel adoersurio inferente delato se praestito vel remisso decisa, nec perjurii praetextu retractari potes, nisi specialiter hoc lNe excipiatur s . Sequenti vero tempore, sicuti generatim
in hac doctrina variae contigere mutationes, non poterant non regulae quoque traditae quaedam subjungi limitationes. Nempe I'. cum,
ut postea fusus docebo, sub Imperatoribus
193쪽
rga L. III. De lineium. GRons. dommam magis magisque invaluit consuetudo, ut non solum partes, sed & nonnunquam ipsi judices proprio motu parti cuidam jusjurandum ad supplendas praecipue reliquas probationes nondum perfectas deferrent, qualem delationem illo jam tempore non inter tra factiones sed unice probandi modos relatam inveni, eo casu praeitito licet jurejurando a judice delato, novas adhuc probationes deis Duo repertas, si quidem evidentissimae essent,& maxime instrumenta contra jurantem pro ducere , permiserunt. Ita enim Caius disertia verbis ait: Admonendi sumus, interdum etiam pol jusjurandum exactum permitti consitusionibus principum ex inteyro carusam vere , R quis nova infrumenta se invenit e dicat, quibu nune solis usurus sit. Sed hae consitutiones tunc videntur locum habere, cum a judice aliquisi
solutus fuerit. Solent enim sape judices in du-
s L. 3I. D. de jurejur. Graviter occasione hujus legis in Tribonianum invehitur Ant. Faber in Err. Pragm. mead XIX. er. I. sq. qui ubique manum ac interpolationem Triboniani detexisse sibi visus est, quoniam de retractatione jurisjurandimentio fiat, quae demum a Justiniano L. ult. C. de β. c. quodammodo permissa fuerit, simuΙque jusjurandum a iudice delatum cali temporibus amn-gatur , quod tamen sub Iustiniano demum invalus
xit. Verum enim vero cum infra docebo. jusj xandum necessarium ad supplendas probationes a
iudice delatum omnino jam sub anterioribus Imperatoribus S caii tempore obtinuisse; deinde in a.
om nisi adversus jusjurandum a iudiue dela.
194쪽
hiis ea is exacto jurejurando secundum eum I dicare , qui juravit. Quod alias inter ipsos jure
jurando transactum sit neyotium, non conceditia eandem causam retractare l .
Deinde a'. sequenti tempore Imperator Iustini amis tales probationes noviter reperistas speciatini instrumenta indubia etiam a d. versus jusjurandum ex ipsa partium delatione praestitum adhuc ad milita Loquitur quidem ille de casu quodam speciali verbis : Cum
quis byatum nes sideι commi sum utpote Iibi re heIum exseret, Se totamento forte non vo rente , 'ro eo sacramentum ei ab haerede dei
tum e et, set is relisionem suam 'rasai et . in mani, mι sequium vel Iideicommi iam derobetum esse , eg ex hujusmodi testamento id, quod 'etebat . confecutus sistet, posea autem manifessium ei et fractiιm, nihil ei penitus fuisse
derelictum, apud antiquos quarebatur, utrum tum retractatio ob nova instrumenta permittitur, Justinianus vero idem ultra etiam in voluntario a partibus delato permisit, cujus disspositionis in L 3 I. S verbis caii tantum abest, ut vestigium occurrat, ut potius contrarium ibidem statuatur . nempe jurisjurandi a partibus delati nullam retrarutionem sieti posse ; jam sacile existimandum, Fabri crim nationes meris figmentis inniti, omnia ibi. si sine partium studio considerantur, optime eo haec ere, atque ne minimum quidem interpolationis inductum adesse, si genuinae interpretationis regulae adiplicantur. cons. ili. Mei steri Principia cognoycenia Memasa Triboniani, op c. T. I u. 4.
195쪽
a8 L. III. De iuretio . ex Rom. doctrina
Iurejurando litandum esset, an restituere deberes, quod acceptisset, vel si re vera ei derelictumDiffise lepatvm vel fideicommissum, an daremus in eentiam haeressi Falcidiam , si competat, ex hoc retinere. Nobis itaque melius visum es, νepeti ab eo hyalum vel Iideicommi Dum nullumque ex hujusmodi peristio lucrum ei accedere I . Unde varii quoque I Cti magni nominis i Iem jurisjurandi retractationem ultra.casum expressum haud extendendam esse, conten
Sed contraria sententia, Iustinianum nempe casus quoque similes comprehendere voluisse , maxime probabilis mihi videtur, Rquidem ex argumentis sequentibus. Constitutionem allegatam unam ex L. decisionibus esse, inter omnes constat. Fecit etiam Imperator praeter reliqua illius criteria e pressam quaestionis inter antiquos agitatae mentionem. Atqui vero, cum ex supra citatis legibus aI. & 22. D. de dola mala patet, g neratim controversas fuisse inter ICtos antiquos de retractatione causae jurejurando decisae sententias. Labeone quidem, praestito etiam jurejurando , sed probato perjurio a tionem doli adhuc concedente, Pomponio vero Marcello ac Ulpiano &c. causam eo modo transactam nullo modo dissolvi posse, ac perjurii poenam sufficere, statuentibus; tum ex eadem quoque controversia generali id ulterius concludi potest, Iustinianum illius decisione occupatum, quamvis casu i L. fin. C. de R. C.
196쪽
illiusque usu hodierno. I 8squodam speciali motum, voluisse eam integram decidere, & idem jus , ubicunque casuum similitudo adesset, introducere, quod verba legis & ratio generalis addita satis in-nuunt. Noluit enim Imperator generatim, ex perjurio lucrum alicui accedere, eoque doctrinam hancce genio religionis Christianae , cum qua notissima illa transactionis principia conciliari haud posse. jam demonstravi, propius accommodare studuit. Quod sane mirationem movere haud potest ei, qui jam antiquiori jure idem in juramento necessi rio a judice delato obtinuisse novit, simulque considerat, secundum puriora sanae r
tionis & religionis principia utrasque juriniurandi species pari fere passu ambulare, &haud inter trantactiones sed uniceprobandi modos subsidiarios referri debere.
Hodie maxime controversa est inter ICtos ea doctrina de retractatione jurisjurandi praestiti. illiusque usu. Hinc mirus dissensus de genuino intellectu & usu hujus articuli, illiusque cum principiis juris romani tentanda conciliatione.
Alii enim hodie num etiam principiis iuris romani veteris strictissime inhaerendum atque ultra casum specialem in lege fi n. C. de
R. C. notatum retractationem nullam, nequidem ob supervenientem ocularem inΩ
197쪽
I86 L. III. De iuYeiuri ex Rom. doctrina pectionem concedendam esse statuunt t .
Als vero eam etiam in aliis causis, ubi rati nis similitudo adest, permittunt, sed non nisi ob instrumenta denuo reperta ca). Abi quiadem negant. deferenti facultatem compete Te , adversus jusjurandum ah adversario praestitum denuo agendi, sed demum peta jurio in ipso processu criminali aut accusatoris probatione aut ipsius judicis inquis Llione detecto Ob verba C. C. C. a. io7 restitutionem tamen damni per accidens laeso
fieri debere putant 3 . Alii ne hoc quidem casu restitutionem jure perfecto deberi cel sent, sed fisco jus in tale lucrum tribuunt& laesum unice ad viam gratiae remittunt Α, Alii denique ipsis quidam deferentibus retractationem ob probationes noviter repertas permittunt, sed aut de modo probandi solliciti non sunt, aut eum in finem tam testes quam documenta, bre Viter quasvis Omdinarias probationes concedunt, & id quidem, ut a junt, non tam ex principiis juris Tomani, sed potius Ob aequitatem naturalem& verba est. art. Io7. C. C. C. s).
i) Brunne mann ad L. Mit. C. de R. C. Lynherua in anal. ad Struvii S. I. C. L. I 2. t. 2. f. s6. M arti ni in proc. t. I 8. F. Io. n. go. R. qua sententia quoque ord. trib Cellens. II. VIII. Sect. I. S. I Putandorfproc. civ. P. III. c. q. f. 26. et Ant. Faber in Err. praen . De ad. xu. Err. q. cujus opinionis antesignanus est Io. Paul. Erest in diis de variis controversis in argumento,
198쪽
istius ue usu hodierno. I 87Sed, nisi me omnia fallunt, omnes, quo quot de ea quaestione legi, in tanta opini num varietate fluctuantes, diversa plane momenta de retractationis facultate , atque de modo probationis eum in finem necessi The mire commiscuerunt. Itaque relictis illis opinionibus, quaestiones huc spectantes accuratius separandas atque ita decidendas esse puto: Nempe Ι. in quavis causa jurejurando sive a partibus s. a judice delato decisa obprobationes noviter repertas illius retractatio ipsi laeso permittenda eli, quod patet exsequentibus rationibus.
Pertinet enim hodie jus iurandum, sive a parte sive a judice delatum, inter probandi modos subsidiarios , atque principia juria
romani de transactionibus , quibus juris romani antiqui sententia supra explicata unice innititur, nunc non amplius heic applicari possunt. Ergo cum non nisi necessitate atque aliarum probationum inopia urgente jusj randum delatum est, repertis deinde aliis probandi modis, quorum antea nulla notitia aut facultas fuit, nil aequius & rationi comtatis requisis in tesibus habilibras. Κil. I so.
Proc. g. 3 3 o Leyser sp. 14 q. m. I. sp. 67. n. 12. Godo Lud. Menken de ea a ob praesitum juramentum judiciale decisa probaso perjurio redintegranda. Lips i 4o. Jo. Τhad. mulier de ea a Dramenta voluntario decisa ob peritiritim retractanda Hei-del b. I 66. do. Nic. Moeckert de jure ur. re a
199쪽
I88 L. III. Deiureiur. ex Rom. doctrina venientius cogitari potest, quam ut causa in pristinum statum redeat, atque praesentibus argumentis evidentissimis damnum laeso resarciatur. Deinde quodcunque fere perjurium, quod jam legitime probari posse, suppono, ad filii speciem referendum est. Iam Vero, quum ob falsas probationes ipsas res judicatas rescindi posse clarae leges innuunt i , immo & contra falsos testes perjurii Teos ad damnum resarciendum ipsi laeso acti nem civilem concesserunt ab , perspicere equidem non possum, cur non eadem faculiatas jure saltem noviori contra pejerantem sive a judice sive a parte delatum jusjurandum, utpote quod itidem inter probationes υnice referendum est , competere debeat. Immo, si errore quoque ad pejerandum alti
ruem inductum fuisse, dolumque deficerengatur, ne hoc quidem casu solus tran- factionis conceptus, heic plane incongruus, restitutioni obstare aut applicari potest. Tum enim iterum iurans ex eo tempore, quo de per jurio confessus vel convictus est, in contumacia quam maxime dolosa versatur, R que lucrum sine omni causa possidet. Itaque i) L. 3 3. D. de re jud. a L. 13. C. de testibus: Qui falsa in testimonio protulerit. primum quidem de perjurio, deinde falsi crimine convenitur uodsi eum in ipso testimonii tempore mentiri suspicio sit, verberatur. Quod si is , qui ex falso testimonio damnatus est, civiliter agere contra testem voluerit, qui quid damni fecit, ab eo recipiet, ac praeterea fau
200쪽
eo etiam casu retractationem litis fieri posse
censeo, nili aliud iuris impedimentum eam prohibeat. Conspirant ipsae leges romanae Noviores, contra jusjurandum tam a judice quam a partibus delatum &praestitum , probationes evidentissimas concedente S, ut antea plenius docui. Denique ad eas rationes accedit clara dispositio Carolinae a. Io7. cUjUR sane alium senium equidem intelligere non possum. Qui enim , leges romanas non satis indagatas cum Carolina conciliare volentes, in eam haeresin aberrarunt, ut prohato demum in procellu criminali per jurio, per accidens tantum restitutionem concederent, illi non solum cum claris legum & articuli, quo primario de laesi juribus agitur. verbis pugnant os ed S simul revera nihil dicunt. In est enim cuicunque fere retractationi causae jurejurando decisae implicita peria jurii accusatio , quod jam observavit cel. Κochius verbis : ita Desius, praecipuus illius opinionis de sensior cujus sententiam quia vis perjurio usus lubenter amplectetur se' iudiciperjurium cum allescitione arsumentorum denunciabit, aut pejeriantem quoque accinabit. Qua
sus ille testis definitam legibus poenam sustinebit. Qiiodsi etiam in ipsa lite principali convictus men dacii fuerit, osscium judicis esto, ut eum vel in totam litem, quae illi mota est, contra quem testi monium dixit. vel in minu S condemnet. vel etiam poenis subjiciat, servatis omnibus, quae iam mi tuta sunt de his, qui falsum testimonium perhibent. V