장음표시 사용
31쪽
ao Lib. I. Ratio adia quaedambus utebantur, eorum animis mystica & miraculosa religionis principia ingesserant, nil nisi sub Deorum, variis sacrificiorum ritibus
placatorum atque devinctorum auspiciis rite suscipi posse censuerint, eorumque miraculoso auxilio quosvis prosperos eventus trubuerint; dein, quos olim unice roboris inia nati atque probitatis vis progenuit ellectus ,
postea, deficiente saepius pristina causa, omisnes fere a iurisjurandi vi exspectasse, nescio quas occultas qualitates illi aiungendo, unde maxime ingens ille atque irrationalis jura
mentorum ossicialium numerus propullulavit; porro homines, primas quasi vitae civilis
lineas ducentes, & oeconomiae civilis vincula cum recenti morum ferocia haudquaquam Conciliantes, praeter ordinem quendam militarem ad externam defensionem comparatum , intus nullas fere leges admisisse, sed judiciorum subselliis, testimoniorum aliarumque probationum obligationibus ad invidiam usque eodem gradu infensos fuisse, quo rudis intellectus a sanioribus regulis, probabilitati
humanae inveniendae aptis remotus est, &omnia fere, casui, forti, immediatisque Deorum judiciis decidenda commissime ; adeoque id unicum maxume, quasi Dii temere invocati injurias sibi illatas nonnisi in vita praesentimalorum physicorum incussione vindicent& praesentanea vindicta jurisjurandi fidem tueantur, rudi ori imaginationi persuasisse; ita non potuit non fieri, ut praeter singulares effectus e jurejurando praestito derivatos , quorum in ulteriori legum explicatione ex
32쪽
De jurejurando. II sontibus suis quosdam indicabo etiam sine
curatiori objectorum, personarum, casuum
que distinctione, liberaliorem saepe inca tumque jurisiurandi usum admiserint, iis, quae ab oraculo divino, pacto in arbitrium vocato, illiusque vindicta exspectabant criteriis & indiciis sensualibus, eoque infallibilibus , quae nulla contrarii probatione, nulla vejudicii cujusdam humani discussione infirmari ponent, unice freti. Quae quidem omnia primae hominum simplicitati, imaginationi caeterisque cognitionis gradibus erant accommodata, atque tum, quandiu fidesisti religioni stetit, suos haud infelices gignere poterant effectus. Uerum enim vero diversa apud homines politiores, veri Dei religione imbutos, regnare debet de jurejurando philosophia, illiusque usus quam maxime cautus , quem non solum summa reverentia divino Numini debita, sed & sublimiores. ii, Iocum infirmatarum quodammodo pristinarum de vindicta Deorum praesentanea & muraculosa , positae doctrinae de moderatione universi & vita immortali suggerunt. Igitur cum, quae antiqui de immediato Deorum influxu, illorumque judiciis & oraculis sibi
finxerunt, excultae rationi atque nostris religionis principiis non omnimodo con Gniunt, sed potius jusjurandum, quod des ria tantum illius, cui quidquam asserere incumbit, animi sententia te statur, non nisi extantiorem probabilitatis gradum gignit, ideoque omnes sere viri sapientes in eo con- Venere, non nisi deficientibus aliis veritatis
33쪽
ga Lib. I. Rationalia qtMilans detegendae vel obfirmandae mediis illud in
subsidium adhiberi debere; tum eandem doctrinam hominis excellentia dignam, cautissimumque jurisjurandi usum inculcat omnis philosophiae verae fons atque lumen Iesus cessus hominum servator I , quem caete roquin doctrina sua minime omne jusjurandum ab hominum coetu eliminare, sed usum illius solummodo omni temeritatis, levitatis, praejudiciorumque notis repurgare voluisse, constat. Quoniam igitur Numinis divini adeoque & jurisjurandi sanctitas exigit. ut illud nunquam promiscuo seu frustraneo usu ad vagum hominum arbitrium trahatur, sed in
ultimum quasi fidei conelliandae subsidium
tenacitate quadam servetur, exinde genera lis sequitur regula r Cautis tim sie debere j visurandi usum, quoties aliud firmDm verat iis cujusdam vadimonium haberi possis, haud- suaquam concedendum a).
s) Matthaei e. v. 3 3 - 3 . a) Utinam aevi nostri judices canonem hunc sedulo meditarentur, & prae oculis jugiter haberent i eorum enim ignorantia evenit quotidie ut
forum templum sit periurii. Adnot. Editoris.
34쪽
Specialiores quatim conelusiones ex senerali i principio suentes V quidem de personis adju jurandum inhibiLhus aliisque illius impedime
tis,ob aetatis' co gnitionis defectum,ch alia eosnitionis impedimenta , ut ebrii , furiosi . mente capti, summo animi olfectu turbati ob defectum liberae voluntatis set eo en sua , quo
jusjurandum etiam proitum vitiat, error, dolvs . metus, ob defectum oryanorum ad edendas cientia juris urandi sena incapacium. Derivantur autem e generali, quod antea exstruxi, principio variae cautelae, circa juris jurandi usum magna cum sollicitudine o servandae. Quo spectatprimo tractatio de per
sonis ad jusjurandum inhabilibus, aliisque
illius impedimentis i . Itaque arcentur a jurejurando, qui ob aetatu defectum , ea relugionis cognitione nondum instructi sunt. quae, si jusjurandum evicax praestetur, suinponenda est. Sed deficiunt leges positivae. spatium annorum absolutum . ab hominis indole & communibus intellectus incremenistis satis caute desumtum, definientes. Ergo omnia fere ad prudentis judicis arbitrium readeunti Romani, ut infra docebo, certius i) Quorum pleraque Ius canonicum sub sch
Iastico illo termino trium iurisjurandi comiturn nempe veritatis, justitiae judicii comprehenadit. Ernest. Henr. Bose de tribus jurisuri cam
35쪽
nihil ea de re tradiderunt, sed quum prae se tim in jurejurando litis decisorio omnia ad
pacti, cujus notionem factamque ad jusjurandum applicationem , veteribus familiarem , jam aliquoties inculcavi, indolem, iapaci scentium arbitrium referrent, nil interesse censuerunt, cujus sexus se' aetatis sit j
rans , omni enim modo colodiri debere jusjurandum adversus eum , qui contentus eo , quum δε- ferret , fuit, quamvis pupillus non videatur P
jerare , quia siciens fallere non videatur ci . Itaque inter homines vi pacti omnes effectus tali juri jurando tribuerunt, quamvis in Deorum foro nullam fore illius vim, neque secuturam vindictam divinam putarent. Canones absurdo imitationis studio miram sapientiam spirare voluerunt, cum hancce juris lacunam supplerent, atque consuetum illud pu-hertatis tempus XIV. annorum administrandarum rerum, & ineundorum contractuum
habilitati jure romano praefixum, speciatim ad jurisjurandi praestandi capacitatem tranS- ferrent a . Germani eandem fere philosophiam sapiebant, dum jurandi facultatem a
tempore pubertatis aestimarunt, quamvis in eo per accidens multo tolerabilior evaserit, quoniam variae leges ad XVIII. aetatis annum illam differebant . Sed qui ab anti-
i L. 26. D. de Jurejurando. uis autem creis dat pupillum vigenti annorum nescire num jurejurando fallat' Adv. Edit.
ab Varia legum germanicarum capita huc spec-
36쪽
quis ea in causa commissi sunt errores . quodushique habilitatem, res suas administranditi contrahendi cum jurandi capacitate confunderent, a nobis adoptari haud potiunt, sed omnia potius a sum cienti intellectus atque cognitionis gradu aestimanda sunt, qui ad jusjurandum validum praestandum satis
provectus esse potest, quamvis caeterum per
fecta res suas administrandi facultas ob iuventutis lubricitatem adhuc deficere possit. Quodsi enim secundum posterius momentum jurisjurandi habilitas decidenda esset,
nostris moribus, ubi & minores necessariae curae subsunt, ante XXV. aetatis annum nemo admitti posset. Equidem mediam inter diversa illa spatia viam ineundam atque ne minem ante XVI. aetatis annum impletum admittendum censeo, ita tamen , ut & adultiores sollicitae intellectus atque cognitionis perscrutationi subjiciendi sint. Ob alia cognitionis impedimenta ebrii, furiosi& mente
capti, quibus eos etiam accensendos esse puto, qui tanta intellectus imbecillitate sive naiatura sive morbo laborant, ut susscienti cognitione de vi jurisjurandi destituantur, quive ob affectum quendam in tanta animi pertu
batione versantur, ut rerum agendarum parum conscii existant. Obdefectum liberi eo sensus jurisjurandi valorem vitiat, error, dolus, metus. Indigestam vero distinctionum farraginem, quibus maxima interpretum pars tantia collegit lil. Walchius in Dist. de Draviis
37쪽
tirca haec momenta gloriatur, huc transferre non opus est . quoniam haudquaquam ad
doctrinam de jurejurando sed unice pacti negotii ve, cui iusjurandum adjectum est, indolem spectant, quocum stare & cadere illud, demonstrabo. Eodemque etiam jure, quae vulgo de clausula rebus sic stantibus in
doctrina de jurejurando tradunt, omnia ad praecepta depactis ableganda sunt. Denique ob desectum sussicientium organorum , ad edendam animi sententiam vel percipiendum id , quod ab ipsis exigitur , necessariorum , interdum, muti, burdi, vel utroque vitio laborantes impediuntur, quos tamen non absolute arcendos esse facile patet, si nempe lassicienti intellectus gradu &cognitione de iurejurando, diligenter exploranda . instructi. appareant, atque simul animi sententiam sive litteris . sive verbis sive aliis signis indubitatis declarare valeant. Unde operam omnes perdunt, qui regulas quandam universales intuitu litorum hominum stabilire conantur, quoniam tanta illorum conspicitur varietas, ut omnes cujuscunque qualitates individuales probe considerare ,
necesse sit, si de illorum habilitate solidum
iudicium ferre velis. g. X. Altera conel o , jusjurandum promissorium s
neratim novam oblisationem nullam producere,
GequeDeciatim , in causis N neqotiis privat rum eidem societati civili subjectorum , plano
38쪽
De lineiurando. 27 Quoniam duae praecipue sunt factorum elassies, ad quas homines juris jurandi usum
transtulerunt, una nempe cum aliquid facere vel omittere promittimus, idque jurejurando adjecto obfirmamus; altera vero ad facta praeterita spectans , quando Veritatem
aperiendo animi sententiam jurejurando tes. tamur; jam primo statim obtutu facile exictimari potest, cum ipsis jam pactis, promis.
sionibus, renunciationibus. ab altero acceditatis, & intra legum naturalium aut civilium limites factis , etiamsi nuda verborum comceptione fiant, externa & perfecta insit obligatio, jusjurandum, quod vocant, promis.1orium adjectum in illis neque addere quidquam, neque minuere, uno verbo. Obiugationem novam haudquaquam producere,
sed eo tantum fine ad obligariones per se v lidas accedere posse, ut alter, qui perfecto jure nobis quidquam debet, injecto cons.cientiae illius religionis vinculo ad implementum obligationis eo facilius, fortiusque impellatur. Sive enim extra statum societatis civilis sive in societate civili homines considerantur, pactorum nudis verbis conceptorum
adest obligatio perfecta, jure externo summe fundata, ad quam implendam alter alterum ui adhibita aut in statu civili remediis ordinariis cogere potest. Quoniam vero inte dum aut vires ad istam coactionem deficiant, aut illa aliam ob causam multis difficultatibus obnoxia est, idem jurisjurandi & religionis vinculo, quo alter constringitur, i terdum effici creditur, quod alias mediis tam
39쪽
α8 Lib. I. Ratioualia quadam tum coacti vis obtineri posset. Inde simul pernpicuum eth inter homines diversarum socistatum civilium, Vel inter gentes usum tantummodo proe stare jusjurandum promittorium. Haec omnia clara sunt; & vix explicatione indigent. Haesit etiam in antiquis nulla alia de vi hujus jurisjurandi opinio. Sed clarae luci sed dissimam distinctionum contagi nem Ofludit jus canonicum , e notissimo illobro cardico: omne jusjuransim)ervandum este, quod salva salute aeterna servari Motes, innumeros eX torquens casus, quibus Sc negotia,
ipsis legibus invalida & enicacia omni destituta, jurejurando adjecto , vim novam Aobligatoriam nanciscantur, quo dominatus clericalis libido in conscientias legesque magis magisque stabiliretur , quae doctrina, ii cum aliis superilitionibus comparetur , ob majorem, quam ad evertendum D mnem legum Valorem exercuit vim atque potestatem fere despoticam, multo intolerabilior est; &tamen veluti divinitus inspirata, tanta rabie omnium Philosophorum & ΙCtorum animos invalit, ut centena scriptorum Volumina numerare possis, quibus praeter perversas illius dogmatis interpretationes, limitationes, re L trictiones, immo& varias cavillationum amtes , quibus iterum elabendi occasio suggesta, Ino Verbo praeter errorum cumulum fando
vix credibilium nil julti pensique inest. Quod
vero, quantum Valuerit ad perturbanda maximi momenti negotia, infra exemplis illus . trabo, neminique ignotum esse potest, qui
vel leviter saltim juris cognitione tinctus
40쪽
existit. Immo, quamvis magna errorum p Ars
puriori philosophia , scholasticorum sordibus purgata, sensim sensimque feliciter propulsata fuerit, ea tamen ferena tempestas nondum apparuit, quin viri in caeteris Omnibus acutissimi in hac tamen Jurisprudentiae parte, nescio quo religioso forsan metu trepidantes, maxime titubarim i . Quandoquidem Jusjurandum promissi, rium ex caul:s etiam rationabilibus eam saltem obligationem no Vam producere, illique eam vim inesse existimarunt , ut negotia, ob privatorum commodum prohibita eo confirmentur, utque suppleantur defectus solennium, quae alias, nisi pro nullo haberi debeat actus, requiruntur. Decipiuntur enim illi obligatione, quam fingunt, interna L couscientiae erga
Deum . eamque cum obligatione externa confundunt. Uerum enim vero, quamvis r cons. Stryli de eantelis Iurament. Naeis vlus i. c. Hilliger ad Donestum. Rotermund de . rejrtr. actibtis invalidis ad)ecto , EU. I 3 . Κaiser de incacia Iurisjur. in actibus in Dalidis N illiciarii, Giefa i 3 6. Berger inc. Jur. L. III. l. 2. I. II. Boehmerus I. Ε Ρ. L. ΙΙ. f. 24. cui tamen singulare iudicii acumen eam extorsit confessionem, tanta viro dignam: Consultitis sore, rasum juramenta. ννm in hisce negotiis primatis sub eravi mopoena interdicere , quo sarum muni dogma de . rejurando suo vigori rursus restitueretur, postis quam cleri romani traditiones pharisaica, Christi doctrina adversanιes , hodie satis detecta stat.