장음표시 사용
41쪽
3o Lib. I. Rationalia qMedam huic errori ab aliis eo iam satis obviam itum
fuerit, quod in foro humano non tam ad intern Bs , quam externas hominum obligationes respicere , eaque tantummodo negotia, quae legum voluntati & formulae accommodata sunt, pro firmis validisque habere post mus . niti simul exstructo conscientiae throno omne legum tribunal everti velimus, ego tamen illum quoque conscientiae scrupulum, qui hactenus ostedit, eripi posse putaverim. Quodsi enim in isto casu ex jurejurando promissorio adest obligatio interna, illa nil nisi voti indolem stapere posset. Atqui vero, quum
generatim maxume dubium cst, num ullus unquam genuinu S extitere possit casus, quo ex voto obligatio oriatur, quoniam omnia,
quae, sincero Dei cultu permoti, &, sana ratione duce, Deo pollicemur ad ossicia nostra spectant, quibus & alias fine solemni verborum conceptione illi obstricti sumus, deinde si etiam praeter ea existeret genuinus voti casus, illud tamen, adversus alia officia hominibus debita, etiam Ii imperfecta tantum sint, minime impingere deberet, ut igitur e. g. Votum eleemosynarum improbum fieri possit, si eam ob causam beneficia & ossicia, quom vis imperfecte certis hominibus debita, negligantur; tum ne minimum quidem su- pei est dubium , eo casu omni obligatione
votum destitui, si jura perfecta, quibus aliis
devincti sumus . evertat. Quis enim crediderit. aut quae probabilitas reliquorum animos flectit, ut a Deo acceptatam esse talem
promissionem legibus adversam sibi persua-
42쪽
De iureiurando. 3Ideant i 8 Jam vero quaecunque legibus
in junguntur utit prohibentur ita comparata sunt, ut pactis privatorum illis derogari possit aut non. Priori casu jurejurando haud opus est, quoniam aeque nudis verbis commodo renunciatur. Posteriori jusjurandum & promissio seu renunciatio sub illo contenta legi prohibitivae adeoque obligationi perfectae ad-Verlatur, ergo aeqUe Ut nudum verbum e
sectu destitui, necesse est. Quicquid enim legibus prohibetur, etiamsi solum privatorum commodum respicere videatur, id rationali sundamento , nempe saluti publicae societatis civilis tanquam causae finali, superit ructum csse, praesumendum , adeoque si contrarium quovis modo suscipitur, salutem publicam laedi censendum. Ergo certissimum est, nullum existere casum, quo jusjurandum promissorium obligationem novam producat. Sed ulterius argumentor, & inter homines eidem societati ciuili subjectos illud tanquam superfluum plane
reprobandum esse censeo. Cum enim in hoc statu illae rationes, quae illius usum inter homines nexu civili solutos sustinere quodammodo videntur, ut nempe alter eo certius ad obligationis implementum adiga ur, non solum plane deficiant, sed idem finis aliis reta mediis ordinariis obtineri pollit, nulla superest ratio sum ciens , qua ad usum illius rite
permoveri possent cives paciscentes. i) Maximo cum iudicii acumine votorum in dolem indagavit. Ita Eques Mich.His im Mos ibi. S. L Φ.
43쪽
Tertia conclusio: reprobandum esse Iusjurandum, quoties ab initio pravideri potes , id, quodo liberitur aut seromittitur, cunitionis atque natura humana viressia Perare.
Ex eodem ossicio, secundum quod omnes abusus aut perjurii occasiones maxima cum anxietate praescindere, nobis incumbit, sponte sese offert ulterior regula: nunquam exsendum esse jusjurandum in eo casu, si ab initio praeuideri polos , illius, quod aiseri aut promitti vult, pra-
sationem, cosnitionis alat natura humana vires
itesque superare, ideoque vel impossibilem vel ad minimum haud probabilem fore. Ergo quamvis caeterum juramenta promissoria ossicialia, quibus totus ossiciorum complexus eorumque perfectio promittitur, ex rationibus generalioribus , supra de jurejurpndo promissorio prolatis, ideo non plane rejici posse videntur, quoniam in tali ossiciorum obligatione non omnia facta determinata sunt, & in oculos incurrunt, ideoque, quaevis licet coactionis civilis vis existat, fraudi tamen larga supersit occasio; equidem tamen illa juramenta ex alia ratione maxime restringenda esse putarem , quia scilicet optimus quisque talem ficiorum cumulum nunquam ita suscipere potest, ut se nunquam in illorum perfunctione ob contrarias cogitationum affectuumque illecebras scienter lapsurum, adeoque, quod hominum vires excedit, humanam imbecillitatem quasi ejuraturum esse, contendat.
44쪽
Quamvis enim talia juramenta, quae apud antiquos, ut ostendi, alia plane indole, nempe auspiciorum divinorum, praedita erant, mutata ratione a quibusdam vel ideo, quod ad ea praecipue , quae scienter fiunt, spectent, defendi velint; attamen in ipsis rerum argumentis dolus a culpa, error & ignorantia invincibilis a vincibili , ea, quae quis circa Virium suarum insufficientiam praevidere potuit, aut non, tam dissicile secernuntur, ut detestanda exinde cavillationum oriatur materies , qua lusui exponitur jurisjurandi religio. Deinde ex iisdem rationibus perspicitur, etiam a jurejurando assertorio illum arcendum esse, de quo ab initio probabile est, illius, de quo sermo occurrit, facti ; notitiam nutilam eum habere posse.
uarta conclusio: Jusjurandum sisertorium rati ni convenire ι sed illius usum coarctandum esse , ι' in causis levioribus, a ' ubi ob assectus comtrarii vim extantiorem relisioni confidere non
licet, praecipue illud in subsidium tantum adhibendum eloe, illivsique pondus secundum reliquos probabilitatis stadias asim dum. Jusiurandum assertorium, cujus proprior indagatio ipsis legum interpretationibus i serenda, rationi convenire. indubium est. Quicquid enim , vidi, audivi, sansibus percepi, de eo sententiam meam apoire possum. Ergo tali casu facultas, veritatem dicendi , e Tom. II. C
45쪽
haud deficit . si voluntas adest. Immo eos
etiam, quorum ipsorum commodum exinde, ut jurent, pendet, non plane arceri, ratio non adversatur. Illum enim praecipuum usum
praestat jusjurandum assertorium, ut, qui ob naturam negotii solemnis probationis strepitu destituuntur, sed tamen probabilibus a gumentis sustinentur, in subsidium ad illud
admittantur , & adsit , quo eo casu .confugiant , adversariique fraudes evertant, commune quoddam religionis, fideique receptaculum. Exinde vero simul ulterius inferre lucet, illud haud admittendum esse i 'in causis quibuscunque levioribus, a' in iis, tibi ob osse
tus contrarii vim extantiorem religioni consedere . non licet. Cum enim humana natura ita comparata est, ut ne sapiens quidem, multo minus vero quotidianus homo, ab omni concutatione sit vacuus, sed ubi malorum extremorum metus sensus serit, animus perturbetur, exinde sequitur . e. g. in causis criminalibus frauioribus, ubi Vita, corpus, fama in periculo Uersantur, maxime coarctandum esse juris iurandi usum, & neque accusatori illud im dulgendum . neque, si quidem res ex princiliis rationalibus diiudicatur, reum, qui ad
sententiam condemnatoriam contra eum ferendam sufficienter non convictus est, in per urii periculum conjiciendum esse. Denique -3' quoniam eam ob causam ratione praeditus est homo, ut non cineo se arbitrio trahi patiatur, sed , .argumenta rerum indagando, ad varios prohubilitatum gradus progrediatur , i eaque via veritatem, quantam fert limitata
46쪽
hominum cosnitio, inveniat; concludo, his Iurandum esertorium partibus ipsis non nisi in subsidium vel dejicientibus probationibus, vel ad eas i lendas recte imponi. In quo maxime differt antiquorum hominum philosophia , qui, cum ob immediatum Deorum judicium ex jurejurando praestito veritatem quandam necessariam & absolutam derivarent, sine curatiori habilitatis & probabilitatis indagatione facile eo acquiescere poterant.
Ex eadem diversitate, inter antiquorum hominum opiniones atque philosophiam rationalem consprcuasequitur veneralis Reyula , in perbrium poenam a foro humano recte statui. Superest alterum adhuc momentum genecrate , in quo rationalem de jurejurando phialosophiam ab antiquorum hominum opini nibus toto ocelo distare animadverti, nem p fecundum illam perfuria poenam humanam, a s cietate civili, verum Deum colente , satiatam , ratione convenientissimam et e. Quum enim , ut saepius jam monui, antiquis, publicum relugionis cultum generatim fere non nisi in ecternis Deorum simulacris & caeremoniis quaerentibus , neque ad formandos hominum antimos religionem flectere studentibus, ea de jurejurando' inhaeserit sententia , ut Verit tem absolutam ex eo derivarent & si contrarium quoque manibus palpabile esset, vindicistam tantum a Diis ipsis , malorum physic
47쪽
tum immissione exercendam, admitteret reliquorum dogmatum nexus , denique ipsas conscientiae lapsae maculas sacris piacularibus atque victimarum sanguine ablui posse putarent; facile explicari potest illorum sententia, contemtam jurisjurandi religionem Diis solum curae esse.
Neque etiam secundum ea principia auctoritati humanae locus ese poterat. Ex quo Vero, quod olim sapientissimus quisque tantum praegustaverat religionis dogma, nempe cultus udici ac veri Dei apud nos in communem publicumque religionis cultum est adopi tum , quod ad obtirmanda communia civium ossicia, formandos eorum mores, salutemque publicam stabiliendam plurimum valet, duplex circa perjurii temeritatem occurrit consideratio, prima ad internam periurii turpitudinem spectans, qua in Deum ipsum grausatur effrenata calumniandi libido, altera quod simul publicae saluti atque omnibus societatis civilis membris, mutuam fidem unice illius Dei castissimo cultu suffultam credentibus , teterrimum fracta jurisjurandi religione in stueatur vulnus. Quod itaque ad prius attinet, nos quidem, quorum mentibus & ingeniis, aion quasi seculorum quoddam futurorum augurium modo, sed summa de vita immortali certitudo obtigit, de eo facile convenimus, neque de interna actionum moralitate, neque de vindictae divinae gradibus terminisque perfectum nos judicium laturos eme. Neque igitur internam injuriae, Deo illatae, turpitudinem ad imbecillia vindictae humanae prin-
48쪽
cipia revocandam esse, statuimus. Sed altera ratio . nempe pessima perjurii lues, publicam salutem inficiens, atque ad labefactandum Dei sultum moresque depraVandos tendens, cum qua summus doli gradus concurrit, genuinos delicti characteres constituit. Igitur poena humana, qua reliqua societatis membra deterreantur, in locum pristinarum de immediata Deorum vindicta, in hac vita exspectanda , opinionum substituenda est, quae, quo cautior in republica adornatur j risjurandi usus , eo gravior sine intempestiva indulgentia decerni debe
Relaxationem iurisjurandi nullam dari. Adornarunt antiqui varios sacrorum piacularium ritus, quibus interdum ob imprudentiam atque levitatem animi qua quis ad jusjurandum provolavit, perjurii gratiam a Diis exorari posse, censuerunt. Transiit eadam philosophia, altius animis imposita, ad ipsa christianorum castra , qui in rituum illorum locum varios poenitentiae gradus, corporum castigationibus ostendendos substituerunt.Ιnde periculosa atque incredibilis fere relaxandi
potestas, cujus metu maximos nonnunquam
reges trepidasse summaque imperia perculsa legimus, sensim sensimque a parvulis initiis coorta, & potestatis ecclesiasticae manibus tradita est, quod infra ulterius explicabo, Itaque non potuit non fieri, quin perversa illa
49쪽
dcustrina ad destriaendam omnem legum potestatem comparata, quamdiu omnis fere phulosophia in clericorum cubiculis sepulta mai sit, huic quoique intexeretur: sed ingemit sana ratio istis animi humani aberrationibus. Sive enim ad sorum externum sive internum respicias, utroque casu omnis corruit, jusjurandum praestitum relaxandi, potestas, quae
clericis tribuitur in jure canonico. Priori enim respectu, sive de jurejurando effertorio sive promissorio sermo sit, adest simul obligatio quaedam principalis, per se subsistens e. g. ad
testimonium edendum , promissum implet dum, cum qua jusjurandum, tanquam vim culum accessorium crescit & corruit. Iam v xo si ipsa obligatio principalis remittitur, nutilitatis vitio laborat, uno verbo , ex legitima
causa cessat, tum simul desinit jurisjurandi Finculum, nec relaxatione opus est, qua solatura partium alias valida everti haud possent. taque potestati quidem civili jus competit, de obligationum principalium valore cognoucendi,sed relaxationis objectum nullum adest. Posteriori casu, si forum internum respicitur,
iterum omne deficit relaxationis iundamentum. Vt enim supra ostendi, omnia redeunt ad voti indolem. Aut igitur ex illo derivas Obligationem erga Deum aut non. Priori casu , quod Deo quaesitum, ab hominibus remitti , absurdum esset. Posteriori casu, exis. tente nulla obligatione, relaxationis fund
50쪽
De indole legum Mosaicarum, ad jusjurandum spectantium. CAPUT LDe effectu religionis in doctrinam de jureju
JHissi, iam reneralioribus rationis pra
ceptis , quae ad parandam ulteriori tractationi Viam praemittenda erant, transeo ad speci liorem istarum legum indolem, quarum di versa applicatione, interpretatione ac imita tione, ea sensim sensimque jurisprudentiae varietas orta videtur, qua hodie in foro utimur. Jure quodam primum assignavi locum legibus mosaicis, quae cum generatim in V ria juris romani, canonici & germanici capit miros exseruerunt effectus , tum praecipue
illarum influxut in doctrinam de jurejurando insignis fuit, qqamvis negari non E p, Va-