장음표시 사용
61쪽
m Lib. II. De indole let. Mosaicarum
que, cum immensam illam cautelarum inanium farraginem conspiciat. Verum enim Vero, si concedam quoque Iri spectare id ad perticulosas doctrinas , quod , Rabbinos sapientesque juris jurandi violati veniam & impunitatem impertire posse, statuant, & pristina sacra piacularia ad imitationem, perversam plane , trahant i); immo, si ulterius concedam, α'. insigne illud odium adversus chri L. tianos cum omnibus, ridiculis saepe effectibus, qui si ve sub veritatis specie Judaeis objiciuntur sive adfinguntur; exinde tamen id
tantummodo consequeretur, Judaeum a jurejurando adversus Christianum praestando plane arcendum esse. Etenim adversus eas fraudes maximus cautelarum cumulus nil ju-Varet, eademque maneret jurisjurandi ra-
eam nomino : ut euΥ et quoque Judex, ne jurantis V aliortim Judaeorum praesentium aureF cera DeI
qae mentem suam in aliam sententiam, vel aliqtiidcotingas, quod in mentesva non habebat tempore jumisjurandi , unde poeniteat ipsum s ecce rogat ut absolsattir sapientem unum aut tres e vulgo ,rihi non es sapien1. I solvunt jusjurandum, pos revae licite poterit facere ram, quam se nousa -
62쪽
tio , etiamsi illius formula centum clausulis munita fuerit. Fides Judaei non tam a jurejurando praestito, sed a reliquorum argumentorum gravitate & extantiori probabilitatis gradu derivanda est. Atqui, cum ipsi praetici in eo omnes fere conveniunt, quod testimonia Judaeorum adversus Christianos edita non probent, aut admittenda sint, nisi veritas aliter haberi non possit, vel judaici testes cum christianis ad supplenda & adjuvanda horum dicta producantur, aliave ad minicula concurrant: Iudaeus contra Christianum ad jusjurandum suppletorium alia
mitti non possit, nisi quidem plus, quam semi- plena probatio adsit. & ad fidem juridicam non multum deficiat, denique si Chris. tianus ipse Iudaeo jusjurandum detulerit, illerum iuraverat, aut non facere , quod juraverat , se facturum. Hoc est, quod vocatur absolutio juris jtirandi. quomodo absolvunt 8 Accedit, qui juranit, ad illustirem sapientem aut tres e vulgo .s ibidem non si alius probatur dicitque: ego in illud vel ii d juravi, set paenitet me. Vuod F ego scisissem tanto me dolore adfectum iri propterea, atio fore, ut tale quid contingat, non jurassem. Tunc I apiens aut praecipuus e tribus dicit ei: dudum emgo paenitet te 8 Ipse respoudet: Immo. Dicunt illi: solutum tibi se, vel licet tibi, vel oenia datur tibi, vel smile quid in quacunque lingua. Vertinas diacaut ei: irritum si tibi, aut pro nullo hahendiam jusjurandum tutim , aliudque, iis , nihil dictiun Nemo enim irritum facit, nis maritur aut pater. Sapiens autem nonpotes uti nis Docibus solutionu
63쪽
sa Lib. II. De indole ter Mosaicarum, &c. eo ipso ideo contentus esse debeat, quoniam fidem Iudaei elegerit. Hisce principiis Practici
satis innuunt, unde Judaeorum assertis fides concilietur, simulque declarant, tantum sese augere probabilitatis exactionem, quantum jurisjurandi judaici religioni detractum Veia lint. Si enim posteriori eadem virtus ac Christiani juramento adcriberetur, tum nulla sufficiens adesset ratio, insignia illa probationum discrimina statuendi. Cum vero majores a Judaeis probationes exiguntur, tum simul
lubricitati juramenti judaici aliquid indulgetur. Ergo tanta scrupulositate circa formulam non opus est, maximamque laborum eo impensorum partem improbam fuisse , puto.
i Essentialia enim jurisjurandi judaici ad duo
fere redeunt momenta, ut per Verum Deum
universi creatorem & specialem populi Isra litici protectorem concipiatur, &ut illi, qui expetuntur jurisiurandi & vindictae divinae effectus, non tantum ad Vitam ulteriorem, sed & praesentem imprimis sermone dirigantur, quem in finem varia ex historia populi Israelitici exempla allegari solent i . Reliqua ad accidentalia spectant, quae ut rite perficiantur ,' acquiescere potest judex, si, prout causae gravitas suasit aut occasionis opportUnitas permisit, Rabbinum convocavit, ab eoque jurisjurandi sacra & solemnia adornari
1 Formula jurisjurandi cum solemnibus, quae in plerisque judiciis praXi observatur, extat in ora..cam. P. I. t. praestatio jurisjurandi ita fit, ut
64쪽
De jurejurando ex Romanorum doctrista illiusque usu hodiern0. CAPUT I.
De essectu religionis Romanorum in doctrinam de jurejurando. F. XXIV.
Romanis a primis inde Reipublicae incu nabulis solemne cordique maxime fuit, umbem novam conditam vi & armis iam etiam legibus moribusque firmare , emeratosque militia animos mitigare: ergo etiam omnium primum rem ad multitudinem imperitam &illis seculis rudem esticacissimam, Deorum metum, injiciendum rati sunt primi illius Statores & Legislatores, quo facto Deorum
iudaeus jurans dextram legibus molaicis & quidem L. II. c. 2 . T. T. imponat. Formula curatior supremo Cellensi tribunali praescripta, quam exhibet Iust. Henning. Binhmer. I. E. P. L. II. t. ao. g. 24.
65쪽
L. III. De inretur. ex R-. doctrina
assidue insidens cura, cum interesse rebus humanis humano more coeleste Numen videretur, ea pietate omnium pectora imbuerat, ut fides aρ jusjurandum proximo legum Rc poenarum metu civitatem regerent l .
Omnis Iurisiurandi vis in miraculoso Deorum in xu est praesentaneo vindictae metu posita. uod probatur ex ipso juris jurandi usu ex formulis, exscrorum piacularium institutione, ex obsecrationis ed resecrationis indole, ex δε- pultura eorum inhonesa, qui fulmine ictisunt. Verum tales inter homines, prima adhuc sensuum vi oppressos,quae excultae tantum &ad maturitatem deductae est rationis fructus , nempe curatior doctrina de unico ac vero Deo, rerum omnium conditore, quaeri non
debet ; & multo minus talis de jurisjurandi
vera indole cognitio, qualem principia rati nabilia , supra exposita. suggerunt. Inter eos potius secundum varias, quas diversi animorum situs, ad primas revolutiones naturaeae fortunae mobiles, progenuerunt, ideas ata
i) Livius His. νοm. L. L. Dionys. Hal. Ant. L. II. Not di sunt inter varios scriptores Hans nius de jurejurando veterum in GraNilib. ant. rom, P. III. imprimis vero Theod. Regnerus de Bassende jurejtirando veterum imprimis Romauorum. Trai. ad Men. I 28. in quibus tamen praeter indi. gestam excerptorum molem nil fere invenies.
66쪽
que sensationes, miram Deorum varietatem effecerunt sive timor, metus & admiratio, sive salutares corporum coelestium, in maturandis fructibus estectus, & grata beneficiorum memoria , sive sacrorum persgrinorum spontanea adoptio , sive variae denique prudentiae politicae fraudes. Quas deinde divinas naturas ad infirmitatis humanae modulum unice efformatas simul hominum felicitati infestas & insidialites interdum, seu ad minimum ita vanas, irritabiles, & quibusvis hominum implorationibus annuentes, breviter, omnibus fere hominum infirmitatibus ac viistiis ita indutas cogitarunt, ut sepius ad hominum vulgarium exempla, aucto tantum a fectuum gradu, sculptae appareant. Ergo suam quoque jurisjurandi religionem ad eundem modum efformarunt, & sicuti in homines, terrae tantum rebusque praesentibus adfixos, futuri parum curiosos, neque eorum motuum effectuumque , quos simplex natur ordo, partiumque universi conspirantium , inque communem legem revocatarum convenientia profert, causis explorandis intentos nulla facile religio sine miraculi commento descende- Te potuit; ita omnem quoque jurisjurandi vim in miraculoso Deorum influxu, & mON horum, Vulnerum, contagionum, fulminum, exitii, infortuniorum vel quicquid fervida hominum religioso furore aestuantium phantasia diri malique imprecationibus adsequi poterat, metu posuerunt. Quae omnia non solum generatim nota sunt, sed &, quoniam
insignis fuit illius religionis in juris pruden-
67쪽
,6 L. III. Deiuratis. re Rom. doctrinatiam effectus, argumentis quibusdam specialibus 1llustrari possunt; & quidem ex ipso ju-xisjurandi usu, quod, ut infra demonstrahitur, apud Romanos quoque non nisi aDDiaciorum, quibus in negotiis publicis Dii placa-hantur & judicii divini indolem subiit, ex for- .mulis ritibusque juris jurandi solemnibus, quo idem malum, quod symbolo quodam adhi-hito expressit, jurans in caput suum expet bat i) , ex sacrorum piacularium institutione ,
quae eum in finem praecipue ad Ornata erant, ut mala physica, caeteraque infortunia a Deo- i Conspicuum est jusjurandum , celebri, de
quo ex historia romana constat, foederi Albanos inter & Romanos icto adiectum. Priusquam enim dimicarent, his conveniebant legibus, ut cujuscunque Populi cives eo certamine vicissent, is alteri populo cum bona pace imperitaret. Igitur, peractis a fecialibus consuetis ceremoniis , pater patratus ad 3usjurandum patrandum factus, recitatis foederis legibus : Audi, inquit, Iupiter , audi pater patrate populi Albani, audi tu populus Albanus, ut illa pa- Iam prima pinrema ex isti tisulis cerave rectitata sunt, Me dolo malo, utique ea hie hodie rectissime intellecta sumi, illis legibus populus rsm auus prior non deficiet. Si prior defexit publico consilio dolo mala , tu illo Die, Iupiter , populum romanum ferito, ut ego hune poretim hic hodie feriam, tam xoque magis ferito quanto magis potes , pollesque.
Festus noe. Iap. II. lapidem Flicem tenebant ju raturi per Jovem, hae verha dicentes: sscienrfallo, tum me Diespiter falsa urbe arceque bonis ejiciat, up ego hunc lapidem.
68쪽
rum vindicta exspectanda, supposito animantium saneuine oblatisque holitis averterentur , ita ut ad collegium pontificum relatum fuerit, quae piacula, quibus Diis , quibusve
hostiis fieri placeret i , in quo tamen dissi
ciliores interdum fuisse constat Pontifices, quod imprudentiam tantum expiatam metu liberarent a ). Ex obsecrationis Se re Iecrationis indole. Ita enim Deos faciles & ad cujuscunque preces sese flectentes fingebant, ut, si quis alterum obsecraret, Deos statim, quae
obsecrans in animo habuerit, effecturos crederent, adeoque alter tanto sacramento o
strictus videretur, ut liberari non posset, nisi obsecrans etiam eundem resecraverit, sive ea religione solverit, quod si noluerit, sace dotes se interponere debebant, qui ritibus consuetis omnis religionis contractae piac
tum in priorem vertebant 3 . Denique quoniam Jovem vindictam suam iramque futi
x Cicero de harusp. resp. c. Io. ibi: Diis violatis expiatio debetur. Idem de Leg. L. II. ubi in notissimo legis antiquae fragmento verba occurrunt :sacrum commisstim , quod neque expiari pο- tuerit , impie commissum es, quod expiari poterit, publici sacerdotes expianto. Add. Ρlautus Rudent. Act. V. sc. 3. e. M. Livius L. 29. c. I9.
et Cicero de leg. L. II. publicus autem sacer
dor i mprudentiam consito expiatam metu liberet Impius ne audeto placare donis iram Deorum. Idem pro domo c. s1. de harusp. resp. c. II.
3) Festus voce reserare. Plautus Aul. Act. 4.ss. 7. v. 4. Idem Pers. Act. I. sc. I. v. 49.
69쪽
38 L. III. De iureiur. ex Rom. doctrinaminibus ostendere credebant, eadem quo que religione effectum est, ut antiquissimis temporibus & sub Numa jam constitutum fuerit, ne homini fulmine icto& occiso justa
fierent, i. e. ne consueta solemnia Observarentur, quoniam talem Deorum ira occisum
putabant I . Ea vero religio, quamdiu fides illi inter Romanos stetit, non poterat non insignem jurijurando auctoritatem con
1 plinius nas. L. II. c. 34. Livius L. X. Homann Nis. jur. p. 3 8. a Hinc egregie eam iurisiurandi religionem extollit Cicero de Legibur L. II. R. qui quamvis
puriori imbutus fuerit de divina natura cognitione vulgique opiniones quavis occasione deriserit. sen tentias tamen suas, quantum fieri potuit, ad popu- Iates sentiendi cogitandique rationes accommodavit. Sit enim, inquit, hoc jam a principio perfuι
stim eisotis, Dominos esse omnium rerum ac mod Fatores Deor, eaque, quae geruntur, eortim geri judicio ae Numine , eosdemque optime de genere ho---m mereri, se' qualis quisque i, qtiid agat,s id tu se admittat, qua mente, qua pietate religi ver colat. intueri, piorumque V impiortim habere titionem. His enim rebus imbuta mentes hau an abhorrebiant ab utili ra verasententia. ριιid enimes vertur, quam neminem 4se oportere tam sulto arrogantem, ni in se mentem ει rationem putet Use tu caelo mundoque Non putet, aut ea , quaiix summa ivgeuii ratione moveri putet, quem ve-- Urorum ordines, quem dierum noctiumque via ei ludives, quemque ea , quae gignuntur nobis ad
fruendum , non grata esse cogant Τ Utiles esse au
70쪽
Per qua saera RomaniIuraverint ρ Definitur amiesrelisio publica Romanorum. Quicunque curatius scire cupit, per quae sacra apud veteres Romanos jurari potuerit, eum ante omnia religionis statum nosse oportet i). Ego vero ita de eo sentio. Omnis rolisio publica, sub qua non illam tantum, quam totus populus sed & eam, quam singulae famialiae tenebant, comprehendo, non nisi saeris quibusdam atque cerem Oniis externis , quuhus immediatam Deorum voluntatem expiLcari, illorum auxilium exorare, Odium V TO RUertere: uno verbo, illos propitios sibi reddere studebant, obsolvebatur, nee quid quam ad doctrinam moralem, Vitaeque rationem bene instituendam conferebat. Ista vero sacra publica , sicut generatim curae magiitrarem opiniones has, quis neget, eum intelligat, quam
multa firmentur jurejurando, quantae salutis sntfoedera religionis Θ quam multos divini supplicii m ιus a scelere revocarit, quamque sanctast societaseisitim inter ipsos Diis immortalibus interpositis tum judicibus itim tesibuy. I Cons. Corn. v. Bynhershoeli de eultu reliis
giovis peregrina apud vett. Rom. opust. Τ. II. P. I T. praecipue vero egregia comment. viri ven.
Christ. . ilh. malchii de Romanorum in toleram dis disersi religionibus disciplina publica, quae e tat in Comment. novis societ. Regia scient. Gor