장음표시 사용
51쪽
o Lib. II, De ladole leg. Mosaicarum
ria inde depromta esse, quae religioni, regi mini i statuique populi Israelitici tantum conveniebant, & e circumstantiarum individua
lium nexu divelli haud debuissent i . f. X U I.
cultus unici ae veri Dei, tanquam relisionis, aereip. simul Israeliticie fundamentum etiam ad 3usjurandum translatus.
Jam statim ubi fugitivum tantum ad intemnam istarum legum oeconomiam advertimus oculum, cum illis id ubique primario intendi noverimus, ut salutaris doctrina de existentia unici ac veri Dei, tanquani Omnium rerum conditoris, ac moderatoris, quae quantis difficultatibus ac impedimentis apud homines antiquissimos obnoxia fuerit, constat, efferatis barbarorum animis insereretur; tum idem quoque inter primaria legum capita reperimus, ne ullus ex populo per alium, quam quidem verum Deum, juraret a . et Indolem legum molatearum huc spectantium
optime & egregie illustrarunt Vallienae r de ritibur in juramentis a vetreibtis Hebraeis maxime Olfervmns, imprimis vero ilitiis is 'nes Michaelis im Mocaischen Reest S. 3o 3 sq. addo virum ven. Jerusalem in den Betraehttingen tiber die Dornemse I hcteiten der Religion P. II. T. II.
52쪽
ad jurisiurandum spectantium. ΑΙ f. XUII.
mecit tamen Dei patrii notio atque specialis, qua populus braelitibus fruebatur, illius tutela. ue
in eo cum aliis antiquoriam iam. opinionibus
consistirarent, quod juris jurandi vim pracmue in vindicta praesentanea, malis ae infortianiis phisicis ostendendae, metu posuerint, cuius mistio induatur. Ita vero comparata erat calens barbarorum
hominum phantasia, ut, quamvis ejectis se dissimis idololatriae sordibus, victisque imp dimentis , unici ac veri Dei cultus in communem populi religionem adoptatus fuerit, ait men , id, quod apolitioribus tantum ingeniis exspectari potest, revocari illorum mentes a sensibus & cogitationes a consuetudine subito
haud potuerint. Eorum potius more, qui r Io animo quidquam cernunt, sed ad oculos omnia referunt, astrorum Ordines, dierum noctiumque vicissitudines, mensium temperationem , & ea, quae gignuntur ad fruendum, quotidiana quasi & repetita Ρatris omnipote tiS creatione provenire putarunt. Vicissim etiam . licet Deum aliquem humana forma Mimbecillitate indutum, quasi lapsum de co
lo, hominumque coetus adeuntem non ita,
ut caeteri antiqui homines cogitaverint, sed digniori majestatis divinae cognitione imbuti fuerint, ubique tamen immediatam invisibialis Dei vocem & orationem. illius curam specialem, ad quaevis bene maleve facta imm
diate sese flectentem, denique praesentaneum
53쪽
s Lib. II. De indole ter Mosaismum
ejus judicium humano more em agitaverunt, ad quae deinde insigitis illa persuasio, eundem
Deum, praeter universi moderationem , specialem populi Israelitici tuitionem & gubernationem in se suscepisse, accessit. Qualis Deismul patrii idea, gentibus amica, non potuit Non multum ad obfirmandum istum religi nis cultum, eoque conferre, ut, diffusa veluti per rivulos veri Dei cognitione, ea sensim sensimque latius evagaretur & efformaretur, indeque mirandum providentiae divinae opus magis magisque patefieret. Ita quoque ex iisdem rationibus derivandum est, ut, cum generatim ob injurias atque contumelias , Deo O. M. simulque patrio & speciali populi protectori illatas, vindictam praesentaneam , in cujuscunque sensus mole sua ruentem, exspectarent, eundemque tales hominum temeritates immoderatis tempestatibus, nimio Calore, aut frigore , agrorum sterilitatibus, morbis, pestilentiis, interitu, omniumque calamitatum genere vindicaturum esse, persuasum haberent ; tum maxime & perjurii vindictam subitam , & in sensus cadentem V. g. morbos & interitus eodem modo exspecta-Tet recens illorum religio. Adeo sapientissimus Legi sator, divino mandato instructus, ad tenuem rudiorum hominum, e quibus uno quasi nutu inveteratae opiniones evelli nota
potuerunt, intellectum submittere se debuit.
54쪽
Altera sim ilitudo eum aliis antiquorum hominum opinionibus in eo conspicua, quod re apud p pulum Israeliticum ob perjurium sacra piacul ria ad a Dertendam Dei vinictam adornata fuerint.
Immo latius adhuc progressa indulgentia, quaevis instituta, modo non in fundamentale religionis principium de unico Deo impingerent, ad communes populi opiniones attemperaris , ut cum generatim fere apud antiquos
altissimas radices egerit persuasio, Deos iratos more humano donis, victimis, piaeulicque exorari posse, ita & quibuscunque ex populo, qui ad perjurium prolapsi essent, sacrum piaculare concessum , iisque , modo λmul quaevis oblata, caeteraque damna data laeso restituerentur, vindictae illius veniam futuram, promissum fuerit, quo praeter suis
blimiorem finem, quem cum istis sacrificiis sibi proposuerat divina providentia, illud etiam
inter homines istos rudiores effectum videtur, ut, qui facinoris commissi conscientia. vindictaeque metu excruciarentur, eo faculius ad animum, affectu forsan antea correpistum, mutandum, restituendaque damna comis moverentur ; deinde & ipso poenitentiae metu aperiurio arcerentur.
55쪽
44 IA IL,indole Iet Mosaismum 3. XIX.
Tertia similitudo in eo eo pieitur , quod perj rii poena a potesate civili nullae satiata fuerint. Ex iisdem legum mosaicarum principiis de vindicta divina, in hac vita, malorum physicorum inflictione exspectanda, sacrisque
piacularibus, ad eam avertendam comparatis , sponte sequebatur eadem fere cum reliquorum antiquorum hominum opinionibus sententia, perjurii poenam ab hominibus infligi nullam posse, quamvis ea multo certiori superstructa fuerit fundamento. Quum enim populo Israelitico indiciis sat gravibus persuasum esset, Deum O. M. speciale illius regimen & gubernationem, quam Nostrates
Deratia formulam nominare consueverunt, suscepisse , imprimis vero eum ipsum perjurii vindictam sumturum esse, adeo, ut in quibusdam jurisjurandi speciebus ipsa infortunia & physica, quae illius contemtum
sequerentur, mala, expressis verbis annunciata fuerint; eo ipso non poterat non in tali reipublicae constitutione omnis simul potes. isti humanae vis detrahi, ulteriorem perjurii poenam statuendi. Quae enim alibi de poena talionis ob falsum testimonium Occurrunt, ad alia delictorum genera, neutiquam Veroad perjurii poenas referenda sunt.
56쪽
ad jusjurandum spectantium. As
Usitis iuris urandi in populo Israelitico ausistici rum , Iudicii divini instar adhibitus. Similia
ter forti sanctitas tributa. Qua omnia maxima Pontificum auctoritate obirmatasunt.
I simust facile existimari potest, apud IDraelitas, hisce principiis innutritos, frequentem fuisse jurisjurandi usum, quo non solum maxime momenti negotia & munera auspicabantur, sed&in causis controversis immediatum Dei judicium, Veterum more e petebant. Priori respectu ρυulus in leges juravi e& Reges etiam post suscepta regiminis gubernacula jurejurando devinciebantur. Quod vero imprimis ad poserius attinet, sicuti generatim Israelitarum ingenia eo quoque cum caeteris antiquorum hominum opinionibus conspirarunt, quod Omnem fere veritatem investigandi & inveniendi artem mysticis ima mediatam Dei voluntatem explorandi modis includerent, ideoque Sc forti, qua maximi momenti negotia terminabantur, divinam uim inesse statuerent; ita imprimis quoque in causis privatorum controversis jurejurando
57쪽
46 Lib. II. De indole let. Mosaica umutebantur, quo ad immediatum Dei juducium, vindietis signo ostendendum , pacto compromittebant partes, qualis lites detaniendi modus eo maxime promoveri debuit. quoniam, quod recentibus hominum socie talibus sere commune, judicia solemnia deficiebant; sed omnis fere juris dicundi pote L. tas Ponti tim manibus concredita erat I). Igitur praeter testum juramenta, etiam 'artratam in causis civilibus, quam criminalibus jusjurandum deserebant.
Iurisiurandi formula. Formulam, quam Pontifex conceptis verbis recitabat, jurans vero assirmatione sua amen) in se dejuravit, ad verum solummodo atque unicum Deum dirigi debuisse , populi religio satis innuit. Attamen postea alias quoque religiosas devotiones & obsecrationes, quatenus ad multiplicationem divinae naturae & idololatriam haud vergebant. plane reprobatas fuisse , haud patet. Ad minimum subsecutis temporibus innotuere quaedam iuramentorum licitorum species, quae partim licentia poetica, partim despotismi lenius sinu lavit. Quo pertinent jusjuranum per caelum, templum, aras, urbem san eam, &c. quorum vero objectorum invocatione illis divinam naturam haud tribuit, sed
58쪽
Deum unicum ubique inhabitantem sibi r praesentare debuit luxurians illorum hominum phantasia i . Jusjurandum per propriam aliorumve s
lutem, quo vero tantum abfuit, ut nova quaedam Deitas essingeretur, ut vita tantum salusque Deo devoverentur praecipue Vero per
caput balutemque Resis ab , quo iterum illud
minime essicere voluerunt, ut divinam Regi tribuerent qualitatem, sed illius tantum vitam sacrificarent, interitumque, si falsum jurassent, expeterent, quod eo firmius obligationi conciliavit vinculum, quo gravius immo laesae majestatis existimari potuisset crimen, si quis perjurio in vitam Regis grassaretur.
g. XXII. Abustis ivrisjurandi. Sapientis a Chroti se
tentia ad eum evertendum comp*ata.
Postea vero , pessundatis sensim sensimque moribus, luxuries negotiorum commericiorumque multitudinem invexit, animi Lque a prima simplicitate remotis, libidines varii generis, fraudesque fidei locum occuparunt. Deinde, quod simul accidere solet, docta, initiataque hominum classis, quam imiorum ordini concreditam accepere, religi
nem, mutatis temporibus, ad pessimum am i Psalm. I 39. N. 2 a ab Psalm. 63. N. Iaa
59쪽
48 Lib. II. De indole let Mosaicarum
bitrium foedis interpretationibus, cujuscunque Voluntati accommodatis, huc & illuc traxerunt, ut, re ipsa dudum obsoleta, simulacrum pristinae religionis tantum superesset. Inde evenit, ut Jurisjurandi religio, cum eum in finem innumeras invenirent distin tionum, limitationum, & cavillationum spe- Cies, Venalis esset, quo praecipue innotuit pharisaeorum secta, qui sermonum figuras a re ipsa ac intentione jurantium acute separabant, dataque reservationibus mentalibus larga venia, illecebris, fraudibus, caeterisque jurisiurandi ab usibus portas aperiebant. Itaque, cum Jesus Christus, hominum ser ator, teterrimum illum Reipublicae statum intueretur, non potuit non illius ardor iaperniciosam illam vim, jurijurando illatam, accendi, qui foedas pharisaeorum doctrinas
acerrime reproba Vit, eo vero omnem juriLjurandi usum tollere, tantum, abfuit, ut potius pharisaicas tantum interpretationes& cavillationes. quasi usitatis tunc temporis jurisjurandi figuris, e . g. per templum,&c. quibus tamen re vera ad ipsum Deum Provocabatur, Vis deesset, damnaret; simul
tamen aequivocas illas & multiplicatas juri L. jurandi formulas , levitatemque animi , in re quavis exigua sine necessitate ad illud pervolantis proscriberet i).
60쪽
ad jusjvirandum spectantium. 49 S. XXIII.
De hodiernis Judaeorum iuramentis.
Inde simul patet, quid existimandum sit
de hodiernis Judaeorum juramentis. Constat uidem, eversa illorum republica, quantum equenti tempore , callidis Rabbinorum fi
lionibus,inani interpretationis studio, varioque fraudulentarum cavillationum genere legum mosaicarum sensus perturbatus atque in novam fere sed deformem religionis faciem mutatus fuerit. Itaque varia theologorum ac jure consultorum ingenia, concitata insuper inanibus proselytorum relationibus, odium tamen ubique prodentibus, mire desudaverunt in invenienda ac construenda cauta quadam iurisjurandi formula, qua obviam iretur Judaeorum fraudibus, si illis in causa, Christianos concernente , jurandum esset i , ut risum tenere vix possit cordatior quisu
i) Medio jam aevo in Germania ea scrupulositas & anxietas circa jurisjurandi judaici formulam
judicum animos cepit. quod docuit Christ. miliaduguel de juramentis Iudaeorum. Ien. I 2o. Ininter recentiores praecipue laborarunt Frid. milhelm. Τauffenburg de formula juramenti D Orum , cujus consilia imprimis approbavit senatus Miththusa nus. Io. Ge. Estor de lubrico jurisiurandi Iudaeo-νum, Marpurgi I 46. qui nescio quo odio contra Iudaeos inflatus ultra XX v II. cautelas compilavit, quas si quis omnes observare vellet, eum ferrea patientia praeditum esse oporteret. Speciminis loco