장음표시 사용
101쪽
ΑRIs TOTELIS LIB. malioni contraria erit ed dilia negatio. Quς igitur opinio fab a verae cotrariasit, videamus: utrumne ea quae negationis, an quς contrarium esse opinatur lico aute hoc modo.Ude bono opinio vera quod bonum sit alia vero quod non bonum, alpa, O altera quod malum. Harum utra verae contraria: O si una sit, ex utra contraria. Atque istud quidem fulsis Hi, eae eo contrarias opiniones definiri, quod contrariorum sint. NE illa de bono quod bonum m de malo, quod malum, eadefoditosis atque verasve multaesint, siue una sint autem Mecontraria. At vero non quod contrariorum, contraria sumsed
potius quod contrarie.Quodsi est quidem G bono quod bona sit opinio, alia quod non bonu tyue aliud quod nec inest nee inesse potest, profecto nulla ex aliis ponenda, neque quilus opinamur inesse quod non inest,neque quibus non inese quod inest utraes enim instruitae sint, tam hae quibus inesse aliquid opinamur, quod non inest,quam quibus non inesse quod iness)fed in quibus est direptio.Eiusmodi vero sunt ea ex quibus reruortus exi lunt. Ortus autemsunt ex oppositi quare dec 'iones.Si igitur bonum, bonum est,'non malum: Hudsperse, hoc aduentitia quadam vi accidit enim ei visit non malum) verior autem in quaque re ea, quae per se, itemqfuga siquidemsevera ergo haec de bono quod non ιonu,
secundum id quod perse est, falsea, illa autem de bono quod
malum, tantum aduentitia quadam M. Magis ergo false erit negationis quam cotrari, opinio. Fallitur auton maxime circa singula, qui contraria habet opinionem. Siquidem co*traria circa idem plurimum disserunt. Si ergo harum altera contraria ess, magis autem ea contraria quae negationis est, manifestum est hanc fore contrariam. Illa aute de bono quod
102쪽
D E INTERPRETATIONE, Qmulum hac implicata est propterea quod eundem fortasse ne. res Hi non bonum opinari. Iam vero si in caeteris omnibus mili modo res habere debeat, etiam hὰ recite dictit hiaditis ut nim in omnitus ea quae e i contradidtionis aut nusi quam . Vbicurem contrariastat nulla n iis sal . verae opponitur: ut is, qui hominem non esse hominem putat, fastitis Si igitur hli negationes contrariae sunt, O in caeteris quoque
hae contradicunt. Praeterea eadem ess ratio eius, quae bonum
in lonis ponit, eius quae non bonum in non bonis: m item eius quae bona in non bonis, O eius quae non lona in bonis. Et ergo verae opinioni de non lono quod non bonum sit, quaenam contraria erit ' Non ea quidem quae dicit esse malum: quandoquidem ut vera eri interdum. nunqui autem vera verae contraria esse pote italiquid enim quod non bonum, est malum. Ita verae ut esse possent. Nec vero ea quod non
malum si quidem haec quoque vera ea, G ut se possunt.
Relinquitur ergo, ut opinioni de non lono quod non bonite illa contraria sit, de non bono quod bonum, quoniam falsa est. Quare haec, de Bono quod non bonit, huic, de Bono quod
bonum. Perstimum autem erit, nihil inter si, utrum uniuem se ais,mationem,ponamus. Nam contraria erit uniuersa n
gatio. mi illi opinioni, qua omne quod bonum est, bonum esse opinamur, haecinultam bonum esse bonum Etenim ea quae essae bono quod bonum, si bonum siti uniuerse, idem valet quod haec,Quicquid lonum id bonum. Inter hanc autem millam, Omne bonum est bonum, nihil interest. Quod idem quoque in non bono, dicendum edi. Quaproptes ita in opinioneste res halet, quount in voce limationes m negationes, notae int earum quae in anima, manifestum edi inmationi
103쪽
ARisTOTELIS LIB. contrariam fore negationem quae de eadem uniuerse: Meluti huic, omne bonum edi, bonum, vel O is hom di bonus, hane nullum vel nullas. Contradicet autem haec non omne, vel non omnis, Illud etiam perstimum es, veram Per. e contrariam
esse non se: Nepula opinione nes in contradictione. Nam
contrariar circa oposita. Circa eadem autem cnntingit verum dicere. Simul vero non contingit Edom inesse contraria.
r irvst quae generalis forma sit contrarietatis in omnibus enuncta. tionibus: virum ea in al iit matione x negatione eiusdem de eodem: an in asi r-tionibus contrariorum attributorum de eodem subiecto. Mod dubitando priumum in eontratias partes tractatur: deinde constituitur genetalem illam contra .rietatis sermam consistere in affirmatione dc negatione eiusdem de eodem. Con. trarii autem attributi affirmationem de eodem iubiecta hoe ipso contrariam esse, quod negationem eius quo a antea affirmatum est. in se ineludit. x Mux Ario omnis vertari dicitur in extremis contrariis: prima vero eonis araria in physteis sunt sorma Se priuatio. Quae in orta & interitu simplici, dicuntur ens x non ens. Nam in interitu mutatio fit ab eate ad non eamn ortu contra ι non ente ad ens, sicut Arist. doeet lib. s. Phyile. 's Co Nax ivva MDA est, inquit, una prima lea contrarietatis quae communitet ad omnes enunciationes pos it pertinere. At ii poneretur in affirmatione eon. tiariorum attributorum de eodem subiecto, non pertineret communiter ad om. nes enuneiationes. Q oniam non omnium enunciationum attributis. est aliquid contrarium. Pertinebit vero ad omnes. si statuatur in assumatione & negatione
eiusdem attributi de eodem subiecto. ο
104쪽
Ex comparatione aliorum interpretum accurataque obem
uationestententia e inlevo Latinasum G br uibus fi liis ac notis illactrata.
PARISII sara Thypographia Thomae Brumennii, m clausi Brune o. sub signo Olivae.
105쪽
Thomas frumen Marchand Libraire iures dei' uersite de Pam, d imprimer, ou fire im- primer etne fis ou plisithra, toutes lis smuresd ri Fote,ou partie d itastes,Comme la presente intitiaee Aristotelis Ars Topica & Analytica. Ex comparatione aliorum interpretii accurataque obseruatione sententia de integro Latina facta,& breuibus scholiis ac notis illustrata. Per Ia. Carpentarium Claro- montanum Bellovacum. Adiecta est eiusdem disi putatio, de Distinctione uniuers, artis disserendi, deque partium ordine. Erfata dessensi ledicthlneura tous aureta Imprimeum, Libratres m perfnnes ques conques, d imprimer ou fire imprimer, venise ou dii buer en sera pala, terres se neuries, autres que cestesquaura imprimee oufictimprimer tela Brume, ni pa tie ou portion d*celle, en quesqueforme ou mansere que cesit series peines contenues es latres L Roy nostres re. Et ce iussues au temps m terme de cis3 ans, a compter duisur dacte queste fera paracheue e d'imprimere commeplus aptain en contenu par les Icitres patentes, sur ce don-
106쪽
Vamquam his turbulenti mis temporibus,multa me a Philosophica studia auocent, Cardinatis Cr Princeps it Iarsime, non possum tamen in ea onuuno nihil agere siue ut nostras di ditoribus satisfaciam , siue ut an mo medicinam parem. ρ - m in hoc Ποπι alitu/d ab ι is in do efflagitatur: mihi iri . eiusdem tra latio non minud mcunda est, quam ochymedi puluis Mathematitin in quo iiDροblectans vix adhu mi irat triam ab Luibus oppugnari, cum ea iam caperetur . si are si suae sucia a tempora incurrunt a n Iura professione IIera,'ab armis ciuibbus,quibus Gallia dilaceratur, non modo haee perire no nasia r ut m possum do veram, ut ex eis fluctus aliquis ad publicam υtilitatem accedat,vel potiuή ad recol kenda ouetavique reliquias nos cademiae, haud ita pride tib Uge CPristiani mo, te duce, forent ι--,nuncpe prostrata: quam tameragra manent, nisi Deus interuenerit. u. animo cum ab annis sex commentando in cisicinoi institutionem, caepissem incumbere in comparationem Platonis cum crastori in uniuersa Philosophia, nec quicquam pri in tentare decreuissem quam a esset absoluta,quae inhoe si duxenere multorum annorum 'citam complectetur, interea noua exorta comtentu cum nescio quo Iliodaedal de iscinos interpretatione, illius veru quod mihi quidem certe multarum vigiliarum est, editionem adhuc impedivit, Crmui conatus occasionem attulit. Nec enim Alcineum cum nostris commentariis
venire volebam in hominum manus usi instructu ira pologia contra illius calumnias: nee mim Illici organi explicationem paulo anteDIcepissem, in haed esse nostrorum fudiis, qui allisti eius elementis in Porphina Cr cristitelis Careetoriis Libraque de interpretatione anno superiore editis , ad reliqua operis confectan sic urgebant, ut nulla temporum excusatis, nulla in tanta rerum omni perturbatione, animi distracti festinatis satisfaceret. Ideoque cum amrea a bara caepisset institui mente rota, ut ait Poeta, nunc urceus m in te Topica cr nablica nuda fere ristotelu
107쪽
vonitur, quam in i is elementis caeperamuη plurisin schol notis ita-srare. Et tamen in his constitueram mitio eodem pede pergere omniaque breuiter in are, quae cum Thessus methodico nobis siunt controuersae de quilus contra eundem postea pro oteleplura dissererem Commentario in nostram δε- scriptionem Logicam. Sed in tanta rerum omnium confusione quanta ensimus eo ipso tempore quo haec moliebamur, Cr adhuc nobis Imminentem metuimus, quu patuisset ea tranq- itate fui, quae ad i a conscienda erat necessariae Equidem miror magis in ta ramia fortunae casibus tantam vim Philosephia extitisse, Cr huius studium non modo adhuc animo esse retentum, de qtio versiar neprosus manesceret ,sed ea rem literanam nonnihil esse adimiam: cum haec armorum strepitu omnino explossi videbatur. quo nasero labores cum alia qua graiti animi significationem tuo nemine 'antur dominae Per patetica Diais, dabo operam ut in ista compar tione Platonis cum in stotele , quam cupide petunt, atque in defendenda nostra lGnoi interpretatione, breui eis
Am cumulate satisfiat: si modo tu nobis Deus hac etia feceris: id es si
nutantem ca emiam confirmaueras, in in hac maxime vero mmo regiorumprofessorum colligio viris bonis expetitam requiem a Iuge impetraueru.Sine qua breui omnia extinguis necesse. Luod Deus Opt. Max. a nobis auertat,
columen. Datum ex Vrbe Calend. Iun.
108쪽
UNIVERSAE ARTIS DIS Starendi deque partium ordine
Breuis admonitio. More L. Carpentario, Claromontano Bellovaco.
Atio quam nobis natura dedit, disseredi praeceptis instruitur: sicut oratio, quae constat hominnum placito, loquendi dicendique artificio. Acut orationis rationilq; usus per omnia fusus est nec habet ullum definitu rei genus in quo solo versetur, sic artes rationis N Orationis, quaquasilis praeceptis a seinuice & a caeteris distinctae, usu tamen per omnia fuci sunt, nec ullis finibus circunscriptae. Quare hae primae omnium homini sunt discendae: qudd ad superiores diasciplinas quasi ministrae viam parent, ea duo in nobis excolentes &perficientes, quorum auxilio scientiae Omnes inueniuntur, constituuntur,explicantur. Vt vero homo a caeteris animantibus ratione differt & oratione,quibus quia praeditus, est natus ei se dicitur ad societatem ineundam & retinendam quoniam haec humanae societatis duo sunt vincula sic certὰ pulchrum est istarum artium communium beneficio,his rebus inter homines praestare, quibus ipsi belluas vincunt. Ouo argumento eloquentiam, bene dicedi artem, Cicero commendat in Dialogis Oratoriis,&eodem Galenus Dialecticam imprimis esse discendam concludit, in exhortatione ad bonas artes. Quia verb Graecis rationem & orationem significat,idcirco artes quae utranque in nobis instruunt,Logicae possunt appellari: quia partim rationis sunt rationem explicantis, partim rationis oratione explicarae. Vt scilicet artes loquendi atque dicendi, orationis sint subiectam rationem desiderantis:artes vero disserendi, rationis ad quam adhibetur interpres oratio. Ex quo fortasse opus quod apud Aristotelem duas artes,Topicam & Anal Iucam,harumque communia elementa
109쪽
in Categoriis, & libro De interpretatione posita,continet, Logicum organum ab huius interpretibus est appellatum: atque etiam Org num organorum , vcl Ars artium. Quia rationem instruit siue me tem ad rationis usum, quae ab ipso Arist. cap. g. lib. 3. de Anima, de
Problemate i. Secti. 3 o. instrumentum instrumetorum nominatur,& in hoc ab eodem comparatur cu ipsa manu,qua caeterarum artium, quae in efficiendo versantur, instrumenta conformantur atque tractantur. Quanquam in eo non satis apte ab eis dem interpretibus L gicarum artium appellatione Rhetorica excluditur: nec recte ad v-nius artis formam ea reuocantur,quae faciunt species artium omnino distinctas sibiq; inuicem, in eiusdem generis diuisione, ex altera ea te oppositas: quae tantum eo inter se cognatae sunt,qubdex eodem genere proximo natae, secundum huius naturam multa habent communia,quae postea explicabuntur. Neque enim existimo unquam Aristotelem cogitasse de Categoriis, Libro de Interpretatione, Libris quatuor Analyticis, octo Topicis, & uno de Reprehensionibus Sophisticis ad unius operis formam reuocandis. Ex quo id quoque intelligi volo frustra his omnibus commune nomen unum quali Unius artis inquiri. Sed ut oratio habet in usu simplex quiddam de quasi sua sponte fusum, in quo tantum spectari solet quid purum & emendatum,aliud versum atque elaboratum, quod proprium est eloquentiae, illudque Grammatica arte, hoc Rhetorica explicatur: sic ratio in usu
popularior, probabilibus est contenta,eadem accuratior, rem unam- quaque reuocare conatur ad propriae causae examen: illaque ab Arist.
arte Topica,haec arte Analytica instrui tur. Vt scilicet Topica ad An lyticam in ratione excolenda, haud aliter se habeat, quam Gramin tica ad ipsam Rhetoricam, in orationis praeceptis. Ideoque tam stultum est Topicae & A nalyticae communem unam definitionem,quasi unius artis, initio exigere, quam id ipsum in Grammatica & Rhetoriaca postulare. Quod apud Thessalum Methodicum Animaduersionii Aristotelicarum primum caput est unaque vel maxima de tribus capellis. Atqui artes hae, Topica inquam & Analytica, distinctos artitaces instruunt,distinctos sines habent, distinctam argumentorum inuentionem dc collocationem: addo etiam in sermonis perpetuitate distinctam methodum Quod si hoc tempore effecero,non modo ad hanc Aristotelis doctrinam viam parasse videbor, sed eam quoque multis Thettali calumniis liberalle. Id vero conemur hoc modo. Ars Topica, Locorum communium ad disserendum de quacunque quaestione ex probabilibus, apud Arist. Dialecticu instruit, Analytica Plii Iosophum. Hic vero ut accuratus veritatis aestimator & iudex, ab illo,qui huius indagator est potius quam aellimator, semper apud eu
dem distinguitur: quod Philosopho proposita sit scientia, in qua sola
110쪽
per antecedentem causae propriae cognitionem comparata, acquiescit: Dialecticus vero contentus sit opinione , quae excitatur in ometis rationum probabilium, quas communes idem Arist. solet appellare . Quare ille semper ex propriis , hic ex communibus agere dicitur. Itaque Dialectica disputatione, ad quam ars Topica nos instruiti nihil amplius consequimur, quam ut animus adhuc nuctuet,& quan- ruam fortasse in unam partem, quam in alteram propensior esse via eatur, nempe in eam quam probabiliorem plura grauioraque rationum momenta essciunt, prius tamen non omnino confirmatus est quam de monti ratione cuius conficiendae rationem docet ars Analytica quas ligetur. Quo nomine Socrates apud Platonem in Menone, opinionem comparat cum volitantibus statuis Daedali, scientiam cum eisdem ligatis. Ex quibus e flicitur, ut scientia ab opinione diuersa est, sic argumentum ad scientiam accommodatum aliud esse ab eo quod opinionem gisnit. Ergo etiam diuersa horum inuentio alteriusqἡne lupe Philosophi, ea valde simplex, Dialectici vero multiplex pencque infinita . Quoniam ad scientiam solus locus a causa argumentum suppeditat: ad opinione verb nihil in infinita argumentorum varietate potest esse inutile, singulaque si parum prosunt suo pondere, tamen in turba valent. Vnde etiam ars ea quae Dialecticum instruit, Topica est appellata. Quod in maxima varietate eorum ex quibus argumenta probabilia pollunt erui, danda sit opera ut contra confusionem memoria iuuetur locisque velut notis dirigatur. At, ut Cicero ait lib. s. de Finibus, tanta vis admonitionis inest in locis, ut non sine causa ex his ducta sit memoriae disciplina. Quam in eo opere rationem inscriptionis Aristoteles ipse indicauit pene extrema pagina lib. 8. Top. Atque illi quidem loci qui Dialecticum instruunt, ab
eodem communes appellantur lib. I. Rhetoricorum, ex quibus communiter de naturalibus, de iustis de de caeteris rebus argumenta duci
possunt. Alij singularum scientiarum propriu esse dicuntur,qui earundem principia continent. Ergo Philosophi ex arte Analy tica dem strantis,& Dialectici ex arte Topica probabiliter disputantis, dillincti loci sunt distinctaque argumenta, quae ex his erutitur. Vnde etiam apparet duarum illarum artium siue in praeceptis, siue in usu spectentur, fines esse differentes. Praeceptis enim quae ars Topica continet, o sita est facultas dii terendi de quacunque quaestione exproba-us & disputationem ita sustinendi ut nihil dicatur repugnans, sicut indicat initio libri primi Top Et qui arte hac est instructus, is dis. putando alterum in opinionem conatur impellere, etiam ii hoc non semper assequatur. At praeceptis artis Analytice sero posita est demonstratio demonstrandique facultas: quod etiam lignificatur initio lib. i. Analyti Priorum. Horum vero usus ad scientiam refertur: ad