장음표시 사용
141쪽
enim a voce dissere, quod acuta sit: item magnitudo a magnitudine. Ita is, ut acuti vocabuliιsit in homonymis. Diuer
uerum enim generum, quorum unum ab altero non contis
tur, disserentiis. Istud etiam θectare debemus, eorumne quae eide nomini biecta sunt, diuersae sint disserentii νω- loris, eius qui in corpore m eius qui in duris rhetoricis, variae sunt disserentiae: Nam eius qui in corporibus οἱ egens ast Aum colligens,huius aute qui in figuris rhetoricis no eaedesunt disserentiae. Quo se ut color sit homonymis. Earumdem enim rerum eaedemseunt disserentiae. Praeterea quoniam speriri nublius disserentia est homo enim bos non sunt di fferentiae, si di eries ste indasiunt quae eidem nominisubiecta sint, an hoe Lycies si alter si vero disserentiae veluti clarum in corpore, coloris esspecies imum autem in voce, dissserentia. Dissert enim vox avoce, quod clara sit. e si ea quae
multis modis dicuntur, ex hU similibussuntspectanda.
I E ana is quae hoc loco.bono etiam sublieit Arist. eas. lib. I.Ethie. Ex quibus contra Platoniem effici arbitratur non poste esse bonorum omnium unam ideam. Quὀd hi vellent omnia quae una idea participant,simul esse natura. x Locus hie eonferendus est cum regula posteriore de duabus quae ante Categorias sunt expositae.
Disserentias autem iniis quae inter se uni eiu em generis, contemplari oportet, veluti quid iustitia a fortitudinὸ differat, o prudentia a temperantiae quoniam haec omnia ex eodem genere virtutis nata junt. Et ad aliud ex alio, in iis inter quae non est magna distantia: v: quo disserantiosis c silentia. In iis enim quae multum interse discrepant, facile omnino apparent disserentiae. Similitudo vero in iij I pectanda est, quae in diuersisFneribus collicantur: ν H-
142쪽
terum ad alterum est e aliud ad aliud, hoc modo. Quam ratione habet scientia a cibile,eande ensem adsensile. Item
que, it altem in altero aliquo est,sse aliud in alio,hoc modo. Quemadmodum aflectus in oculo ect,sie mens in animo sicut in mari tranquillitas, itaserenitas est in aere: utrunque enim quies. In iis autem, quorum magnae disimilitudines potfmum exerceri oportet. Sic enim facilius in reliquissimilitudines, persticere poterimin. Specitandastat etia quae Lusdem genero: an omnibus idem insit ut homini 1 equo,s
cani. Nam hoc is quod his idem inest,similia junt.
1 V τ antea dictum est, suturum Dialecticum non debere exerceri in his quae stionibus tractandis, quarum explicatio in promptu est: sic hoe loeo non vult eundem laborare in colligendis difs rentiis rerum toto genere distinctarum, aut similitudinibus rerum genete eon unctarum. Q ad earum obseruatio facilis si nee quicquam habeat dignum Dialectici subtilitate.
' Meditatum autem m in promptu habere,quot quicque modis dicatur, magnum ad persticuitatem assere adiumentum. Facilius enim id de quo agitur intelligetur,si explanatusit, quot modis dicatur: Et existent ad rem non ad nomen fa- Liae ratiocinationes. Nam latente ambiguitate accidit,ut restondens interrogans ad idem cogitationem suam non dirigant. At ea explicata O quo tendat is qui ponit, ridiculus videbitur is qui interrogat, nisieodemsuam oratione costrat. Valet etiam ut ne fallaci ratiocinatione ab aliis capiamur,dit alios capiamus. Si enim quot modis dicatur, sciamus, non decipiemur: sed intelligemus i e qui rogat,ad idem conferat orationem,' si interrogantes poterimus fallere rest Ondente si ignoret quot modis dicatur. Sed hoc nonsemper
in omnibu eri potest,sed cum rara quς multis modis dicun
143쪽
tur quaedam vera, alia fato. Nec verὸ bie modus propriis es dialectices. Itaque omnino Dialecticis fugienda ad na. men dis utatio, ni orte aliquis non positi aliter de re proposita distulare.
Disserentiarum autem inuentio utilis est Gad ratiocia nationes conficiendas de eodem diuerso, ad cognscendumquid quicquesit. Quod utilis quide ad ratiocinationes de eodem diuerso, hinc perstici potes, quodsi proposito umquancunque disserentiam inuenerimus,facile non esse eadem
docebimus: adperspiciendum autem quid quicqse sit, qu mapropriam essentiae missique rationem propriis cuiusque drfrentiis separare olemus. Similium vero cognitio utilis ad imductiones ad ratiocinationes ex uppositione G ad de Diionum Uignationem. eis induἱbones quidem, quia circa singula in similium inductione existimamus uniuersale induci. Nou enim facile est inducere iis, qui ignorant rerum inter similitudines. Ad ratiocinationes autem exsuppositione, quia probabile est,ut res habet in uno similium, sic in reli quis habere . Ita si de uno aliquo disserere poterimus, illud
sinte ex conuentione accipiemus, quemadmodum in eo res se
habet, ita in eo quodpropositum sit habere. Cί- autem istud docuerimus, etiam propositum exista uppositione domuerimus. Nam cum id positumst,quemadmodum in hoc sit, ita es inproposito, demonstrationem confecimus. Ad definitiones autem assignandas, quoniam Mosiimus quid in quaque re idem sit, per Ilicere: non ignorabimus ad quod genus rem, quam definire volumus, referre debeamus, Genus enim id est Ner, quod inter ea quae commnnia sint, maxime in eo quod suid est enunciatur. Atque etiam in iis quae multum
144쪽
discrepant, ad desinitionem utilis est similitudini, cognitio ut idem esse tranquillitatem in mari, in aere serenitatem, quoniam utrunque est quies, m quod punctum iu linea, id ,nitatem in numeroe 'quia utrunque principium e l. Qua propte pro genere i ud accipiamus, quod omnibus est comu . ne, non iuidebimur alieno modo definiuisse. Quinetiam ij quid finiunt sic fere signare con merui. Na m S unitate prin. cipium numeri, m punsium lineae principium est dicunt. Ex quo pers=icuum est, eos commune viris que genu dicere. Haec igitur instrumenta, per quae ratiocinationes talia sunt. Loci autem ad ludirum Uum haec didia, hi sint.
x N v se explicat utilitatem,quam futuro Dialectico allatura est exercitatio in quatuor propolitis capitibus. Ea verb pertinet ad locos. quos sequentibi s libris est explicaturus. locupletandos rerum obseruatarum varietate, sicut potest eolligi ex fine lib. Lutu . a Di crieus enim. ut Arist. ait initio Rhetoricorum, no debet differre ἐSopbista sequitate decipiendi. sed voluntate de electione. 3 R i n E N D v M est potius quam contraria ratione exagitandum, quod ex hoe loco Tbessalus solet colligere, ut unitas nux eius est individuus: sic punctum magnitudinem esseindiuiduam. Quod a nobis refutatum eit in dii putatione eo ait a mathematicum prooemium.
UNT aut m de quaestionibus quaeda pniuer- ae,aliae in parte uniuersae quidem ut Omnis uo luptas in bonis est, oe mlti voluptas in bo- -lnis est. In parte autem ut,V quaedam voluptab Dibonis,c Quaedam voluptas non est in bonis.Sunt autem ad utrunquegenus quaestionum, communia uniuersalia
145쪽
nuae valent ad in limandum. Docentes enim omni inesse malicui inese docebimus. Consimiliter autemsi nulli inesse doceamus In omni in se docebimus. Primum igitur de viii uersalibus,quae ad euertendum valent icendum. Quod communiasunt talia ad viuiuersalia mad ea que in parte,
quodpositiones epius afferri oleant qua os mei, q*am quae
nerent: iis autem qui distulant, euertendum. Sed is il&me reciprocatur ab accidente propria nominatio. liqua enim ex parte non uniuerse, in solis accidentibus. Nam
O a proprio, a definitione m a genere reciprocari nece se est: visi cui insit anima radiens bipes,reciprocando avere di .cetur esse animalgradiens bipes. Itemque a genere. Si enim alicui animalius, id animal est. eisque etiam in proprio Si enim alicui inest aptum esse adgrammaticam,is aptus ad grammaticam recte dicetur. Quoniam nihil horum secun- dum quid inest, aut non inest, sed omnino inest vel non inest. t in accidfntibus nihil prohibet secundum quid inesse, ut albedinem vel iustitiam. Quocirca non satis est candorem vel iustitiam docere inesse, ut doceamus aliquem album esse vetiustum. Habet enim dubitationem, propterea quod quadam ex parte albus est, vel iustus. Non igitur in accidentibus necesse est reciprocari. ' In quaestiones autem duo peccata incidunt, quae exponenda seunt: mentiendo Acilicet autdserendo ab Uu loquendi. Nam qui mentiuntur, m quod non inest alicui inesse dicunt,peccant oe qui alienis nominibus res exprimunt, ut qui hominem platanum. Dis edunt enima recepto loquendi a u. rius quidem locus est, ut rideamus an quod alio modo inest, pro accidente asignarate quod peccatum in generibus versatur maxime: ut si quis candori
146쪽
acccidere dixerit visit color. Non enim accidit candori vesit color, e genus eius est color. Atque id quidem feri potest, ut quod genus est,nominatim accidens esse ponate velutisi ἰ-cat accidere iustitiae, ut sit virtus. Saepigme autem etiam si
non exprimat, tamen facile intelligitur genus pro accidente dictum esse: visiquis candorem colorari dixerit, aut ince summoueri. Nullo enim ex genere γαρωνύμει despecie attributio dicitur, sed φωνυ ςgenera omnia formis attribuutur. Quippe cum m nomen m rationem generis flectes percipiant. Qui igitur candorem coloratum dixit, nec ut genus dixit,quia r ωνύμως dixit .neque ut proprium,nec ut doni tionem,quia proprium definitio alteri non insunte coloran. tur autem alia permultae ut lignum, lapis, homo, equus. Ex quo perspicuum est, id vi accirins esse signatum. Alius locus, ut videas, ea quibus omnibus aut nulliri messe dicitur.' Stas'ecies erunt 'ectandae, non infinita. Hoc enim secundum viam magis oe in paucioribus obseruatio. Initium au.
tem a primis faciendum est, deinde usque ad indiuidua progrediendum,visi oppositorum eandem silentiam dixerit, videndum, an relatorum, m contrariorum, eorum quaesie-
eundum priuationem O habitum, eorum quae secundum contradictionem dicuntur,eadem serientia.Etsi in iis nondum
per 'icuum fuerit, rursim haec in partes erunt diuidenda inque ad indiuidua visi iustorum m iniustorum, vel dupli dimidij, vel caecitatis a'eolus, vel eius quod esto quod
non est. Si enim in eorum aliquo ostensium sit, non esse eandem, auaestio erit euersa. Similiter autem in si nulli inest. Hic autem locus ad confrmandum mad infirmandum reciprocatur. Si enim diuisione facta, in omnibus videatur,
147쪽
vel in pleri que posiendum est, ut aut uniuersum detur, aut contra aliquid opponatur in quo non ita sit. Nam si neutrum horum faciat, ineptima videbitur qui non concedat. Alius,ut definitiones faciamus tum accidentis tum eius cui aecidit, vel amborum secundum viruuiue vel alterius. Deinde considerandum num quid in definitionibus non verum pro
Ἐerosumptum sis.veluti si queratur,Deusene iniuriam faciat, costituendum est, quid sit iniuriam facere. Nam si sit,
'onte nocere,profecto Deus non facit iniuriam,quont Deus nocere non potest. Et an inuidust probus, quis int idus,
quid inuidia .m si inuidia gritudo sit ex anarentesimn . da fortuna alicuius probi viri, manipstum es probii non se inuidum, esset enim improbus. Et si an indignans inuidus ,
quis uterque horum.Sic enim verumne an falgum quod dici si est,intel&getur. velutibi is inuidus sit, qui dolet rebus secundis bonorum indignans is,qui dolet improborum secundis rebus: per sticuum est indignantem non se inuidum. In quo sepe etiam umen seunt definitiones pro iis nominibus, quae in definitionibus continentur, nec ab hoc desistendum, donec adpersticuaperueniatur. Saepe enim tradita tota definitione, non intel imus quod quaeritur: at definitione adhibitaero aliqua nomine eorum quς in definitione Hasunt, intelligimus. Praeterea propositione sedita ex quaestione resistendum id enim qua resistetur, adpositionem erit argumentum. Quanquam autem hic locus sere idem valet quod is in quo vid/ndum esse diximus,quibus omnitus aut nullis inesset tamen modo quodά disserunt. Iam vero determinandum est, quae appellanda sint γtplures m quae non: Issile autem hoc . ad confirmandum oer utandum: ut res nominibus' pellandas quemadmo-
148쪽
dum multis it vero in constitueri, cuae res tales, vel non tales sint,non credendum esse multis. veluti ea quae valetu linis cientia, lubria vocanda sunt cum multis,sed utrum id de quo agitur, effciens sit necne valetudinis, de eo non iam cum multis, sed cum medicis iudicandum Praeterea si multis modis quid dicatur,positu autem sit inesse aut non inesse,alteru eoru quς multis modis dicuntur probandu est,si utruns non possit. Hoc autefaciendu est in iis quae latent. Nam si non lateat quod multis modis dicitur, occurret statim, non essi id probatum de quo dubitabat, sed altersi.Hic autem locus ad confirmandum CP ad resistendum reciprocatur. Nam si cyrmare volem ιs, alterum iu se docebim/s, si Piruntue non poterimus. Restilentes autem, alterum non inesse ostendemus, si utrunque non possimus. Sed hoc inserest, quod ras entem non oportet ex cocsione diperere,nec si omni,nec si nulli inesse didium sit. Nam si cuiuis nrn inesse docebimus, euertemus omni in spe. ItemJus uniin si probemus nulli inesse euertemus. Confirmare autem uolentibus ex antecedentis conre
sonesumendum en cuiuis insomni inesse, modo verisit mile sit pronuntiatum. Neque enim satis est, ad probau. dum omni inesse, de uno disputare: veluti, si hominis animus immortalis sit, omnem etiam animum esse immo talem . Quapropter ante conuenire oportet, si unus auimus sit immortalis, omnem etiam immortalem esse. Quan quam hoc non semper se tendum est, sed tum cinino m-mbus una commmunis ratio non suppetit: quemadmodum gestmetrae, quod triangulum tres angulos habeat duobus rectis pares. At si nou lateat quod multipliciter dici-itur, eo distincto euertcndam crat construendum visi de-
149쪽
cens est, utile aut honestum, omnem diligentiam adhi&re oportebit, ut utrunque probemus vel restem vi in eo de quo agitur, ut es honesta utile,aut nes honestu nes utile.Sin utrunqtio potest, riterum docendῶ erit indicando hoc esse,illud non esse. Eadem ratio si plura sint in quς diuidatur. Praeterea quae non secundum homonymiam multipliciter dicuntur, edalio modo, ut scientia una plurium, aut ut finis dit eias quod ad sinem: veluti medicina est valetudinis rationis victus: aut quia viris se tanquam finis, quemadmodum contrariorum eadem dicitur silentia neque enim alterum altero magis evnu aut ut em quod persem quod aduentitia quada vi,ut per e quidariangulum habere tres angulos pares duobus rectis, aduentitia aute quada vi, Mopleurum. Nam quia accidit tria uti Hopleuro, triangulum esse, ob id intentigimus quod duobus rectis pares habet interiores. Si igitur nugo modo contingit eandem silentiam est ultorum, manifestum est omnis etsi non posse: aus quodammodo contin
git, mani fistum est contingere.Diuidere autem quθt modis di. eatur utile: ut confirmare quid velimus, ea proferenda sunt quae contingunt,in eaque olum diuisio facienda, quae ad con firmandum valebunt. Sin autem refellamus, in ea quae non
contingunt, caetera vero omittanda erunt. Sed hoc tum erit
faciendum, cum incertum erit quot modis quicque dicatur. sque hoc illius esse aut non spe, isdem locis confirmandum erit: viscientii hanc huius esse aut ut finis aut tanIuam eorum quae adfinem,aut ut eorum quae aduetitia quadam τι aut rursum non esse aliquid ullo dictorum modorii. Eadem etiam ratio est cupiditatis, eorumque omnium qua aecuntur esse multorum. Est enim huius cupiditas vel υ nis, ut υ
150쪽
letudiniae vel ut eorum quae ad finem, veluti remed): et ut euu quod aduentitia vi,sicut invisa amator dulcedinis non quia vinum est ed quonia dulce. Dulcedinem enim perie ex petit, vinum aduentitia quadam vi quandoquidemsiausterumsit,no amplius appetet . itast, viaduentitia qua a vi appetat. Vtilas aut e locus hic in relatis. Quonia ferat ali unt in relatis. Praeterea commutandu est ver um in id quod magis
dilucidum, ut pro accurato in opinione, apertu pro nimia cura rerum agendarum, disi rerum agendaru.Si enim
apertius m planiussat quod dictu est,tu de position facilius poterit disputari. γνε locus hic ad utruns cῆmunis,m ad
euertendum m ad construendum.' autem contraria eidem
inesse doceamus,genus stectare debemus: ' veluti, si volumus confirmare in sensu versari rectitudinem . errorem sentire iudicare est, G iudicare licet recte non recte: certe infensi resilitudo γ enror versabitur. In quo quidem ex gene , redes cie demonstratis est. Iudicare enim genus erantiadi quoniam quisentit quodammoda iudicat.ausum autem exsecte degenere. Quae enim L eciei insint, eade seneri ut,
silcientia sit bonam mala, etiam a fictio bona es m mala, siquidem assectis genus est scientiae. Ac prior quidem locus
vitiosius est ad confirmandat adhibeatur, alter verus. Ne - . que enim necessis quaecunque generi insint, eadem steciei inesse,quandoquidem animal est pennigerum quadrupes, homo non item. Omnia autem quae in unis ciet, eadem necesse est generi inesse. Si enim homo probussit, animal etiam . probum. In refellendo contraerior locus uerus est,alter vitio . ius. Nam quaegeneri no insent,nec stetiei. At quae syciei non in unt,ea non necesse generi non inesse. a