장음표시 사용
151쪽
1 Exoxnr a locis aecidentis, delinit in eos qui definitioni sunt aeeomo. dici: progi essus a quaestianibus,quarum Acilior conlirmatio ad di mei liores. Li. bro veto tapetiore quael ionem spectans ut ante institutam disputationem ad eligendum proponitur, eam ei se dixit non allirmationem aut negationem. sed inoterrogationem,quae utranque contradictionis partem continet. Hre vero disputatione instituta iactaque electione: a respondent Liam esse dicitur assiimatio veInegatio eleue vel valuersa vel in parte., Ousis quaestio, sicut sc oratio. constat rebus ac verbis, id est. vel iis quae si inificiat, vel iis quae sisnificantur. De rebus quidem potissim uin Dialectieusi sputationem instituet,in quibus veritatem inquiret, salsitatem deteget . At ut popularis artisex verborta rationem aliquam habebit. sed in iis com ni unem consuetuditnem sequetur: nihil noui assectabit,ne tu horum aucupio cum Sophista
3 Hae forma quaedam apparet eius descensui quia Porphyrio laudatut est ex Plat. in quo quanqua philolopho quiescendum iit in specie ultima, tuae inde in idiuidua aliquando iionii natur: Dialectico tamen licebit usque ad singula progredi, quod in proposita exemplo est obsetuandum. Ao hoc exemplum pertinet quaestio an sensus circa proprium oblectum. in iudicando falli possinii De qua vide Arist. cap. 6. lib. 2. de anima & Cicetonem in Lucullo.
. Quoniam autem neces est, in quibtis genus dicitur, in iis etiam syciem aliquam dici, quaecunque genus habent
aut quae a genere denominantur, eadem aliquam 1 eciem habere, aut ab aliqua Lyecie denominari: velut si de aliquo scientia dicatur, certe de eodem Pelgrammatica dicetur, et musica,vel aliqua aliarumsedentiarum: Et siquis habetisse-tiam, aut ab ea dinominatur, certe vel grammaticam vel musicam, aut aliquam aliarum scientiarum habebit, aut ab earum aliqua denominabitur veluti,grammaticus vel musicus: Si quidponatur, agenere quiau modo dicium, veluti
animum moueri, considerandum est, moueaturne animus ali, quo genere motionis, ut cresatne, an imminuatur, an inisereat, an oriatur, an alio genere motionis agitetur. Si enim nulti, certe non mouetur. eisque hic locus ad utrunque com
munis: m ad consi mandum . ad refellcndum. Nam si .
152쪽
cundum aliquam Jeciem mouetur, manifestum est moueri, si sicundu nu a 'eeiem mouetur,manifestum non mo ueri. Cui autem copia non suppetet argumentorum ad positione et Alandae erunt definitiones aut quaesunt rei proposito aut quae videntur: c non ab una, at certe apluribus. F cile enim erit definientibus argumentari: Quoniam facilis ad definitiones argumentatio. Spectandum vero inproposito,
quo existente propositum epe necesse sit, aut quid adpropositumcesiario consequatur.Confirmare quidem volenti, quo exi
stente propositum esse necesse sit. Nam si id esse probatum sit,
probatiι erit propositum. Refellere aut e volenti quidsit,si pro positum sit. Si enim probemus non esse propositi consequens,
euertemus etiam propositu. considerandum est etiam antem
pus alicubi discrepet: visi quis dixerit quod alitur augescere necesserib. Etenim animalia emper aluntur, nonβNer autea esunt. Itemssi qui scire dixerit meminisse. Nam hoe ad praeteritum te in pertinet: Illud mad in lans ad Murum. Nam ω scire dicimur praesentiainsutura, dityolu d fectionem fore meminise nisi praeterita non possumus. Iam locus captiosus m allax est, eo impellere alterum, ubi magua argumentorum copia nobissu petit. Quod interdum necessarium est, interdum necessarium videtur: interdum nec videtur,nec est necessarium. Necessarium quidem, tum cum rabion inte negante aliquid eorum quae adpositionem pertinent, ad illud rationes Arigit. Accidit autem hoc eis modi esse ut ad id argumenta suppetant. Similiter autem, cum inductionem ad aliquid propter id quod postum, conatur
euertere. Eo mi ublato, propositum etiam euertitur. Ne
153쪽
sium fgraue: in magnitudine, obtusium. Presticuum est igitur id multis modis dici, quod acuto contrarium est. Quo si hae, etiam quod acutum est. Nam secundum utrumque
horum, unum alteri contrarium est. Non enim idem acutum erit obtuse m graui contrarium: atqui xtriiue acutum est contrarium. Rusum graui in voce acutum, tu magnitudine leue, ita straue multis modis dicitur: quandoquidem etiam e ius contrarium. Similiterque m pulchro in animali, turpe,
in domo autem, Vitium: sit, ut pulchrum sit homonymum. In quibuslam cam nomina nonsint varia,tamen aperta steries distin tio est, ut in claro'obsium contingit. mx enim elara mob ura dicitur: ilemque color clarus m obsecurus. Non igitur nomine diserepant, cum tamen per ficua sit olei distinctio. Non enim eodem modo color obseurm vox
obseura appellatur. Q 'dexse super 'icipotest. Eorundem enim Ibecie idem est ensius: de eo autem quod in dioce mincolore clarum est, non eodem senseu iudicamus sed hoc af ectu, istud auditu. Itemque de eo quod acutu est θ Obtusum imsiporibus m magnitudinibinesed hoc tactu, ilia ustu. Ne qiis enim haec nominibus diserepant, neque j in , neque
contraria: quippe cum obtusim utrique sit contrarium. Praeterea umne aliquid sit contrarium, alteri nihil omnino, t bibendi voluptati, contrarius dolor sitiendi. at es quae in contem .plando diametron lateri incomparabilem ele, nihil contrarium. Ita voluptas multis modis dicitur. Itemque amare ut animi est,contrarium habet odisse: ut autem ad aIlionem corporis refertur, nihil habet contrarium: ob eam causam manifestum est amare esse homonymum. Item ex mediis, an borumsit medium, aliarum nihil: aut sιtne viris se, nee ta-
154쪽
men idem medium, ut inter clarum Gobscurum in colori- iussi cum, in voce autem nihil. Nisi forte raucum: placet enim qu busellam, raucam vocem esse interiectam. Sunt itaque clarammobscurum homon ν .Praeterea sintne aliquo. rum plura media, aliorum unum: ut in claro G obscuro. In coloribus enim plura media sunt: in voce unum raucum: Ru fum in eo quod secundum contradictione opponitur, considerandum an multis modis dicatur. Si enim hoc multis modis dicatur, eis huic oppositum multis modis dicetur. vi non cernere multis modis dicitur, uno, priuatum esse oculis, altera non fungi oculorum lisio. Si autem iPud multiplici terra necesse es etiam cernere multipliciter dici. Virique enim modo non cernendi, aliquid opponiturivi illi non haereas e
flum, habree m huic non fungi licio oculorum,eodem fungi. Etiam in iis quae secundum habitum m priuationem dicuntur, idem 'ectandum est. Nam si unum multis modis dicatur tiam alterum: Dissentire multis modis dicatur, quia modo ad animum, modo ad corpus pertineat, etiam multis modis dicetur carere ensis,cum modo ad anImum,modo ad corpus transferatur. me autem opponi ut habitum O priuationem manifestat,quod animantia nata sint adsentiendum animo corpore. Praeterea casiu siseruandi funt. Si enim iusse multis modis dicatur ustum etiam multis mo.
dis dicetur .Secundu enim utrumque iustoru iustum egus iuste dicatur modo ex siua sententia iudicare odo vi oportet, consimiliter m iugum. Eodem etia modos lare dicitur aut efficiens sanitatis,aut conseruans, auisignificans: G lubriter aut effciendo aut conseruando aut significando dic tur. Itemque in caeteris, silmism multis modis dicitur m ca-
155쪽
sus eius multis modis dicetur: msi caseus, etiam ipsum.' In-sticienda quoque sunt genera secundum nomen Categoriarum, an eadem sint in omnibus. Si enim non eadem,constahomon mum esse quod dici tur. Vt bonum in cibo,id est quod est Rciens voluptatis: in medicina, quod eficiens ebi valetudinis: in animo qualem significat, ut temperatum esse, vel
fortem, et iussit. Similiter in homineraliquoties uan do, ut in ocasione,honu Bonum enim dicitur,quod ex occasio. nesit Plerunaue aute uantu,ut in mediocri dicitur enimo mediocre lonii. Quapropter bonu homonymil est. Items Harsi in corpore, color appestaturris voce,lu'd facile percipitur. Eodems modo acutit. neque enim similiter in omnibus id dicitur. vi νοε acuta est eaquaecitasicut placet iis qui modoso concentus in numeris consectantur: angulus autem acutus
is est,qui minor est recto Smachaera,cuius est acutus angulus. Videnda etiagenera eorsi qui eide nominiώιbiectasunt,utrudiuersa nec eorum uni a altero.' ut ονος, animal vas Eorum enim varia est ratio secunduι nome. Na istud animal quale quid dicetum hoc autem vas quale quid.Sin vero eorum generum vinum Fub altero sit,non est necesse diuersas ese rationes, ut comi m animal genus est, oe auis. Cὰm igitur corusi
avem esse dicimus manimal j ism quale quid esse dictruus.
Itaque de eo utrunquegenus enuntiatur. Itemque cὰm comuanimal pennigerum bipes dicimus, aue eum esse affrmamus. Ita utrunque genus de coruo enuntiatur m utriusque ratio. In iis autemg neribus,quorum unumskb altero non contine. tur hocnon contingit. Neque enim cum vas dicimus,animal dicimus,neque cum animal, vas. Nec vero solum in proposito flectare debemus, ansim varia genera, quorum unum alm
156쪽
tero non contineatur: sted in contrario: Nam sicontra-- rium multis modis dicatur, manifestu etia hoc inproposito. Vtile est etia definitione verbi iuncti diligenter expendere: ut clari corporis, m clarae vocis. Sublato enim eo quod proprium est,eadem relinqui debet desinitio.quod in homo numis ut in re odo dicitis) non contingit. Nam illud quidem erit, corpus tali colore assectum: Hoc, ox quae facile intelligitur. Sublato igitur corpore' voce, non idem in utroque relinquitur. e siqui deberet, siquidem synonymum erat clarum,.quod in utroque idem esse dicebatur. Plerumque m in ipsis donitionibus homonymum quod conriequens est, ignoratur. Quare sectanda etiam definitio est: visi quo signfca si valetudinis e P essestiuum, esse dicat quod certo quodammodo ad valetudinem assidium est, non erit plopter Hemdum: sed exquirendum quis in utroque certus illi modus, i si hoc eo quod tantum sit, ut Misat sanitatem, illud eo quod tale Hsignificet qualis sit habitus. 'Gerea an nequeant inter se conferri secundu magi uti ut similia ut vox clara,s clara vestisracutus sapor, vox acuta. Haec enim nec similiter clana vel acuta dicuntur,nec alterum altero magis tale. Homo. ymum igitur acutum m clarum. Omne enim nonymum, comparatur. Nam au militer dicetur,aut alterum magis. Quoniam autem diuersorumgenerum, quorum neutrum
ab altero continetur, diuerse sterie disserentiae sunt ut animalis oesti nitiesunt diuerse disserentiae ) videndum est,an ea quae eidem nomini ubiectasunt, disserentiae sint diuerso
rum generum, quorum,num ab altero non contineatur ut
quod acutum est, ocis inmagnitudinis. Vox enim a voce differt, quod acuta sit: item magnitudo a magnitudine . Dasie
157쪽
enim a voce dissere, quod acuta sit: item magnitudo a magnitudine. Ita sit, ut acuti vocabulsisse in homonymis. Diuer
serum eniim generum, quorum diuum ab altero non contin
tur, disserentia est. Illud etiam fluctare de mis, eorumne quae eide nomini ibiectasimi, d:uerse sint disserentiae ut coloris, eius qui in corpore m eius qui in figuris rhetoricis, variae sunt disserentiae: Nam eius qui in corporibus us=ergens sectum colligens, huius aut e qui in figuris rhetoricis no eaedesunt disserentiae. Quo is ut color sit homonymiι. Earumdem enim rerum eaedemseunt disserentiae. Praeterea quoniam species nustius disserentia est homo enim m bos non sunt diffrentiae edsteries)Jectanda sint quae eidem nominis bie-Itasunt, an hoc 'ecies sit,alteru Pero disserentiae veluti clarum in corpore, coloris est steries: isum autem in voce, disserentia. Dissere enim vox avoce, quod clara sit. - ea quae multis modis dicuntur, ex bus msimibbussisnsectanda .
I E ana is quae hoc loco.bono etiam subii eit Arisbeap. 6. lib. I. Ethie. Ex quibus eontra Platonicos efici arbitratur non posse esse bonorum omnium unam ideam. Quδd hi vellent omnia quae una idea participansisimul esse natura. a L e v s hie conferendus est cum regula posteriore de duabus quae ante categorias sunt expositae.
Disserentias autem iniis quae inter se sunt eis em teneris, contemplari oportet, veluti quid iustitia a fortitudinὸ differat, prudentia a temperantiae quoniam haec omnia ex eodem genere virtutis nata sint. Et ad aliud ex alis, in iis inter quae non est magna distantia: v: quo disserant ensius e cientia. In iis enim quae multum inter se disicrepant, facile omnino apparent disserentiae. Similitudo vero in iij I Utanda est, quae in diuersisgeneribus costlocantur: v H-
158쪽
terum ad alterum est,sic aliud ad aliud, hoc modo. Quam ratione habet scientia ad cibile, nde senseo adsensile. Item
que,dit altem in altero aliquo est,sic aliud in alio,hoc modo. Quemadmodum a 'emu in oculo ect,sic mens in animo O sicut in mari tranquillitas, itinerenitas est in aere: utrunque enim quies. In iis autem, quorum magnae dissimilitudines potissmum exerceri oportet. Sic enim facilius in reliquissimilitudines, persticere poterimin. Spectanda t etia quaeriose genero: an omnibus idem insit ut hominio equo,
cunt. Nam hoc imo quod his idem inest milia sunt.
r V τ antea dictum est, suturum Dialectieum non debere exerceri in his quaestionibus tractandis , quarum explicatio in promptu est: sic hoe loco non vult eundem laborate in colligendis diff rentiis rerum toto genete distinctarum, aut similitudinibus rerum genere eomunctarum. Ἐδd earum obseruatio facilis sit, nec quicquam habeat dignum Dialectici subtilitate.
' Meditatum aurem min promptu habere,quot quicque modis dicatur, magnum ad per licuitatem assert adiumentum. Facilius enim id de quo agitur intelligetursiexplanatusit, quot modis dicatur: Et existent ad rem non ad nomen factae ratiocinationes. Nam latente a mbiguitate accidit,ut restondens interrogans ad idem cogitationem Dam non dirigant. At ea explicata edi quo tendat is qui ponit, ridiculus videbitur is qui interrogat, nisi de uam oratione coserat. Valet etiam ut ne fallaci ratiocinatione ab aliis capiamur, t alios capiamus. Si enim quot modis dicatur,ssamus, non d cipiemur sed intelligemus ne qui rogat,ad idem conferat orationem,' misi interrogantes poterimus fassere re
stondente,si ignoret quot modis dicatur. Sed hoe non semper in omnibusferi potest,sed cum Grai quς multis modis dicun
159쪽
tur quaedam vera, alia fato. Nec vero bie modus propriis es dialectices. Itaque omnino Dialecticis fugienda ad no. men di 'utatio, ni orte aliquis non positi aliter de re pro
Disserentiarum autem inuentio utilis est m ad ratioe nationes conficiendas de eodem diuers,stad cognscendumquid quisque sit. Quod utilis quide ad ratiocinationes de eodem m diuerso, hinc perstici potest, quodsi propositatum
quancunque disserentiam inuenerimus facile non esse eadem docebimus: ad perspiciendum autem quid quicque sit, quonia propriam essentiae cui que rationem proprio cuiusque dio rentiis pararesolemus. Similium vero cognitio utilis adimductiones mad ratiocinationes eas positione G ad defini. tion nationem. eis inducitiones quidem, quia circa Heula in fimilium inductione existimamus uniuersale induci. Nou enim facile est inducere iis, qui ignorant rerum inter similitudines. Ad ratiocinationes autem e uppositione, quia probabile est, ut res habet in uno similium, sic in reli quis habere. Daside uno aliquo disserere poterimus, i ud
te ex conuentione accipiemus, quemadmodum in eo res se
habet, ita in eo quodpropositum sit habere. Cum autem istud docuerimus, etiam propositum ex illa suppositione domuerimus. Nam cἰm id positum sitiquemadmodum in hoc sit, ita esse inproposito, demonstrationem confecimus. Ad definitiones autem Uignanda , quoniam Mosi in quid in quaque re idem sit, per licere: non ignorabimus ad quod genus rem, quam definire volumus, referre debeamus, Genus enim id est emper, quod inter ea quae commnni unt, maxime in eo quod quid est enunciatur. Atque etiam in iis quae multum
160쪽
discrepant, ad definitionem utilis est similitudini, coonitio ut idem epe tranquillitatem in mari, in aere serenitatem, quoniam uti uniue es quies, m quod punItum in linea, id unitatem in numero: 'quia utrunque principium est. Qua Haec igitur instrumenta, per quae ratiocinationes talia sunt. Loci autem ad qu dirum usum haec didia, hi sint.1 Nu Ne explieat utilitatem,quam futuro Dialectieo allatura est exereitatio in quatuor propolitis capitibus. Ea verb pertinet ad locos. quos sequenti bis libri test explicaturus. locupletandos rerum obseruatarum varietate, sicut potest eolli. gi ex fine lib. Lutu . 2 DIA Lac Tlevs enim. ut Arist. ait initio Rhetoricorum, n5 debet differte ἐSopbista faςultate decipiendi. sed voluntate 8c electione. 3 Rin E Novia est potius quam contraria ratione exagitandum, quod ex hoe loco Tbessalus solet colligere, utvnitas nun erus est individuus: sic punctum magnitudinem esseindiuiduam. Quod a nobis te talum eit in dii putatione coalia mathematicum prooemium.
propter sipra genere i ita accipiamus,quod omnibus est comu ne, non videbimur alieno modo definiuile. Quinetiam ij quid finiunt,si ere asi nare con euertit. Nam x unitate principium numeri,'pundium lineae principium epe dicunt. Ex quo persipicuum est, eos commune utriurique genus dicere. luptas in bonis est, oe Nusta voluptas in bo-
In est. Io parte autem vi, set quaedam volu
VNTautim de quaestionibus quaeda ὶ niuem fae,aliae in parte uniuersae quidem ut Omnis vo piab Dibonis, o Quaedam voluptas non est in bonis. Sunt autem ad utrunquegenus quaestionum, communia uniuersata