Aristotelis Ars disserendi. Ex comparatione omnium interpretum & accurata obseruatione sententiae, de integro latina facta. Per Ia. Carpentarium Claramontanum Bellouacum, per eundemque breuibus scholiis et notis illustrata

발행: 1567년

분량: 601페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

201쪽

OBER I III. 3

opposito, etiam propositum erit in proposito: vis aeritas quaedamsinus vacuitas sit, etiam aspectus ensis erit. Amplius

in contradicentitus h ectare oportet inuersum ordinem,quem

admodum in accidentibiu expositum est: 'si quod iucundum est, bonum est: quod est non bonum, id non iucundum: si enim non ita sit, non bonam aliquid erit iucundum. At kri non potest, Ut bonum genu it eius quod iucundii est ut non

bonum aliquidsit iucundum praesertim cum de quibus genus non dicitur, ne ulla quide species de is dici queat. Idemss Aabit qui volet cor firmare. Si enim non boni; est, non iucundum: iucundum, est bonum: ita bonum, genus est iucundi. Quod si spe is sit in relatis, an etiamgenus in iis sit, uidendum est. Si enim steries in relatis', etiam genus,quod in duplo'multiplo cernere licet: quorum utrunque est in relatis. At vero non Renus es in relatis, speciem in Asedem esse ne cesse est. Nam bici nita in relatis estgrammatica non item. An ne id quidem quod supra diximus, uerum videtur amcum virtus bonum quiddam sit m honestum,uirtusque in relatis, tamen nec bonum dare honestum,in relatis,stasiant qua lia . Praeterea, an steries ad idem referatur perse m generis ratione, vis duplum dimiss dicitur duplum, etiam multiplum dimidj dici debet,sin mium, certe multiplum genus dupli non erit. Itemque istud, an minime ad idem referaturm generis rationem omnium generum dato generesuperiora. Si enim duplum dimidij m multiplum sit'exuperans Amidj esse dicetur, omninoque ratione omnium generumjuperiorum dicetur ad dimidium. Q anquam huic loco occurritur: propterea quod non necesse sit imum per se,'generis ratione ad idem dici. Nam cum Icientia sibilis dicatur, ta-

202쪽

m n habitus m assectis nonsibilis, sed animae. IIud etia-,. angenus mJecies ii em casibus di autur: ut an alicui, an vero alicuius, aut alio quouis modo dicatur. Nam ut steries sic genus. Sicut in duplo oe superioribus. Alicuius enim duplum multiplum Sic in silentia. Alicuius enim,m ipsa eius genera, ut assestio m habitus. Occurritur iunonnullis rem non ita habere,propterea quod disserensis contrarium alicui dicitur, at diuersium, quod illorum geum e L non alicui, sed ab aliquo. Diuersum enim ab aliquo dicitur. Rufum,an relata cum iisdem casibus explicenturino recipro- centur eodem modo: ut in dupu multipli,quorum viruu que alicuius i um m cὐm reciprocando dicitur. Alicuius

enim dimidium m submultiplum: quod idem indientia

opinione contingit. Hae enim alicuius, reciprocatursimiliter. Aliquo enim oscibile opinabile: ex quosit, visiis aliquo non similite at reciprocatio ,manifestum sit alterum non es enus alteriin. Illud etiam an non ad paria,genus steries dicantur: Similiter enim pariter utrunque dici videtur: ut in dono largitione. Nam donum, alicuius m alicui dicitur: largis is, alicuius, m alicui. autem largitio genus doni. Est enim donum,largitio quae reddi non dobet. Quanquam nonnusta si ni quibus non accidit ut ad paria dicantur. Duplum enim alicuius duplum est: excedens autem alicuius m aliquid. Omne enim excedens, alicuius

est excedens m aliquid. Ita non est id quod disium ea genus

dupli: quandoquidem ad paria cum secte non dicitur: aut certe non omnino uerum est, flectem genus ad paria dici. Atque etiam EDd videndum est,an oppositigenus oppositum,

vidupli multiplum, dimidij ub triplum. Oppositum

203쪽

LIBER I III. ii

enim oppositi genus esse debet Si quis ergo ponaissentiam se sensium, id etiam quod sibile oportebit esse sensile.

iat non ita esse neque enim omne ciliis eu fossile. Siquidem intelligibilia quaedam sint cibilia. Ita non est genus sibilis, id quod sensile. Hoc hero sinon, ne sensius quidem cientiae genus est. Quoniam autem eorum quae dicuntur ad aliud, partim necesse est in iis esse, aut circa ea ad quae di cuntur ut asseclis, ut habitus, Ut commensi ratio haee enim in nullo alio esse possent, quam in iis ad quae dicuntur ) pa tim non es necese in iis esse ad quae dicunturyotest tamen con tingere: ut si cibilest animus, nihil prohibet animum sui haberesicientiam,s tamen no e i necesse cumpraesiertim feripsit,ut hac ipsa in alio sit) partim omnino non possunt iis in stad quae dicuntur, ut contrarium in contraris,neque scie. tia in cibili,ni ortescibile sit animκs ut homooidedu est, an aliquis quod eis modi est in eo quod non est ei modi collo. caret: visi quis memoriam permansionem scientiae dixerit. Omnis enim permansio est in permanente'circa illud. Ita sis,uscientiaepermansio inscienti t. memoria igitur inscie tia erit: quandoquidem sientiae permansio est: quod feri non

potest. Omnis enim memoria in animo est. His autem locus etiam accidenti communis: nihil enim interest, trum memo riaegenus permansionem dicamus, an ei hoc accidere: quomῶquouis modo memoria permansio sit scientiae, eadem ei ratio

accommodabitur. .

Istud etiam an quis habitum in actu,aut actum in habi luposuerit,eorum enim neutrum genus est: visi sim, motum per corpus: est erim senses habitus, motus autem actus

204쪽

Similiter autem, sim Oriam habitum continendae opinionis: nuta enim memoris habitus est, sed potius asius. Er. rant etiam j, qui habitumstatuunt esse facultatem conse quentem, ut clementiam irae continentiam, fortitudinem atque iustitiam, metus lucr ue continentiam. Nam γfrtis clemensique vacuus a perturbatione dicitur: m continensi, qui perturbatur,nes vincitur. Fortasse igitur tali acultas utrun3u equitur,vis it in perturbatione,no ab ea vincatur sed eam vincatsed tamen et fortem aut clementem esse, non

est hoc se modo continere, sed nihil omnino ab iis pertur bationibus agitari. Interd/m etiam quod quolibet modo consequens est, id progenere ponunt ut dolorem, i semei

opinionem: utrunJue enim eorum ex formis propositis qua dammodo consequitur, neutrum tamen genus est. Nam qui

irascitur, dolet ille quidem et sed ita ut dolorem ante esse quam iram intelligamus. Quandoquidem non ira doloris, Udolor irae cauisa est: ex quo e citur,ut irasimpliciter δε-lor non sit . Quare nec fides opimo est. Fieri enim potest, ut quis eandem habeat opinionem sine fide: quod feri non differs des esset opinioniusteries. Non em Feri potest,ut iden maneat aliquid quod secundus eciem omnino est immutatur quemadmodum nec idem animal homo esse potest no esse. Quόdsiquis dicat opinantem necessera fidem habere,in paribus opinio m fides dicentur. Quare neque hoc modo genus erit. De pluribuό enim genus dici oportet. Istud etiam viden dum est, an in aliquo eodem viruntue inessepsit. In quo enim flectes in A, etia maenus rut in qua candor existis nam colore m in Pogrammatica, tiam silentia.Si quis igitur 'verecundiam metum esse dicat, aut iram dolorem non accidet

205쪽

speciem c genus ridem inesse . Est enim verecundia in ea parte animi, quae rationis est particeps, metus autem vi ira fendi, m dolor in vi concupistendi quoniam in ea etiam voluptas est, ira vero, in vi irascendi. Ex quo e scitur non esse genera ea quae proposita mi: quandoraiae non tu eo imo in sunt in quo species. tremisi amicitia in vi concupisse issi,non

erit voluntas aliqua. Omnis enim voluntas in ea parte est, quae rationis est particeps. Valet etiam hic locis ad accidenso ad id cui accidit. in quo enim accidens, in eodem etiam id cui conurnit ita sitia eodem non existant, manifectum ea non a cigere. IPud etiam,an quadam ex partessectes a uia rogenereparticipet. Non enim quadam parte genus videtur participati quippe cum homo non si quada ex parte animal, nec grammatica quada ex partessentia,quod idem in caeteris contingit. Illud ergo comerandum est,an quaeda quadam

ex paete cnere participent: velutisi animal id quod sensile, aut Uectabile, esse dictu est. Animal enim quadam ex partesensile est a 'ectabile: quandoquidem corpore sensile esto a linectabile, non auimo: ex quo sequitur non esse genera auimalis, a lectabile, sensi e. Fastuntque nos interdum qui totum in parte ponunt, veluti animal corpus animatur atqui pars de toto nutu modo enunciatur: non est igitur corpus genus animalis, quandoquidem pars eius est. citque illud etiam spectandum est, num quid eorum quae uituperan

da fugienda unt, ad facultatem aut ad id quod faculta repraeditum tulerit. ut ophistam eum quipotest ex apparenti pientia ditari, aut calumniatorem eum, qui potest calumniari, ex inimicis amicos facere: aut farem eum, qui pol si clam aliena furari: nemo enim eorum quos exposuimus,

206쪽

eiusmodi appellatur ex eo quodpsit aliquid eorum ess ere: quandoqu:dem deus potest,m vir bonus qua mala sint,

es Pere, cum interim non sint eiusmodi. Omnes enim improbi ex electione dicuntur. Praeterea omnes facultates in nume ro expetendorum halentur: etenim malorum facultates ex-

p tendae. Deum mviros bonos iis ipsis praeditos pedicimus . Eos enim fatemur res malas m flagitiosas agere posse. Ita facultas nullius rei vituperandae, genus esse potest. Alioqui quiddam , tuperandu erit eligendil. Erit enim Jacultas aliqua vituperanda. Items, in aliquid eorti quae pro preme bonoranda, aut expetcnda,infacultate,aut in eo quod

potest aliqui vel quod vim iliciendi halete uerit. Facultas enim om=ns, quicquid aliquid potest, aut efflictens est,

id omne propter aliud expetendum. ut, an aliquid eorum quae sunt in duobus generibus aut pluribus, ad alterum retulerit. Sunt enim quaedam quae ad unumgenus referri non possent, ut imposior o caluniator. neque enim qui Pult, uec potest,neque is qui potest sed no vult, calumniator es vel impostorsed is demum in quo utruque horum inest. Ex quo effficitur,ea quae posita sint, non in uno genere, sed in utroque es e cotticanda. Iam vero contra interdum genus pro disserentia, disserentiam progenere dicunt: voluporem admira tionis excelsum, o idem vehementiam opinionis . neque enim excessus, neque vehemetia generasiunt sed d fierentiae quonia stupor admiratio excedens esse νidetvrsesides opinio vehemens. Vt genus sit admiratio m opimo: exuperans autem vehemens, disserentia. Praetere quis exuperantiam mvehementiam genera ponat, e cietur ut res inanimae cre.

dant m obstupefiant. Nam quoniam inest unis iusque

207쪽

LIBER II II. 38

rei veheminita exuperantia in eo cui tu est vehementia exuperantia: certes Vorexuperantia est admirationis, stupor inerit admirationi: ita obstupescet admiratio, itemque fides inerit opinioni , si uidem vehementia opinionis est, ex quo e citur opinione do habere. Accidet etiam sic Uignanti,ut dicat vehementiam e se vehementeta exuperantia exuperantem: quandoquidem fides aliqua est vehemens. Si igitur sides vehementia sit, certe vehementia vehemens erit. Itemque quoniam stupor aliquis exuperat stupor exuperantia sit, xuperatia Guperabit: quorum neutrum se videtur, quemadmodum nescientia est,sciens, neque motus id quod mouetur. Errant etiam interdum ij qui assectionem in aqfecto vim genere ponunt, ut dicent f immortalitatem vitam empiternam esse. Assectio enim uitae,aut accidens immortalitas esse xidetur. Quod verum esse supersticuum, si quis ex

mortati immortalem e ci concessierit. Nemo enim dixerit eum aliam vitam ortiri,sed aliquod accidens, aut assectio nem ei aduenire. Ita fit ut immortalitatis genus vita non sit.

mplius an aspectionis id cuius est assectioeenus esse dicat,

ut dientum esse aerem motum. Elii enim potius ventus, aeris motis:quandoquide idem aer cum agitatur, cum stat, permanet: ex quo e citur ventum non esse omnino aerem.

Esset enim ventus, etiamsi aer non impelleretur: siquidem

idem aer qui ventus erat, permanet. Similis est ratio caeterorum eius generis. Ouod si in hoc ventum esse aerem motum concedere debeamus,at certe non in omnibus id approbandum Hir non iis auidem in quibus tale genus non vere dicitur H in iis in quibus assignatumgenus vere enunciatur. Sunt enim quaedam in quibus non videtur vere dici, ex quo generesunt

208쪽

nix tarnum. iuntcnim niuem esse aquam concretam,

caritum vero terram humore temperatae atqui neque carnum

terra est,neque nix aqua. Neutrum igitur eorum quae pro ge nere asignat uni, gemis erit: quippe cum semper ginus de specie vere dici debeat. Sic nec , num aqua est putris, ut ait Empedocles, Aqua putruit in ligno . Iam vero si omnino

nullius sit genus id quod datum estere lyicuum es ne eius qui dem e quod di Ilum est. Id vero specitandum ex eo, quod

quae participant signato genere, pecte no disserunt, ut alba. Non enim haec heinuis hecie disserunt. Omnis autemgeneri species uni disserentes. Non igitur album, ullius genus esse potes. dAmplius, idne progen re aut disserentia dixerit, quod ad omnia est consequens. Sunt em multa quae res omnes consequuntur veluti Ens munum, omnia conferuetia sunt. Itaque si Ens genus se posuerat, et te omma ret ii genus utu rum ess,quandoquide de us dicitur genus aute de nullo n si deformis dicitur. Ita unu Entis, opecies e siet: ex quo es ceretur, de iis omnibus de quibus etiam g xin pecie dici: quandoquide Ens, munu, te rebus omnibus dicuntur, sim pecie depauciorib' dici opori at. Si aute id quod omnia equitur,disserentia dixerit, profecto paria aut plura, qua genus, disseretia cotinelit. Na sitienus eii. sequitur omnia, certe paria si vero renus non quatur omnia.plura cotineat diseretia necesse e di. Praeterea an inisecie visubiectogenin a gnatu dicatur, ut a suiu niueo per =icuum est id non esi se genus. Solum enim genus des ubiecta pecie dicitur. At sue illud etiam videndum est, augenus fecisi sit ynonymum. Genus enim deformi, omn bus uonymous enunciatur. mplius quando generi Fecisi ad uid est contrarium, an meliud contra' iorum ad genu δε-

209쪽

LIBER IIII. A 39

terius relatum sit: ita enim fiet, ut id quod reliquum est tis reliquo: fiunt enim in contrariis generibus contrariar frigitur ex his, ut quod melius est At in deteriore. Atqui rei m lioris emus melius esse ridetur. I ud etiam,an cum idem ad utrunque eodem modo assectum sit, ad detreius genus, nouad melius retulerit: visi animum motum uel id quod moue - tur dixerit. Pariter enim is natura aptus ese videtur ad flatum m ad motum. Quare si status mi lior ea, in eo, genere erat ponentis. Iam ex maiore m minore refiginti quidem si genus intcntioncm capiat, mi ecies non capiat, nec is, neqtie quod ab ea dicitiir: Visi virtus intentionem admittat,

etiam iustitia cis iustas: alius enim alio iustior dicitu=. Nam 'curis quod datum en intentionem recipit specie ue non recipiat neque 'fa,neru qu id ab ea dicitur, id quod datum si cstaenus nullo modo potest. Praetcrea si id quod in Ma:st ae que videtur genus, non es genus: cfrte ne id quidem quod da, tum s. atque huius loci in iis plurimus usus est,in quibus plura des ecie dici videntur in eo quod quid esto determinatum non e i neque facile dicere quodnam corum genus sit. vide ira dolor, opinio cotemptus in eo quod quid e l dici

videntur: dolet enim qui ira itur , u. contemni putat

Quae eadem trae ratio in ecte per comparatjonem cum altero. Si enim Juod magis aut aerue videtur es in genere quod datum edi, non est in genere: ne ea quid ni Lyectes qliae datae I, in cnere trit omnino. Euri tentι igitur utendum sicut di .cium e l. Consirmanti autem non erit utilis locus hic, quoties, genus quod datum cIl fecies, rccipient intentionem: ni hil enim prohibet etiam si virvuque r cipiis, ait enim alteri,

210쪽

mittunt nec alterum alteri genus est. Sed generum a forma rum inter se comparatio vitiis. His imiliter hoc ob egenus, alterum unus est, etiam alterv n erit. Imiliter verδω si quad minus,etiam id quod magis risicontinentiae fa cultra magis quam virtus gen , est,uirtus autem genvi est,fι cultasetiam erit. de tyrcie eodem mado iudicadum s. Si enim aeque hoc hoc proposita steries est, in alterum eqs ecies, etiam reliquum. Et si isod mistin videtur,ducies e Letiam quod magis videtur. Istud etiam ad confirmandum videndum est, an genus de iis quibus datum est, in eo quod quid est eiiunctetur,nec una datisitst cies e plures disserentes . sic enim genus erit. Quod si una sit steries ea quae data est, videndum est, an etiam L aliis genus dicatur in eo quod quid est. Iteru efficietur de pluribus imum ac disserentibus dici, m genus esse. Quoniam autem quibusdam placet disserentiam in eo quod quid es deformis dici,secernendum est genus a disjrentia,sis elementis quae exposiimus primum quidem genus de pluribus dici quam disserentiam: deinde genus in asignando quid ressit, aptius diriposse, quam differentia. Qui enim hominem animal esse dixerit, magis explicat quid sit homo, quam sigradientem dicat. Et quia disserentia, generis qualitatem semper significa genim disserentiae qualitatem non item. Nam γ quigradiens dixeris,quale quid animal dixit. At qui animal dicit, non quale quid gradiens explicat. Ac disserentia quidem agenere hoc pasto separandae l. Quoniam autem videtur musicus, quia musicussis, yciens es,etiam musica sientia quaedam est: oesiambulans quia ambulans mouetur, ambulatio etiam quaedim est ma tis. Videndum est in quo genere abruid esse confirmare veli-

SEARCH

MENU NAVIGATION