Aristotelis Ars disserendi. Ex comparatione omnium interpretum & accurata obseruatione sententiae, de integro latina facta. Per Ia. Carpentarium Claramontanum Bellouacum, per eundemque breuibus scholiis et notis illustrata

221쪽

LIBER v.

positum proprium, iidem Jut cum iis quibusproprisi omnino statuitur. In illis ergo dicentur. Primuῆ quidem euertenti D-ctanda ut singula ιb eo cuius proprium assignatur. Mannulli eorum insit,aut si non secundum hac vere enuntiatur, aut nonsis propriu vm uiusque eoru eius ratione cuius proprium assignatur: sic enim non erit Proprium quod espoue batur, ut quia de geometra non vere dicitur, eum nulla ratio

ne fassi posse, fallitur enim geometres in falsa descriptione)

non est propriumsicientinuta rationes i. Ad confirmandum, autem an de omnibus vere dicatur,msecundu hoc. Erit enim propriu 3 od ρ tum est esproprau. ut quia animal adsitam tia percipienda natum, de omni homine vere dicitur, quia homo est .hominis proprium erit animal ad scientiam percipia

dam natum. Huius autem loci usus erit in refutatione, quoties de quo nomen non etiam o ratio vere dicetur,sesi non de quo oratio etiam nomen In confirmatione autem cum de qua inomen,etiam oratio, de quo oratio etiam γε nomen enun ciatur. Deinde adrefellendum si de qua oratis,non etiam no. men vere dicitur zmsi de quo uome non et ii vere dicitur oratio tum enim quod positum est esse proprium,non erit propriurn quia animal ad cientiam perripiendam natu, de Deo vere ditatur, homo non dicitur, ton est proprium hominis, animal ad lentiampercipiendam natum. Ad confirmaudum autem, an de quo oratio, m nomen etiam enuntietur de quo nomen, etiam oratio: quod enim proprium positum est, proprium erat. t quia de qua habere animum, etiam animal vere dicitur: m de quo animal etiam animum habere, erit animum habere animalis proprium. Deinde ad euerten

dum ruidem ansubiectum eius esse proprium statuatur,quod inf

222쪽

issubiecto esse dicitur. Non enim proprium erit, quod proprium esse ponitur, ut quia qui possit proprium tenuissimi

corporis ignem subiectum dixit attributi proprium, certe non erit ignis, corporis tenuissimi proprium. Ob hane etiam causa ubiectum no est proprium eius,quod insiubiecto esse dicitur. Quoniam sic idem,multorum. pecie di pretium, o prium esset: quandoquidem plura 'cie disserentia, idem conueniunt, quae de eo solo dicuntur: quorum omnium subiectum proprium futurum est,siquis isto pacto statuat propriu. Ad confirmandum autem, an quod in subiecto est, ubiecti proprium ponatur: quoniam proprium futurum est id quod situm est non esse proprium siquidem de solo proprium enun ciatur,quemadmodum dictum est: visiquis terrae proprium dicat, corpus grauissimum serie, quia proprium subiecti a signauit, quod desola re m ut proprium enunciatur, erit terrae proprium rene positum. Amplius ad euertendum quidem an secundum participationem proprium Uignauit: non enim erit proprium quod positum est esse proprium. Quod enim secundum participationem inest, id ad essentiam pertinet. Erit autem hoc disserentia quaedam, qua de secte aliqua dicetur: ut quia qui proprium hominis dicitgradiens bipes, secundum partipationem proprium Uignauit, non erit hoc hominis proprium . : Ad con igna- firmandum autem si non secundum participationem propriuuit quod rei essentiam non explicet, cum re reciprocetur . Quod enim positumes non esse proprium, id proprium erit: ut quia qui animalis proprium ponit quod natura aptum ad nitendum, is nec secundum participationem propriu massignat, neque quod rei essentia dclaret,cu ea autem -

223쪽

reciprocatur, erit animalis propriύ natura aptum adsentiendia. Deinde ad refellendum si noncontingat proprius ut esse: sed velposterius, vel ius quam im/m nome. Sic enim aut nu. quam, aut certe non stemper propria est futura, id quodposita est esse propris movi quia contin is prius alicui in se pa-

flerius ambulare persorum,qua n quod homo,non erit ambulare perfru hominis propria m,aut unqua m aut non semper. Ad confirmandum autemsisimul necessιriosemper inest,cum neque definitio sit, eque disserentia. Sic enim proprium erit quodpositum est non esse proprium: ut quia animal ad en tiam natum cum homine simul ex necesitaresemper est, nesdisserentia est, neque desiuitis, certe hominis proprium id ip-Fm futurum est. Deinde ad refellindum an eoruudem,hocipse quod eadem nt ion est idem proprium. Non enim quod positum est proprium esse,proprium erit. ' quia Has quod persequendu, proprium no est videri nonustis bonum, ne eiu quidem quod expetendum, proprium erit videri nonnubiis bonum. Id m enim valent quodpersequendum, quod expetendum. em confirmandum autem an eorundem hoc se quod eadem, idem sit proprium. Nam,proprium erit quod

positum est non esse proprium, ut quia hominis hoc ipso quoahomo, proprium dicitur, habere animum tripertitum: mmortalis hoc im quod mortalis proprium erit tripertitum a nimum habere. Valet etiam hic locus in accidente, quoniam ii Zm hoc ipso quod ea de uni adem conuenire ast non con inuenire debent. Od resistendu etiam,an earundem I recte non

idem semper sterienvriusii:Non enim eius quod ictumest, propriu erit quod positum est esse proprium. vi quonia eademstecie uni homo in elu's,vel e semper proprium est eluia

224쪽

stare, ne hominis quidem proprium erit semper asemouent. Ead m enim steciesunt moueriΦstare a se, quonia utrique eorum hoc imo quod animal est, haec accidunt. Ad confrman. dum autem, an eorumde hyecie idemsemper 'ecie sit propnu. erit enim proprium,quod non esse propriumpositum est: vi quomam hominis proprium est gradiens lipes, auis etiam propriuerit,volucrem esse lipedem. Horum enim utrumque idem ess cis Voc ipso quod haec,vis cie ub eodem genere sunt nem

petu animali, alia vero vigeneris animalis disserentiae. Sed hic locus sepu3 est, cum alterum eorumque numerata erunt, uni alicui Iolis eciei conueniet,alterum pluribuι, qualia sunter diem quadrupes. Quoniam autem idem m alterum multis modis dicuntur,di tale est phistice assumenti , unius o

solius alicuius explicare proprium. Quod enim conuenit ali- hcui quid accidit,etiam accidenti conueniet,si cum eo suma tur cui accidit ut quod ines homini,etiam albo homini in erit

si modo sit albus bomo. Itemque quod albo homini inest, id etiam homini inerit.Sed qui Piam multa propria calumniabi-mo uiectum aliud per faciat,aliud si cum accidente con ' hucium ut si dicat aliud esse hominem , aliud album hominem .itemquesi aliud ponat habitum, aliud id quod se habia tu nominatura. quod enim halitui inest, ei etiam in si quod ab habitu dicitur: quod ei quod ex habitu nominatur inest,e iii habitui in sit necesse est, veluti quonia ciensecundum Lentia effici dicitur, no erilscientiaepropriu non posse ratione di suaderi. quippe cὐm etiamsi enti conueniat,nulla ratione dis,uaderi posse: In confirmatione autem dicendum est,non esse a liud omnino id cui accidit, accidens cum eo cui accidit sumptumsed ob eam causeam aliud dici lere,quod eorum esse sit

225쪽

LIBER V.

diuersῖm. Non enim idem est homini esse hominem albo homini esse assum hominem. Sunt etiam caseustectandi, dicendumque non esse cientiam id quod ratione dissuaderi non post ed eum qui ratione dissuaderi non possit nee ientiam id quod ratione dissuaderi non possit. sed quae ratione dissuaderi

non potest. Na ei qui quovis modo contendit quouis etiά modo occurrendum. Deinde esertenti quidem an quis volens id quod natura inest explicare, hocsic exprimat, visemper ineo declaret. Sic enim fel, ut ruere videatur quod positu es vrisi

ut siquis hominis proprium dicat, se bipedem, vult ille quide exponere aliquid quod natura inest, sed orationesva id quod Ner lassignificatrita non es futurum hominis proprium,

bipedem esse quandoquidem non omnis homo duos habet pedes. In confirmatione autem si id quod natura inest,proprium saluere voles, id oratione significet. Neque enim proprium ex hac parte agitabitur aut corruet: ut quia qui proprii; hominis ignauit,animal ad cienti.i percipiendam natu, vult oratione significat proprium quod natura inest,hac ex parte no

agitabitur quasi non sis hominis proprium animal a cisntia

percipiendam natum. Praeterea quaecunque dicuntur ut per aliud aliquidprimum aut ut primum imum, corum dissiciles proprium explicare. Nasi eius quod per aliud aliquidero prium asignaueris, etiam de primo vere dicetur autem pri . mi posueris, etiam de eo quod ecundum aliud, enuntiabitur: ut si quis extremitatis proprium dicat colore infici, de corpore

vere dicetur quod si corporis,etiam de extremitate enuntiabi. tar. Ita fet,ut non dequo oratio,inomen quos vere dicatur. saepe autem accidit ut in quibusidam propriis pescetur, propterea quod nec quomodo, nec quorum proprium ponant, explicent.

226쪽

Omnes enim enituntur proprium statuere id qu=d aut natura insit,ut homini bipes:aut quad hae tem 1re conuenit,ut homi ni adicui quatuor hasere digitos rau pecie, ut ignis genuissimu:

aut omnino,ut auimatis uiuere. aut per aliud, ut animi ,prudentia esse praeditum aut quasi in quo primum et', ut partis rationem habentis, prudentia preditum: aut ut qu)d habet, quemadm dum scientis, ratione non dissuaderi. Nequr enim ab aliud,quam quod habet aliquid dissuaderi ratione non po test) aut quod habeatur,vscientiae no posse ratione dissuaderis aut eo quod participetur,ut animalissentire. Nam maliquid aliudsentit ut homo,sed Hillo participans sentit: aut in eo

quod participat, ut alicuius animalis uiuere. Si igitur non adiungatur,natura, certe in eopecatur, quod continget, id quod

natura inest, ei non inesse, cui natura inest: quemadmodum homini duos pedes habere. Non determinans etiam se quod inest assignare, quia non tale est, quale nunc inest, ut quatuor digitos hominem habere. Si etiam non exponatse id proprium ponere quia primum, aut quia per aliud conueniat quia non

de quo oratio, etiam nomen vere dicetur: ut siquis colore infectum esse, et extremitatis vel corporis proprium exposierit. Si etiam ante non explicarisse in eo quod est habere,aut in eo

quod baseri proprium signare, certe id quod dedit, non ea futurum proprium. Inerit enim etiam habenti, si in eo quod habetur proprium assignarit: si autem habenti etiam ei quod habetur: ut non posse dissuaderi ratione, siuescuntiaepiaescietis proprium esse ponatur. Non etiam ante significans, an in eo quo participat vel in eo quod participatur: Quia etiam aliis quibusdam conueniet proprium. Namsi in eo statuat, quod participatur, iis etiam quae partipant, conueniet: at si in

227쪽

ea quod participat, iis quae participatur:ut si quis alicuius ani

malis,aut animalis proprium ponat vivere. Non cemens etiam , t ecis,quod uni ob eorum quae illi Aubi Ja sunt, cuius propriustatuitur,conueniet. Quod enim secundum exeqsem dicitur id uni oli conuenit M igni leuissimum. Fit etiam interdum , ut is aberret in tradendo proprio,qui verbum illud, sterie,addidit. Oportet enim earum rerum , qtubus proprium trisu itur,esse una Lyeciem,cu additur,fi Vc te. Quod in nonu is non contingit, vi nec in igne, neque enim una est species ignis. quandoquidem Jecie inter se runt,pruna amma,m lumen,quorum unumquodque ignis est. Ob eam causeam, eam EDds cie adiungitur, non debet esse alia steries eius quod dictum est,quia aliis magis,alio minus,id quod propriuexplicatum est,conuenire accidetrvi in igne,ienuissimu. NES unis O fama lumen tenuius est quod non debet accidere,ni si oenomen dicatur magis de eo,de quo magis oratio aligni de quo oratio magis,de eo etiam nomen magis. Praeterea ita Ret,ut idem sit proprium eius quo simpliciter, m illius quod maximeius ei quodsimpliciter tale, ut in igne subtilissimu. Nam m luminis mignissimpliciter istud imum futurum sproprium. quippe cum lumen sitsubtilissimum. Alio igitur isto

νεῖν propriumstatuentesic argumetandum. Sili aute nemo ponet hoc impedimentum H ut primum proprium ponet, explicandum erit quo modo ponatur.

Deinde euerteti quid m. si quis aliquid si ipsius proprium statuat .neque enim erit proprium quod Positum est esse proprium. Quicquid enim idem est,id naturam explicat eius cum quo idem est 'quod autem naturam explicat non est proprium.

228쪽

sed definitio: ut quia qui honestiproprium esse dixit decorum, aliquid sui ipsius ponit proprium honestum enim idem

est quod decorum ) certe nan erit honesti decorum proprium. Confirmanti aute aliquid sivi ipsius non ponatur proprium,m tamen elusinodi, quod vicissim dicatur: sic enim proprium erit,quod positum est non esse proprium. ut quia quipo- iuit proprium cnimali ubstantia animatam: non idem sibi proprium posuit, sed id insignauit quod vici im dicitur, proprium animalis erit substantia animata. Deinde in iis quae similiuμnt partium, sidendum erit, euertenti quidem totiis

ne proprium de parte non vere dicatur,aut an proprium partis de toto minime dicatur quoniam non recte explicatum erit quod positum est esse proprium. Hoc autem in quibusidam potest accidere. Fieri enim potest,ut in his,quae sui similibus partibus constant proprium quis a signetimoia totia , modo partis habita ratione,ipsese quidem intelligens neu rum,tamen ho. rum refleasignans In toto quide,ut quia qui dixit maris proprium aquam planimam quaesalse est, rei similium partium proprium possit liquod de parte non vere dicitur quandoquidem quoddam mare non est aqua plurimaspa) ma ris proprium non erit,plurima aqua quae sana est. In parte autem, ut quia aeris proprium statuens,quod restirabile est,alicuius quod ex sui similibus partibus constat, posi/it proprium, sed eiusmodi, ut si de quodam aere vere dicatur, tamen de uniuerso non dicatur quippe cum non omnis aersit re 'irabialis 'es irabile aeris non erit proprium . nfirmanti autem an vere dicatur de una quaque similium partium,sed rarusit proprium ratione totiu ,erit enim proprium quod positum es non esse proprium: ut quoniam de omni terra vere dicitur deorsum

229쪽

ferri reuudum naturam. Glautem hoc propriil alicuius tem Hum terra est alione enim terrae Srhoe i o quod terra Uncerte proprium erit terra drorsum ferri se reuuta naturam De. inde ex opposito consideranda est. Primum quide excontrariua leuertendum si contra j nou es contrarium proprium ne

queenim contra j proprium erit contrarium. Vt quia iustitia iniustitiae contraria est, cin optimo pessimum: tu litiae autem optimum nou est proprium, non erit iniuZisi e proprium ρ si mum. Ad conflamandum autem, si contra j contrarium sit proprium: sic enim fel ut contraris propriti sit contrarium.

Vi si boua malum contrarium est, o eligendo fugiendum: est autem bani proprium eligendum, strosi A mali proprium erit fugiendum. Secundo ex relatis euertenti quidem, Si relatum relati non est proprium, nec relatum relati erit

proprium. Hi quia duplum dicitur ad dimidium, siverans ad superatum : non est autem dupli proprium superans, non erit dimih proprium superatum. Confirmanti autem si relati relatum est stroprium, alterius etiam rela ti alterum relatum erit proprium. Vt quia duplum dici tur ad dimidium sicut duo ad unum: dupli autem proprium est ut duo ad unum profecto dimidi, proprium erit ut unum ad duo. Tertia ad refellendum quidem an ipsius habitus id quod ecundum habitum dicitur non est proprisi. Neque enim priuationis id qu d secuntum priuationem dicitur erit proprium. GDriuati'nis id 3uodsi su lum priuationem dici. tur non est proprium, a que balitus quod cundum habitum dicitur proprium erit. Hi si surdisitatis proprium non est. esse,

ut sic dicam , insensibili a est enim id aliis com , mune ) ne auditus quidem sensism esse proprium videbitur.

230쪽

Ad confirmandum aute si quod sicundum babitum dicitur

est babitus proprium, etiam priuationis proprium erit quod fecundum pnuationem dicitur: si priuations propriam essid quod secundum priuationem dicitur,m habitus eius quod secundum habitum dicitur proprium e servisi sedivi proprium est cernere hoc ipse quod a lectum habemus: caecitatis

etiam proprium erit non cernere, hoc ipso quod Uectam non habemus, cum ad hunc natura apti sumus. Deinde maietibus σnegantibus,primum quidem ex ipsis attributis. Qui locus solum utilis ad refutandum . Ut si assimatio aut quodsecundum assimationem dicitur, alterius est proprium, non erit eius proprium negatio,aut quod sicundum negatione dicitur. Et si negatio, aut quod secudum negationem dicitar, proprium sic. non erit profecto assimatio,nec quod secundum limationem dicitur, proprium: viji animalis proprium est

animatum non erit animalis proprium, non animatum. Secundo aute ex iis dicuntur aut non dicuntar,m ex iis de quibus dicuntur aut non dicuntur euertenti quidem. Si assi a-tionis assirmatio non est propriumnec negationis negatio proprium erit. Et si negatio negationis non fit proprium, nec ιrmatio astormationis erit proprium. Vt quia hominis proprium non est animal, neque non hominis proprium erit non animal. Et si non hominis proprium non es non animai,neque hominis proprium erit animal Confirmanti autem si irmatio affirmationis sit propria, negatio etiam negationis propria erit: tarsi negatio negationis propria sit, etiam firmationis propria γrit asmatio. Vt quia non animalis, proprium est non vivere, certe avιmalis vivere erit propriis. Et si vivere animalis pro- trium videntur, certe non animalis videbitur proprium nos