장음표시 사용
251쪽
qui conuitiam, contumeliam cum imsione definiunt. Nam cum imo quada' contumelia sit ut non . eretia sed J e-ciessit irrisio. lam illud etia,an genus pro di erentisposueratrvrsi quu virisitem habitum bonum definiat. Est enim bonum virtutis genus. Nisi forte non genus bonum est, hed disserentia siquidem verum est issu non posse idem in duobus gene
ribus numerari,quorum unum ahero non continetur. Neque
emim bono habitus,neque habιtu bona m continemn quandoquidem non omnis habitia bonus est,neque omne bonam habitus. Ita utrunque esse eenus nullo modo potes. Quares habι- tus virtutis genus est profecto bonum virtutis genus non erit,
sed disserentia. Praeterea habitus quid sit mixtis declarat bonum autem no quid sit ed q uala indicat. siqni videtur Afferentia quale quidsignificare. Videndum ctiam est, an quid non quale quid, qua data est disserentia, declareti quoniam videtur omnis disserentia quale quidsignificare. Considerundum autem an aduentitia vi definito disserentia conueniat. Vt enim nal si genus cisserentia nulla ex iis est quae aduen.
tilia vi conuemunt, praesertim cum abcui convenare oe non
conuenire non possit disserentia. Iam si de genere enuntiatur . eretia aut oecies, aut aliq*id eorum quasleciei subiecta sunt, nassa di finitio est. Nibilenim eorum quae enumerata sunt,degenere dici potest, quandoqsiidem de pluribus genus dici siquam haec omnia. Amplius de disserentia genus dicatur: cumpraesertim non de disserentιa genus, sed de iis de quibus disserentia, dicatur. Velati animal de homine,boue, caten que terrenas animalibus aecitar, non de ea disterentia quae deIecie dicitur. Si enim de singulis disserentiis animal disererati certe multa animalia dellecte diceretur, cum pra
252쪽
sertim dspecie disseretia dicatur. Amplis diserentii omnes aut ecies essent aut iniuiduasiquidem essent animalia,' ne enim animal vel lectes vel indiuiduum. Similiter ruecon
sideiadum est, an Jecies, vel aliquid rara quaesubstecie su e
de disserentia dicatur: Id en feri non potest. Quandoquidedisserentia, e pluribus dicitur quam Wρecies. Ipo etiam pacto fet,ut disseretia sit Orici,si qua peries de ea dicatur. Si enim homo dicatur, erae disserentia homo erit. I ud etiam viden dum est, an specie non sit prior disserentia: debet enim ut gen in stequi, sic speciem antecedere disserentia. I ud etiam. an alterius generas sit disserentia ea quae data est, quod quidem nee contineatur nec contineat. Neque enim videtur
duobus generibus data eadem disserentia, quorum alterum ab altero minime contineatur. Sinsecus, profecto illud etiamfet, ut eadem pecies in duobus generibu Gruorum v num non contineatur ab altero. Ex disserentia enim genvi co . eluditur,ut ex terrenam bipede, animal. Dasit,ut in quo differentia, etiam genus virvnrue dicatur. Ex quo perscuum est periem in duobus generibus fore,quorum unum altero non comprehendatur. Nisiforte non omnis era nonpotest, ut ea.dim disserentia duorum sit generum,quorum neutrum alte taeontineat,sed adiungendum ea,ruorum utrunyse eidem minimesubiicitur. Nam terrenum animal O pennigerum anima generasiant, quorum neutrum alterum complectitur,
utriusque bipes disserentia est. ita addendum i ud est, nec γ- trunque ub eodem genere.haec enim duo animali ubi East. Istud etiam perspicuum ess,non necessariJ ex omni disserentia sum concludi genus: quandoquidem esse quorum generum, quorum unum altero non continetur, eadempotest: sed lum
253쪽
alterum necesse est ex eo concludi, e', quaesuprasunt omnia: ' quemadmodum animal pennigerum vel terrenum ex bipede
concluditur. Videndum etiam, an id quod alicubi quid esse signi Oat, pro disserentia substantiae posuerit. Neque enim intersubstantiam ubstantiam hoc interest,quod alicubi sit.
Itaque eos qui animal terrena m aquatili partiuntur, repre hendunt propterea quod terrenum m aquatile alicubi esse declarunt. Nisi forte in his non iure reprehendunt. Neque enim in aliquo esse aut alicubi aquatile m terrenum significant,sed quale quid: praesertim cum etiamsi in locoseco, tamen aeque aquatile similiter terrenum si in humido Leo, terrenum non aquatile si uturum. Sed tamen hoc per 'icuu
/st,si quid es in aliquo significet differentia, in ea ponenda
peccari. Praeterea videndum est, an perturbationem pro diffferetia signarit. Omnis enim perturbatio vehemetior facta,
exsat ιο natura dimouet. At disperentia non seiusmodi. Magis enim disserentia coseruare videtur, id eius eg d fere-ria,neque eri potest omnino,ut Uisa dis rentia quicquam permaneat sublata enim terreni disserentia, esse hamo nunmodo potest. Hi aute omniassemel complectar nihil eoru quae id in quoiunt commutant,eius disserentia est,quandoquidem quicquid est Ausemodi idsi vehementius efficitur,natura es a tu fiso dimouet. Quapropter qui talem disserentiam dedit
peccauit. Quoniam omninosecundum disserentias non commutamur. Et sialicuius eorum quae sisnt in relatis, non con
siluerit disserentiam quae ad aliud referatur. Eorum enim quae cum aliquo conseruntur, tales etiam debent esse digneutiae. Missicientia. Contemplans enim m agens atque e ciem dicitur quorum unumquodPesignificat quod refertur
254쪽
ad aliud. Contemplans enim aliquid O e ciens aliquid
item lue agens. I ud etiam considerandum est, an desiniendo unum tuodque ex relatis retulerit ad id, ad quod natura aptum est. Sunt enim quaedam relata quibus ad id tum btilicet, ad quod natura aptum est unumquodJue eorum, ad aliud aut m nihil. Sunt quibin etiam ad aliud uti licet: velutias ectu ad cernendum tantummodo: at strigili etiam quis haurian tamensiquis definias Milem instrumentum esse ad hauriendum, peccabit, quoniam ad id non est a natura comparatum. Desinitio autem ιssius ad quod natum insti tutum est unumquodIue, haec est, id ad quod prudens, quia prudens sit, utitur, o quae circa unum3uaque propria hientia. Item si non primi asi nauit, quando plura uni ad quae dicitur. Vtprudentiam virtutem esse, hominis aut animi aut eius partis cuius est ratio. Primum enim partis eius cu ius est ratio pruintia riirtus est. Secundum hoc enim m animus m homo prudens esse dicitur. Praeterea si non est id rei quae definitur natiuu ubi tum,cuius vel habitus vel dissositio ,el quiduis aliud esse dicitur, vitiose definiuit. Omnis enim assectio, omnisque perturbatio existit in eo ut natura. apto cuius est assectio vel perturbatio: quemadmodum m. Icientia in animo, cum sit avimi affectio. Interdum autem in his ipsis peccatur, velut ab iis qui aiunt somnum osse sensus imbecillitatem:-dubitationem, aequalitatem
rationum contrariarum :-dolorem,discordiam partium coniunctarum natura, vehementiore motu excitatam.
Neque enim sommus inest sui: quod necesse esset,si spre
sensus imbecistitas. Itemque nec dulitatio contrariis rationibus inest, nec dolor partibus natura comunctis: Ll
255쪽
bunt enim res inanimae, siquidem dolor eis aderit. Tulis au . t sanitatis definitio, siquidem apta compositio caloris frigoris. Sic enim necesse erit valere calida oesti in D. Nam cῖm cuiusique rei apta compositio in istissit, ruorum est apta compositio, certe meis etiamsanitas in sit necesse est. Itemque quod fit in efficiente vel contra, continget eos ponere qui ita definient. Neque enim dolor est disiensio partium natura comunciarum sed hoc doloris est 6sciens: nec imbecillitas infinsomnus,sed alterum alteriim efficiens est: quippe cum aut propter imbecillitate ensis somno opprimamur, aut proptersomnum,in imbecillitate incidamus.Sis dubitationis efficiens es videtur cotrariarum rationsi aequalitas. Cum enim in utri , partem de aliqua re cogitamus, paria sunt momenta rationum, tum denique quid nobis agendiι sit, dubitamus. Iam omnium tempora habenda ratio est,sicubi
diserepente ut si quis immortale definiuit animal quod nune
incorruptibile est.Sic enim fetivi animal nunc incorruptibile, nunc sit immortale. Nisiforte in hoc id non est verum. Venim ambigusi,nunc esse incorruptibile. Siquidem auisignifcat non corrupi, nunc,aut non poscorrupi nunc aut es nune
eismodi ut nunquam post corrumpi.Cum igitur dicimus,incorruptibile nunc ese animal, non hoc dicimus, tale esse nune animal,sed quod nunquam post corrumpie hoc vero idem est quod immortale. Ita minime e citur, ut id nunc tantum sit 4mmortale. tamen sicubi id accidat, ut quod oratione explicetur, nunc ivsit,aut prius id autem quod nomine declara--tur non insit,nunruam idem erit. VIus ergo huius loci talis est. G tque etiam illud videndum est,idne quod definitur, secunduM aliud magis dicatur,ruam secundu rationem assignata:
256쪽
risi iustitia definitur ψοte suum cuique tribuens. Iustus est enim potius,qui riuum cuique vult tribuere,quam qui idpotest. Ex quasi,ut non sit iugitia, potestassuum cuique tribuens alioqui iustus etia est maxime, qui uum cuique tribuere posset.Deinde an res intentionem recipit: id autem quod oratione explicatur, non recipite aut contra cam id quod oratione explicatur,recipit,res autem non recipit. Aut enim utrunque, aut neutrum recipere debet i quidem idem es quod oratione explicaturres Usa. Item si utrunque recipit quidem intentionem, sed non udivi si amor cupiditas concumbendi LOniatur. Non enim qui vehementius amat, magis concubitum appet t. Quo sit, ut non recipiat simul utrunque intentione: qudid quidem deberent idem valerent. Amplitu propositis duobus,dequo magis res dicitur,de eo minus dicatur ratio.
Hi si ignis est corpus tenuissimum. Nam flamma magis ignis
est, quam lux: at corpus tenuisiimu flamma minus est, quam lux. Atqui utrunque idem magis conuenire deberet,si quidem idem valerent. Rufum duobus propositis unum utrique .cque conIenit, alterum non aeque, sed alteri magis. Item cum
ad duo asi nata definitio secundum utrunque: ut si pulchra definiatur id esse, quod vel oculos vel aures demulcet mens, quod pati,vel facere quidpotest. Sic enim simul idem Opul.
chra m erit,m non pulchrum,stemiue ens, m non eus: quam do qui dem quod aures mouet ac demulcet,idem erit quod pulchrum. Ita quod non demulcet aures, idem ualet quod non pulchrum. Rebus enim e em eadem dat mi opposita. ponitur aute pulchro,non pulchrum eique quod aures demulcet,id quod non demulcet. per φicuum est igitur cidem valere id quod demalcet aures,mid quod non pulchrum. Si quid ei.
257쪽
Dtur es quod oculos demulceat,non aures, Hsepulchrum non pulchrum futurum est. Eodemque modo idem esse O non esse doceremus. Ia verosiorationes pronominibus ramamus, S generum, m disserentiarum, m eorum omnisi quae definitio complectitur, an aliquid eorum di crepet, videntam ect. Cap. 4. Quods res quae definitur in relatis vel perse, vel ratione generas . considerandum erit, an in desinitione expresum nousis id ad quod velles persee, vel generis ratione dicitur, ut si qui cientiam opinionem immutabilem definiat,vel voluntatem appetitionem ab aegritudine vacuam. Relatorum enim omnium essentia ad alterum rifrtur, quandoquidem esse υ-niuscuit que eorum quae in relatis,ess ad aliivid quodammo dos habere. Debuit crgoscientia definira, opinio scibilis m oluntas boni appetitio.Similiter aut m si grammatica literarum i ntia definiatur. Exprimendum enim suis definitione ad quod ipsa huius eginus dicatur. e qui sicum quippiam ad aliud dicatur,non a nem signauit: nis autem v nicuique est quod optima est, aut cuius gratia caetera. Dicendum igitur aut optimum aut ultimu. Vt cupiditate non dele
flabilissed delicitationis quippe cum huius gratia,id quod de licitabile est,expetamus. Videndum etiam est, idne ad quod
retulerit, in ortu vel aIlione consipat. Horum enim nultarfnis est. Egilsi enim, m ortum esse nis est potius quam vel oriri vel agere. Quanqua no in omnibus rebus fortasse ita est. Fere exim omnes Iolus lateat cimalunt,quam isisse ai ci. ita agere potius 'e constituunt,qua egisse. Iam in quibusdam si quanta qualialue sint, m ubi caterae ue disserentiae minia
me explicentur. Hi ambitiosis, qualis metuantaegloriae cu-
258쪽
pidus Q. Nam quoniam omnes gloriam appetunt, non fatu Z ambitiosum dicere gloriae cupidum sed addendaerant differentiae quas enumerauimus. Itemiue auarus, quantae pecuniae cupidus: aut ιmpotens, qualium uoluptatum. Ne
que enim qui qualicunque voluptate vincitur,is impotens dici. tur, sted qui certa quadam. ut rursum qui noItem definiat
umbram terrae, aut terraemotum motionem terrae, aut nubem aeris crasitudinem, aut ven um aeris motionem. I
dendum enim quantum m quale id sit,'ubi, a quo
Quod eodem modo de aliis eiu emgeneris iudicandum est. Qui enim quanuis disserentiam praetermittit, is naturam rei non explicat. In id autem quod praetermissum es,omni per dirigi debet argumentatio. Non enim si quomodocunquererra mota sit, terraemotus est,nec si aer quiuis aut quoquo modo pestatur, ventus est. Item in appetitionibus si non adiicia tur apparens: in caeter que omnibus, in quibusconuenit: visi voluntas desiniatur appetitio bonis cupiditas, appetitio delectationis,non autem apparentis boni aut delectabilis.
pe enim ignorant ij qui appetunt, bonum esse aut dele tabile. Ita non ea necesse bonum esse aut delediabile, sed movi videri. Debuit ergo eo pacto explicatio fieri. Quod si ita ut discrem tradat aperiat, ad qecies impestendus erit is qui ponit ideas. Neque enim idea est vilius apparentis, species adst ciem dici videtur: ut i a cupiditas ipsius delectabilis, O ima voluntas ipsius boni. Non igitur erit apparentis boni, i a voluntas.neque apparentis dele diabilis, i a cupiditas. Absis dum es enim esse aliquid imum apparens bonum, aut delectabile. Iamsi habitus definitis explicetur, habens pectandum Uisi autem habentis me habitus. ItemIue in caeteris ti
259쪽
bbus. Visi delectabile iucundum,etiam qui delectatur, adiu uatur. Vt aute uniuem dicatur,in eiusmodi definitionibus aecidit ut qui unum defnit, plura quodammodo definiat. Ziaeni cientiam destis,quodammodo etiam domi ignoratio. nem itemque doctum m indoctu oesicire ac ignorare. Si enim primum planum far, quodammodo etiam caetera perspicua fient omnia. Quapropter in talibus omniίus videbimus nune quid discrepet, utendo elementis contrariorum m coniugato rum. Atque in relatis etiam videndum est, an ad quod genus, refertur etiam adiltadspecies referatur. Hi si opinio ad opinabile, tiam opinio quaedam ad quoddam opinabile. Et si multiplex ad ubmultiplex, etiam quoddam multiplex ad quod-da ulmultiplex. Si enim non ita explicata res est, profectδxitiosa erit defestis. Et istud vidcndum, an oppositi opposita sit ratio, ut sitne dimidij definitio Opposita dupli definitioni. Si enim duplu s quod pari vincit,etia dimidisi erit quod pari
vincitur. EaneJratio contrariora. Contrari, enim contraria erit definitio, secundit unam quandam cotrariorum connexi nem . t silucundu esciens est boni,etiam noxium cris sities mali, aut primans bono. iterum etiam horum contra
rium ' eius,quod prius didium est,neces est. Quodsineutra
prius dicto contrarium sit, certe neutra earum quae posterius expositae sunt, se contra j definitio ullo modo potest:ita ne ea quide quae initio data es reἱlefuit explicata. Qtioniάmque contraria sunt quaedam quae alteriusi riuatione dicuntur, ut inaequalitas aequalitatis friuatio videtur esse, inaequalia enim dicuntur quae nonsunt aequalia profesto ii emper quod tuatione dicitur, altero contrario definitur necessariὸ: alterum non etiam necesse i illi quodi riuatione exprimitur,definiri.
260쪽
Sic enim fieret, ut viruuiue ex altero cognosseretur. Quare hoc itium in contrari, animaduertere debemus . ut siquis aequalitatem definiat id quod inaequalitati contrarium est dri finit enim per id quo secun tum priuationem dicitur. Iam vero, neces est eum qui ita desinit, ea re uti quae definitur.
Quod intestigetur pro nomine matur ratio. Quan to enim nihil inurest,inaequalitatem dicamus, an aequalitatis priua tionem, certe erit aequalitas contrarii; priuationi aerualitatis. ita eadem re usus est. Quod si neutrum contrariorum priuatione dicatur, odemiue modo explicetur definitio, ut sonueni quod modo est contrarium: certe milum erit quod est bono contrarium. Eorum enim quae ita contrariasiunt, similier
explicanda desinitio est.Sic rusus siet, tram ipsam rem quaed finitur, adhibeat in definition praesertim cum insit bonum
in mali definitione. Itasibonum malo contrarium est,malum autem nihil refert dicat,an quod bono est contrarium, e cietur, t bonum contrarium sit eius quod bono contrarium est.
Ex qua per 'icuum est,eorim Uum esse eum qui ita definiat. mplius ignans id quod cuium priuationem dicitur, non assignet cuia sit priuatio, veluti habitusse, an contra jan cuiusuis alterius sit priuatio. Et si non id adiecerit cui ut natura apto insit veli pliciter vel cui primo secundum naturam inest, ut si quis ignorationem priuationem esse dicat,
nee addat priuationem esse scientia, aut nou adiungat, i ut
natura apto insit, aut si adiungat quidem sed non dicat cui primo ut non in ea parte animi quae rationis est particeps,sed in homine, vel tu animo. Si enim quiduis horum praetermi erit, aberrabit. Eodemque modosi quo caecitatem non alletitispriuationem in oculis dixerit. Qui enim recte explica-