장음표시 사용
281쪽
ad propositum pertinent. Dare etiam operam debet, ut quam maxime incertum sit,utrum id de quo agitur,an eius contrarium velimumere. Cum enim quid ad propositum pertineat, obscurum est,tum facilius concedunt quod approbant. Iam vero persimilitudinem interrogandum,3uoniam vera mile est,m uniuersiale magis latet: velut quemadmadum scien . Ea ignoratio eadem est cῖtrariorum sisensium eunde versari in contrariis. aut contra, quando fenos in contrariis rebus
cernitur,etia cientia. Quod quidem simile est inductioni, non idem tamen valet. IlIc enim ex rebim singulis ad uniueri superuenituK. in similitudineautem non est quod humitur v- niuersale, sed omnia simila. 0si etiam sibi interdum debet. Suspectos enim non habent eos,qui aequi iudi tando viden. tur.mile est etiamsidicat ea proponere,quae usitata trita
δειnt,in omniumJue ore versantur. Nerue enim audent usitata tollire, quod non habeant in quo resistant: quia his ipsi utuntur, hau pericurum est, ne ea reprehendant. Am plius nubgenter agere,etiamsi omvino utile sit . iis enim qui sui e aliquid agunt,magis resistunt, Et per similitudinem proponere quia quod utile est, in alio non insepropogum facilius concedunt. Etia non id imum quod mendum est pra--ponere, sed id ad quod i ud consequitur necessarab. Facilius enim istud concedunt,ruod non aeque ex ea perstici potest qui - sit efficiendum: tamen eosumpto,etiam illa umptum erit. Extremo etiam loco id interrogare, quod in primis vulti pumere. Solent enim omnes primis maxime reflere propterea
quod plurimi interrogantes,ea in primis proferresolent,inquibus maiusfludium curam lue pariuerunt. Quanquam apud nonnullis haec primo loco seunt proponenda. Nam dissiciles,
282쪽
prima concedunt facilius, si modo quid sequstur, non omnino appareat ad extrema autem disyciles proteruusque praebet. Similiter autem, rui acutos se putant in restrandendo: positis enim permultis,infise proteruiui,quasi ex iis quae positasunt, minimesequatur. acile autem pons ut steti ingenioso orati se nihil es passeros. mplias oportet ampli Pare interiissedo ea,quae nihil ad rempertinere idebuntur sicut faciunt qui fuga descriptione utuntur. Nam cum multasunt,dissicilis est falsi diiudicatio. Itaque occultan: interdum interrogantes ob. Icure ea proponentes, qua perse proposita nunqua ponerentur tquem ad occultandum quidem his que dicta ni Remur
Cap. a. d ornatum vero inductione diu lane reru cognatorum. InduJlio quide quidsit perspicus est. Diu dendum autem hoc modJ,vscientia sicientia praestantiorem esse aut quia
accuratior se aut quia in rebus melioribus versetur. Etsi etia. rum alias ese tu contemplanda, alias in alenda: alias in faciendo. Hec enim ornatum asserunt orationi, nec necessaria sunt ad eoiciendam conclusionem . eis gesticuitatem vero exempla o similitudines proferenti. Exe la autem propria se debent metum idi,ex quib/s res inte2gatur,cuius modii afutque Homerus, non quae Chaeritus commemorat. Sic enim clarius erit id quod proponitur. In disserenda au te ratiocinatione utendum erit apud Dialecticos potius,qua Napud multitudinem inductio contra, madis multitulinem combuet.Sed de his prius dicitum est. In quibusdam autem potest is qui inductione utitur,interroganda sumere ruersale, in aliis Mero id non facile est, quod omnibus similitui bus non est commune nomen impositum. Sed quando oportet Ui
283쪽
nersalesumere, eandem taeterorum similium rationem aiunt
esse : tum id proelio dissicillimum est quae eorum quae commemorata sunt, eius sintgeneris, quae nonsint, explicare
dicendo. Ob eamque causim pe di imitates luter e dissidet, dum alijsimilia os confirmant,quae non sent illa: alij de similibus num similia mi ambigunt. Quocirca in his omni
ratione conabimur nomina singere ut, nec reqondenti liceat dubitare num similiter dicatur,quod assertur, nec interrogati calumniari qua militer dicatur quod multa eorum , tuorusimilis ratio non est ili tamen modo dici videantur. Camautem inductione multarum rerum adhibita, alter non con cedit genus uniuersium, tum aequum est, ut aliIuid contra οἷ-iiciat, postulare. Quodsii e non proferas quaeda in quibus
itasit,non erit aequa rogare,in quibus no ita sit. Vbienim primum inductionem adhibueris, postulandum est vi resistatur. Sed postulandum est,ut occurratur vobis,non in propo*o, nisi id sit unicum: t solus binarius es parium numerorum primus. Debet enim is qui resissit,in alio resistere. aut certe dicere h 1 olum e se ex eo genere tale. Quod autem ad eos attinet qui uniueryali remunt , nec in eodem resistunt, ed in homonymo veluti habere aliquem non ὼum colorem, aut pedem, ut manum,quoniam G pictor habeat non δει- colorem,m cocus non ιum pedem )in his omnibus diuisione adhibita inurrogare debemus. Nam si homonumia lateat, recte propositioni videbitur resibera. Quod si, non in homonymo, ita in eodem resistens,impediat interrogationem, detra L eo in quo resistet,quod reliquum est,proponemus , uniue alefaciendo , donec quod commodum est, siecerimus. Vi in obliuione meo quod est oblitum esse,animaduertipotest.Non num
284쪽
concedunt eum oblitum esse, qui tantiam amiserit, eo quod immutata re eam amisit,u on oblitus est tamen. Quod ereo reliquum es, dempto eo in quo resistitur, commemorari debet ut si quis remanente restantiam amisit, eum oblitum esse. Eodemque modo aduesus eos qui huic occurrat, Maiori bono maius malum opponi. Proferunt enim valetudini, quae mi nus bonum sit quam si a corporis constitutio, maius maluopponi: morbum enim maius malum esse infirma constitutione corporis. Ego m in hoc etiam id detrahendum est, tu quo occurritur: eo en sublato, facilius ponere ut maiori bo. no maius malum opponi, nisi unum alterum una cum in .serat, visirma tarporis constitutio valetudinem. Quod idem faciendum erit nonsolum si quis nobis occurret ed etiamsino occurret, get tamen, quod aliquid tale prouideat. Sublato enim eo in quo resistitur, concedere cogetur fu)d in eo quod reliquum est,non videt in quo res ita no habeat. Quod si dare nolit, rogatus non habebit in quo resistat. Sunt autempropositiones eis modi, quae quadam ex parte si sunt, quadaexparte verae. In his enim a erre licet, quod reliquum es verum relinquere. Si vero multis propositis, minime resistat, tum ut concessat omnino, petere debemus. Propositio enim dialecitica est cui, in pluribus itase habenti, non resistitur. Cum autem eadem resinsine incommoti cum incommodo per ratio iustionem concludi potest, hoc an illi modo efficiatur , demonstrantis quidem non disserentis nihil interest: dio renti autem non est utendum ratiocinatione ad incommodum iducente. Nam ctim sine ulti incommodo urgent concludendo, nihil controuersiae relinquunt:
O cum in omnia a urgeut, tam nisi euidens id fa umb
285쪽
esse, alij incommodum id esse negant. Ita nou ha enen d volunt ij qui interrogaui. Proponenda autem sunt ea, quae magna ex parte itas habetit, o quibus aut omnino nolicet resistere, aut certe non facile. Cum enim quibus in rebus non ita habentpersticere nequeuut, tum id ut utrum ponunt. Nun Pam autem interroganda eli conclusio: aliorui altero eam negante, non videbitur seri ratiocinatio . Saepe enim eo interrogante , sed ut consequens inferente negant. Id uefacientes non videntur iis qui non pe iciunt quid accidat ex his quae psit uni.cum igitur non docendo accidere, intem rogat, alter autem negat, omnino tum ratiocinatis fieri non videtur. Neque vero omne uniuersale, dialectica propositio es
videtur, t Quid est homo aut: Quot modis bonum dicitur Propositio enim dialectica est, ad quam re θondere licet, ita aut non quod non licet ad periores. Quare noseunt diale toeae interrogationes ei modi nisi definiendo diuidendo ex primuntur: ut An bonum hoc vel in modo dicitur' Nam ad talioucili, Monsio aut a firmando aut negando. Quocirca enitendum est, ut quemadmodum dixi, propositiones eiu ο- di proponantur. Quin istud etiam par est ab isso requirere, quot sint bonarum genera, quando ita diuidenti pro .
ponenti non assentitur. Qui autem in una ratione interro ganda multum temporis immoratur, is inficienter qurit.
Nam si is qui rogatur, ad rogatum reston eat, profectio ille
aut plura interrogat,aut sepe eadem. Ita aut nugatur,aut ratiocinationem non habet '.qua loquidem ex paucis quibusam
omnis contii ratiocinatio. Quod si minim restondeat, cur nὴ increpat,aut relinquit Est a item disicile contra Dpposivis nes argumentari facile easdem defendere. Sunt autem ta
286쪽
liam prima sint etatura Gquae vitima. Mim prima L. filichum requirat, ultima multis concludantur necesses ab eo, ut iam inde a primis continuatam scriem argumento rum persequi velit. Aliter enim solaces ac captiose argumen. tationes videbuntur.promim cum nihil demonstrari positnsi a proprio principiis capto exordio, que ad ultima perue matur. Ac illi quidem qui restondent,rem nolunt definire, ms qua proponatur ab interrogante definitis,eam nihili faciat.
Sed profectὸ facilis non est disserendi ratio, nisi quid sit id de
quo instituitur distulatio, intelligatur quo in principiis contingit maxime,quibus caetera probantur,is aliis probati non possuntsed mimi quo istorum per disinitionem cognossendu . Dissicile autem est de his dissure quae principiis vicina uni
Neque enim multa argumenta ad ea possuntsuppetere, cἰm pauca interiectasint inter ima principia, quibus necesse est consequentia omnia monstrari. At inter desinitione; omniu diffissime de his disputatur,quae verbis eis odi explicataesunt ut primum dubium sit,uno modo an pluribus icantur: dein de incertum, utrum proprie de re quae definitur dicantur, an per translationem. Nam quia ob cur unt, idcirco argumcnta non Iuppetunt: quia vero ignoratur an per transationem dicantur, eprehendi non posunt. Omnino autem quaestio omnis de qua difficile est di perere,vel definitionem requirit, vel ex iis est quae multis modis,aut quae per tranflatione dicuntur, aut non longe abes a principiis: aut eo certe difficilis est, quia non est prima facie per 'icuum,ad quem diciorum modorum pertineat,id quod assert dubitationem. Nam si modus appa reret,etiam persipicuum esset aut definiendum es aut diuidindum, ausecernandas es mediaspropositiones. His enim'l
287쪽
tima probantur. Pleraeque etiam positiones, nisi recte tradita L isitione, neque disputarifacile aeque probari argumentando possunt ut, Sitne unum uni contrarium, an multa Quod si contraria aliquo modo desiniantur, certe illudfacile erit ex. plicare Sint necne plura eorumdem contraria. Quod eodem modo iudicandum es de aliis qu e definisionem requirunt. seque etiam in mathematicis ridetur quaedam non facile deteribi posse deficiere desiuitione: ut eam lineam quae ad latus planumsecat, simili ratione linea insecare, ocum quod diuitione adhibita fucile intelligetur. Quoniam im loco lineae eadem rest det quasiex altera parte diuisio. V autem hic eius orationis desinitio. Om vina autem prima elementa desinitionibus expositis ut qui sit linea,quid orbis' facile probari demonstiariquepossent:verum ad singula eorum probanti
non multis argumentis utipossumus,J od non m ita sint me dia. Desinitionibus aute strincipiorum praetermisits,Vis,aut ne
ix quidem,probari possunt. Quod idemst in iis quae adi serendum adhibentur. Hoc itur intelligendum est, cum depositione aliqua dissicile disseritur id aliqua de causa earum
quas exposcesenire. aute depropositione'enuntiati,
n, dissicilius erit diFrere quam depositione, dubitare liceat, sit necne i ponenda. Nam si non ponat ,sid de ea dis ripa Iulet maius alteri onus imponet, quam qu d erat a principis propositum. Sin eam ponat, iis certe quae minus habent si Lia sentietur.Ac si quoia dissicilior non est rei Ia,ila puum.
di si eae notioribus ratiocin andum, non spanenda. Aut discenti,ponenda non est, iis c n tiore ei a item l si exercitatio. niuratia disputat,ponenda, si mado vera esse bid atur. Ex quo perspicuum, non es existimandum interrogauti di.
288쪽
centi similiter e se ponendum. Ac de ratione quidem interr gandi m coincandi tofre dictum est.
De retonsone aute primum determini tum est, quod eiussit os Pium, qui rιZierest odit. Est aute intcrrogantis, ita ora. tionem deducere , ut respondentem cogat assurdiora dicere, quam quae propter positionem nec stria: re 'ondentis uero ne
quid absurdijua culpa ubire videatur,aut quod sit contra opinione omnium sed propter positionem. Aliud enim forta se genus peccati est, primum pon re quod non oportet O posita non recte defendere. Quia velo indefinita siunt quae pertintne cd eos, qui exercitationab m tentadigratia dissutant Neque enim idem propositum est doctoribus aut discipulis,m iis qui certandistudio diputant: neque idem his ipsis , iis quis semper interse exercent inquisitionis ratia. Nam γ di pualueasemper ponenda sunt quae vidcntur: quoniam nemo eo o. peram confert, ut assa doceat. At inter eos qui certaristudio disputat,is qui interrogat, aliquid I acere omnino videri debet O restondens nihil videri pati m in dialectico tonuentu in quo non certandi gratia sed tentandi vel inquirendi disieritur, non est adhuc expositum, quid bl eclare res odentem oporteat, quid dare,aut non dare ut recte aut non redie positionem de findat quoniam,inquam,nihil ab aliis traditum halemus p si nonnihil dicere conemur. Ouiuitur restondendi munere μgitur,udi lutatione stineat necesse est, ponendo vel probabilem , vel non probabilem positionem, vel neutram: ita tamen ut aut omnino probabilem vel improbabilem,vel cum adiunctione ut huic,vel alij. Quo aute modo probabilis vel non pro babilissit, nihil interes. quandoluidem idem modus erit bene
289쪽
re 'ondendi danti quod interroga um est. Et quidem si improbabilis sit positis necesse quod concluditur esse probabile: si vero illa probabilis, hoc improbabile. Oppositum enim postrenis semper concludit is qui interrorat. Uu l si id quod
ponitur neJue probabile sit,ueque improbabile, conclusA qua quae talis erit. Quoniam autem is qui fite ratiocinatur x probabilioribus notioribus quaestionem demansi at, per
L iicuum est si quod positum est omnino sit improbabile,re, an
denti, non esse dandum nec quod nou videtur omnino nec
quod videtur quidemsed minus quam conclusio. Nam cum positis improbabilis est, cou lusio est probabilis. Ita sit, ut eaque muntur, omnia probabilia esse debeant, ac magis probabilia quam propositus'side debet per notiora e fici qu ad mi nus est probabile. Ita si ex interrogatis aliquid no sit elusiis Anon est ponendum renondenti. Sin autem probaἴilis omnino sit positio, improbabilis omnino conclusia erit. Ita lue ponada erunt,omnia quae videntur m ex iis que non videntur aquae minitis improbabili ι quam conclusio ic euim redie dis putatum fuisse videbitur.' militer autem si nec probabilis nee improbabilissis positio.Sic enim o quae videntur omnia dandasisnt, oes de iis quae non videntur, ea quae magis probabilis, quam conclusio. Sic enim probabilior erit distulatio . e si id de quo agitur, omnina probabilesit, aut improbabile, cum his quae omnino videntur comparatio facienda. Sin autem non omnino probabile, aut improbabile, sed ei m do qui re bo et, tum ex iis quae ei videntur, aut non videntur iulcanda, po nendum est aut non ponendum. Quod si alterius opinionem defendat is qui restandet, certe eius mentem spectando sim gula ponere debet negare. Datue qui alienassententias
290쪽
tiis introducunt, bi bovum m malum esse idem, ut placet Heraclito, ij non dant in eodem simul non in se coistraria non quod hoc eu non videatur, sed quod Heracliti sententia i ta dicendum est. uod etiam ij faciunt, tui alii ab aliis po=tiones accipiunt. Exquirunt enim illi, quid is qui ponit esset dieturus. Hoc igitur persticuum est, quae exquirere is debeat qui res tondet,siue omnino probabile me alicui id quo l ponitur. Quand autem nec si est omne rogatum ast probabile esse, aut improbabile,aut neutrum, ρο vel ad dissutati nempertinere vel non pertiuere si videatur,u 3 se ad di 'putatione pertineat, dandum est dicendo id bideri. eo enim dato quod a principio positum uan euertitur.Si autem uetue videatur,ue
que ad distulationem pertineat,id quidem dandum est sed simul indicandum non videri, vitande amentiaegratia. Si verὸ videatur m ad disputationem pertineat , respondendum
erit id qu dem videri sed valde esse coniuncitam cu eo quod est in principio,'eo concuso euerti 3 od est tropositum. Si addi utationem pertineat, m admadum sis improbabile pronuntiatum ,restonden tum erit,effici quidem eo posto sed stultum id se quod a fertur. Cum autem nec ρrobabile, nec ι m. probabile, si quidem ad distulationem nihil pertiuet,id Ludum erit nulla ficta distis ilionem ad di ' lationem pertineat,expon dum est, eo posito sublatum iri id de qua agitur. Sic enim qui re*οudet nihillisa culpa pati videbitur, S praeui . denssingula posisit: m is qui interrogat ratiocinationem con sciet po i tu omuibus quae probabiliora sunt conclusione. Qui
autem ex iis quae conclusione 1D unt probabiliora,argumen- sandy ratiocinantur,hi certe non recti e ratiociuantur. Eodem modo eis occurendum erit,luae oscur multis modis dican