장음표시 사용
31쪽
ratera G. A , boo Ac ipi u cst, posterius proprium. Primum enim animal esse debet, deinde disserentiis propriisque diuidi. Et genus quidem de multis formis dicitu propriuautem de una aliquasterie,cuius sit proprium. Praetercaproprium reciprocatur cum eo, cujus cst proprium: at genus, cum nullo reciprocatur. Non enim siquid animal, homo, neque siquid animat,idapisi ad risum At si homo, aptus ad ridendum,m contra. Praeterea inest propriam totι stetiei, cuius proprium est, oe soli asemper: genus vero es toti species, cuius genus est, semper, attamen non soli. Praeterea si propria tollantur, non etiam genera secum tollunt. t genera si
tollantur, simul tollent sipecies, quarum sent propria. Quare publatis iis, quorumsunt propria,haec ipsa simul tolluntur necesse essi.
Generi cum accidente unum commune est: quatuor verbquibus distinguuntur. Cap. Io.
C o M M v N E est generi accidisi de multis,υt dixi,enuriari ue accidens sit quod separaripsit, siue quod ηοpsit. Navi γ moueri de multis dicitur,m nigra de cornis minthiopibus, abi que nonnullis rebus inanimis. Hoc autem inter genus accidensique interest, quod genu formis prius sit, accidentia posterior omis. Nam etsi accides Fumatur quod abesse nonpotes, tamen eiusmodi accidente prius est id, cui
accidit. Hoc etiam, quod aquegenere participant ea, quae illo participant, accidente non aque. Intentionem enim romissionemque capit accidentium communio, generum non item. Item, quod primum indiuiduis accidentia inhaerent
genera m species natura priora fiunt indiuiduissiubstantiis. Et quo genera in quid enuntiantur deflui ubiectis: acci-
32쪽
dentia vcro in quale,vel quomodo quicquese habeat. Si enim rogatus fueris, qualis sit Ethiopis nigrum esse re 'ondebis
quomodo se habet Socrates3 aegrotare eum, vel valere dices. Ac genus quidem quida cateris quatuor differat, diximus. Accidit autem unumquodque aliorum a quatuor reliquis differre. Itaque cum quinque sint,b unumquodque a caeteris quatuor disserat,quater quisque,viginti disserentias omnino sitient. Non iras res habet. Adsemper enumeratis δε- inceps, ac secundis una disserentia de'tutis, tertiis autem duabus,quartis tribus,quintis quatuor, omnino decem disperentiae existunt quatuor,tre duae,una. Nam quoniam quid
genus dissen et a disserentia all)ccitia proprio,ab accidete,d Aum 6squatuorsunt disserentiae. Quid autem disserentia a genere disserret, tum dixi, cum quid ab ea disserret genus, ostendi. Reliqhum es igitur, ut quida flecte, proprio, σaccidente disserat,doceamus. ex quo tres nascuntur. Rursum
quid inters eciem S disserentiam interesset, dixi, cum quid disserentia a Iu cie iustaret, dicerem: quid etiam disserret a generesteries, locui, cum quid genus a Jecie disperret, doc rem. Ita restat, ut quid 'ecies a proprio S accidente disserat,
disperamus: quae aua erunt disterentiae. Illud tandem relinquetur,quid interproprium intersit, o accidens quandoquidem quid a Jecie, quid a disperentia oe genere asserret,an
te docui, in issorum disserentiis explicandis. Si ergo colligam tur quatuor generis ad reliqua, isserentia tres oeciei duae, una vero proprii ad accidens, certe ex omnibus decem fient: quarum quide quatuor generis ad reliqua,antea exposuimus.
33쪽
M Differentiae cum specie duo communia: quatuor vero quibus distinguuntur. Cap. II.
COMMvNis igitur disserentiae cum sterie, parae
quaque communio est. Singuli enim homines aeque participes sunt bomins,disserentiaeque apti ad ratiocinandum. Hoc etiaris commune est, quod semper adsunt iis, quibus communica tur. Semper enim Socrates aptus ad ratiocinandum est, S So .cratessemper homo. Proprium autem disserentiae est, enuntiari in quale quid peciei vero in quid. Nam oesi homo ac cipiatur υt quale qui non omnino tamen est quale ed quia disserentiae generi adiunctae,eum costituerunt. Iam in maiatis formissaepe disserentia cernitur, velut quadrupes in pluribus animalibusspectedisseretibus flectesaute seola indiuidua, quae pubiectasunt, complectitur. Praeterea prior est disseretia su petie,quandoquid ublato apto ad ratiocinandu, homo tollit unat homine Ablato, apisi ad ratiocinandu non tollitur, cum sit Angelus. Praeterea coniungitur disseretia cil alia diffferentia. Siquidem aptum ad ratiocinandum oe mortale,co iunguntur ad hominis constitutionem.Species aute cum specieno colungitur,ut aliaspecies inde oriatur. Equa enim quaedaad muligeneratione, cum quoda asino coniungitur. Atsi simpliciter equa cum asino coniungatur, non inde mulus existet.
1 Ilo e Thessalus Methodieus huiusque frater lus,populariter exagitant. seeundam saeuitatem, quae nonnihil varietatis a corporis temperatione capit,vsurpanistes pro prima, quae pertinet ad nuda di simplicem animae essentiam: quam oportet esse patem in omnibus quae sunt ei uidem speciei. Alioqui retum omnium philosophicitum magna confusio consequetur. sed de eo pluribus a nobis disseteturia Commentatio descriptionis logicae.
34쪽
Differentiae cum proprio duo communia, totidem quibus a sei uicem distinguuntur. Cap. D.
DIF FERENTI A E autem cum proprio hoc commane
quod aeque illis participant ea, quibusicum communicantur. Aeque enim apta ad ratiocinandum, apta ad ridem dum ea omnia qVae ad haec apta sunt. Illud etiam iis commune est, quod semper omni conueniunt. Quanuis enim animal bipes mutilatum sit, ad id tamen quod secundum natura est, illudfemper, licetur. Et aptum ad risis ecundum naturum homini inest: non autem quod semper rideat. Di Grentiae autem proprium est,plemnque de multis formis dici,me aptum ad ratiocinandum, de angelo homine dicitur. Proprium autem est in una pecie, cuius estproprium. Et disserentia quidem ea consequitur, quorum est disserentia,non tamen reciprocatur. Propria autem vici m enunciatur de his, quorum seunt propria: quoniam reciprocantur.
MDifferentiae cum accidente duo communia, totidem quibus a se inuicem distinguuntur. Cap. I .
Hoc disserentiae cum accidente commune est, quod in multis dicuntur. Cum eo etiam quod sieparari nonpotest , illud commune est disserentiae, quod semper, oe omni conueniunt. Nam bipes semper bomini conuenit, m nigror comis
omnibus.Sed hoc differant, quod sepecies differentia contine nec continetun nam aptam ad ratiocinandis,angelum σhominem continet) accidens vero quodammodo cotine quia sit in multis: quodammodo continetur, quod non unum aliquod accides sed multa idem subiectum post recipere. Praeterea nec intendi disserentia, nec remitti potest: at accidentia oe intentionem capiunt, remissionem. Cumque contrariae
35쪽
INSTITvTIO differentiae mi eri intersie non possint ,tamen contraria a ridentia sepe misientur. Ac disserentia qιidem, γ' aliorum hae sunt communitates ac proprietates. Species autem quid agenere disserret, iis disserentia, lictum est, tum, cum quid
genus oe disserentia a caeteris distaret, ostendimus. Resaevi quid aproprio m accidente disserat, dicamus.
' Speciei cum proprio duo communia: quatuor vero quibus distinguuntur. Cap. I .
Hoc igitur Jecies cum proprio commune est, quod viarissim enunciantur. Siquid enim homo sit, etiam aptum ad risum erit: oe siquid aptum ad nsium sit, homo. Nam sepe diximus aptum ad risum,ex ingenita facultate ad ridendum intelligendum esse. Isque etiam illud commune est, quod aeque conueniunt. AEque enim oe steries in fiunt iis, quibuscum communicantur ,σ propria iis, quorum seunt propria. Hoc vero differunt, quod sicci es aliorum esse genus potest: proprium aliorum proprium esse non potui, quodque Jecies ante cohaeret quam proprium, proprium stetiei innascitur. Hominem enim esse necesse est, ut sit aptum ad risum. Cumque steries stemper subiecto insit rei a, proprium interdum potentia inest. Socr ites enim simper reipsa homo est: at non semper rideri quanquam suapte natura semper aptus ad ridendum. Praeterea quorum desinitiones diuerse sunt,ea interse disserunt. aute periei ubesse generi, Sde multis in qui cenuntiari, quinyue sum eiusdem generis: proprii autem uni alicui, eique omni empsique conuenire.
Speciei cum accidente unum commune: quatuor vero quibus distinguuntur. Cap. I s.
Hoc autem commune stetiti cu accidente est, quod de mul-
36쪽
PORPHYRII. hiis enuntiantur. Rara astem siunt aliae commInitates: qaia
id quod accidit, o id cui accidit,ssi fiat interse plurimA. Pro pria autem sunt viris que, speciei quidem in qui lenunciari de iis,quorum e petita: accidentis autem in quale quid, aut quomodo se habet. Et quod unaquaequeFubstutia unius sepseciei estparticeps,multorum vero accidentium tam eorum,quae separaripossunt, quam Τπae nonpossunt. Praetereaspecies ante intel untur, quam accidentis,etiam ea qua sieparari non
possunt siubiecitum enim esse oportet, ut ei quid accidatin accidentia veroposterius nasiuntur, habentque naturam alteri inhaerentem. Species etiam aeqsa est,parque communio, accidentium etiam eorum, quae separari non possunt, non item. Quoniam AEthiops alius alio,colore nigro potest magis minuske imbui oe infici. Nunc superest ut de proprio m a ridente diseramus Quid enim proprium allecitiquid a differentia munere differret, diximus.
Proprio cum accidente duo communia: tria quibus distinguuntur. Cap. I s.
C o M M v N E ejε igudproprio ciι accidente quod parari nonpotest, quod illa in quibus cerauntur, constare sine ipsis non possunt. Genim constare homo non potest sine apto ad risumsic nec AEthiops ne nigro. Et ut omnisemperque proprium inest: ita accidens quoa siparari non potest. Hoc υera disserunt, quod proprium uni modo θeciei conuenit,ielut homini id quod ad risium aptum est: accidens autem quod separari non potest, velut nigrum, non solum Aethiopi
conuenit, ed como etiam,m carboni, ebeno,abisique non nullis. Iam proprium, id cuius est proprium,vicissim enuntiantur, aequaliaque sunt: accidens autem quod separari non potest, non reciprocatur. Propriorum etiam aequa e L parque
37쪽
e munis: accidentium alia maior, alia minor. Sunt praeterea alia multae communitates, m proprietates eorum
qua dictasunt: sed haesuffciunt ad ea discernenda,
eommyue communitates declarandas. E I N IS.
38쪽
sTAGIRITAE, CATEGORIAE, EX COMPARATIONE ALIO
ruta obseruatione sententiae, de integro Latinae factae,
tanum Bellovacum, per eundemque breuibus scholiis,& notis illustratae.
IN Categoriis prima esse elementa uniuersi artificii disserendi, domit GaIGnus initio lib. x. de pultibus. Et tamen eadem etiam ad Metaphysicam pertinent: quatenus diuersa ratione utrique doctrinae subiectum Ens, in has quasi deeem l bula, distribuitur. Quod Bernardo Mirandulano de hac quaestione nimium mulinta disseret i, potuit satistaeere. Ridiculum vero est quod inquirit Thessalus Meth dieus, tradit ne hie Arist. inuentione an iudicium: istillud magis. uδd idem decem Categorias comparat eum decem capitibus suae in uen tionis dialectieae. Afra Categorias explicantur ea sine quibus Categoriae distingui aut intellis gieommode non potuerunt, nempe definitiones tres, diuisiones duae. leges totidem. Post Categorias autem alia, quorum in illis facta quidem est mentio od illieeommode tradi non potuerunt, ne docendi ordo perturbaretur.
me tum commune est, essentiae vero natio, nomini re 'ondens, est diuersa. vlamma m homo, σquod pictum est. Ho
rum enim nomen tantummodo commune
essentiae vero ratio,nomini restondens est diuersa. Siquis enim explicet quid sit utrunque eorum, hoc ipso qμod animal est, viris propriam ratione assignabit.
Synonyma autem dicuntar, quorum oe' nomen commune
39쪽
es, oe eadem ratio essentia nomini re ondens: mi animal, homo oe bos. Nam oe animal communi nomine eorum utrunque appellatur, oe eadem est ratio essentiae. Etenim
squis virique rutionem Uignet hoc ipso quod animal est,
eandem assignabit utrique. ParonIma autem vocantur ea, quae ab aliquo disserentia castusecundum illud appestationem habentnvi agyummaticaprammaticus, fortis a fortitudine. Eorum quae dicuntur,quaedam ut coniuncta dicuntur,alia
sine coniunctione. Acut coniuncta quidem,ut homo currit, homo vinciti sine coniunctione autem, ut homo, bos, currit, vincit.
Eorum quae fiunt, alia desiubiecto aliquo dicuntur, nec in subiecto sunt villo, mi homo: desubiecto enim dicitur quopiam homine, in subiecto aut e nullo est. Alia in subiecto Funt illa quide ed desubiecto nullo dicuntur. I ubiecto aute esse dico, quod cum in aliquo sit, non laquam pars, sine eo cui inest, esse non potest. Glutigrumatica aliqua influbiecto est a. nimo,sed deflubiecto nullo dicitur:&bie eangor, est quide in subiecto corpore, sest enim in corpore color omnis) attamen de nullosubiecto dicitur. Quaedam oe de subiecto dicuntur, sunt i ubiecto: vis entia in subiecto animo est,ac de subiectagrammatica dicitur. Nonnulla nec influbiectosiunt,nec de subiecto dicuntur vllo: ut singuli homines, visinguli equi. Nihil enim eius generis insubiecto est,aut desiubiecto villo dicitur. Ominino autem indiuidua, oe quae unum numero,
subiecto nullo dicuntur, sed eorum nonnulla in subiecto esse nihil prohibet. Nam grammatica anqua est in subiecto, at de subiecto nulla dicitur. Cum alterum de altero, tan-
40쪽
quam desubiecto dicitur, quicquid de attributo dicitur, id omne desubiecto quoque dicetur. Veluti,quia homo de quopiam homine dicitur, em animal de homine: ob eam etiam causam animal de quodam homine dicetur. Vetus enim alia quis homo,m homo est, oe animal. Generum diuersom,quorum unum ab altero non continetur, diuersae seunt flectes,mdisserentia: ut animalis, cientiae. Animalis enim disserentiae siunt, terrenum, oe bipes, oe volucre, aquatile: at vero harum nultiscientiae e i. Quoniam inter fientiam
scientiam hoc ipso quod bipes fit,nihil interest. Eorum autem generum, quorum unum altera continetur, nihil prohibet. e dem esse diserentias. Nasiuperiora desiubiecti generibus dicuntur. Ita is, ut omnes quaesiunt attributi disserentiae, u lecti etiam sintfuturae. Eorum quae sine coniunctione dicuntur, ununquodque ve ubstantiam significat, vel quantit rem, vel quatitate vel relatum, vel ubi, vel quando, vel situmes, vel habere, vel facere,velpati. Est autemsubstatis, mi simpliciter dicam, ut homo, ut equus.Ouantitari ut quod duorum cubitorum est, quodque mu. Qualitas, ut canindor, grammatica. Relatum, ut duplum, dimidium, maius. Vbi, ut in foro, in Lycio. Quando, ut cras, anno Juperiore. Situm esse, et i iacere, visedere. Habere, ut calceatum esse, armatum esse. Facere,vscare, urere. Pati t secari, uri. Nihil autem eorum, quae enumerata sent, persee assimmationem, aut negationem facit sed ex eorum coniun tione omnis lamatio,& negatio nocitur. Nam S omnis affrmatio oe negatio,aut vera est, autfalsa: nihil eorum, quae Apocia μη non coniuncta, verum est, Uapum: ut