Aristotelis Ars disserendi. Ex comparatione omnium interpretum & accurata obseruatione sententiae, de integro latina facta. Per Ia. Carpentarium Claramontanum Bellouacum, per eundemque breuibus scholiis et notis illustrata

351쪽

ARV TOT D E REPREN rum esse, in altera non verum,quicunques pliciter Aciconcesserat, is necessario conuincetur, crίtque id necessario confectum, auod toluit aduersirius. Sin qui hocscerit, non comuincatur necessaria conclusione, non erat profecto mera illa solutio. Atqui in iis de quibus agitur captionibus,concess om. nibus dicimus nihil ratiocinatione concludi. Sunt etia verioribus similes. Nonne quod scriptum est id cripsit aliquis seri

pia autem est nunc te sidere alse oratio,quae tame erat vera

quandosiribebatur:Ergo simill er vera os afribebatur.

Etenim verum aussallam dicere oratione aut opinione, non

huc Aest ubstantia ed tale aliquid, id est qualitatem declarat. Nam oe opinionis eadem est ratio. Et nonne quod usque distis, illud est quod distis' distit au:e quissuam celeriter, id quod tardum est Hic enim non assumptum est, quod distis, quilitiam,st quo modo distit. Item ista: Suod quisque perambulat, nonne id pedibus calcat perambulat autem aliquis totum diem. Profecto Uc non essumptum est, quod quis perambula sed tempus in quo ambulat.Itemque cum culice bibisse alterum dicimus, hoc ipsum quod bibi non dicimus, sed de bibit. Et nonne quod est quisque id aut ab altero didicit, aut ipse pes inuenit At duobuSsumptis, quorum unum

didiceri alterum inueneris in illa ambo neutrum eorum ca- .

derepotest aut hoc quidem omne, illud non omne. Desse aliquem tertium hominem,praeter ipsum O praeter singulos.Homo enim S omne uniuersale, no hoc aliquid ed tale aliquid, aut relatum ad aliud.aut aliquo modost habens, aut aliquid ei modisignificat.Similiter etiam contingit in Corso S Coristo musico in idem et diuersus. Na ille hoc aliquid,hic quale aliquidsignificat. Itaque non est eadem unius atque ab

352쪽

nius expositio. Neque vero ipsa expositio tertium homine facit, ed id ipsium quod quid esse conceditur. Neque enim esse id ipsum quod Callias, aut id ipsium quod homo, idem erit, quod esse hoc aliquid. Neque si quis id quod exposiim,dicat non esse

hoc aliquid sed potius quale qui omnino quicquam intererit: quandoquidem praeter multos erit aliquid, mi homo. Persticuum igitur est,non esse admittendum, hoc aliquid esse quadcommuniter de omnitus dicitur,sed aut quantis,aut quale,aut relatum ad aliud,aut quod tale aliquid significat. Omnibus autem captionabin,qua in verbo fiunt hoc commune est,ut per contrarium eius,unde ducitur captio emper dissoluatur Hem Γι irratias ex coniunctione captio existat, doluetur per diuisionem ex diuisione, per compositionem. Rusum si ex accentu acuto tergrauem dissoluetur: sin ex graui, per acutum . Si mero multiplex nomcn eam essecerit, distuetur, posito nomine contrario: velutis cum animatum dixeris, hoe negetur, per licuum erit esse inanimatum. Si autem inani malum dictu sim animatum ratiocinatione concludatur,

dicendum est quomodo sit inanimatum. Similiter vero cir in orationis ambiguitate. Si autem ducta sit ex dichonissimili forma, a contrario petenda evolutio. Veluti ad illam,nonne dare qui 'iampotest quod non habet' dicendum est, non dare quidem eum quod non habet, sed alio modo quam habet nempe quia no habet unum flum calculum. Et ad istam quoque: nquid quod fit quisque, id discens Autperbe ipse inueniens cit 'attamen non qua scit. Et nonne quod perambulas,id pedibuS calcas' non tamen tempus quo perambulas. Similiter Cr in aliis.

353쪽

Cap. Iy. aptiones autem accidentis, omnes una ratione dissolui possunt. Quia enim incertum est,quando rei attribuendasunt quae accidentitus conueniunt, atque illud quidem in quibus' dum verum tuetur 'ue ita feri interdum necessarium esse aiunt, in aliis vero negant id esse necessarium: illud pro ecto nobis statuendia est,atque ita debemus aduersus huius generis omnes captiones esse confirmati, ut omnino id necesserium esse negemus, habendumque erit huius rei exemplum semper in promptu. Sunt aute ex accidete omnes captiones ei modi Misene quid ego te rogaturussum ostin eum qui huc ad nos venit, aut eum qui hic absconsius est' 'ine haec statua opus tuum, aut hic canis tuus pater' nunquid haud multoties pauca, sunt paucas Persticuum enim est in tu omnibus non esse necesse, ut eadem quae accidentibus conueniunt, rebus subiectis attribuantur. Nam in iis bolis quae secundum substantiam non disserunt, sed unum quippiam sunt, id et uuenit, ut quae

mni attribuuntur, eadem alteri omnia conueniant. Iam aute

non idem est bonum esse bonum, esse id quod ego te volo is

terrogare. neque idem valet veniente aut absconsum, se venientem aut a consium,atque esse Coris . Itaque non recte efficiturs Corficu nouerim, adueniente autem non nouerim

eunde me nolle,& no nosse. Neque valet conclusito, Hoc opus quodda est,idque meum est,hoc igitur est meu opus ed concludendum est mea esse b possessionem,aut ne aut aliud quippia hujusmodi. Necdissimilis est in aliis ratio. Caetera istas captiones dissoluere conatur distinctione interrogationis. Aiut enim feriposseti ide nos cognoscamus Onon cognoscamus,sed non eadem rWtione. Eum igitur qui venit, fefatentur non nos ci

354쪽

Corycum autemst nosse aiunt: conclusionem qua efficitur eun lem illos nosse m non nosse id extremu conceduntsed tamen non eadem ratione. tque illud primum ut vera sit difflutis,necesse est quod etia nos paulo ante diximus) ut ad omnes eiusdem generis captiones diluendas sit accommoda ta, quod in hanc cadere non potest' quandoquidem si non exeterbo rosse,sed ex Terbo, esse, aut certo quodam modo asse-cium esse,pronunciatum illud constaret, non haberet locum

illa solutio. ' hic pater est, est tuussit enim in quibu da id veru sit eri posse, ut idem tu fias m nescias at certe hocaptio nil habet cum illa commune. Porro aut e nil vetat, quominus multis modis sit utiosa Crfallax eadem captio attameno omnis viiij explicatio est vera captionis illius silutio quippe corripossit, v album esse id quod concluditur dicas, Grtamen etnde oriaturfa a illa conclusio non ostendas. Quod accidit in argumentatione Zenoni qua nil posse moueri se dere conabatur. uapropter si quis respondens contra argummentari conetur, ut ad absiuriam, is peccabit, etiam si Llies id concludat. Neque enim hoc est argumentum dissolu resed vera solutio est,quae cur alsa sit ratiocinatio ostendit. Itaque si quando nil necessario concluditur,sive merum siue

stram concludatur, eius rei declaratio, argumentationis erit

solutio. Sedpossitissa quidem fortasse solutio ad quasdam captiones malere, at in iis certe,ad quas modo adbibetur, vix lo-

cum habere posse etideatur.Nouit enim ille Coristum hoc ipso quod Coristus,m venientem hoc ipso quod venit: at nosse idem no no sicis tale aliquidquale uuenire tu quod albus qui Amsit quipiam isset . eundem autem musicum fpe ignores sic enim tu idemscires cir ignorares sed non habita .

355쪽

ratione Husidem rei. Hic ver utrunque nouit, oe Cori secum,quod sit Coristus,o' venientem,quod veniat.In eodem errore, in quo j quos modo diximu3. Persentur, qui concedendo omnem numerum esse multum σpaucu, captionem seputant dissoluisse Cum enim nil necessario ista captio concludat, hocpraetermisso, adi e conperunt,ut aeram esse conclusionem dicant: omnim enim numerum multum paucum esse, ma rno sius errore fatentur. Sunt etiam qui ex eo quod dupliciter dicitur, illa diluunt, patrem esse tuum, aut 'ium, aut seruum. Atqui ut ad id quod multipliciter dicitur elenchub pertineat per imum est oportere, Ut aut nomen, aut ratio mul

O pro'rie signficet hunc vero huius esses tum proprie dici ne mo astyrmare audeat, si hac oratione senificetur, hunc esse δε- minum huius qui alicuius entius sed forte, temere, fiscdicam per accidens aestum est, ut ista ad extremum comun Lia lumerentur, in hunc modum: Nonne bictuus est ' etiam.

At iste entius est igitur histius tuus quia scilicet is orte accidit, ut idem oe tuus esset, filius,non quidem tuus ,sed alicuius. Quod idem dicendum de captione qua concluditur, bonum aliquid esse malorum,quia prudentia sit malorum cie tia. Nam aliquid esse alicuius no dicitur multipliciter: Iedposissionem modo hocsignificat: aut si forte multipliciter dicatur mi certe videtur dici, quandoquidem homo animalum esse dicitur iec tamen blipsessio ulla significatur' nil tamead istam captionem pertinet. Etenim si ita aliquid ad malu affectum sit, ut illa aspecto in genitivo casu exprImatur, lacetur quidem illud cu aliqua adiectione, i hac exparte esse malorum: omnino autem oesimpliciter non'dicetur esse malorum.

Vnde esscitur, ut potius ilia captiosis referenda ad loctim ex

356쪽

re quod quadam ex parte oesimpliciter dicitur,quam ad loca ex multiplici. Quanqua illudfortas possit accidere,vt illa oratio, aliquod bonum esse malorsi, dupliciter accipiatur licet in ea de qua agitur captione non sit multiplex Verbi gratias eruus aliquis bonus, sit mali domini. Nisi forte ne hac quide ratione possitissa multiplex appellari. Nea; enim si eparatim ve

bonum esse illius. Quin ne illud quide,homine esse animalium,

multiplex est quado ne alibi quide si quidsignificem Auppressa aliqua particula,id dicetur multipliciter,quippe cum pronu. cuto din i lio versu et da mrb/-ααδε uade gnifice mus. Cap. v. Captiones etiam quae ducuntur ex eo quod proprie tale quippiam,aut ex aliqua parte,aut alicubi, aut quodammodo, aut acta ad aliquid collatione, non autemsimpliciter dicitur

soluend unt,conclusione ad contradictionem examinata, ut intelligatur an aliquid ei modi in ea contingat. Cotraria enim x opposita, firmationemque oe negatione omnino quidem ae impliciter in re etna dici non contingit, at quadam ex parte tuumque iniussarila ad aliquido a atione, aut quodammodo aut hoc quadam exparte illud absolut nihil prohibet. Itaque si pars una impliciter dicat ears altera quadam ex

parte neget non erit reprehensior id quod in conclusione animo ad contradi lionem intento, stinandum est. . Ad hoc autem genus captiorum omnes pertinent quae siquuntur. Fierme potest misit aliquid quod non est ' at verum est dicere rem qua non est,tale aliquid esse. Nec dissimili modo, non esse aliquid quod est ostentariuGquia de re quae sit erum sit dicere non es si hoc mel illud: Fie epotest, visendie iuret quistiissimul Sc FI iij

357쪽

peieret Fierinepotest,ut idem eide simulcredat oe no credat . At certe non idem est elle simpliciter 'r esse hoc τeliqui non ens nonsaliquide omnino acsimpliciter est. Item Dcet hanc quidem rem, oe illa ex parte ancte iuret quiquam,

non tamen recte concluditur omni ex parte sancte iurare. Naquiste peieraturum iurauit, peierat, o sancte quidem quod

ad hocpertinet, Mac modo ex parte,iuraui omnino aute ac

pliciternon recte. Is quoque qui non credit alteri, no simul illi omnino credit ed quadam ex parte. Similis etiam iis est illa captio, uasimulatique osse mentiri oe verum dicere seditur frum quia distisile est statuere, utrum ei quod est verace es,tribuendum sit illudsimpliciter,an ei quod est esse me ducem,propterea discitis videtur huius captionis explicatio. . Atqui nil incommodi estsdicamus eundem homin simpliariter quidem mentiri, aliqua tame parte verum dicere aut

parte aliquavere dicere,qui simpliciter tamen mendax sit. Nec reusprofecto iudicandum est de iis, in quibus quod dicitur,facta modo ad aliquid comparatione verumsit ut ex alin uaparte insit, aut ad certum quoddam tempus . Nam ex haceiae causa omnes huiusimodi captiones offutur. Nonne anitas bona,aut diurnae bonae ' At iis qui parct prudentes sunt,qui; iis uti recte nopossent,nosiunt bonae fiat igitur haec bona m non bona. Nunquid bene valere, aut infra ciuisa te potentem esse bonum est Atqui euenire tempus potest,cum id non siit bonum idem igitur eidem bonum non bonum. At hoc certe non est incommodum,quod omnino ac simpliciter bonum est, huic aut illi id non se bonum. Nonne id malum est quod non τult sibi vir prudens' vir autem prudens inittere bonum non vult: bonum igitur es malum. At non

358쪽

idem est, dicere bonum esse malum oe bonum amittere, esse malum. Huic illa estilla de fure oratio. Neque eni fures malus,propterea oportet ut eum capere sit malum: non igitur qui eum muli capere malum Tui Upotius bonu,quirpe cum bonam sit illum capere. Nam morbus quoque malum

est sed eo liberari non est malum. Nonne iusta inissis, quae iuresunt, iis quae iniuria optabiliora siunt' c t optabi- lius est iniuria mori, quam iure. Nonne aequum est siua queque haberes Quae mero tibi adiudicata sun also iudicio edtamen quodputauit iudex esse aequis umbea legibus rata esse debent. Est igitur idem aequum m ιniquum. Estne is condemnandus qui ςquaprofert in iudicio, an qui iniqua 'Atqui aequum est eum, cui facta est iniuria, omniaproferre,quaesiis

cum damno pertulit: erant autem illa iniusta. Neque enim si iniuria pati aliquid optabile est, satim existimandum est, omnino id magis expetendum esse, quod cum iniuria coniunctum est,quam quodiuri consentaneum.&domnino quidebo simpliciter ius est iniuria obtabilius nil tamen vetat quo minus iniuria,quod ad homel illud attine sit magis expetenda. Itemquesea quenq; habere aequu est,aliena iniquum G tameiud clam hoc iustum essenilprohibe nimirum quia ut aequissimum esse existimauit iudex, ita iudicauitneque enim opo te si quid quod ad hanc quidem rem attinet, aut hoc modo

iustum est, omnino esse iustum. Simili modo et ni aliqua perstiniusta, feri tamen potest, ut illa recitare oe in iudicio edere,iustumst. neque enim refle escies iustum esse quippia, si illud exponere iustum iscuti non est necesse id se et tile,

cuius narratio ettilis esiquod idem de rebvi tu issentiendum est. Illud itaque non recte concludebatur, quia iniqua erunt

359쪽

quae edidit is qui passus est iniuriam, propterea eum vincere qui iniqua in iudicioprotulit nam illa protulit quae edere quidem aequum erat, simpliciter autem,m adferendum niqua. Captionibus autem quae ex definitione reprehesionis existunt, ea ratione occurrendum est,quam prius exposivimus, tactumne adcontradictionem examinataret tin ea sit idem fecundum idem,ad idem,eodem modo,oer in eodem tempore.Quodsiiam

inde a principio interroge non e valenta eri non pose, ut idem sit duplum non duplum :quin potius concedendum est

feripo ste,non eadem tamen ratione. Hoc enim concessore e hensio existeret. Ducuntur autem omnes istae captiones ex hoe loco Numquid quanque rem nouit aut ignorat,qui nouitaui

ignorat quaenam ct qualis sit res quaes' Atqui idem qui nouit Corso tCOrisius est,is eode quod sit musicus ignorat eandeitaqj re nouit Signorat. Et rursus nonne maius quod quatuor cubitota magnitudine babet,quam quod tria 'at feri potest eae reicubito magnitudo,quatuor cubitos in longa producta Et necesse est,ut omne p maius est,minore sit maius potest igitur sie. riit ide siet Ut maluso min ιs His vero quae dicatur expetitione principij ra occurrenda est,ut si ille qui restode talia μmi per luctat illeora admittat,ne si illa quidesintproba barita tameit inter vera esse dicat illa Juς no admittit Sin hoc lateat, noratione am in aduersariu propter huiusmodi argumentorum vitium reiicien dicens nil eum ladem confecisse,

nec bene d 'ut se debet enim ut sit reprehensio, abesse petilio principiν ) aut dicet se illa a visse, non ut iis aduersarius

Oeretur ed mi aduersus illa di tutaret, eiusque contrarium concluderet,quoi capti asea reprebensione confecit. Quod mera attinet ad eas qua m consequentibus eruuntur, in eo

360쪽

fundevim habere argumentum videtur,vitium indicandiae l. Cum enim duplex sit argumentsi a consequentibus nil in

quo ex partevniuersum genus concluditur,ut ex homine animataltern in quo inter opposita tractatur cosecutio in priore genere dicendum est,eo aduersarium peccare,quia velit ut ex

hoc illa equitur tu mictbsim ex illo hoc cocludi,quod minime necesse esitan posteriore aut e quia velitsi ex hoc accidere illud

consequens escitur,ex contrario antecedentis omnino assem.

per confici contrarii; constequentis. Cuius generis es argumen ratioMebsit nam si quod generatues rincipium habe ex eo confici recte existimat tuodnon estgeneratu non habereprincipium. Itaque lingenitu est caelum. non habere principiῶ,a - δεορ esse in initum. Atqui non ita res habet . contrario enim ordine valet consequutiotan iis aure quς concludunt ex eo,quod amplius aliquid assi tum est,etidendia an eo sublato,nihilominus quaturidem incommodia. Omod ibi ita esse compereris, dicen tum esse datum non quod videretur sed telutata dis=utationem: τt vero eo et us obad distulatione nihilpertinere. Vis vero quaeplures interrogationes quasi una accipiunt, iainde ab initio occurrendia est,idque adibita distinestione. Est enim etna interrogatis,ad qua simplex recte adhibetur restonsio. Itaque nec plura de uno iec si de pluribus affirmandum est aut negandum.Porro autem sicut in homoumis interdum

euenit ut miraque,interdum ut neutra significatione verum

fit quod interrogatur, eoque accidit, ut qui quasi ad simis

rem interrogation unam dedit restonsionem,nullo indepossit et Veri incommodo: ita in iis de quibus agitur et utaenit, et i quando plura de uno iut unam de pluribus vere assi a tur, aut negatur,qui simplicem ad illam dederit re 'o oneret,