장음표시 사용
431쪽
si cum modisiunt,qua ex transsumptosunt, quae ex qualistate ducunturAd ea quoque aduertenda est quae subiecta iis cnon in quaestione ab initio proposita edin a sumpta. Uautem eadem plane animaduersionis ratio Intelligellum vera no bis est,ic diuisitone explicandum, quot ni modi ratiocinationum ex lupothesi. Hac igitur ratione, quaque quaestio concluditurinonnulla tamen alia quoque via concludi possunt; tetniuersales ex particularium in tecbone . a per pothesim. Namsicoeg eadem sint, sumatur ipsemein Ρlog reperiri ipsum a in toto e reperietur. Quod si rursus d oeg eademo e vero in solo dicatur,cocludetur a in nullo e inesse. Constat itaque eam esse animaduersionem adbibendam. dem est in necessariis oe contingentibus ratio. enim in iis eadem οἷ- fruatio, per eadem extrema orimque ordine,contingentis absoluti ratiocinatio efficietur. Contingentis autem nomine ea quoque intelligendasunt,quae cum noesin esse tamens' sunt ostendimus enim contingens per ea quoque condias. Ea equoque est ratio in aliis dicendi modis. Ex iis,quae adhuc exposivimus, id constat, non modo haemia ratiocinationes omnes struiposse H alia nullo pacto posse. Cum enim probatusit, ratiocinationes omnes in figuris antea expositis strui,illae vero ex aliis a consequentibus mantecedentibus rei cui uis componi nequeant quippe cum ex iis
propositiones, me iij inuentio pro ecn nulla ratiocinatis exobis potest essi omnium igitur quaestionum concludendam tum quae in philosiophia fiunt Am quae in quavis ante acdificia
plina tractantur,una est O eadem via, cirratio. In re enim quavis cogendasen mul,qua in ea influnt, oe in quibus ipsa inest,earumque marimam copiam parare oportet stive itu illa
432쪽
im tribus extremis contemplari, sieuertas, hoc modo: sin tan-frmes lor idquesi ad veritatem agas, aeumendo ea quae v ra defripta sunt: ad diale licam autem ratiocinationem,
propositiones cum opinione consentientes. 4 Ac ratiocinatio
num principia in etnivcrsum exposivimus,lum quomodo inters a lecti esse Bbeant, tam quae sit eomm conquirendoru ra tiornepetcepta omnia quς exposuimus,insingulis insectamus, n e in confirmando oe refutando eiacm sequamur: in toto ite ac in parte astruendi aut in iis euerte lis fedetipauca quae dam, ac certa nobissint ad obstruandumproposita. In singulis aut e rebussit uni deligenda,ut boni aut scientiaeprincipia. Sunt autem propria cuique arti permulta unde oe illa principia in quaque re esserre,peritia est ut peritiae obora, res sic. cientiae trincipia. Ouoniam collectis his quae apparent, astrologicae demonstrationes extit runt: id quod in caeteris taartibus, tum cientiis eodem modo habet. Vbi igitur inuenta fuerint, quae in unaquaque re insent, no um tum erit, de monstrationes cotinuo ex iis edere. Nam si in investiganda rei
natura nihil silpraetermissum, quod illi reuera plane insit, licebisane rerum omnium, quae ostendi possint, demonsVa tionem in hi uere σ adferre. Explicare etiam facile erit, si quid itasit natura comparatum, videm rari nequeat. Migiturpadis propositiones deligendae sint, in uniuersumferme exposuimus: de qua ratione diligentius ac siubtilius in commenturio de arte dialectica disseruimus. Huius autem Uae ac rationis particulam quandam esse eam, quae per genera si diuisionem, facile intelligi potes , cum diuisio sit, quasi becilla quadam ratiocinatiorpo tu lat enim id quod probare oportuit: semper autem quidpiam
433쪽
superius concludit id quod primum ignorarunt, quicunqM ea sunt et itque inde persuadere conatisiunt quasi id seri plet)aesentiae demonstratione existere.Ita nec intellexerunt quid divit villo ratiocinatione cocluderetur rec hoc ite eo,quo diximus,
modo concludipotuisse. Ac cum demon batione concludere δι est quidpiam esse, medium id, quo Auenda est ratiocinatro, semper Ami oportet minπs, non iniuersalus priore extre--o. . At contra fert Aufio sumit enim et niuersum medium. Nam ponamus pro ab animal, pro b, mortale, pro overo. mortale homo vero,cuius definitio flumi debetero do ne u-Mit qui diuidi omne animal mortale esse ut immortale,per. inde as dicas omne a aut esse Liui ortum ponit hominem esse animal semit igitur, ipsem a in dinesse: concluditur itaque omne d , aut este b, aut c, atque ita hominem necessario momtalem esse, vel immortalem. Ab animal esse mortale solum Imusicitur necessario iapostulatur, cum tamen concludendum
id fuisset. Rursus si quis costituat i esse animal mortale s vero pedes e, loco ipsius c, expraerod vero hominem intelligat, eodem padis flumit a, aut in , esse, aut in eo na omne animal mortale aut pedese est, aut pes: a ite in desse: sium μα-nim homine animale se mortale: ita necessario spicitur, ut homo sit animal pedestre et expes. no autem ut sit 'ede lata sed hoc sumit, cu id rursus illa argumentatione concludenia esset. Ita in omni diuisione hoc modo accidi med um uniuer Jale sumi. Extrema vcro,id de quosit concludendum,m differentiale demum nihil plane assorunt, quo e .ciant necessa rio ac doceant, quidnam homo sit, mel aliud quiduis, de
quo agatur.Hie enim illis etra natio est pro omnibus,nec in γrim qua huiusprobationis vis esse possit,s icantur. Por'
434쪽
DE PRIMA RESOL. 32θicuum est autem ,nihilhac via euertiposse, nec de accidenti- Ius inui proprietatibus rutgenere ratiocinando concludi pos 1eque de rebus aliis oussu libet e quibus quaestio est, itane an secussi habeant cutismodi hoc est Fine dimeties rationalis,
an irrationalis Namsi illimat qui diuidati eam omnim rationa m esse,aut irrationalem, ac dimetientem esse lineam, inde essicitur dimetientem rationalem ese ,aut irrationalem.
suo sistumaticam esse ii nationalem id sumponit, quod
cludi oportu;t, atque ita propositum probari nequis . cum haec sit inuisionis ratio,mper eam probari non po*t,aut ration te ut imationale. Sit et ero loco ab lineas vero, rationale, autis fionale, o dimetiens. Constat igiIur non ad omnem modo distulationem ,non conferre illam inuestigandi rationem sed ne ad eam quidem,cui maxime accommodata videretur. uare ex iis, uae adhuc exposivimus,per ilicuum si quibus ex re bus,quas ratione ac modo demonstrationes componantur,quae ite latis quouisgenere quaestionis obseruanda. De ratiocinationum restiunone, fectio tertia. sq. 22. Dicendum autem deinceps fueri quomodo ratiocinationes referamus ad figuras eas,quas antea exposivimus. Nam hoc unum exproposita inquisitione restat. Tum demum enim
ad finem perductum erit propositum, cum m Hllogismorum
si ructuram intellexcrimus, inueniendiscultatem habueri. mus, structos iam ac compositos in figuras superiores rest uendi. In quo hoc etiam consequemur tex iis quae postea e plicabuntur,confirmentur quae antea exposuimus, eorumque clarior sit S apertior eteritas: quippe cum etera omnia necesserio constentiant. principio enitcndum est,eti Daspropos -
435쪽
tiones ratiocinationi cernas quandoquidem facilior est diuisio illa,quae in maiores partes fi quam quae in minutiores. tota aut suis partibus Ant maiora. Tum animaduertendum ,
tra in toto sit,utra in parte. uod si amb.e -mptae nono Dieran, sise plebimus. Namm qui scribunt, is qui interno. gant,ubi uniuersialeproposueris quod est in eo comprebres ,
omittunt,aut haec qui imponuntrea autem praetermittunt, ex
quibus haec concluJuntur, aliensque frustra interrogant. Est autem diligenter hoc obfru indum,sitnesiumptum quidpiam Aperuacaneum,an praetermissum quicquam, quodnecessariuessit ac hocassiungendum est,illud abiiciendam, quousque ail duas propositiones peruentum sit nisi enim haec ita fiant interrogatas orationes non licet quo debeant,neuorare. Acin nonnul
lis tim perstici potest si quid defit: in aliis res est O unior. Ra
tiocimani enim videntur iuia expositis quidpiam Usciatum nrcessario verbi causia,fumptumsit,inisi csentia aliqua tollatur,esntia no tolli: quod artes tollantur illud quoq; perire, quod illis constat. Nam siemel ea sint posita, necessario inde efficitur partem esentiae essentiam esse ex assumptis tamen id non est ratiocinatione coci m imopropositiones defiunt. Ru sum sicum homo si necesse est animal este quando vero an, ma essentiam necessario quidem efficitur homo sitissentia quoque esse necdum tame ratiocinatione uespctum est: qui te cu eo modo collocatae sint propositiones quo praecepimus. In his aute ideo decipιmur,quia em stis efficitur aliquidnecessa rao,cu tollo fimus necessarius. Sed necessarium in pluribus dicitur,quamullo simus 'quippe cum stilog us omnis necessariussit,non quicquid aute necessaria fullogismus Itaque non si quid expositis quibusdam escitur,continuo est enitendς, m
436쪽
positiones, atque ita in sua extrema dissoluendae ,a pro medio id habendum,quod in utraque propositionesiumetur. Nam inquavis figura metum in utraque propositione reperiri est necesse.Vbi igitur de alio dicetur medium in aliud de eo,aut de alio illud quidem enuntiabitur,de eo autem negabitur aliud, tum prima erit figura: si de alio illud dicatur, m negetur de alio nodia erit figura sin de illo alia dicantur seu unum nexetur, a firmetur alterum,postrema erit cita enim medium di 'o' ni docuimus in singulis figuris Eadem autem erit ratis,etiamsi propositiones uniuersales non sint. Est enim tum eadem medij collocandi ratio. Hinc igiturpem imum est, orationem ea ,- logismum non esse,in qua res eassim sepius dicta no sit neque enim in ea medium aliquod se tum est. At vero quando iam intel imu quaenam qu estio in tuai Ugura coviluntur,in qua uniuersalis colligatur,qua item particularis,constat non se omnium figurarum rationem semper habendam , ejus quae cuique qu estioni accommodata eritis iis autem quψὰ nibus, quae permultas figuras concluduntur, ex medij collo cationesiguram deprehendemus. At en ferest, ut inolb- fmis decipiamur ob necessitate, id quod paulo ante diximus,
Monnunquam exsimilitu ne extremorum collocandorum, id
quodprofecto ignorare non debemus: verbi cause, si a dicatur in b, hoc in civideri possit constitui ratiocinatio extremis ita collocati cum tamen nihil sit necessarium,neque ratiocinario . Sit enim a id quod semper est b vero Ari tomenes intelli- ribilis,c , Aristomenes ane a in b reuera inest nam Aristomenes intel ibilis essemperibitem in ipse cest naAristomene est intelligibilis Aristomenes s vero non est in sicu Aristomenes sit
437쪽
ea lucus oe mortalis ex ea igitur extremorum distositiones sigi simus non iniciebatur, 'ed propositionem ab *muersam sumi oportuit: a alpum era Mispostule omnem intel ibi lem Aristomene emper se, cum Aristomenessit mortalis. Rursus loco ipsius o Miccatus pro b etero,Miccatus musicus
pro a,ponaturperire oras, sine b, decuere firmatur, nam. Is icculus est Miccatus musicus a item in biere dicatur ,
crastino die perierit musicus Miccatus cum tamen falsium sit ain c esse,id quod superiori exemplo est simile mendacium est
nim si dicas, omnem Miccatum mussicum cras periturum: id quod si praetermittatur, nihil ane concludetur. Talis autem error ob rem exiguam admittitur: nam quasi nihil referat hum illo dicere,aut hoc in illo toto esse ita id concedimus. Saepenumero etiam errare ac falli ex evolemus,quod extrema in propositionibus non apte exprimuntur: et emi cause,
si a sitsanitas,morbus vero b, chomo sane vere dixeris, anulli b contingere quippe cum nullus morbus siti sanitas: b ite in toto cesse nam homo quivis morbo est obnoxius hinc pro librensiqui videatur,nulli homini cotingere anitate inciser quod ideo fit, quia extrema non fiunt apte in oratione exposita. Neque enim ratiocinatio essicietur, si pro habitu sumas res eas, quae ab habitu appellationem habent,vstros nitate senum collocetur ero morbo, gru . neque enim vere dixeris,et qui Vrinta non contingere sanitate inesse: quod si non fumas,nihil concludas, nisi forte contingentis, id quod feri nepotestontin- fit enim,nulli homini sanitatem inesse.In media etiam figura falsa conclusio eadem ratione colligitur. Contingit enim nulli morbosanitatem inesse homini autem omni itque ita nulli homini morbus inerit. At in tertia figura falsa conclusio e --
438쪽
DE PRIMA RE sor. tur ex ipse contingente. Sanitatem en moniam cientia item ac ignoratione, omninoque contraria eidem omni inesse
contingit vlautem Ainuicem insint, feri nullo modo potest. Id vero cum iis,quaesivia didia siunt, sentit nam quado plura eidem inesse contingebat la quoque sibilauicem in se co- tingebat.Constat igitur deceptionem ιn ii ex collocatione extremorum oriri. Sumptis enim aliorum loco bis quae ab habitu appellationem habent,nihilsapi concluditur. Liquet stitur in propositionibus huiuscemodi echonem in rem assectam esse
commutandam, atque hanc pro extremo cotticamiam. Nec vero in omnibus conandum est, ut extrema una diactione explicentur quippe cum in multis ipse orationes sint, in quibus nomen unumpositum non est undepaulo dissicilius est ratiocinationes huiuscemodi infasfiguras reserne. At in nonnullis ob eam inuestigationem alla ac errare accidet: ut quod immedFatorum videatur esse ratiocinatio. Faciamus enim, etia sint duo re kb triangulus,c vero aequic rus sene a est incter b medium eis b meroperatis medium non item: quippe cum triangulus duos rectosperseba an ita ipsius ab nullum erit medium,cum tamen demonstrari possit. Pessimum est igitur medium non esse in omnibus flumendum quasi quid avnumsed ut orationem nonnunquam.Idquod in exemplo proposito accidit. Cum autem primum in medio, hoc inpostr modicitur ron est ita accipiendum, ut in enuntiando adinviarem eodem modo si habeant nempe ut primum ad medium, sic
hoc ad postremum,m in eo quod est non in se similiter: sed
quot modis quidpiam esse dicitur, oe vere enuntiatur, totidem Iane modis arbitrandum est, intelligi aliquid in alio esse: ut quod contrariorum scientia est et . Sit enim a mnam esse
439쪽
scientiam, b mero sibilauitam contraria e sane a in ipso binest, non quasi contraria sint una scientia , sed idcirco,
quia mere de his dicitur, unam ese eorum scientiam. ccidit autem nonnunquam primum de medio dici , medium de tertio non item. Verbi causa,s sapientia est fientia, est autem sapientia rerum bonarum,cocluditur rerum bonarum esse ietiamsic non assumptum est in re io, scientia est bonum: at propositio in recissei sapientia est cientia. In nonnulus m ditim de tertio quidem dicitur,primum de medio minime ex empli gratia, omnium qualium vel contrariorum est ientia, bonum autem oe contrarium, oe quater atque inde esscitur,
quod boni est scientia, non quod bonum scientia sit. Neque b c propositio in redi uit,quod bonum scientia esct ut qua
te, ut contrarium sed quoa bonum, haec. Aliquando nec primum de medio dicitur, nec medium de tertio: ubi primum de tertio aliquando quidem dicitur, aliquando non dicitur. Vt quia quarum rerum cientia est, earum est genus aliquod: attoni est scientia: concluditur inde boni ei egenus aliquo inihil autem de alio dicitur. Si mero illud estgenus,cuius habetur scientia boni autem scientia quaedam est, concluditur bonum esse Πημε: proferito primum depos, o dicitur,dest inuicem
autem non dicuntur. βuod eoism modo in negatione est in telligendum: cum enim hoc in illo non esse dicimus, non si perintelligimus, hoc non es illud se in nunquam hoc non esse istius, aut illi: ut mutationis non est mutatio, nec gen rationis generatio est: at moluptatis est,non est igitur ipsa v
luptas generatio. Rursus ipsius risus aliquod estsignum, ni
autem non est aliud ignum: risus igitur non estsignum. Hoc idem fit in cateris aliis, is quibus euertitur quaestio, ex eq
440쪽
DE PRIMA RESOL. 3sq od σenas ad rem quodam modo referatur. Rursu quod o casio non sit tempus opportuna,ita concluditur.Nam Deos est occasio: at nullum illi tempus est opportunum, quippe cum Deo nihjl ettilitatem asserre posite extrema enim collocanda sunt, occasio, tempus opportunum,Deus:propositio autem ad
casum nominis accommodate sumi debet. Hoc enim omnino ac in omnibuspraecipimus,quod extrema in recta appellatione accipi debent thomosonum,contrariamon autem homianis, boni,contrariorum. Pivositiones autem ad ingulorum casius accomodandas, nempe aut huic, quemadmodum aequa
leo aut huius, ut duplum aut hunc, et ut ans, vidense aut hic; thomo est animale aut si quo alio modo nomen in pro
positione infecti potest. Illud autem esse quippiam in alio, a
de eo mere dici ,tot modis intelligi oporte quot modis categore distin Empunt: haeque aut certo quodam modo, aut omnino, Dremque aut tapliciter, aut colunae quod in negatione eodem modo accidit. Sunt autem ea obseruanda icquam optime fie
Id autem quod in propositionibus iteratur, extremoprio ri coniungendum est, non medior quod dico tale est, si ratiocinatione conclude lumsit, iustitiae essescientiam,quia bonum; illud, quia bonum, extremo iungendum est. Constituamus enim in a scientiam, quia bonum, in b vero, quia bonumsit,inc, iustitiam sane a de b vere dixeris: nam boni, quod sit bonum ficientia est,m b quoque in cetere dicitur: est enim iustitis,id quod bonum. hunc mitur mota resolutio efficituri uodsi ipsib coniungatur illud, quod bonum , iam non erit merum nam a de b etere dicetur u de o non iter nam de iustitia bonum quia bonum a J enuntiatur teque id intelli potest