장음표시 사용
561쪽
in veris quidem aut salsis cernatur, d quae aliter atque sunt sepossunt ta ut opinio nihil sit altu quam propositionis immediaω σ non neci riae comprehensio. uandoquidem his sentaneum est quae .ipparent. Denim infirma femper atque incerta opinio et que ac natura ipsius in hac infirma assen is ne continetur.His accedit quod nemost dicit opinari sed 'lanescire, cum existimat non posse rem aliter habere se ita sintiat esse quippiam,vi nihilominus posse aliter esse existimet, tum
se opinari dicit quasi in bui modi rebus incertis cerni opinionem indicas, in certis autem ac necessariis cientiam. uomodo igitur non est idem opinari oescire, cur non idem opinio
O frientias quis ponat coringere posse ut omnia quaestiuntur,
opinione comprehendantur.Num enim quemadmodum fris, ita opinator,media singula eo que persequetur, dum adprima medioque carentia deueniat Hιc vero quid est cur ob eam causam illeficiat, b c opinator nesciat ' neque enim opinio tantum mersaturin putando,quo tres sit sted etiam quamobrem res si opinabile est, quod nil est quam medium. An si quis ita
conceperit animo ea, quae pes necessaria fiunt recaliter ba re possunt,ut etiam teneat ipsis definitione ex quibus demanstrationes conficiuntur. non illa tum opinio fiascientia erit Sin vera illa quidem esse existimet, ed non ita haec illis conrae,
ne tis essentia ac natura rei contineantur, atque adeo r
ipsam rei forma, tum opinabitur,novere scis Eiquide quo tres sitim quamobrem si opinabitur si natasit opinio ex qΨ- bustam propositionibus immediatis: at si non ex immediatis, latum quod res si opinio erit. Nequevero eiusdem omnino rei sunt opinio m scientia sed vivera falsa opinio, dicuntarquodammodo eiusdem Dei esse ita in eadem re versar opinion ,
562쪽
scientiam intelligendum est. Dicere enim verum Ofalsam
opinionem,in eadem omnino re versari,quemadmodum τοlut quidam,id tum multis aliis incommodis, quae ex eo sequuntur,
refelli potest tum quia illud quod valde ab Ardum est equitur,non opinari nos,quoabo opinamur. Sed quoniam idem dicitur multis modis t eti illud 'artim esse possis,partim non postfit. Na diametrum conuenire, comparabilemque esse cum latere,vere se opinabiliud absurdum est hoc tame ipso quod eadem es diametrus e qua sint ut lue opiniones e eadem re et tranque opinionem esse dicimus: cum ratio utriusique sit
diuersa. Simili modo ei dem res ese dicuntur opinio oescientia.Hςc enim de animali sic erit quasi opossit non esse animale illa etero, ut sicus sep ille de as etna estet de homine, altera de homine quidem ed non hoc ipse quod homo est. Haec enim idem sunt soc ipso quo homo modus autem est diuersus. erytcuum autem ex iis est fieri no posse ut simul idem qui piam opinetur oestiat,alioqui simul animo concipiet ,posse aliquid aliter se atque est nonposse quod omnino ferino
potest. Nam ut alio atque alio tempore , in rem eandem cadat et traque eripote' aeadmota etia paulo ante dictu est. At et leode tempore usiat,omnino est a ratione alienu. Sic enim
existimaret quistia, homine, verbi gratia , se id ipsium quod
animal nam hoc idem est,quod non posse se non animal simul no esse id ipsium quod animal accipiatur enim hocpro eo quod est,accidere homini,visit animal.Reliquς aut facultates quomodo sintdinribuen ,vipartim ad cogitatione oe mentelartim ad cientiam,partim ad artem,partim a prudentia partim ad sapientia pertineant, explicare: partim adph cen, partim ad GHilosophi parte qua de moribus,magis pertinet.
563쪽
Solertia vero estpersticacitis quaedam in consectando cu itisque rei medio veluti psiquis videns stemper lucidam parte lunae ad olim esse conuersam,continuo excolitaret cur ita sit nempe quod lunuolis lumine illustretur. Aut siquis cum diu
te aliquo colloquentem videat alium confestim rudice petimu. tuam pecuniam. Aut ob id contractam esse inter aliquos noua amicitiam,quoniam communem inimicum habere coeperunt.
Nam qui medias causas persi icit ,statim extrema cognoscit. Esto a lucidam lunae partem conuersam esse adsilem buero illustinari asole,cluna.Conuenit igitur clunae ipsi b,quod essZill buri a sole,momne b esta soc est,a quo lucem accipit quicquam,ad id conuersum este oportet: quare ipsic conueniet ire medium b.
564쪽
Analytic. Posteriorum, siue de Demonstratione ' Liber secundus,
INTERPRETUM, ET ACCURATA OBSER-uatione retentiae, de integro Latinu actus,
A de quibus quaerkur, numero aequalial sunt bis quae sciuntur. Ouaerimus autem quatuor. An ita sit, curita sit insita quid sit. Cum enim quaerimus, sine hoc an illud de his quae in aliquo numero licictantur, verbι gratia, an sol deficiat an non, tum quaerimus an is icQuod autemsic res habeat,argumento est, quod statimvbtinuerimus deficere solem, comquiescimus: σ s iam ab initio sciremus deficere solem, non quareremus ain ita sit. Postquam autem quod ita sita Eb
565쪽
e nouimus, proximum est ut quamobrem ita sit, inuestis mus. Utpostquamst in ausoum deficere, aut terrae m tum fieri, tum deinde quaerimus quam ob causam deficiat, quae sit terrae motus causa. Atque illae quidem quaestiones hu-i modisiunt. Aliae autem untin quibus quaerendi ratio ψὶ
viuersa eluti sit necne Centaurus autDe,.hἱc autem cum quaeritur, sit necne, pliciter dico, non autem coniuncte, sisne albus qui 'iam an non. Postquam autem esse rem nobis
compertum est illud proxime sequitur, ut quaeratur quidsit. Verbi causa, quid Deus Ait, aut quid sit homo. Haec igitur
totque numero sunt ea quae quprum Suas, inuentastiuntur. cap. a.
Cum autem quaeritur an ita sit, aut simpliciter an sit, tum quaeritur,an aliquod medium sit,an minus, quo ettruque eorum ostendatur. Postqua aute intellirimusvel quod ita sit,
vel quod sit, id Set elis parte vel absolute rursus quaerimu aut cur tale si aut quid sit quibus quaestionibus nil quaeritur, nisiquodnasii ipsium mediii. Dico aute hoc ita esse, vel hoc effse in parte oe simpliciter in parte quidem,an luna deficia aut accrescate in huiusmodi enim quaestionibus an sit hoc illud, an
non sit quaerimus.Simpliciter autem,sit necne luna,sitne nox an no .In omnibus igitur quaestionibus id uuenit nil aliud in uestigari, qua aut si ine mediu, aut quodnam illud se. Etenim causea medium est: ea autem in omnibus quaeritur, veluti an luna deficia sne aliqua defectus cause an non' Hanc autem postquam esse aliquam.cognoscimus, tum quaerimus
quaenam illa sit. Causa enim ut sit non hoc aut illud, fiasiimplicitersiubstantia vel non pliciter, sed aliquid eorum quae perse amper accidens, medium est. Esse autem id simpliciter
566쪽
dico, quod est quas ubiectum quoddam, cui modis luna,
sol, terra, triangulum: esse vero hoc aut illud. est meluti defcere, aequale esse, in medio esse aut non esse. In iis enim omniabus per Ficuum est idem esse, quid est, oe propter quid sputi uidest defectis lunae' est interpositu interiectuque terrae facta lunae obscuratio. Propter quid deficit luna' quia lumen
eius terrae interpositu obscuratur. Item quid est concentus' est apta numerorum in graui m acuto ratio. Guam ob causam concinuigrauem acutum'eo quod certam quandam numerorum rationem inter si habent: possuntne concinere acutum σgraue me inter haec numerorum certa ratio' acpostquam
esse quandam intelleximus,lum quaenam sit illa natio quaerimus. Quod vero omnis quaestio ad medium pertineat, in iis rebus quae subsiensium caderepostunt apertissime constat in iis enim haec nobis est causa quaerendi,quoniam medium non sentimus t deficiat necne luna, ob id quaerimus, quia ensibus id non percipimus. AtDupra lunam essemus, tum neutrum quaereremus, neque an deficia neque cur deficiat: sed utrunque nobis tim esset manifestum De sense enim etniuersigeneris conformatio efficeretur. Nam quod hoc tempore sit in terposita terra, quia nunc deficere lunam pesicuumsit, hoc est quo ensespercipit: mox autem ex eo oritur uniuersigeneris notio. Uuare nosse quid sit, oe cur res sit desunt sicuti diximus: idque vel impliciter, non aliquid eorum quae Ἀ-μnt,vel aliquid eoru tuae insennui quod duo recti, vel ruod maius aut minus. βuod igitur omnes quaestiones ad medium pertineant, ex iis quae dicta sunt,per licuum est.
567쪽
- ' Quomodo autem ipsum quid est ostendatur, quae ue eius Joctrina sit, deinde quidsit definitio, oe suorum ea siit, nunc dicendum est.' rimum dubitando. Acquid siumamus ab
eo exordium quod institutae distulationi maxime accomm datum est,an eandem rem Nadem ratione ter definitionem crper demonstrationem possimus cognoscere, an omnino id fieri non poli. Etenim definitio, ipsius quid est esse videtur: omne
vera quid est, uniuersale est,m quod de altero assii matur. Atqui ratiocinationes Aunt etiam negantes,Cr in parte intem dum concludunt. Ut quae infecunda sent figur omnes fiunt negantes: qua in tertia, omnes in parte concludunt. Deinde vero ne omnium quidem affirmationum,quae in prima figuraeoncluduntur, definitio este potest, veluti huius, triangulum omne haberepares duobus rectis. Huius autem rei haec ratios, quod si rerem quae demonstraripotest,nil erit quam ea re per aemonstrationem cognostere. Quare si Z earum reru δε- monstratio, statim escitur non esse earundem definitionem requirendam: alioqui nos per definitionem eas res remus, nonperdemonstrationem: quandoquid:m feri possit seorsum a demon iratione definitione percipiamus. Satis porro ad sciendam huius rei fidem valere inductio poterit. Nunquam enim earum rerum quae aut perst insent, aut alteri accidunt,
perfectam fluentiam quissuam assecutus spei solam defini
tionem. Iam vero definitio e uniantiae ac naturae declaratio illa autemper stimum est non es ubinantias. Persitis igitur e L non omnis eius definitionem esse, cuius est demonstratio. Quid ergo' enitae omnium eorum demon iratio, quorum est definitio ' Ac huius quide rei haec etna ratio est,quod
568쪽
mnius rei hoc ipse quod asit nae Urientia. O resis erem quae demonstratione confirmari potest,nil est,quam perdemonstrationcm eius assequi cognitionem, hic rursus idem inco- modum efficietur. Nam qui definitionem tenebit sine demon-sratione fiet. Deinde principia demonstrationum siunt demnitiones Porum autem nullam esse demonstrationem Uraprobatum ea. Aut enim dicendum est demonstratione confirmari principia,2 principiorum alia rursus esse principia, atque ita nos in infinitumposse regredi,ausatendum prima cuiusque artis principia esse definitionas, quae cura ullam demonstratione intelligantur. An vero si non omniu eorundῖat certe alicuius definitio est demonstratio An neque hoc fieri potesE' Non enim cuius est demonstratis,eius est definitio si quide omnis des nitio eo pertine Ut quid res si atque essentia declare demonstrationes aute omnes non quid res sit concludunt, sidante δε- monstrationem id positi; ac perceptu esse debet. Sicut in mathematicis missemus statim initio accipi quidsitetnitas, quid ιmparim huius generas alia. Iam vero omnis demo ratio aliquid de aliquo mi esse vel non esse ostendit in definitione autem,nu- quam alterum de altero enunciatur. Verbi cause, nec animal de bipede,nec bipes de animali necfigura de plano. quaxdoquidem nec planum figuram esse arefiguram planum esse erum sit. Praeterea aliud est quid si aliud quod res sit OGndere de nitio autem quid res sit declara demostratio veros perinualteri conuenire aut non couenire ostendit. Et vires sunt diuer se ita semper est alia atque alia demonstratio, nisi alterum sit assectum ad alterum,itpars quaedam ad totum. Ego vero hae partis ad totum affectionem sic interpretore exempli causa, postqua ostensium est omne triangulum habere tres angulospa-L I a Fb iij
569쪽
res duobus rectis,non alia requiritur demonstratis,qua id VS-feli conuenire ostendatur,eo quod haec pars est,illud totum. An
qui no sic assedia suntlntes ista duo,quidsi quodsiit, nec
etnum, pars est alterius. Tesimum igitur est, nec omnis eius quod definitur,demonstrationem esse . nec contra,omne quod de monorum osse definiri nis sit, tin rem eandem nunquautraque cailere possint. quo planum est iec definitione σdemonstrationem idem esse,nec alterum in altero cotineri qua
doquidem necesse esset, etiam res illis Abiectus eodem mogo ad inuicem esse assectas. Atque de his hactenussic dubitatum. q. Sed ipsius quid est,an est ratiocinatio oe demostratio' an
non est quema modum periore ratione ponebatur' omnis Gnim ratiocinatio unum alteri conuenire per medium ostendit.
Omnis autem definitio est rei quae definiturpropria, n quς- stione qua quaeritur quid res fit,diciturita vero quae huius generissem necesse est omnia reciprocari. Nasia propnisi est ipsic, necesse est ut etiam sit idea proprisi ipsi b,m boc ipsi Gitque ita vicissim omnia reciprocentur. Atqui si ita ueniata misit eius definitio,itemque b sic, eode modo necesse erit a ipsic ita conuenire t quid sit eclaret. uodsi umereturpropositiones citra illam geminationem, id non posset concludi, alta inesse ipsi si ut in eo quod quid est scatur. Sed nec Drop sitio, omne b est abillam adiectione in eo quod quid est,huear: in assumptione autem omne e est eadem omittatur. At si influmptionibus utrique urpetur illa adiectio Accipi erit necff, b de cineo quod quid est enuntiari. Itaque si traquesumptione accipiatur, ut definitio, oe viquid ent in medio ipsum quid est,prinsiumptum erit. Asivi paucis absolua, ponam G
570쪽
verbi gratia,demonstrari posse quid homo sit, atque esto chο-mo,a autem definitio Animal bipes, ut alia quaevis. Vt igituria id tandem ratiocinatione concluaatur,necesse est in omni b in-g a, medium autem erit alia quaedam definitio quare etiam
quid homos indicabit. Id sum igitur quod demonstrandum erat, accipitur b enim est hominis definitio. Sed it idu- pertissmefieri videatur quod dico umendae sunt duae propostiones primae oe immediatae. Fui igitur ex eo volunt ostendere,quid animus aut quidbomo,quod reciprocari inter se duas quodam orationes con*iciunt id ipsum quod in principio petunt. empli causas quis ostendere velit animum esse
id quod sibi ipsum vita est cause, ex eo quod est numeruSsti num mouespriussita id essciat quod vult, necesse est viante
postulet, animo ita couenire numerum ipsium mouentem,ut
cum animo idem si atque ita Me,ut definitio sit.Neque enim si quoquo modo coaeniata sib, b ipsi cadextremu es cietur, a ita couenire ipsi cit eius desinitio sit id modo cocludetur, veru esse, ne cesse a.Sed nec conclusio huiusmodi ef scietur,etiamsi in omni b ita dicatur abut merum sit b esse id ipsem quod a in homine enim ita et idemus animaidis ut animal esse homini recte attribuat umquandoquidem non minus vera sit hoc modo enuciatio,esse homine est esse anima quam illo,omnis homo est animat attamen non ita conuenit animal homini t una eademque res sit homo atque animal. Ergo nisi illo quo diximus modosumptiones accipiantur , nunquam ici poterit tu conmenire a ipsicivi easit eius definitio atque essentia.Atsi talesso quales volumus sumptiones iam a tequam ad coclusionemperueniatur in assumptione b esse δε- finitionem ipsius e icceptum erit. Itaque non erit illa demon.