장음표시 사용
231쪽
illa uruuersiali cognoscente . Quare necesse est illlam viuutem per se essit tin actu sine corporis mixtione. Alio etiam modo hoc idem deduci potest . Forma intelligibilis est in virtute illa secundum essit abstractum Ergo etiam ea virtus habet esse abstractum: quod si fuerit , ergo affectio materiae, quae est hic dc nunc , non pertingit ad ipsam . Ergo, ut probauimus superius, in esse non dependet a materia, quare per se est. EGacillima igitur ratione ostensium est , quod virtus comprehendens
quod quid est de uniuersale, per se stat. Ex quo sequitur quod virtus cognostens omnia per se sit. Secunda ratio quia probatur maior illius primi syllogismi, scilicet quod forma comprehendens omnia per se stat, virtus
comprehendens omnia,comprehendit omnia organa corporea. Sed virtus Fcomprehendens omnia organa corporea,non est mixta alicui organo,quare per se est: ergo virtus comprehendens omnia per se est, & haec est m tot primi syllogismi. Huius rationis minor est per se nota: maior probatur ; quia organum, quo aliqua virtus de necessitate utitur, in sua operatione, semper est medium inter obiectum, circa quod virtus operatur,& ipsam virtutem . Quare impossibile est eam virtutem circa organum illud operari; verbi gratia, si in scribendo necessarius est calamus impossibile esset virtutem illam , cui annexus esset calamus scribere circa illum calamum.& sic in aliis, per inductionem manifestum est.quamobrem virtus, quae intelligit & comprehendit omnia organa corporea, in sui operatione non utitur organo corporeo; quo fit ut etiam in esse mix- Gla non sit organo corporeo: res enim non potest operari nisi eo modo
quo est ; sequitur ergo quod per se sit. Quare probata maiore nostrae rationis sequitur nostra conclusi Q, quae erat maior illius primi syllogistmi, quod scilicet serma comprehξndens omnia per se sit. Tertia ratio
qua probatur eadem maior: virtus comprehendens omnia se ipsam conmprehendit Ad suas operationes intrinsecas ; sed nulla virtus comprehendens seipsam utitur organo aliquo , quia semper organum ut diximus per inductionem esse manifestum) est medium inter obiectum, circa quod
operatur virtus, & ipsam virtutem. Ergo virtus cognoscens omnia non
est virtus organica: quare in esse non dependet ab organo aliquo corporeo. Organum namque corporeum illud, a quo in esse dependeret, Hesset intrinsece admixtum ipsi , quare sine ipso operari non posset: s quitur ergo quod per se sit. Qisrta ratio, qua eadem maior probatur illius primi syllogi simi : virtus cognoscens omnia cognoscit omnes sormas materiales : sed forma comprehendens omnes formas materiales non potest esse in genere formarum materialium, & mixtarum materiae, ergo serina cognoscens omnia non est mixta materiar: quamobrem per se est. Minor est manifesta, maior probatur, quia recipiens est denudatum a natura rei receptae: non enim recipit nisi quatenus est in potentia ad naturam rei receptae kquare actu secundum essentiam siue naturam suam non est in genere rei receptae. Hoc autem praeter rationem est
232쪽
A manifestum inductione: nam nulla figura alicuius speciei est subiectum recipiens alias figuras , neque subiectum recipiens colores secundum essentiam potest esse in aliqua specie coloris. Materia etiam prima, quia recipit formas substantiales , in sui natura non habet aliquam formam substantialem. Ex quo sequitur, quod virtus recipiens omnes formas
materiales non sit in genere serinarum materialium, ergo erit non mixta materiae: quare per se stans sine materia : omnis igitur virtus cognoscens omnia , est virtus per se stans. Probata ergo est escacillimis r tionibus maior primi Syllogismi. Minor autem , quod stilicet intellectus cognostat omnia , est nota ex inductione: nam uniuersalia & quod
B vid est cognostit: imo quod quid est, est obiectum proprium intelle
ctus ; cognoscit & inuestigat naturam omnium organorum corporeo
rum; seipsum & suas operationes inquirit de comprehendit, Omnes quoque sermas materiales perscrutatur ; ut manifestum est ex hominibus, quorum aliqui in disciplina certi cuiusdam generis sunt excellentes, alij vero in distiplina, alterius generis, & sic de omnibus rerum generibus. Concludamus ergo cum philosepho& dicamus, quod necesse est, non probabile inquam aut rationabile , sed necesse est intellectum esse non mixtum materiae sicundum esse . nam intus apparens in materia , quae ipsum intrinsece penetraret; si ab ipsis in esse dependeret, alienum prinhibebit, & obstruet: obstruet namque cognitionem uniuersalis de quod C.quid est: hoc enim est alienum a natura materiae, prohibebit cognitionem
Organorum omnium corporeorum, & siti ipsius. Hoc enim est alienum a natura in cuius esse est materia; prohiberet cognitionem formarum materialium , quibus necesse est ipsum non esse mixtum, & esse immaterialem. Caeter sim cur morer in huius rei ostensione , cum excellentia tua concedat , quod nec intellectio , neque forma intelligibilis sit in organo corporeo, Sed duo adiungit excellentia tua , quibus positis, propter ea qua diximus , non videtur tolli mortalitas ab intellectu : primum quod dicit, est, quod pro tanto dicitur intellectio aut forma intelligibilbs non esse in or ano corporeo; non quia non sit in corpore, nam videtur esse impossibile, cum anima, in qua est intellectio, sit in corpore; quod so D ma intelligibilis non sit in corpore : Sed propterea quod recipitur in anima indivisibiliter , non autem extense : quo fit ut intellectus posse seipsum supra se reflectere ,& se intelligere. Alterum, quod dicit excellentia tua, est hoc,quod licet intellectio non sit in organo corporeo possumus tamen dicere, quod totum corpus sit organum ipsius intellectus, &Concurrat ad intellectionem , quia concurrit ad esse intellectus, in quo est intellectio. Ex quo postremo dicto mihi videtur excellentiam tuam inferre velle; quod licet intellectio sit tantum in intellectu,& non in corpore, intel lectus tamen per separationem a corpore perit, sicut exempli gratia, si quis diceret manum esse non mixtam brachio, & illud quod est in manu,no esse
233쪽
in brachio : manus tamen per separationem a brachio corrumpitur & gperit. Sequitur ergo , quod licet intellectio non sit in organo corporeo , sed tantum in intellectu, non tamen concluditur, quin intellectus separatus a corpore pereat. Ad primum horum respondeo , interr gando excellentiam tuam quid intelligat per esse sormat indiuili bile in intellectu . Nam indivisibile , quantum spectat ad propositum, dicitur duobus modis: punctum namque indivisibile dicimus uno modo: quia pertinens ad quantitatem non habet partes, in quas diuidatur. Alio vetro modo dicimus intelligentiam esse indivisibilem, non sicuti punctum: nam punctum habet determitatam positionem in quantitate continua. Sed dicitur intelligentia indivisibilis, sicuti vox dicitur inuisibilis: quia pscilicet non est ex eorum genere , quae videri possunt: ita etiam intelligentia indivisibilis, quia nullo pacto pertinet ad genus, in quod cadit aut per se , aut per accidens diuisio : borma ergo intelligibilis , quae est in intellectu indivisibiliter & indivisibilis , vel erit indivisibilis sicuti
punctum, aut secundum modum, quo diximus de intelligentia. si primo modo , statim sequitur; quod intellectus sit virtus organica , quia illud punctum corporis secundum determinatam positionem, cuius se ma intelligibilis est indivisibilis; erit organum intellectus; quod est com intra ea, quae demonstrauimus, & contra ea, quae dicit excellentia tua: po. stet necesse erit assignare in qua parte corporis sit hoc punctum , an scilicet in corde, an in cerebro, aut in aliqua alia corporis parte, ibique cdicemus esse organum inleslectus: si vero excellentia tua dicat formam esse in intellectu indivisibilem , sicuti dicimus intelligentiam esse indivisibilem , cum receptum sit in rEcipiente secundum esse recipientis, erit ergo intellectus etiam sic indivisibilis: omnis autem forma sic indi. uisibilis est forma immaterialis , quia assectio materiae ad ipsam pertingere non potest; ut manifestum est ex fine octaui Physicorum. Ad secundum quod videtur dicere excellentia tua , manifestum est , quod id quod potest dici de manu abscissa, aut aliquo alio corpore, nullo pacto potest applicari intellectui, qui ponitur per se esse, & actuare corpus, quia manus abscissa corrumpitur, eo quod Perdit actum suum: perdit autem suum actum per corruptionem dispotitionum conuenientium il- Filli actui di sed intellectus : qui ponitur esse in actu, & per se esse, cum ipse sibi sit actus, amittere suum actum non potest; ut superius demonstrauimus : quare sequitur: quod sim yliciter sit immortalis. Hactenus ostensum est , quod viimus hominis sit simpliciter immortalis; rationibus siumptis ab ea operatione, quae est intelligeret Nunc vero tentemus an etiam ex operationibus appetitus intellectui, id est voluntatis hoc idem ostendi possit. Voluntas, sicuti dicit Philosophus, differt ab appetitu sensitivo in eo,quod appetitus sensitiuus est particulatis cuiusdam boni: voluntas autem est boni uniuersalis: huiusque ratio est in promptu: quia*ppetitus
234쪽
appetitus retinet naturam potentiae cognoscitiuae, quam insequitur: sensus autem singularium est, intellectus vero uniuersalium:quo fit ut voluntas appetat honestum, quod in se absolute bonum: appetitus vero sensitiuus appetat bonum ipsi delectabile, voluntas autem circa bonum quod appetit, duas habet operationes quarum altera est ipsius finis, & huiusmodi operationi applicatur nomen ipsius potentiae, diciturque de ipsa voluntas seu velle. Altera vero est eorum bonorum, quae sunt ad finem, Mistorum, est electio, diciturque intellectus ea eligere, & circa haec est liberum arbitrium. Modo sicuti se habet intellectus circa princi Pia prima de
conclusiones, ita se habet voluntas circa ea quae appetit. Nam sicuti veritas absque ulla falsitate, & omnium tandem veritas continetur in primis principijs: quo fit ut intellectus statim eis assentiatur neque ab illis dissentire queat: conclusionibus vero assentitur necessario his quidem quae necessariam consequentiam habere videntur ex principijs: alijs vero conclusionibus in quibus haec necessaria consequentia non inspicitur,non penitus
assentitur intellectus: sic quoque voluntas in ipsum finem ultimum de necessitate fertur : illis autem quae sunt ad finem, de fiunt omnia alia bona)uae appetit ; nisi necessariam videantur aperte habere dependentiam lne ultimo, quia sunt bona & habent etiam aliquem boni defectum; potest voluntas in ea fieri, de ea renuere; quo fit ut se ipsam agat in illis prosequendis. His positis argumentamur primo ex parte operationis Voluntatis , quae est circa ultimum finem; deinde ex parte operationis eius quae est electio ; quod intellectus hominis est immortalis. Argumentum ergo, bonum, quod voluntas appetit ut ultimum finem, est bonum quod voluntas renuere non potest, de quod omni ex parte voluntatem implet.
Sed huius modi bonum esse non potest nisi bonum illud, quod continet
Omne bonum, vel status omnium bonorum aggregatione perfectus; ergo bonum, quod est finis ultimus voluntatis nostrae, est bonum continens omne bonum. Antequam ulterius procedamus, declaremus propositiones illius sylogi sint. Minor propositio quae primo est posita, quantum ad
primani eius partem,scilicet qnod bonum,quod est ultimus finis voluntatis;est bonum in quod necessario fertur voluntas. manifesta est exsuperius dictis: quia voluntas eodem modo se habet ad illud bonum appetendum: quo intellectus se habet ad assentiendum primis principiis . Quantum Vero ad secundam partem quod scilicet illud bonum est bonum, quod .mni ex parte implet voluntatem, probatur. Deus& natura non dedit appetitum rebus, nisi ut per illum inclinarentur ad finem atque ad perfectionem sibi conuenientem. Quo fit ut in omnibus rebus appetixus correspondeat persectioni, adeo ut neque sit maior, neque si minor perfectione, ad quam res illa est ordinata. Non enim fecit natura intrinseca repugnantia extrinsecis, sicut dicit Philosophus in primo de Co lo contra Platoneni: quapropter corruptibili dedit causas extrinsecas ipsum
235쪽
corrumpentes. Illud vero,cui non dedit causas extrinsecas corrumpentes s fecit natura incorruptibile: appetitus ergo non excedit ultimam rei perfectionem neque ab ea deficit; led cum ad ea peruenit res ; appetitus quiescit& undique est satur , ut ita dixerim: antequam vero ad eam perueniat, semper inclinat S: mouet, ac quasi rem stimulat ad persectionem suam, quantumcunque res illa extrinsecis fulcimentis substentata quiescat. Hoc, vero sensu comprehendimus in rebus omnibus naturalibus, graue numquam quiescit, nisi cum ad centrum peruenerit; tunc enim plane quiescit; antequam vero quantiscunque fulcimentis sustentatum quiescat, semper tamen vergit ad centrum, resque ipsum sustinentes premit. Minor ergo
propositio assumpta est manifesta,quod bonum, quod voluntas appetit ut pfinem , est bonum, quod voluntas renuere non potest , & quod omni ex parte voluntatem implet. Maior vero, quod huiusmodi bonum, est bonum continens omne bonum, & est status omnium bonorum aggregatione perfectus. probatur: quia bonum illud quod non continet omne bonum, sed aliqua ex parte descit; quia defectus boni habetur pro malo, voluntas renuere potest , nisi in eo necessaria dependentia ad finem ultimum appareat; quod non potest esse in ultimo fine, qui a nullo alio fine dependet: quare voluntas in illud necessiario seretur , ac propterea
non erit ultimus finis:tale etiam bonum,quod non continet omne bonum,
non omni ex parte implet appetitum nostrum, ut quilibet in seipso experiri potest : interroget unusquisque se ipsum, an in quantauis cognitione Gex scientiis habita, aut in quavis alia virtutis operatione omni ex parte quiescat, & videbit quod non quiescit,licet magis quiescat in illis,quam in rebus aliis, quia per illas ad finem suum tendit, non autem per res alias, sicuti graue si moueatur ad centrum , magis secundum naturam se habet in illo motu , & magis eius appetitus quiescit, quam si moueatur sursum , aut si sursum detineatur ; non tamen penitus quiescit, sicuti quiescit in centro ; quia ad centrum tendit ; consimile quoddam in se ipso unusquisque recte considerans intuebitur . Cum ergo comclusium sit, quod finis in quem tendit voluntas sit bonum quod continet omne bonum,& sit status omnium bonorum aggregatione persectus: huic coclusioni adiungamus quod virtuti mortali & formae materiali hu- Hiusmodi finis conuenire minime potest;quod probatur: quia virtuti limit tar conuenit bonum limitatum cuiusmodi non est bonum quod diximus: Praeterea rei bonum esse non potest, quod nunquam res illa assequi valet . Sed huiusmodi bonum nec a re mortali, nec a nobis ante mortem pertingi potest: ergo sequitur quod animus humanus, cuius finis ille est continens omne bonum, sit immaterialis & immortalis. Secunda operatio volutatis est electio rem, δc ex hac inspiciamus, si colligere possimus animi humani immaterialitate & immortalitatem. principiu cuiustuque motus secudum naturam est aliqua inclinatio seu appetitus illius quod mouetur. Appetitus autem est,triplex, quidam est naturalis, quidam sensitu
236쪽
uus,quidam intellectivus,sicuti est electio. Ea,quae apetitu naturali tantum mouetur,neque cognoscunt finem, neque ea quae sent ad finem, sed a superiori causa diriguntur per conuenientia media ad suum finem. Illa quae mouentur appetitu sentitiuo,licet cognoscant id,ad quod proxime mouentur, secundum tamen impressionem formae obiecti mouentur, non autem ipsa consultant, aut deliberant; quare ab talute non se agunt,sed agutur, quae vero mouentur electione,non aguntur,sed se ipsa agunt,& dominantur suis actibus. His declaratis dicamus,quod anima est principium motus ex se cuiusdam intrinseci in re animata,vi manifestu est, & hoc est propriu animae, agere inquam,e contra corporis proprium est moueri & agi. Quamobrem& corpora omnia in animata ponuntur inter ea,quae mouentur ab alio. His suppolitis argumentamur hoc pacto: sicut anima illa,quae in operatione sua tantii agitur,penitus corporea est,& ea quae quoquo modo se agit, absolute tamen agitur,licet quoquo modo incorporea est; absolute tamen corporea . Ita anima illa, quae se ipsam absolute agit, absolute incorporea erit, &absolute anima non mixta corpori. Haec propositio est manifesta ex proprietate animae,& ex proprietate corporis,quas diximus. Sed anima intelle-
etitia sola se ipsam agit in eliqendo, cum fit domina sui actus, liberumque
arbitrium habeat: reliqua vero ut negativa tantum agitur, cum appetitu naturali feratur; Et sensitiua,quae absolute agitur,licet quoquo modo se agar, cum ex cognitione mouetur: ipsa certe erit sola ab lute incorporea; & ab- C solute anima immixta corpori. Et sertasse hanc rationem tetigit Plato,cum dixit,animam esse immortalem, cum se ipsam moueat. Ecce ergo quod ex electione libera voluntatis, sequitur humanum animum per se esse sine corpore: quare & abselute immortalem. Si quis etiam seipsum consideret, poterit hoc persipicue comprehendere: interroget enim se quisque, quis sium ego λvideSit utique se non esse cerebrum, neque cor,neque aliquam corporis partem, sed si perius quoddam partibus omnibus corporis superstans. Ex his igitur rationibus iudicio meo constantissime ostenditur animi humani immotialitas: adeo ut putem quamcunque aliam demonstrationem
facti in philosephia naturali facilius instingi posse, quam has . excipio sem- er illas sexti Physicorum,& primi de coelo in tractatu de infinito,& si quae
M uiusmodi fiunt: quae potius dicendae sunt mathematicae, quam naturales. His hactenus discus lis immortalitatem hane animae demostratam meo iudicio circunstant multa, ad quae deinonstranda ratio naturalis,ut puto, perfecte attingere non potest; sed quibusdam tantum uti potest coniecturis in eis tractandis.Talia autem sunt de statu animarum post mortem, & an praecedant corpora,quorum sunt animae,an secus res habeat. Ista ut puto demostrari non pos Iuni ratione naturali; quod probatur: quia ratio naturalis ad inuestigationem cuiuseue rei ex sensatis procedit: at nullae sunt operationes animae quae sentiti possunt,aut sensu comprehendi post mortem,atque ante generationem hominis. Nam intelligere & velle lensu comprehendi non possunt,quo fit,cum neque anima separata sit sensibilis, neque operationes
237쪽
eius sensibiles, quod ratione naturali persecte ad statum eius post mortem, Eaut ante generationem pertingere non possimus; quibusdam tamen conte
chiatis quidam usi dixerunt, quod anima humana cum inter formas abstra ctas non deuenerit ad tantam perfectionem, ut statim sit capax sipremitu minis: in quo omnis intelligentia est scelix, necesse est ut prius acquirat dis positiones quasdam, per quas disponatur ad persectionem illam acquirendam,sicuti materia prima non induit formam quampiam,nis prius disposita si dispositionibus formae illi couenientibus: dispositiones Vero,per quas animus humanus sit dei sermis, ut ita dixerim, id est dispositus ad attingendum Deum, siunt scientiae ac virtutes.verum cum has acquirere non possit a rebus propter materialitatem rerum sensibili insuamque immaterialitatem, pneces le fuit, ut mediante sensit eas adipisceretur; in quo formae sensibilium habent esse medium inter esse materiale & esse intelligibile, potentia vero sensitiva, cum sit organica, indiget corpore nobilissimae complexionis: ad
corporis vero salutem & conseruationem muliae aliae potentiae requirutur, Vt vegetatiua caetersque facultates. Iccirco anima propter bonum ipsius fuit coniuncta corpori. Et hucusque dicta sunt maxime naturali rationi conu nientia. non enim puto secundum rationem dici, corpus esse carcer animae;& quod anima sit in se persecta antequam ingrediatur corpus:quia materia est propter formam; & natura instituit imperfectum ad persectiam,non autem perfectum ad imperfectum. Ex his perspicuo sequitur,quod post mo tem animae, quae dispositiones conuenientes suae persectioni acquisiverint; cistae item persectioni,id est, summo bono colungantur, de in eo sint scelices, quamuis quaedam clarius quaedam obscurius. Illae vero quae deprauatae diu uersa via incesserint, fine suo frustratae inscelices degunt. Ex quibus etiam rationabiliter videtur sequi, quod anima non sit ante corpus, cuius est anuma ; sed simul incipiat esse cum ipso. Verum econtra quis scit, an cum tales dispositiones,quas diximus in anima fieri ad supremum lumen capiendum, sint extrinsecus acquisitae, id est, a sensibilibus rebus, an post longissimum tempus paulatim abolestant: quod cum fuerit factum, tunc mimae veluti potantes laetheum flumen, incipiant in corpora velle reuerti, ut iterum dispositiones induant pro sua persectione facientes: scuti videmus contingere
in materia prima, quae modo unam,modo aliam formam recipit. Et hoc pa- Hcto animae non perfecte, sed impersecte propter bonum situm iterum corpori coniungantur: atque huiusmodi ratione esse eas ante corpus nil prohibeat : certe ista ratione naturali certa & comperta esse non possunt. iccirco puto ego sani hominis esse agnostere defectum naturalis luminis,& credore necessariam homini suisse doctrinam quandam superiori lumini innitentem: ex qua haec nobis naturaliter ignota, comperta esse possint: in hacque parte consentio ego excellentiae tuae necessatium esse lumen fidei, sed ad ostendendam animi immortalitatem puto suiscere rationem naturalem, ut dixi. Postremo restat,quantum ad hanc pertinet parte ut soluamus rati nes eas quas adducit excellentia tua ad improbandam animi immortalita
238쪽
A tem simpliciter,ita quod post mogem non remaneat anima. Argumentatur autem excellentia tua multis rationibus: primo hoc pacto intelligere no est
sine phantasia, ut patet: ergo anima non est separata nec immortalis. secvndo,cum plures operationes indicent animam esse mortalem quam immo talem,ut operationes omnes potentiae vegetati v 6c sensitivae, quς non sunt
sine organo corporeo; de a superabundati debeat fieri denominatio aeur potius simpliciter dicenda est anima immortalis quam mortalis.Tertio,nostra scientia est potius ignorantia vel negationis vel dispositionis quam scientia appellada; cur ergo tam magni facere debemus intellectum nostru ut faciamus ipsum immortale λ Quarto,anima post separationem,cum habeat natu-B ratem inclinatione ad corpus, cuius fuit forma,vel reunietur,vel non si reu-nietur, incidemus in resiurrectione de in fabulas pithagoreas de quibus dicitur in primo de anima: si non reunietur,aptitudo illa erit frustra. Quinto, si non reunietur non seruabitur ordo naturae, quia finiti ad infinitum nulla est proportio. Sexto,anima separata vel ociabitur vel intelliset;non est dicenduociatura,nulla enim est forma a qua no sit actio aliqua: si vero intelliget;vela phalasimate,vel sine thantasmate: cum phalasmate dici no potest,quia separata est a corpore. si sine phalasmate, dico quod hoc esse non potest,quia diuersiis modus operandi indicat diuersitatem in essentia, S: in specie. quare anima coniuncta de separata non erit eiusdem speciei, quod est impossibile.
Septimo,post separatione animae a corpore,si amplius anima non reuniatur C corpori,potetiae sensitiuae de vegetatiuae,quq radicaliter sunt in anima, erutfrustra;operari namque nunquam poterunt,cum careant organo corporeo.
Octavo, illud quod est hoc aliquid nullius esse potest actus,sed si anima sit
immortalis simpliciter,erit hoc aliquid, quare non erit actus corporis,quod est contra definitione animet. Nono,post separatione animae a corpore,quid dicemus de esse copositi Z remanebstne Zan corrupetur Decimo, si animae tot sunt quot sunt indiuidua, erut ergo formae materiales, quia omnis multiplicatio in eade specie est per materia. Undecimo,si animae sui immortales nec reuniuntur corpori; & mudus sit aeternus, animae essent actu infinit quod videtur impossibile. Duodecimo, si anima est immortalis, de incipit esse cucorpore, creatur a Deo,& sic daretur creatio noua; quod est contra omnes
D.philosephos. Decimotertio, si anima est incorruptibilis, est ingenita quia omne incorruptibile est ingenitu apud philosophos. Decimoquarto, nulluest fgnum probas intellectiam intelligere sine phantasmate;ergo non debet cocedi a philosepho: de per consequens neque cocedi debet anima esse immortalem. Decimo quinto: Anima humana non est intellectus nisi per participationem; ergo non erit immortalis nisi per partic ationem, no ergo erit absolute immortalis. Hae, ni fallor,sinr rationes excellentiae tuae. Auctoritates vero philosophi in secundam partem huius tractatus differemus, in qua perscrutabimur,quid nam de hac re senserit Aristoteles. Ad has ergo,prout poterimus,respondebimus. Ad prima dico,quod vel excellentia tua loquitur de intellectione intellectus coniuncti corpori; vel separati: si separati,ne-
239쪽
go quod intellectio illa non sit sine phalasia, imo est,ut latius dicemus itas artus. Si vero de intellectione coluncti loquatur,sic nego consequentia,co cesso antecedenti: susscit enim ad ostendenda immaterialitate & immo talitate intellectus,quod intellectio non sit in organo corporeo,ut ex rati nibus nostris patere potest: quod dependeat a phantasmate, non conuincit ipsum non posse separari, & non esse per se sine phalasia; sicuti oculus,qu uis in videndo dependeat a colore, per se est tamen absque re colorata, & a coloribus separatus per se agit. Ad secundam dicimus,quod quavis omnes . Operationes praeter unam couincerent animam esse forma materialem; una vero tantum couinceret illam esse immaterialem;debemus dicere,quod a solute est immaterialis, de secudum quid materialis: cuius ratio est,quia sese pma materialis nunquam potest ascendere ad operationem immateriale, sed forma immaterialis potest descendere per potentias organis affixas ad operationes sormae materialis . sicuti etiam anima sensitiva descendit per pol tiam,quam continet, ad opera vegetati u vegetatiua autem ad opera tensititiae ascendere non potest. Vel etia dicimus, quod natura essentiae sipecificae
debet dignosci ab his,quae sunt propria illi speciei, non ab his,quae species illa continet communia cum aliis speciebus. proprium autem hominis in eo, quod homo,est intelligere, de velle; quo fit ut in illis operationibus philoso- phus inquirat hominis scelicitatem: reliquae vero operationes, quas conn merat excellentia tua, sunt comunes homini & bruto; quare ab illis & non
ab illis debet sumi natura propria humani animi. Ad tertiam dicimus,quod Glicet nostra intellectio comparata intelligentiis s t valde debilis, animalibus
vero aliis coparata est admodum magna;& est eius natur ut superius ostedimus, quod ex ea apertissime colligitur immaterialitas intellectus nostri. qua in re illud etiam in capacitatem naturalem humani animi agnoscedam inducere nos potest: quod scientiam hanc,quam habet,non magnam putat
ex qtio colligitur,quod multo persectioris scientiae capax est: in qua summa eius persectio cosistit. Ad quarta dicimus, quod certitudo illius,quod quae ritur, ratione naturali haberi non potest: viruque tame probabiliter sustine ri potest: possumus namque dicere; quod reum etur alteri cuida corpori humano, per generationem factam ab homine & a sole. Et sic non erit resurrectio illa,quae superat vires naturae, de qua est fides: neque incidimus in fabu- pilas Pythagoreas, de quibus in primo de anima et quia non ponimus animam hominis sormare corpus bruti alicuius animalis, sicuti Pythagoras dicebat. possumus etiam probabiliter dicere, quod no reunietur; neque aptitudo illa ad corpus erit frustra: quia iam anima adepta est fine,propter quem habuit aptitudinem,ut corpori unireturi illud enim dicitur frustra, quod fine intentum non est adeptu. Ad quinta dicimus, quod licet possemus dicere probabiliter, quod animae reianiuntur corporibus, ut superius diximus. si etia non reunirentur,no tolleretur ordo naturan imo hoc maxime est secundu nati ram,ut labor de motus finitus sit ordinatus adquietem infinitam,tanqua adfine. Contrarius vero ordo posset videri contra naturam,si infinitus aut longus
240쪽
A gus labor ad paruam quietem aut momentaneam esset ordinatus; quemadmodum necesse est dicere illis, qui ponunt animam mortalem. Ad sextam dicimus, quod diuersiae operationes secundum essentiam in rebus eode m do se habentibus fortasse indicarent diuersitatem naturae: sed diuersitas operationii accidentalis in rebus praesertim non eodem modo se habentibus,
non arguit diuersitatem essentiae. imo videmus in rebus naturalibus naturam, quae est principium naturalis motus, alio atque alio modo operari, se- cudum diuersum scilicet modum rei in qua est .natura namque grauis, quae est principium motus descensus: dum graue est extra locum proprium: illa eadem est eausa, quod Fraue in loco proprio quiescat. quies tamen & m
B tus videntur contratia si secundum se considerentur. quantum vero ad modum accidentalem, quod diuersificentur operationes eiusdem naturae manifestum sese in omnibus est. Accedendo ergo ad intellectionem dicimus; quod intellectus semper intelligit per formam rei intellectae; neque in hoc sibi ipsi unquam diuelsus est verum quandoque perfectius: quandoque impersectius; & hoc est antequam persectionem sua attigerit. Cum est in corpore,indiget phantasmate,a quo hauriat intellectionem. postqua ver erfectus est decundum cursum naturalem inquam; ex comparatis ut ita di
cam) thesauris sibi ipsi sussciens est ad intellectionem; imo ad altiorem intellectionem eleuatur,nequ indiget phantasinate. Huius vero rei exeplum commodissimis intueri possumus in animalibus, quae antequam persecta C corroborataque membra habeant, nutriuntur ex sanguine menstruo digesto a matre per umbelicum;matrique adhaereant necesse est; a qua nutrime tum capiunt: postquam ero persectus est scelus, ex utero matris in lucem
prodit,sibsque ipsi suiscit ad capiendum & digerendum cibum. Sic in proposito intellectias donee imbecillis est,& ad supremam lucem recipiendam ineptus;intellectione veluti cibum digestum prius in phantasia recipit;postquam vero persectus est,iam per se sibi sufficit; neque amplius indiget phatasia.Ad septimam dicendum quod corrumpuntur.& si non corrumperemtur; quod cum vegetativa dc sensitiva potentiae ordinatae sint ad intellectiauam tanquam ad finem; cum ea perfecta fuerit, suum finem adeptae sunt: quare non sunt fiustra: sicuti etiam potentia augumentativa,quae post aet D tem cosistentiae non operatur;non dicitur frustra esse in animato, quia finem suum attigit. Si vero dicemus probabiliter, quod animae reuniuntur corporibus : ratio nullo pacto procederet. Ad octava inlatet per ea,quae demonstrata sunt,quod Eoae aliquid ,cum est actus,potest esse alicuius actus; neque' hoc inconuenit: imo ostendimus; quod actus corporum coelestium sunt actus qui sunt hoc aliquid.id vero,quod obiicitur ex beato Thoma,non est
ad propositum;quia apud ipsum actus,qui sunt in actu per se,& quatum adactum primum essendi, id est, ad esse, & quantum ad actum secundum, id
est, ad persectionem non sunt uniti materiae; quia talis unitio in nullam cederet utilitatem sermae: materia vero cum sit Propter formam,debet cedere
in utilitatem formae.actus vero noste qui est noc aliquid; quia in principio