장음표시 사용
361쪽
nerant in nostram societatem, danda etiam opera fuit ut tueri libertate pos. Esent in quam se asseruerant. Caeterum Venetae urbis situs utpote quae condiuta est in mediis aestuariis, minime patiebatur nostros ciues impe sius operam
dare bello terrestri, illiu sive studio diutius detineri, sitie magno periculo si ditionis ciuilis. nam ciues illos qui terrestris belli studiis se dedissent, maiorem anni partem agere in continenti, ibique & equos alere, & terrestribus certaminibus se exercere opus fuisset:quin ut peritiores rei militaris fierent, opus fuerat si quando domi ocium ab armis suisset externa bella adluissent, in iisque animum pariter & corpora durassent ut in ea functione cum laude
versari possent & patriae prodesse: secus autem si fecissent, inepti prosecto
non tantum Imperatores,verum etiam milites fuissent. Haec vero frequens Fconsuetudo continetis urbanaeque intermissio factionem quandam ciuium
facile peperisset ab aliis ciuibus disiunctam . quapropter proculdubio res Veneta breui ad factiones ac bella ciuilia deducta fuisset. Omitto interim
quam magnos spiritus animi ciuium c5cepissent, cum plurimum armis potuissent,habuissentque frequentes adsectatores:vt hominum natura semper ad malitiam pronior est . quae res,vi ex priscorum monumentis facile intelligi potest, semper Romanam Rempublicam vexavit, contumaces,ue non paucos Romanos ciues Reipublicae legibus & Senatus decretis reddidit, ac demum Iulium Caesarem tyrannum Romani imperij fecit. Ne ergo huiusmodi quispiam morbus in Venetam ciuitatem obreperet,satius maiores nostri esse statuerunt, ut continentis imperium externo potius ac conducto G milite quam Veneto defenderetuci stipendium vero illis statuit ex vectigaliabus totius prouinciae. aequu enim crat eius regionis impcsis militem vivere, qui ad eam tuendam accersitus fuerat. in hanc militiam plurimi socij diti nis nostrae adscripti sunt: quorum nonnulli ad summam imperij in nostro cxercitu deuenere, atque ob res egregie gestas Veneta ciuitate patricioque iure donati sunt. Viget adhuc nostra aetate nomen Bartholomaei Colonei Bergo mensis . viri illustrissimi de summi Imperatoris, qui multa praeclara bella confecit,ac Venetam ditionem auxit: quapropter equestri statua in celebri urbis loco a Republica honestatus fuit. Ciues igitur Veneti ea de causa, quam retuli, terrestris militiae gloria priuati sunt, eaque ad exteros delata est. liquidem lege cautum erat,nullum puricium Venetum pluribus quam Hxxv militibus praeesse posse. haec tamen lex nostra tempestate ob bella fi quetia quibus vexati fuimus,ui cosuetudinis tanqua abrogata est.Cum au teterrestre bellum ingruit, nonnulli patrici j ordinis ciues inexercitum mittu-tur,quidum bellum urget, temporarium magistratum gerunt. quaestores hi si in , item legati, qui Imperatori exercitus externo homini semper adstant. neque ei quicquam aut facere aut decernere licet, nisi ex legatorum cosilior Bello finito utrique magistratus domum reuertuntur ac in ordinem rediguntur, nec quicquam amplius iuris habent. haecque est belli terrestrisue anilitiae ratio apud Venetos. Bello vero maritimo ac nauali nostra ciuitas natura in gis idonea est,cuius studiis semper Veneti studuere. nam urbs in mari
362쪽
A mari condita parum timere poterat terrestres copias, quae ei negocium fa
cesserent: ac non modo iniquum, sed etiam valde incommodum erat,comparare exercitum ex civibus,quem in continentem traiicerent, ac finitimos
populos bello lacesserent. Verum amari quoniam iniuria timenda erat, quodque illatam propulsare non erat difficile, ideo uniuersa ciuitas ad studia rei maritimae conuersa est,eoque iuuentutem legibus instituit, ac totius vitae consuetudine firmauit. hic enim mos instituendi patricios homines semper fuit, ut a teneris annis usque ad pubertatem sub paedagogi di pliana degerent, ac Latinis literis imbuerentur pro cuiusque captu: ab ea aetate, praeter paucos quosdam qui literarum studus se manciparant genio natu-B raque ducti, omnes sere rei maritimarac familiari operam darent, ac alij quidem nauigabant ad longinquas oras, ubi mercaturae industria rem domesticam augebant, simulque efficiebantur periti morum ac consuetudinis, le
gumque multorum hominum. plurimi conficendebant triremes armatas a
que a teneris annis & corpus laboribus firmabant, θ: animum excolebant rei maritimae disciplina , ac naualis belli peritia: quibus artibus semper Veneti excelluere. Quin lege cautum fuit, quae usque ad nostra tempora peruenit, ut in unaquaque triremi armata stipendium ex aere publico non exi-- guum duobus adolescentibus daretur ordinis patricii: quorum osscium nullum aliud esset, praeterquam imbui disciplina rei maritimae: utque id facilius assequerentur quaedam illis assignantur exigua munera,quibus cura e dis se exercentes Proficiunt, & ad maiora capessenda idonei fiunt: grauibus vero triremibus siue ad classem & rem bellicam instructae fuerint, siue priuatim ciuibus locatae ad mercaturam, octoni cuique iuuenes patricis quandoque alitibuuntur: nec mediocre eis stipendium consti tuitu r, vel ex pecunia publica,vel ex aere priuato, si ad mercaturas locentur,qui nauticis ac bellicis studiis in eis assuescant. Quin etiam priuatorum nauibus hoc onus legibus impositum est ad publicam utilitatem, ut ex aere domini priuati hominis , uni seu duobus si nauis maior fuerit, patriciis adolescentibus stipendium seluatur, quorum aliud nullum ossicium sit pr terquam exerceri muniis nauticis. Concessi quoque his adolescentibus facultas est, ut in triremibus onerariis ac in nauibus priuatorum quibus adscripti sunt, serre
queant certam mercium summam nullo naulo soluto: quam si non habeant, iushoc suum aliis concedunt ac locant. Qua lege consultum suit non solum exercitationi iuuentutis, verumetiam utilitati tenuiorum ciuium,
qui angustia rei familiaris premerentur. Quare facile intelligi potest, rationem instituendae iuuentutis minime a maioribus nostris neglectam fuisse, ut nonnullis videtur : imo in ea nauium triremium copia ducen-
amplius nobiles adolescentes, legis istius beneficio, alienis impensis adii &rem nauticam in struebantur: pniterquam quod ciuili consuetudine ac more patrio quilibet patricius iuuenis aut literis aut studiis rei maritumae operam dabat: in qua exercitatione tum sibi plurimum, tum rei d Ee
363쪽
mesticae nonnihil consulebat ac proderat. Hae priscae leges & huiusmodi is Estituta etiam nostra tempestate perdurant, licet plerique adolescentes ambitione aut luxu post ampliatum imperium corrupti patrias institutiones neglexerint: ac ciuium copia adeo creuit ut nostra aetate ingruentibus bellis ac rerum domesticarum disipendiis longe plures effecti sint pauperes, quam ut satis consuli illis queat istius legis beneficio. Ita namque natura comparatum est,ut nihil inter homines perpetuum esse possit: verum cuncta quamuis initio perfecte constituta es le videantur,post aliquot annos natura in doterius labente instauratione indigent: adeo ut quemadmodum corpus prodio saturatum diutius incolumitatem seruare non potest nisi post aliquot
horas coena successerit: sic in unaquaque re opitulari oporteat naturae aci m- Fteritum labenti, atque instaurationem adhibere. Huiu simodi rationem nos quoque Deo bene iuuante imitabimur, ac aliquod remedium excogitabimus . quo fit ut hac etia in parte nihil sit in nostra Republica desiderandum. sed de Lis hactenus. Nunc a nobis recensendi sunt magistratus qui praeficiuntur rei maritimae. Unaquaeque triremis ad bellum instructa praesectum habet virum patritium, qui in ea triremi omnium potestatem obtinet,p terquam ultimi supplicij inserendi. veluti in terrestri militia Centurio, seu aciei praesectus eorum curam habent qui fuerint in sua acie. Hie triremis praesectus nautas cunctaque quae in sua triremi sunt, & quae ad eius apparatum faciunt diligenter curat. Quotannis quamuis nulla necessitas sit,Veneti aliquot triremes armant, quae reddant mare tutum nauigantibus, secu- Gramque nauigationem compressis piratis praestent vitis bonis qui res suas agunt sine alicuius iniuria. Praeter triremium praesides est totius classis legatus, qui imperium habet in uniuersam classem, & in cunctos triremium praesectos. nic veluti legatus exercitus, nisi adsit Imperator, ius habet &capite mulctandi quos velit & dirigendi classem quo maluerit. hic quoque
magistratus semper fere etiam pacis tempore creatur, praeficiturque his triremibus, quae armatae sunt. Quod si tempora Reipublicae ita postulent ut magna classis paranda sit tunc uniuersae classi praeficiunt Imperatorem, quitum in classe tum in cunctis prouinciis maritimis amplissimani potestatem habet; ac eam prope quam olim in Romana Republica Dictator retin bat ; nisi quod omnibus in rebus paret autoritati Senatus & Reipublicae de- Hcretis. summum tamen illi ius tributum est, cum in classem, praesectos, legatosve classis, tum in praetores ac magistratus omnes qui cum imperio sunt in locis insulisque maritimis, ac munus publicum exercent: adeo ut cum classiis Imperator ad aliquam ciuitatem accesserit, continuo ei sacer dotum clerus obuiam prodeat, claues portarum & arcium ei dentur, iura
praetorum sileant, ab omnibus magistratibus ad Imperatorem liceat prouocare. Quin si ita ei libuerit, potest solus ius dicere, solus administrare pecuniam publicam, ac denique solus omnium potestatem. habet . nullus est apud Venetos magistratus maioris autoritatis, idcirco raro admodum clasu Imperator praeficitur. Non enim temere nisi rerum necessitas ita exigat
364쪽
A gat, alicui conceditur tam magna potestas ut omnia unius ciuis arbitrio p deant. Hoc in loco ea lex non est a nobis praetermittenda, Imperatorem, Legatum, praesectumve classis ullum non posse cum triremibus armatis imgredi Uenetam urbem, neque etiam tunc cum in patriam redit: sed cum
primum Istriam peruenerit, quae prouincia centum fere milibus passuum ab urbe distat, stipendium nautis ex legis decretis solui debet,ibique omnes dimitti: deinde triremes a paucis Venetias deduci solebant, ac in nauale
subvehi sub tecta in eumvlum aedificata, ubi tutae seruantur a ventorum de pluuiarum iniuria: nunc lex haec non ita omni ex parte seruatur, quemadmodum patrum nostrorum temporiis seruabatur. Recensiiti a nobis B sunt omnes sere magistratus, quibus, veluti coronam & apicem maiores nostri imposuere eos, quos vernaculo vocabulo a Graeca appellatione deducto, syndicos dicere consuevimus . nos eos appellamus recognitores, nouo fortasse nomine, sed fatis idoneo ad idem munus explicandum. Hi post quatuor quinqueve annos creari solent, ac mitti tum in continentis Oram nostrae ditionis, tum in regiones maritimas ac insulas: recognoscuntque festa omnium praetorum atque aliorum qui foris publicam potestatem habuerint. In quos animaduertunt ea propemodum autoritate quae Ad uocatoribus tributa est. Nam ut sapienter Aristotcles inquit, hi qui in potestate sint, nisi ex aliis pendeant, aegre in officio persistunt propter ingenitam cuique malitiam. Peregimus iam omnes patritiorum hominum C magistratus, quibus Respublica Veneta domi forisque administratur: reliquum est,ut ea ratio a nobis referatur, qua prudentissimi homines mala res nostri semper in officio plebem ac uniuersum populum continuetunt, rem certe supra omnium fidem, tot annos populum gubernationis publicae experiem nunquam patritiorum imperium detrectasse aut aegre tulisse, nec quippiam Vnquam molitum esse ut mutata Reipublicae forma ipse quoque ad ius publicum admitteretur, imo semper amantis limum atque obsequetissimum nobilitatis se pnestitisse. Verum si quis praeter situs opportunitatem valde commodi ad Rempublicam tuendam, moderationem nostram in regendo animaduerterit, comperiet populum non omnino repudiatum
fuisse: sed ad ea muneras isse admissum, quae ei committi poterant absque D rei communis detrimento. Ideoque facile perspicere poterit id in hac Republica temperamentum extitisse,quod caeteris hominibus tum priscis tum iunioribus semper defuit. Quamobrem euenisse etiam comperiet, Vt in cunctis aliis tumultus populares fiequenter fuerint excitati, qui tandem
omnes Respublicas euerterint. contra in nostra ciuitate ob eam causam nullum unquam tumultum popularem aut seditionem extitisse. etenim necesse fuit, ut in exordio operis dixi, si recte Respublica instituenda erat, populum a gubernatione Reipublicae excludi. qua in parte maiores nostri
non tantum autoritatem summorum philosophorum ac rationem secuti sent, verum etiam imitati sunt Sesostrim antiquissimum AEgyptiorum
365쪽
luit esse eos qui armis regionem tuerentur, quive de bono publico consultas tarent ac iudicia exercerent,ab agricolis mechanicasque artes exercentibus,ac δὴ mercenariam operam locantibus Verum institutum hoc facile euerterere
publicam poterat, nisi temperatio ea adhibita fuisset, quam maiores nostri sapientissimi homines adhibuere.Primum ergo apud Venetos constantissime hoc obseruatum fuit,ut omnibus aequum ius esset, neque ulli impune iticeret quenquam ne de plebe quidem vel infima iniuria ricere: patricium vero hominem contumeliam facere plebeio pro sacrilegio ac scelere maxumo semper habitum fuit. Quod si quis temerarius huiusmodi quippia perpetrare ausus unquam fuit, is sensit se impune non abiisse: tantoque graui res poenas dedit, quanto maioris existimationis dignitatisve suit. Praeterea pdiligenter a Senatu cosulitur tum annonae triticeae, tum omnium rerum c
piae,quae faciunt ad victum ciuium & ad incolumitatem totius populi:adeo ut magna interdum dispendia sectat publicum aerarium, ne ciuitas penuria laboret. quod cuilibet exploratum esse potest ex his quae siupra a nobis dicta sunt, cum de praesectis annonae triticeae ac de curatoribus publicae salubritatis ageremus. Ac populi quidem haec duo potissimum requirunt a rectoriabus ciuitatum, ut scilicet commode vivant in rerum copia, neque obnoxii sint iniuriae potentissimorum ciuium: quae cum assecuti fuerint, res suas Mgunt caeterorum securi. Nihil vero a maioribus nostris omissum suit, quod ad ea duo pertineret. quin potius multa praeterea addita sunt, quibus mirifice consulitur populi commodo, atque eorum hominum inopiae qui in stu- diis honestis Reipublicae utilibus versantur, aut olim versati sunt, nec amplius per aetatem aut imbecillitatem valetudinis id muneris obire queunt. Nam Venetiis innumerae domus idiscatae sunt satis idoneae aptetque rei d mesticae,quae hominibus iiste gratis conceduntur, in quibus cum familia d
gant quoad vixerint sine rei familiaris dispendio. His adde quod in nauali amplissimo, quod vicem oppidi obtinet, constitutum stipendium est non mediocri hominum multitudini: qui tamen nil agunt seu propter senium
seu ob incommodum acceptum; cum tamen tunc cum in florenti aetate es
sent,seum munus in qdificandis triremibus aut in huiusmodi quopiam op re Reipia. utili obierint. Praeterea veteri instituto in contractibus emptionis venditionisi mercium preciosarum alteruter,emptor scilicet aut venditor, Acertum quippiam soluunt pro summa mercium: quod pauperibus nautis impartitur, qui amplius ei ossicio satisfacere minime possint propter aetate, quam tamen in ea functione consumpserint. Caeterum praeter haec optima instituta ad continendam plebem in osscio Reipublicae nonnullas alias imges recensebimus,quae sapientis sine mihi a maioribus nostris inuentae videri solent,ut pro eorum hominum coditione fati stactum pulcherrime sit ambitioni & honoris cupiditati,quae in cunctorum animis natura insita est,nec tamen propterea gubernatio nobilitatis vlla in parte perturbetur. Vniue
sus populus in duo genera est distributus. nam quidam honestioris sunt g neris, alij vero ex infima plebe, ut artifices, de id genus hominum, quod ab Aristo-
366쪽
Aristotele in Politicis seruorum publicorum esse perhibetur. virisque meo iudicio consultum est nec incommode nec inique. Nam plebeis hominiabus qui suapte natura parum honori student, sed potius rei familiaris studio inseruiunt,sua quaedam iura concessa sunt, suique honores . in tot enim
Hases distributi sunt,quot sunt artificia in quibus degunt,ac unicuique classi propriae quaedam datae sunt leges, seb quibus sua quisque exercet ossicia.
His praesciuntur totius classis su stragiis ex eorum numero nonulli , qui non
incommodit artificij illius praefecti appellari possimi. horum iussit multa
praescribuntur, nonnullaeque leuiores lites horum arbitrio dirim utur. Quost ut plerique omnes artifices cum eius honoris compotes fuerint facti, in eo munere sibi placeant, putentque se non parum dignitatis est: assequutos, cum eo peruenerint, ut a sui ordinis hominibus ea praefectura digni habitisuerint. Sunt praeterea in unaquaque classe quidam praefectis inseriores, qui tamen nonnullis existimationis sunt. hoc igitur modo magna in parte satis si honoris cupiditati, quae indita esse videtur animis etiam plebeiorum hominum atque ins mae plebis. Alterum populi genus honestius in Veneta ciuitate honoratiorem quoque locum habet, cui priuata quaedam acyro pria munera sunt constituta decora atque honesta, quibus patriiij ordinis
viri priuati sunt,nec ad ea ulla ratione accessum habet . quorum multa sunt, Vt nec patricium hominem tum propter emolumentum tum honoris titulum eorum poenitere possit. Scribarum ordo honestissimus est, qui magistratibus quibusque assident. id munus plebeis latum hominibus datur, patricio nulli: quod quamuis illustre non sit, est tamen honestum. eorum namque fidei & solertiae codices scriptaque publica quibus res omnis priuata re publica continetur, commissa sunt. qua prouincia atque munere qui dignus habetur is iure optimo de probi viri de industrij nomen habet, commendationemque apud homines non mediocrem. id autem eorum pleris. que stipendium constitutum est, ut rei domesticae non tantum tuendae, sed etiam amplificandae satis sit. Illi autem,qui sunt a secretis senatus, omnes exi opulo sunt, patricius nullus. Hic ordo superiore honestior est, idcirco ili ex populo qui nobiliori genere orti sunt, eo munere fungi solent. reditus
habent ex aere publico non mediocres, neque ullum Senatusconsu itum hos latet. semper nanque intersunt de collegi j dc Senatus consultationibus; ex qua re in magno precio ab omnibus habentur. Ex his nonnulli seliguntur qui decemviris ministrant, eorumque acta in codices reserunt, ac conscisi omnium sunt quae a collegio aguntur. quo in honore versantur quoad Vixerint, non per vices quemadmodum patrici j viri in suis magistratibus, quorum nullus praeter procuratorium perpetuus est. Horum qui a secretis Senatus sunt, unus primas partes tenet, ac Cancellarius Venetiarum nominatur, qui in maximo est honore. Nam a quo uis patricio ei loco ceditur praeterquam a procuratoribus . nullum is Reipublicae ignorat arcanum: m gni quoque sunt ei reditus ex aere Reipublicae constituti: ac cum diem obicirit, funebri oratione honestatutiquae dignitas nulli in Veneta ciuitate dese
367쪽
ri consueuit, praeterquam duci, aut cuipiam ciui qui sit extra aleam,ut dici gQlet praeterea nemini, quasi Cacellarius ducem ex populo referat.hic unus creatur comitiis.magni cos iij. Caeteri omnes qui a secretis sunt a deceuiris eligutur, atque subduntur eorum cesserae,si quid in stinctione publica quam habent deliquerint. Omnes etiam populares coetus, ut artificum classes &cuiusque artificii praefecti, nonnullicitae alij de quibus infra dicemus,ex arbitrio decem uirum pendent atque eoru ditioni subiecti sunt: illiusque collegij autoritate & initio costituti fuere & nunc continemur. quod sapientissime institutum fuit,ut is magistratus prouideat, ne huiusmodi coetus qui ad bonum publicu sunt instituti, quandoque simulatione officis aliquid in Rempublicam moliatur: qui ad eius morbi cautionem initio creatus fuit, ne qua pscilicet malorum ciuium cosipiratio facesseret negocium Reipub. Sunt praeterea Venetiis quinq; societates initae sub diuorum quorunda nomine de ro. ligione , in quibus innumeri homines sunt x plebei & patricij ordinis. H rum suas quaeque vestes habet suaque insignia,quibus tamen non semper ac passim viantur, sed cum simul coacti prodeunt,aut ad honestandum cuius piam funus,aut ad sacrum quodpiam munus. Festis diebus statutis cucti s re in suam locietatem cogutur. ibi sacris primum intersunt. deinde inuisunt templa deorum immortalium , deumque optimum supplicationibus pompaci; solenni veneratur. harum quaeque societatum propria aedem habent, in qua amplum atrium aedificat um est, quo statutis diebus coueniunt,ut exhibeant ossicium religioni quod debent. Etenim celebrant quandoque sacra Gmysteria, interdum simul coacti templum cuiuspia diui inuisunt, saepius exequias ac funus fratris exornansi cum eorum quispia diem extremum clauserit: cuius etiam delicta expiant sacrificio ac precibus identidem repetitis. Praeter amplissima illa atria singulae destinat uni conclaue habent, in quod coguntur secietatum praesecti . qui magistratus est annuus, atque inter plebeios non mediocris dignitatis . hi simul congregati de agendis consultant, dantque operam ne qua in parte desint bono societatis. eorum quoque fidei magna vis pecuniae pauperibus erogandae commissa est. nam priscis temporibus tam ingentis fuerunt existimationis hae societates, ut plurimi qui rem suam testamento legauerant in usum pauperum distribuendam, hos potis simum tutores fecerint, quorum arbitrio ea pecunia erogaretur. quo effectu FIest ut harum societatum aliquae copia facultatum quae in hos usus quotanis erogandς sunt,procuratoribus diui Marci minime concedant:qui magistratus patricius amplissimus est. Ad hunc honorem, praefecturam icilicet istam societatii, patriciis viris nullus est accessus,quauis sint e numero mirum,sed plebei tantum homines illius dignitatis compotes esse queunt, ut hac etiam in parte populus nobilitatem aemularetur. hi enim societatum presecti quodammodo in populo reserui procuratoriam dignitatem. Verum ne qua ratione huiusmodi secietates atque hi praefecti Reipublicae ossicerent, omnes
sub potestate decem uirum continentur,ut ne quid immutare queant,aut in Vnum cogi praeter tempora statuta, nisi ex eorum arbitrio atque autoritate.
368쪽
Α Huiusmodi honores in nostra Republica viris plebeis utriusque ordinis costituti sunt,ut omnino expertes non essent iuris publici ac ciuilium munerii, sed suae honorum cupiditati ambitionive hac ratione satisfacerent, neque statum nobilium aut odio haberent aut perturbarent. Quo gubernationis temperamento resiniblica nostra id cosecuta est quod priscarum nulla alio- qum illustrium nam a primis initiis usque ad haec tempora mille ac ducentis annis tuta permansit, non tantum ab exterorum hominum dominatu, ver etiam a ciuili seditione quς Derit alicuius momenti. quod adepta est non i ulla aut armatis satellitibus seu munita arce, sed aequa ac temperata ratione regendi:adeo ut populus libenti animo pareat nobilitati: neque ulla B mutarionem rerum Upte quin potius egregie sit allectus erga nobiles. Quς res nostra tempestate potuit esse compertim ma. Nam cum omnes Christi, ni principes conspirassent in perniciem atque exitium nominis Veneti, su-sulque noster exercitus fisisset a Ludovico Gallorum rege iuxta Cassianum oppidum agri Cremonensis ingenti elade, imminerentque inde Germani, hinc Iulius Romanus pontifex atq; uniuersa pene cotinentis ora ab imperio Veneto desciuisset rea rerum angustia perturbatus Venetus populus, adeo nihil in nobilitatem est molitus, ut lachry mantes omnes se sitaque obtulerint ad reipublicae defensionem, reque ipla praestiterint . Nam Patauio urbe propter incolarum animum erga nos egregie propensum nullo negocio recuperata, cum Maximilianus Imperator undique contractis auxiliis ingen- C si exercitu eam urbem ob diffet,quam plurimi no tantum patricij verum- etiam plebei ordinis sponte cum militibus stipendio eorum priuato conductis ad tuendam illam ciuitatem profecti sunt, egregiamque in ea expeditione operam nauarunt:adeo ut imperator coactus fuerit reducere exercitum expugnatione Vrbis non tentata. nec maiore negocio aliae quoque ciuitates recuperatae fiunt, maxirct populorum omnium fauore ex alieno imperio ad Venetum veluti ad portum tutissimum confugientium . clarissimum certe argumentum iustae dominationis, cum volentibus imperatur. quod
non absque ratione contigisse si quis bene attederit,facile comperiet. Cuiq; enim ciuitati quae in societatem Veneti imperi j venit,municipales leges relictae sunt multisque honoribus ciues in siua quisque ciuitate potiuntur: Op- D pida autem non pauca in agris urbium sita a ciuibus ipsarum urbium ibi magistratum geretibus gubernantur. His adde quod praetoribus ciuitatum qui illustres fiunt, assident cum ius populo dicunt homines iurisperiti: quibuscum consultant antequam quippiam decernant. qui honos est non exitiguus,nec modicum inde emolumentum ad eos venit. huius generis magistratibus fungi patrici j Veneti non pollunt, sed vel ex Veneto populo,vel ut plerunque,ex sociis ciuitatibus deliguntur. Ex quibus facile quiuis intelliget,eam adhibitam sui me in hac republica moderationem, quae maxime videatur rerum naturam imitari.Nam in animantis corpore videndi ossicium respiciedique munus selis oculis est attributum. reliqua vero munera ignobiliora caeteris membris relicta sunt quae usu videndi careant,sed pareant,
369쪽
nec aliquo pacto obaudiat his quae ab oculis ita esse nunciata suerint, neue gallo ferantur quam quo oculi ea direxerint : sicque optime uniuersiam cor- 'pus consistit & conseruatur. NO dissimili ratione in republica Veneta se ma rerum gubernatio patritio ordini est demadata, ve)uti quibusdam oculis ciuitatis, ignobiliora ossicia caeteris ex populo: sicque laquam bene com pactum corpus Veneti selicissime viuunt,cum oculi reipubliet non sibi tam tum sed uniuersis membris prospiciant : caeterae vero ciuitatis partes, non tantum sui habeant rationem, verum etiam hisce oculis veluti potioribus membris reipublicae libentisime obtemperent. Quod si in quapiam republica eo in laniae venerint ciues,quod in plerisque cotingit, ut populus videndi munere fungi velit atque oculorum ossicium usurpet, continuo uniuetiam Frempublicam euerti necesse est. Quod si etiam patrici j ciues sibi tantum prospexerint,alia vero ciuitatis membra contempserint tritato popilo ad perniciem nobilitatis proculdubio male cum Republica a que adeo pessime agetur. nostra maiores naturam imitati virique incommodo prouidere,illamque praestitere moder tionem , ut nullus, nisii inuidus, locum habeat obtre- e etandi tam rectς tamque legitimae institutioni. Quam Deum optimii precamur diu seruet incolumem. si enim quippiam boni a Deo immortali E . . minibus prouenire est credibile, hoc praecipue diuinitus Venetς vinio, V Glisisse persuasissimum esse