장음표시 사용
442쪽
TARENI S. R. E. CARDINALIS, DE OFFICIO
444쪽
E V s Optimus uniuersitatis rerum coditor, sapientissimulque naturae iustitutor, duplici via,tum res, quae oculis subiectae sunt,atque sensu comprehendi queunt, tum etiam illas,quae cuius ite sensus facultatem excedunt,ad propriam perfectionem deducit. nonnullae etenim ductui naturae obteperantes, suos quaeque attingunt fines,nullo rationis, aut electionis usu adhibito. Res vero mentis compotes tali natura instituit, ut se ipsis quodammodo ducibus,rationis .c electionisque usu ,ad illam,que C debetur eis, persectionem deuenirent . qua in re excellentiori modo similitudinem suam in rationali natura expressit, quam in rationis experte. Nam quemadmodum ipsi sibi persectio est, neque alicui Delicitatem suam acceptam reser pari quoque ratione,pro earum naturae modo, rationales naturas voluit sibi ut essent persectionis auctores: quod tamen nequaquam fieri absque eius influentia puta sum est. nihil enim principis illius causae ordinem euadit; cum irrationalia alieno veluti impulsu suis quaeque finibus potiantur. Hae vero rationales naturae,quae suis quodammodo auspiciis, Optatum a naturaque insitum finem adipiscuntur, sunt duplices. quaedam enit nomnino corporum sunt immunes, quales sunt Angeli: contra aliae corporeis rebus astines,quae non nisi corporibus coniunctae a primo illo omnium D auctore in lucemirodeunt, rationales hominum animi. Horum utrisque
duo fines, duplexque persectio debetur. quorum alterum assequi queunt innatis viribus, atque naturali facultate. Alterum vero nequaquam adipisci pollunt absque peculiari quadam ope, priuatim sibi diuinitus allata. prior finis,pasteriori hoc longe inserion, verum prςparatio quaedam existit ad posteriorem adipiscendum . Angeli multo excellentiorem in rerum hac uniuersitate gradum sortiti quam homines,in primo statim rerum exordio sint assecuti naturalem atque inchoata, quam ui pra dixi,persectionei . simulq;
gratiam sunt adepti, quae tanquam seminarium quoddam est persectissimae atque excellentissimae illius foelicitatis; ad quam paulo post hi evecti sunt, qui a supremo bonorum omnium fonte non auers, in eo potius,quam in se
445쪽
elices cac voluerunt. Hominum vero natura,quoniam ab angelica perse- Ectione distat,multum temporis multumque sudoris impendit in illa fulic, late consequenda: perfectam autem nequaquam attingit in hac mortali viruta;verum post mortem qui sancte pieque vixere,diuino numine ad eam eum huntur. satis vero habent,li donec mortalem vitam in terris agunt, Christianis virtutibus, praeter eas quas morales dicimus,excolant animum; quibus veluti catenis ac vectibus trahuntur ad supremum scelicitatis gradum. Sed
quoniam homo solus nequaquam sussicit ad ea sibi comparanda quae pro
tuendo corpore necessaria sunt, nedum beatitudinem per se aequirat; effectum est, ut homines simul viuerent in ciuili societate, in qua alter alterius ope, tum politicam, tum etiam Christianam adipisceretur persectionem: put no tantum propter libera eligendi vim,sed etiam propter opera vicissim praestitam sibi ipsis essent persectionis ac scelicitatis auctores. caeterum,quia unusquisque maxime suum aut familiae bonum procurat,opus fuit ut commune bonum alicui demandaretur. quod, cum in communione quadam cibi uilis coetus praecipue consistat, melius mandatur uni, quam pluribus. Hinci ciuitatibus atque populis Reges atque Episcopi praesidet. Regum ossicium
praecipuum est, ut ciues bona ciuitatis institutione probos reddant, eosque euehant qui natura capaces sunt ad contemplativam usque scelicitatem.
Horum gratia, externorum bonorum copiam,ntilitaremque potentiam clial uitati cui praesunt, nituntur omnibus viribus comparare. Episcopus autem
l altiorem quenda scopu pr scriptum habet. N a fidei suae commissam ciuit, Glem Christianis institutionibus, diuinitque legibus erudiendam,atque in o scio contine dam suscipit; susceptamque ad supremam eam stelicitatem dirigit omni conatu; quam sine Christiana pietate atque institutione sperare stultuna,simulque nefarium est quὁ fit,ut longe maiori dignitate Episcopus liraeditus esse censeri debeat, quam princeps ciuitatis. Hic namque curam labet humanae scelicitatis,quae dispositio quaedam est ad Christianas virtutes supremamque illam beatitudinem; quarum ducem, ac magistrum Episcopum esse diximus. ita fit ut utrunque oporteat excellenti quodam animo
esse, omnibusque virtutibus ornato. primum quoniam natura comparatum
est ut unumquodque essiciens similem sibi effectum pariat; sorma enim dei natura propria rei, quae asit,actionis principium est .ex quo effcitur, ut gu- FIl bernator ac princeps qualis ipse suerit, talem essiciat ciuitatem. bonam ergo de beatam nequaquam reddet is gubernator qui non tali ipse quoque habitu praeditus fuerit. Huc adde,quod in his quae ad mores pertinent, unusquioque ficta potius monitoris sectatur,quam verba tumque sibi vere dari verba a praecipiete credit, si secus vivat,ac vivendum esse aliis pr cipiat. postremo,ut inquit Plato,praefectus ciuitatis talem in urbe Reipublicae institutionem facit, qualem prius in animi sui Republica gesserit.Nam in quovis E mine ex irascibili concup1 scibilique animae partibus, atque ex rationali, V luti quaeda Respublica constituitur. si quis ergo ita viuit, ut eius appetitus a virtutibus no deflectant, solamque rationem ducem in quacunque actione sequantur;
446쪽
A sequatu optimam hic in animo suo constituit Reipublic formam,& eam ex qua in ciuitate derivetur optimatium, seu probi principis principatus,at si irascibilis animi vis ambitione, aut huiusmodi quopiam morbo assecta, imperium in animum nostrum exerceat, ipsique caetera pareant quae in homine sunt,ambitiosam aut militarem gubernationis formam, in populo a que urbe,cui praeest,statim parit sin vero libido, aut avaritia,caeteraeque co- cupiscibilis partis aegritudines,ac pestes aliis omnibus praestiterint, hinc popularis, ac tandem tyrannica ciuitas cssicitur, cum maximo ciuium omnisi detrimento. quamobrem ciuitatis principem, christianique gregis pastorem maxime decet,ut quam optimam animi Rempublicam intra se gerant si r B che ciuitatem sint administraturi,atque ad optatam beatitudinem pro viri-ribus perducturi . longe tamen maior animi persectio in Episcopo requiritur,quam in principe: tum quia ad supremum quendam finem atque excelletissimis virtutibus Clitistianis populus,cuius curam gerit,est ipsi instituendus:tum etiam quod cum unusquisque tanto oneri ferendo per se sit impar, purgatissi ino animo eum esse oportet, atque ad diuinas illuminationes suscipiendas idoneo,qui se tam magnae prouinciae accinsit. Nam cum egregio miroque ordine hanc rerum uniuersitate supremus ille arti sex moderetur, inferioraque superioribus,veluti quibusdam instrumentis,perducat ad py prsos naturalesque fines;hunc tamen ordinem maxime praestat in humano
genere dirigendo, ad aeternam illam scelicitatem, quo fit ut Angelis utatur c tanquam ministris ad purgandas illustrandasque hominum mentes : ob scurius tamen id praestat in his qui aliorum imperio & moderationi subiecti sint; clarissime vero ac lucidissime in illis qui aliis curandis praesunt, dum modo sibi ipsi non desint ipsumque humanum genus supremae huius
beatitudinis quodammodo sibi auctor esse velit.Episcopus aute medius est inter diuinos spiritus,& humanu gen ex quo perspicuum es oportere Episcopum tum angelicae,tum humanae naturae quadam ratione participe elle; quod cum de se nullus,quanquam virtutibus ornatissimus, polliceri possit; iccirco Episcopatum optare absq; arrogantiae crimine,aut aUaritiae,aut ambitionis, nequit ullus.absq; ullo tamen crimine quisque optare potest,ea sibi diuinit' animi excelletia cocedi,ut geredo Episcopatui idoneus haberi poΩD sit: ad ea tamen dignitate nequaqua accedendu est, nisi vocatis a Deo, & asimmo Potifice cooptatis , absq; ullo ipsoru ambitu; quead modii a Moyse Aaron fratrem ad sacerdotium vocatum legimus. ex his igitur nemo,quanuis tardus ingenio, non perspicere potest, quanta animi persectione atque excellentia pr ditus is iste esse debeat,que diximus oportere supra humana sortem,ad Angelicae usque naturae participationem extolli.Caeterum, quonia ad tam magnu animi prosectu non nisi quibusdam veluti gradibus peruenitur, nos quoque ordiemur a leuioribus, pedetentimque accedemus ad
sublimiora: idque prius generali quadam figura ac ratione ; postmodum vero in specie magis. Principio ergo, qui Episcopatui gerendo dignus h
447쪽
beri vult,aciem mentis intradat, ut in unaquaque actione quod honestum Eae decorum sit intueri queat. multi sunt enim qui ad honesti splendorem vel nullos, vel lippietes oculos adferant.deinde tam vehementi amore erga honestum assiciatur, ut nullis illecebris voluptatum, nullaque alia animi perturbatione ab hoc honesti sense possit abduci. verum quoniam hone stum rationis quoddam est bonum , multaeque animi partes sunt rationis expertes, quas scilicet communes gerimus cum caeteris animantibus brutis: duae vero sunt appetitus vires, quae sensibilem animi partem comutantur: quarum alteram concupistendi vim, alteram autem irascendi adipellare consuevimus: Hae autem suapte natura rationis expertes sunt, neque appetunt honestum, quod rationis esse bonum supra diximus: in ho- Fmine mentis compote , in quo naturali quodam ordine tum corpus animae paret, & ex imperio animae in quascunque mouetur partes,tum ratio cael ris animae facultatibus imperat: atque hae tamen partes, quas ratione carere diximus , nescio quonam Pacto factae sunt ipsae quoque compotes
rationis, quatenus scilicet naturali quodam nexu natae sunt menti obsequi, si interim paulatim assuescant nihil agere praeter rationalis partis imp rium. Hoc vero nunquam commode praestare poterunt, nis virtutes m rabs imbiberint, quibus exuperent naturae suae facultatem,& rationem quo vis pacto pertingant.ex nis ergo sic collectis efiicitur, ut continuo ab ineunte aetate, qui probus Episcopus futurus sit, coercere has animi viares debeat continereq. intra limites a ratione praescriptas;atque his virtutu Gbus excolere , quibus utranque excitari, ac rationem , honestique veluti quendam sensum adipisci, & ratione,& experimento compertum cuilibet potest esse . quam viam nisi fuerit ab adolescentia ingressius, in virili male constitutus,id aut nunquam, aut aegre praestabit . iuxta viam suam adolescens finquit Salomoni cum senuerit non recedet ab ea. totis ergo viribbus enitendum est, omnique conatu contendendum, Vt a teneris annis, Herculis more, haec monstra molliamus ac perdomemus, atque ata
faciamus, ut iugum rationis pati in tenera aetate discant. Sed prius co Iescendae nobis erunt concupiscibilis animi Perturbationes; quae & ve- ementissimae sunt,& in prima statim adolescentia bellum cient adue sus rationem acerrimum . Haec igitur animi vis in illo aetatis lubrico Hiemperantia est cohibenda : quae . si proprie sumatur, compescit ac coercet voluptates ex cibo potuque, atque ex venereis rebus emergentes:
sed alio modo sumpta, late patet, atque auaritiam, inuidentiam,&ambitionem, grauissimos animi morbos, expurgat. Quid enim est liberalitas, nisi temperantia quaedam a nimia pecuniarum cupiditate, immodorataquα largitione 3 aut quid aliud est ea virtus, quae cum sit circa m diocres honores, propria appellatione caret, nisi temperantia quaedam a n, mia honoris cupiditate indignatioquoq; ab inuidentia teperat,de qua infra cum de charitate differemus.sunt etiam nonnulla cocupiscibilis animi vitia,
448쪽
λ quae hominum inter se consuetudinem maculant deterioremque faciunt. Hic fictus atque,adulator; ille urbanus aut scurra. contra quos morbos his pharmacis est utendunt,ut veritate seu viuedi simplicitate, Christiano enim
mori loquar, simulationem omnem vitemus, astabilitate, turpes adulationes,atque importunas vel de minimis rebus contentiones: urbanitate, M scurrilitatem,& consuetudinem agrestem ac morosam.his non minus quam superioribus,temperantiae nomen accommodari potest. Nam & verus seu simplex, a quacunque temperat fictione,& affabilisa contentione, & urbanus, a scurrae verbis ac moribus. His ergo virtutibus concupiscibiis anima
est excolenda; ut discat rationem ducem in omnibus sequi, & ad quendam B honesti sensum paulatim subduci cosuescat, in nulla tamen animi perturba
tione sedanda,inagis est euitandum,in iuuenili praesertim aetate quam in ea, quae ex ardore libidinis,illiusque voluptatis illecebris excitatur. Haec enim omnium vehementissima est , maximeque afligit humo diuinae particulam aurit lut inquit Flaccus. qua in re consideradum erit,quam homine imdignae sint eae voluptates, quibus in bruta animantia quodammodo deg nerat ; ante oculosque proponendum quot celebres ac illustres viri res pulcherrim E ab ipsis gestas, hae labe sedarint. maximaq; cum ignominia tum superstites vixerint,tum etiam post obitum in memoria vulgi ore versentur,
in quibus satis erit Salomonis sapientissimi ac potetissim Regis exemplum; qui post multa praeclare ac magnifice gesta,tam turpiter, huiusce voluptatis C illecebris captus, deflexit devia; ut ad idolatriae usque nefandissimum crimen collapsus fuerit; simulque abstinendum erit a consuetudine eorum quς animos iuuenum solent allicere ad huiusmodi voluptates, nec minus parcendum erit lectioni eorum auctorum, ac pr sertim poetarum, qui amorumOnumeta posteris reliqueruntiqua in re non possit in satis mirari nostrorii temporum consuetudinem,cum scilicet pueris ut ita dixerim vix bene natis,continuo legendos ac ediscendos,proponunt nonnullos poerarum libellos , amoribus ac libidinibus plenos ; calcariaque addunt aetati, per se ad libbidines sponte currenti.Nostrum verb Episcopum nollem ego a teneris annis hac vulgari ratione sed potius secreta quadam ac diuersa a vulgi consiuditudine institutum suille. sin aliter,cu m primum licebit, vellem ut ab huius D modi poetarum studiis temperaret. sed nuc de his satis .in serius namque s sitis dicturi sumus de Episcopi studus. A crapula vero abstineat quatum si ii potest nihil enim viro ingenuo indignius,quam ista ciborum ac potus ingluuies.de liberalitate,quae sequitur,pauca quaedam nuc dicam; plura infra dicturus cum de dispensatione redituum annuorum Episcopatus disseram. nunc id tantum monuisse sufficiat,nihil esse animi magis angusti quam haec comparandarum pecuniarum sitis. miserada prosectὁ animarum aegritudo, qua homines usque eo obsequatur,ut vitae persectione, summumque bonuex diuitiarum opibus sibi comparari posse existi inent. sed ambitio,quae tota edet ex vulgi errore,miserrima est: quam tamen disserimus ad eum usque cum, in quo de magnanimitate dicemus. Verum cum homo non solus
449쪽
vivat, sed aliorum suoque commercio utatur dandu operae, plurimum erit, tvt iucundi amicis simus, caeterisque hominibus non ingrati. primum igitur obteruandum est,ut quam maxime fieri potest, in quacunque actione verbialem quandam ut verbis Aristotelis utar. vel potius simplicitatem prς stemus t Christiano more loquar.J Haec animi virtus fictionem omnem,et in corporis gestu, atq; habitu & i quacuque alia actione Prorsus excludit,neq; aliud ore prς se fert aliud corde occultat. Rei namque simplicis unica qu da est,in quacunque eius parte,eademq; habitudo.Nec etia in couersatione limminum negligeda est iocunda quaedam affabilitas ac decora ta ut neq; adulationis crimine insimulari possimus, neque ulla morositate culpari: sed in conuictu quoque hominum,ut simus faciles ac iocundi. pati ratione colu ptudinis nobis ut edum est, si quando iocosa incidunt: ad quae,animi reficie
di causa, plerunque homines diuertunt,ut alacriores reuertantur ad seria limnestaque studia. in iocis ergo decorum quoddam seruandum erit; ne vid licet videamur rustici, atque agrestes,neue contra scurrae ac mimi. sed comilienda oratio erit urbanitate quadam ac lepore; ut simul faceta grauisque habeatur. Reprehendet aliquis fortasse diligentiam hac in parte nostram, quod potius ciuilem virum, quam Episcopum erudire videar. cui responsum velim,morales ac ciuiles virtutes,quamuis non ita Episcopi sint,ut aliis quoque non conueniant, quemadmodum nonnullae aliae, de quibus infra dicturi sumus,non tamen ab Episcopo putidum est alienas est , quin potius fundamenta sunt quaedam,quibus sublatis, caeterae quoque Episcopo pecu- Gliares & propriς ruant necesse est. iccirco nobis,quibus tanquam ab incunabulis perfectum Episcopum erudire propositum fuit, nequaquam fuerunt omittendae.Tempus nunc est, ut duram efferamque animi partem, irascendi inquam vim, no mollem quidem, sed constantem efficiamus. Huius principua virtus est fortitudo, qua firmam' molle illud animet atq; ei foeminatu, ne penitus subsidat ac defluat. Haec ea est virtus,quae virilitatem quandam,& robur animo praestat, omnibusque mortalibus ac humanis rebus superiorem facit: in hac plus multo elucet decorum illud atque admirandum honosti,quam in quavis alia virtute: unde etiam sola per excellentiam quandam,
Virtutis nome obtinuit apud veteres Romanos. circa mortis pericula,dolo
rumque tolerantiam maxime versatur haec virtus; in quibus ea potissimum γιratione firmabimus animum, si costantissime tenebimus nihil honesto pr. ferendum esse,nullamque rem homini accidere posse, quae intolerabilis sti; quod facile ei persuadebitur; qui diuinitatem & excellentiam humani animi nouerit, quem turpe tantum atque inhonestum factum inficere potest: caetera Veid, quae maxima putantur mala, dolores inquam, labores,tormeta, ac denique mors, si constat iter feranturac fortiter, perficiun magisque egregium praestant. Hic oper precium erit cogitatione versare plurima a maiorib' nostris costantillime gesta,& cuiuscunque generis tormeta fortiter superata. Horum Plerosque ante Christiana religione,antiquitas est admirata;
sed post effusa Euagelij luce in magnahuiusmodi Geplora copia christiana religio
450쪽
A religio suppeditat, ut vix ulla cogitatione coprehendi queat.Nullo pactoo-
mittenda quoque erit magni excelsique animi virtus, cuius opera magnis etiam honoribus animus superior fit: unde eam appellatione sumpsit, dich que est magnanimitas. Hanc Philosophi persectionem irascibilis animae positierunt, quia circa arduum quoddam versari videretur,quod proprie ad irastendi vim pertinet.eam vero, quae in mediocribus quibusdam est honoribus, in concupiscente, seu desiderativa animae parte statuerunt: quoniam nihil arduum propositum haberet. Hisce virtutibus, tanquam ad fortitudinem pertinentibus, srmatur animus,ne ab honore pendeat ex errore vulgi plerunque praestito, in quod vitium animi praestates de egregiae naturae saepe B numero incidere solent, nisi exculti prius fuerint tum recta quadam existia
stimatione,turn etiam magnanimitate Nam cum honor virtutis sit pr mihi, virtutemque sequatur velut umbra corpus, praestans excellesque ingenium,
si parumper ab honesto, quod virtutis est finis, destexerit, continuo pro virtutis fine honorem sibi proponit, quam actionum omnium postremum finem .id putant excelsi, atque magni viri esse, ut vitam etiam pro laude paciscantur,hanc vero laudem,atque gloriam squi maximus est errorὶ iudicio' vulgi metiuntur: inde sunt saepe ambitios, & addicti penitus aurae populari . quamobrem cum locus hic tam lubricus sit praestantibus egregiisque naturis', maxime cauendum erit, illi praesertim, qui aliis regendis idoneum se esse profiteatur, de velit, ne quandoque corruat in pernitiosam hanc ambi- C tionis voraginem. omni ergo conatu formandus ipsi animus erit hac sortitudinis specie,magnanimitate scilicet, praestabitque se magnis honoribus dignum , qui si pro meritis ipsi a vulgo non deserantur, negliget ac parvipendet unde fit,ut dissicillimum sit magnanimum esse,quia valde arduum quoque est magnis honoribus esse dignum ex quibus escitur, ut valde ridiculus,ac vanus sit habendus ille,qui cum honoribus sit indignus, se magnanitimum hisce contemnendis esse profiteri audeat. Sequitur magnificentia, 'uqcirca magnos est sumptus hoc namque & ipsum arduum est) quam nolima Christiani gregis praeside in hanc parte usurpari, ut ad animi hanc, qua sta
tuo,magniscentia attinere arbitretur,magnos coenaru, ac splendidos apparatus,ingentem famulorum ordinc,magnam & eximiam aulgoru ac vasoru
D argenteorum supellectilem, caeterasque huiusmodi impensas, ut turpiores nunc omittam. non enim eadem quacunque personam decent. in Principe fortasse non indecora haec erunt, de ad magniscentiam spectabui; at Episcopo,Christianique gregis pastori, nihil ut existimo magis indecens. verum
magnificentiae Epistopi interessereor, primum ut erga inopes pro susissimus st,magnaque hospitia construat,in quibus pauperum praesertim cum aegro tant, de victui & sanitati consulatur. deinde Ut templa, vasa, vestes,caeteram quae ad diuinum cultum pertinent,quantum seri possit, no omisso interim erga pauperes ossicio, magnifica ornataque habeat.ab hisce rebus Episcopo debetur magnificetiae laus. Reliqua ex virtutibus irascibilis appetitus est m, suetudo,qua mollitur animus, ac refraenatur, ne iracundiae stimulis in prin