장음표시 사용
491쪽
RCvMEN TvM facile & obuium . nam primo gratias agit Deo de Corinthiorum prosectu in Christo Iesu;deinde arguit schismata,quet esse inter eos audierat,ex immoderato affectu, quo doctore quisque suum aliis praeserebat. Cum omnibus qui muociant nomen Domini nostri Iesu Christi in omni Leol rum o nostra. J Quidam diuidunt particulam illam, in omni loco, ab ea quae sequitur, ipsorum& nostro, & coniungunt hanc postremam iis quae prius dixerat,Domini nostri Iesu Christi, domini inquam ipsoru & nost ri; lic etenim in Graeco. vel appellauit locum ipse ru, Getiam suum ; utpote ab eo constitutum, & in quo ius habebat. Secundum quod te limonium Iesu Christi confirmatum en in nobis. J Testimonium Christi. accipi potest acti ue&passive . passive videlicet quod de Christo asserimus fideles omnes:vel amue,quod Christus perhibuit & de seipso,& de Deo,de
de inundo. ipse namque niissus fuit in naudum, ut testimonium adferret v
ritati, ut apud Ioannem legitur. Fidelis Deus a quo vocati estis.J Si fidelis, omnia bona, quae pollicitus est nobis in Christo, proculdubio praestabit. Egosum Pauli, ego Apollo. o Cepta, go Christi. diuisus in Chrissus. J Uel dicit Claristum diuisumesse apud eos: quoniam, quasi ab his doctoribus non idem Christus fuerit praedicatus, inter se dissidenti vel quoniam nonnulli imter ipsos erant, qui diuidebant & separabant Christum ab doctoribus, quasi H
connumerandus esset cum illis,& in eorum esset ordine constitutus. Ἐoniam enim in sapientia Dei non cognouit mundus persapientiam Deum; placuit Deo perstultitiam praedicationi aluos secere credentes. J Alia deinde subdit in eundem sensum. Sapientiam Dei appellat Paulus constitutione mundi,eiusque gubernationem; ex quibus omnes fatentur summam esse in Deo sapietiam. stultum veto Dei appellat Paulus, redemptionem humani generis per crucem. Hoc etenim mysterium Dei videtur sapientibus huius mundi stultitia. Inquit ergo Apostolus, quoniam mundus non cognouit Deum per sapientiam id eit,ex mundi constitutione non quod non nouerint;nam nouerant
Deum, ut in Epistola ad Romanos dicit; sed quoniam non glorificauerunt
492쪽
A ut Deu neque sese ei subiecerunt;dicuntur in hoc loco non nouisse Deli. placuit Deo salvos facere credentes per stultitiam praedicationis, id est, per crucis praedicationem.Nam verbum crucis, pereuntibus stultitia est, id est, non credentibus;credentibus vero, est Dei virtus, qua saluantur credentes. Nos praedicamus Christum crucifixum. Iudaeis fundatam, gentibus stultitiam. JGentes quibus Prophetae dc lex omnino ignoti erant, putabant Christi praedicatione stultit ia quadam esse de meras fabulas nudaei vero, qui de de Mest sa venturo, dc de multis aliis pertinentibus ad Christum,ex scriptura edocti erant,in Christo offenderurrimam ex signis cogebantur credere; & ex malitia de inuidia obcaecabantur, de ideo ostenderunt. Ex ipso autem vos estis in
B Christo Iesiui uisadtui est nobis a Deo pientia, iustitia snstificatio redemptior mi sicut riptum ess oui gloriatur, in rimino glorietur. J Supra Apostolus,quod
scuti Deus per stultitiam crucis voluit salvos facere credentes, non per sapientiam, ita etiam elegerat homines ignobiles,indoctos, contemptibiles,&qui tanquam non sint; ut confundat nobiles doctos Se diuites. subdit Christianos omnes natos esse ex Deo in Christo Iesu, qui est sapientia, iustitia, sanctificatio, teredemptio nostra, quod ad duo potest referri; scilicet, quoniam ex Christo in nobis influxit sapientia, & iustitia, & sanctitas; nam de plenitudine eius omnes accepimus. subinde potest etiam intelligi,qubd sapientia,& iustitia,& sanctitas , quae est in Christo, tanquam in capite,attribuitur a Deo nobis, ita ut qui gloriatur,non in se ipso glorietur,id est ob vi C tutes, quibus ipse sit praeditus sed in domino, id est,in Christo, capite suo, cuius virtutes membris imputantur.vel, ob virtutes glorietur quas accepit de plenitudine Christi,non autem ipse comparauit.
ruri Hi L aliud agit Apostolus in capite hoc quam ut doceat se eandem regulam sectatum fuisses ut scilicet putaret inter eos nihil scire,nisi Iesum crucifixum quae stultitia habetur de sicandalum.neque eloquetia vlla usum sitisse, sed tantum spiritum ostendisse, eiusque virtutem, ac sapientiam absconditam inter perfectos ostendisse, Christum scilicet) quam satientes huius mundi non nouerant.Nouerunt vero hi qui habent spiritum a Deo. D Nam spiritus Dei scrutatur; itaque hi qui acceperunt spiritum a Deo, posse sunt etiam ea percipere & scire, quae a Deo sint nobis donata, quae animalis homo nequaquam percipit; imo stultitia sunt illi. Testimonium Christi. J Supra expositum est hoc testimoniti. Et firmo meus non in persuasibilibus humanae sapientiae verbis, ed in ostensione Spiritus virtutis. J Sermo, quo Corinthiis
uius est Paulus,non ornatus aut comptus fuit,sed accomodatus,vi eis ostem deretur spiritus Dei per Christum & virtutem eius. Nam ministri ac prindicatores verbi tantum ostendunt: Deus autem per fidem Christi intus operatur & spiritum infundit; de sic fides nostra nititur, non humana auctoritate,sed diuina. Sapientiam τcro,non huius mundi neque principium huius mamdi qui destruuntur. J Destruuntur utique huius mundi sapietes: quonia Deus
493쪽
stultam secit eorum sapientiam, qua putarunt se posse ad Delicitatem perum et ni re. Sed loquimur Dei sapientiam in mysterio quae abscondita est, quam praedes nauit Deus ante secula in gloriam nostram. J Sapientia haec Dei de qua loqui
tur,vel Christus est,qui ante secula praedestinatus est, ut fieret homo in gloriam hominum Sc naturae humanae; vel in gloriam eorum qui eum receperunt . vel per sapientiam Dei, intelligit hoc Dei arcanum consilium, quod ante secula praedestinauit,id est decreuit, ut suis temporibus fieret. Hoc Dei consilium nullus principum huius seculi nouit. Si enim cogonouissent,nunqua Dominum gloriae crucifixi sent.J Populus Iudaeorum non cognouit Christum. Principes de scribae cognouerunt eum esse Messiam, non tamen esse Deum; quae ccxcitas eis contigit ob eorum superbiam & inuidiam. Quae loqui- pmur non in dosis humanae seipientiae eterbis,sied in doctrinaspiritus piritualibushir, tualia comparantes. J Vnaqucque doctrina sua habet verba,suamque orationem ipsi accommodatam. doctrina humana habet verba docta & orati nem comptam;doctrina spiri tus, cuiusmodi est Christi doctrina, habet orationem incomptam, verba non admodum exquisita; ut tota prae se ferat simplicitatem quandam, quae a doct is humana sapientia negligatur. v si ergo stimus,inquit Paulus,sipiritualibus spiritualia comparantes;id est,accommodantes rebus spiritualibus spiritualia, S: spiritualem orationem, quae incompta & simplex est;sipiritualibus, scilicet, rebus. Onimalis homo non percipit ea quaesumspiritus Dei stultitia siquidem sunt illi. Spiritualis autem me. JHomo animalis non solum is dicitur, qui brutorum vitam agit, voluptati- Gbus mancipatus, sed omnis is,qui non transcendit humanum lumen,& sine spiritu est. Hi in psalmo dicuntur si ij hominum. Spiritualis a nemine iudicatur, o ipse iudicat omnia. J Potentia inferior, non ascendit ad ea iudicanda, quae pertinent ad superiorem; superior vero & sua& in seriora discernit. Sicut scriptum est, quis cognouit sinsum Domini aut quis in buxit eu Nos autem
sensum Chrisi habemus. J Necesse est, ut is, qui aliquem intelligit, & ab eo
dicta & facta,eundem sensum habeat cum eo, que intelligit. Is ergo,qui intelligit facta & dicta a Deo, eundem habet sensum cum Deo; quem cum prius non habuerit, oportet, vel quod fuerit instructus a Deo, vel Deum ipse instruxerit. instruere Deum nemo potest: oportet ergo ut sit a Deo instructus. Nos,inquit Apostolus, habemus sensum Christi, a Christo instru- picti: homo vero animalis, non instructus a Christo, sensum Christi non habet;& ideo non potest intelligere.
VPRA multa dixerat Paulus, quae pertinent ad reprimendam hominum Melationem, qui putant se esse prae aliis sapientes, ostendens hanc sapientiam esse apud Deum stultitiam; sicut econtra ea quae habetur ab hominibus stultitia. est apud Deum sapientia ; imo Dei sapientia qua usus est
ad salutem hominum. Haec autem omnia eo tendunt, ut reprimat eorum
insolentiam, qui auctores fuerunt scismatum Corinthiorum; dum quisquo.
494쪽
A sibi usurpat nomen Magistri de principis suae sectae. Hoc autem Paulus oblique facit, ne auctores illos nimis irritaret, ac ad discipulos se conuertit, eo quod unus instetur aduersus alterum pro hominibus ; quisque scilicet pro suo praeceptore : ostenditque Deum solum auctorem esse sui prosectus cognoscendum,eique omnia attribuenda, homines autem esse ministros Dei, ct dispensiatores mysteriorum Dei; & tandem, & ministros hos, de omnia esse sua; id est,a Deo instituta & facta propter eorum usum & utilitatem;eos vero esse Christi; Christum vero Dei , ut omnes tandem sint unum in Deo. Tanquam paruulis in Chriso lae vobis dedi in escam nondum enim poteratis,sed nec nunc quidem potestis. J Innuit hoc in loco Apostolus,nondum eos, qui se ma-B gistros faciebant,& auctores erant schismatis, solidiorem escam gustasse in Christo sed et antii lac ut paruuli;ta me velle haberi magistros. Dei adiutoressu.mus, Dei agricti itura ectis Ministrisiunt adiutores non quia dant virtutem agenti sed ut instrumenta & organa. Vispisus rchitectus fundamentum posia, alius autem superaedificat. circ. J Vt oratio consequens stibi sit, oportet hunc locum potius ad doctrinam reserri quam ad opera, in hoc enim versatur Paulus attamen docere, opus quoddam est doctoris, pro quo mercedem habiturus est,uel detrimentum passurus: quod tamen detrimentum , si non destruxerit sundamentum, quod est Christus, sed aedificauerit seperfundam latum, non cessurum est in illus perniciem sed ad operis destructio.
nem. Ex quo fiet, ut ipse sit saluus, sic tamen quasi per ignem. Ex hoc loco pie,&non absque ratione colligitur, proditum sui se ab Apostolo ignem purgatorium. Verum fideli ut inquit Augustinus in libro de cura agenda pro mortuis susticit Ecclesiae auctoritas,etiamsi nullus esset scripturae locus de igne purgatorio. Omnia test fiunt, siue Paulus siue Cephas lae pollo, spue mundus,sive vitasve mors siue praesentiasuefutura. omnia enim ves sunt, sautem Christi Christus autem Dei.J Cum finis praestantior sit illis,quae sunt ad finem;contra naturam est,si quis glorietur in eo,qui est se inferior, nullus ergo in hominibus praeceptoribus Dei ministris glorietur: quia nobis seruiuia Deo dati: sic mundus nobis serui seruiunt vita & morsmam ad utilitatem nostram cedunt,Sic praesentia nobis seruiunt, etiam cum tribulationes pati mur.faciunt enim ad prosectum no strum; sic futura nobis parata sunt, ut in
ea vita seelices simus.Nos autem Christi sumus,quia illi seruimus; non auteob illius utilitate, sicuti caetera nostra sunt;sed ut in illo simus,unum,& ut in nobis glorificetur. Sic etiam Christus est Dei, uia Deus clarificatur in ipso, di per ipsum in nobis.Sicuti dicitur in Evangelio, pater clarifica Filium tuti,
ut & filius tuus clarificet te.&
I o T I v s rei ac negocij, de quo instituerat agere Apostolus usque ab initio,in hoc capite summam manum imponit;inquitque componendo secum aliis, deberi omnes nos existimari non auctores & Dominos,sed mini. stros & dispes atores mysterio H.In ministris vero requiritur fidelitas. Is autus delis est minister, qui sibi no usurpat locu Domini.Docet deinde trastulisse
495쪽
omnia in se & A postolo, ne videretur acrius illos incessere ,& de se altius et
sentire. Ironia quadam deinceps utitur, ac se doctoribus illis Corinthiorum conseit: postremo dicit se eorum charitate motum, mittere Timotheum diascipulum charissimum, Corinthum. I hi autem pro minimo est,ut a vobis imdicer, aut ab humano die.Sed neq; me ipsim iudico,nihil enim mihi consciussumpta non in hoc iustificatus sium: qui autem me iudicat Dominus ect. J Sententia lata a non iudice, nihil est facienda. Cisi ergo solus Deus sit noster iudex,aliorum hominum de nobis iudicium & condemnatio, nostrae quoque ipsius consti eniae absolutio minimi facienda est . quandoquidem ad solum Deum iudicium de nobis pertineat.appellat humanum diem, homines illustres , qui inter alios splendent ut dies quidam. Quis enim te disterest' ouid babes quod pnon accepisti si Discernuntur illi a populo, qui constituuntur aliorum doctores & praeceptores. Hos autem Deus constituit, nisi ipsi sibi honorem ast mant quamobrem ea de causa non debent quicquam sibi arrogare & insolescere. Tanquam purgamenta huius mundi facti j ismus omnium peripsima. JPurgamenta ea dicuntur, in quibus sordes colliguntur: similiter peripsema, linteum est,quo corpus abstergimus; significans Apostolus in se & labores,& maledicta, de iniurias omnes confluxisse tanquam ad sentinam & purgamenta. Si decem millia paedagogoru habeatis in Christosed non multospatres. nam per Euangelium ego vos genui. J Innuit hic se merito praeferri debere a Corinthiis omnibus aliis eorum doctoribus;cum ipse sit veluti pater,illi vero tanquam paedagogi. ob eandem etiam causam innuit, & maiorem sibi eorum ccuram deberi, quam aliis. quamobrem dicit se eis missurum Timotheum. Quid vultis, in virga mentum ad mos, an in charitate, spiritu lenitatis 'J Hoc accommodatum est potius his quae dicturus est, quam his quae supra dix rat. Nam nimius videretur Apostolus contra Doctores illos, iccirco melius annectitur illis, quae infra dicturus est de eo,qui duxerat, seu habebat uxore
OEM aliam Apostolus aggreditur. & summa per se nota est. Nam acriter reprehendit & incuset Corinthium illum,qui habebat uxorem patris su i;
nouercam inquam;eumque tradit Sathanae, in interitum carnis, ut spiritias FIsaluus fiat. nam excommunicatio est poena medicinalis. demum docet e ercendam esse excommunicationem & iudicium contra fideles, & eos qui sunt in Ecclesia; non cotra infideles, qui ad nos no pertinet. Si is, qui patern minatur inter Tos sitfornicator aut auarus.J Notandum quod in Graeco codice deest particula,sit;& ideo intelligitur verbum, nominatur,adaptari his quae sequuntur. quamobrem bene adducitur hic textus, ad probandum conue fationem cum excommunicatis non prohiberi , nisi fuerint pronunciati e
communicati. Scripsi bis in Epistola,no commisterismicariis. c.J Vel alia, vel hac eandem Epistolam innuit, in qua hoc scribit; ut sit quidam Hebraismus. ecce prius excomunicat fornicarium, deinde docet,cu fornicariis, &C.
496쪽
A non eo conuersiandum; rnicariis inquam fratribus & nominatis fornicariis &e. id est, publicatis & pronunciatis.
L duob) taxat Corinthios Apostol' in hoc capite. primu quod iudicia imter fratres exercebat sub iudicibus infidelibus;deinde quod dabant opera ventri, sub praetextu libertatis & licentiae, quod non subiiciebantur legibus ciborum & ventri. Haec summa est. Secularia igitur iudicia si habueritis, contemptibiles qui sunt in Ecclesia, illos constituite ad iudicandum, ad verecundiam vestram dico. Ge. J Appellat contemptibiles in Ecclesia per ironiam: quo-B niam illi qui sub infidelibus litigabant,dicebant imperitos Christianos esse.
ac praeterea minus idoneos iudices. Omnia mihi licent, non omnia expeditis. omnia mihi licent ,sed egosus nullius redigar potestate. sca ventri, O venter scis. Deus autem hunc hanc destruet. J Quoniam ab obseruantia ciborum in libertatem Christiani vocati erant, quidam dabant se crapulae. ob hanc libe ratem dicit Apostolus,non debere nos ea omnia agere quae licent, nulla habita ratione eius quod expedit;sed quς expedi ut eligeda & facieda. Nec propterea quod quippia licet, debemus nos in seruitute tradere cupiditati; qua cupiditate appellat ventre,quae adducta est & famulatur cibis. Hac inquit simul cu cibis, id est superfluis, inqua Deus destruet;quia ulciscetur & puniet. Vel dicit esse destruedam simul cum cibis post resiurrectionem corporum. C Modus loquendi est,quo uti solemus cum actionem,seu affectum aliquem volumus improbare; ut simul quoque faciamus mentionem obiecti illius affectus seu actionis. omne peccatum quodcunque fecerit homo, extra corpus est: qui autem fornicatur, in corpusseu peccat. J Simplex, ut reor,intelligetia;quoniain fornicatione immunditiam quandam contrahit corpus, quod non contingit in aliis peccatis,unde in lege veteri mundos legimus a mulieribus:hicique serme est omnium gentium consensius.
FA C ILi s est summa totius huius capituli.Nam ob incontinentiae periculum consilium dat ut unusquisque habeat propriam uxorem,& unaquaeque habeat proprium virum. Si quis, aut si qua vero habuerit virginitatis d D num jummopere laudat, quod virgo seu innupta perseueret.& allicit homines ad virginitatem ex commodo.Nam praesentis vitae necessitas, maritis &vxoribus multa adfert incommoda. Uxorem non debere a viro parari dicit esse praeceptum Domini. Ipse deinde consilium dat fideli, qui copulatus sit infideli, ne ab ea discedat: ac tandem suadet unicuique in ea manere Vocatione,in qua vocatus est. Sic seruis & liberis suadet manere in sua vocati ne. postmodum ob breuitatem huius vitae assierit pro nihilo habenda esse ea omnia quae habemus. & existimare nos debemus, tanquam nihil eorum beamus . repetit nonnulla , quae dixerat de virginibus & nuptis , ac
ita desinit. QuisV diffsierit, manere innuptam, aut viro reconciliari. J Augustinus, de adulterinis connubiis ad Pollentium,ex hoc loco deducit,quod
497쪽
et ima dimissa ob fornicationem a viro, non potest alteri nubere , neque vir Laliam ducere. In pace autem τοcauit vos Dominus me. J Nam si, cum prumum vir aut mulier facta esset Christiana, fieret diuortium matrimoni j; multae discordiae oriturae fuissent: ideo cum Dominus vocaverit nos in pace, illud consilium dat Apostolus. Zu enim in Domino vocatus est ruus, i bonus e i Domini.Similiter qui liber vocatus est seruus ect Christi. pretio enim empti esto noliteferserui hominum. J Antithetis quibusdam orationem ornat: simulque docet Christianam libertatem & seruitutem.Nam qui vocatus est seruus existes,parere domino no debet in his quς sunt impietatis dc vitiositatis: na ab ea seruitute liberat' est a Christo. iccirco Apostolus dicit, eu esse libertu Domini. Ecotra is, qui liber vocatus est,empi' a Christo factus est sedi Fuus Christi,sicuti seru' iustitiae. Idcirco cocludit,nolite fieri serui hominu,ea parte scilicet,qua estis liberati a peccato, de facti serui iustitiae, idest,Christi.
Tu TER Corinthios Christi nomen professos, quidam erant, qui pritioraeseaetetis sibi videbantur. hi non abstinebant ab esu victimarum, quae se erTt immolatae idolis;dicentes,& recte,idolum nihil esse, quatenus,scilicet, idγ-lum est: ideoque victimas illas non infici, propterea quod essent immolatari dolis. Hos peritiores infirmi quidam & imperiti videntes non abstinere ab esu talium victimarum, putabant eos peritiores adhuc venerari idola; de ideo scandalirabantur. Hos arguit Apostolus inquiens silentiam absque charitate instare, sed charitatem aedificare : docetque abstinedum esse ab his, Gquibus frater scandalizatur, etiamsi nobis his uti liceat. ac concludit se non
comesturum nedum victimas idolorum, sed nec etiam ullam carnem in
aeternum; ne proximum de fratrem scandaliret. De bis quae idolis sacrificantur, scimus quia omnescientiam habemus. Scientia lassat charitas aedificat. J Apostolus se intersierit illis peritioribus; dicens se cum illis scire, quod bene intelligant victimas illas non esse insectas. sed innuit se ab illis differre, quod sciat sesentiam instare sine charitate, charitatem vero aedificare, scilicet & eum qui charitatem habet,& eius proximos. Si quis autem putat se scire aliquid,
nondum eo scit quemadmodum oporteatscire. si quis autem diligit Deum, cognitus
ea a Deod Duobus modis primum, quod dicit, exponi potest vel scilicet, 'ut arguat imbecillitatem scientiae nostrae,ut sit sensius, ille qui putat se quip- Hpiam scire,nondum nouit quid sit scire, nam clara certa de stabilis cognitio rei, S: cius principiorum,scientia est; quam hic non habemus, praesertim rerum diuinarum. Ignorat ergo quid sit scire,& quomodo oporteat scire, ille qui putat se aliquid scire. Vel referendum est hoc, quod dicit, non ad scientiam,sed ad modum,quo uti debemus nostra scientia: quoniam ad aedificationem proximi ea est utendum. Ideo inquit,nondum scit quemadmodum oporteat scire. Sequitumqui autem diligit De si hic cognitus est a Deo. Meo
iudicio,cognitus,hla no significat approbat' B: dilectus,sed significat figura quada dicedi Hebraica,in cognitione adductus;id est est is qui charitate habet de Deu diligi docetur a Deo, quomodo oporteat scire, id est quomodo
498쪽
A oporteat nos vii scietia nostra quia scilicet ad proximi aedificationem. lum vibilest in mundo. J Quoniam Idolum figmentum est hominum; vel quia simulachrum est rei nullius,sed cofictae as hominibus: vel etiam quod numen illud quod ei ab hominibus tribuitur, nihil est, sed merum figmentum . Vnde etiam alibi Idolum appellatur in scriptura mendacium. Nullas Hi Deusnisimnus. Nam cosiunt qui dicantur Dis ,siquidem fiunt du multi, mdomini multi; nobis tamen unus est Deus pater, ex quo omnia,'nos in illo: met nus Dominus Iesu Christus, per quem omnia nos per illum: sed non in omnibus evientia. J Deus non potest esse nisi unus: opinio tamen hominum conia finxit Deos multos de dominos multos; sed Christianis un' est Deus pater, B ex citro omnia ut dicit Augustinus dc Hilarius. Vnitas est in patre, de Trinitas vira est propter patrem. Iccirco de patre mentione facit,ex quo est omnis creatura per creationem; non excludendo filium de sanctum spiritum:sed de Filius & Spiritus sanctus est a patre per originem; & a patre habent, quo dsunt, principium creaturae. ideo ex patre sunt omnia, de nos in illo. Deus non tantum est efficiens omnium cauta,ex qua sunt omnia, sed etiam est causa finalis omnium. ideo subdit Apostolus, de nos in illo: Christus vero est verbum Dei, de eius ars, per quam facta sunt omnia, dc nos sumus instaurati de reformati. Haec est veritas, de Christianis notissima; non tamen omnes idiotat hanc scientiam firmam habent. Erica nos non commendat Deo,neque enissimanducauerimus, abundabimus: neque sinon manducauerimus,
C deficiemus. J Ostendit Apostolus ab indifferentibus omnino abstinendum esse,ob vitandum scandalum proximi. -edificabitur ad manducandum idoloth t J Hoc pacto aedificabitur, quia putabit in idolo numen esse: dc ideo
cum veneratione eius numinis idolothyta manducabit; de sic labetur in idolatriam. Peccantes infratres, mpercutientes eorum conscientiam peccatis in Christum J Nam fratres sunt membra Christi; unusque est Christus cum Ecclesia. ideo qui in fratres peccat, peccat in Christum.sic in Evangelio,quod uni ex istis minimis fecistis,mihi fecistis.
D T O N G A M digressionem Apostolus facit, ut id quod dixerat, commu- 'niat sui exemplo; abstinendum scilicet, etiam esse ab his quae licent, ne scandalizetur proximus aut etiam, ut magis aedificetur. Habebat potest tem Apostolus, officij sui ratione, devictum petere ab his quibus Euangelium praedicabat; de sororem mulierem circumducendi, quae ei inseruiret, ut alij Apostoli: abstinebat tamen ab omni huius potestatis usse,propter Euangelium; id est, ut omnes magis aedificarentur, ac facilius allicerentur ad Euangelium . imo subdit sese omnibus accommodasse, ut omnes lucri faceret . Haec summa est . Et si aliis non sium sepostolus, vobis sum. namsi ac lum postolatus mei vos estis in Domino. J Supra dixerat se genuisse Corinthios in Evangelio, seque esse eorum patrem, alios vero paedagogos. idem
499쪽
. nunc repetit; dicitque, quamuis aliis non esset Apostolus, esse tamen se gApostolum Corinthiis, quos genuerat in Evangelio ;& illos esse signacrulum sui Apostolatus.translatione utitur:Nam sicuti Triuilegium munitur se gnaculo Principis 3 ita actio & potestas causae, ex effectu dignoscitur. Cum ergo Apostolus genuisset in Evangelio Corinthios, Corintnij utique erant veluti signaculum sui Apostolatus . Mea defensio apud eos qui me interrogant, haec ess, c. J Defensionem hic dicit responsionem, ad eos, scilicet, qui ab illo inquirebant rationem vitae quam agebat. Nunquid de bobus cura est Deos an propter nos viisve dicit λ J Deus uniuersorum prouidentiam habet, prout
eorum naturae competit. in scriptura tamen edenda, tantum hominum cu
ram habuit & prouidentiam;non boum & brutorum animali ad quae ser, Fpturam non instituit. Nam is euangeli uero non ess mihi gloria. Necesitas enim mihi incumbit. Vae enim mihi in si non euangeli aureo.Si enim volens hoc ago, mercedem habeo: Si autem inuitus, dipensatio m. hi credita H. Quae est ergo merces mea s ut Euangelium praedicans Hesumptu ponam Euangelium C sis ut no Emtar potessate mea in Evangelio. J Sententia clara est. Nam inquit, cum sibi mandatum a Domino fuerit, ut Euangelium praedicet; necessario sibi esse hoc munus obeundum;nec ob hoc,quod mandato Dei,obediat, ullam sibi gloriam ullam uό ampliorem mercedem aliis deberi; sed si hoc faciat sineiumptu & impensa eorum, quibus praedicat, quod non cogitur ex mandato
Christi eraestare;ex hoc sibi gloriam & prae aliis mercedem deberi. ideoque
semper te eam regulam seruaturum. Verba nonnulla difficilia; ut si volens Gfecero,si autem inuitus: quae debent accipi in hunc sensum, ut volens dicaturea facere, quae hilari & prompto animo, non tantum ex mandato & debito,
sed etiam ex charitate Dei & proximi: Inuitus vero,cum tantum ex manda
to & debito quasi coactus agat. quod etiam addit, ut non abutar potestate mea in Evangelio: notandum quod apud Apostolum, etiam is, qui seruat mandatum, si non dirigat actionem suam ad charitatem proximi, ita quod non vitat scandalum,& omne illud quod impedit profectum, dicitur potestate abuti. His qui μὴ lege fiunt , quasies msub lege me. his qui silae lege erant, tanquam ess sine lege .cum sine lege non essem , sed in lege essem Christi J Hoc in
loco Apostolus,qui sui exemplum aliis proponebat, pergit ostendere, quantopere omnes suas actiones dirigebat ad charitate proximi, & ad cuiusque Hprofectum & aedificationem ac propterea inquit sese accommodasse Iu
daeis , seruando eorum ceremonias, quae nondum factae erant mortiferae;
ut eos lucrifaceret & inuitaret ad Christum: sic sese accommodasse gentilibus seruando eorum consuetudines non improbas,ac si sub nulla lege esset; ut gentiles lucrifaceret. Per parenthesim autem interponit, se tamen esse sub lege Dei & Christi,quod positum est ad remouendam obiectionem Mcalumniam , ne scilicet ex his verbis aliquis obiiceret Apostolnm esse exi gem: sicuti hi, qui putat mundu a casu gubernari; & nultu esse Deu ideo per parenthesim ea verba interponit. Dicit etia se factu fuisse infirmatu cu infirmis,his scilicet,de quib' metione fecit in Epist.ad Romanos,& paulo supra; qui,
500쪽
A qui, scilicet, adhuc detinebantur obseruantiis legalibus. Omnia autem facis prepter Euangelium,m particeps eius Usciard Cupit seri Apostolus particeps Eu gelij, non ut doceatur ipse ab aliis, sed ut alios doceat, & participes efficiat Euangelii . hebrassimus enim est. vel cupit fieri particeps praemij promissi in Evangelio; ad quem sensum quae subdit videntur posse recte accommodari.
PR O s E QA IT V R Apostolus id,quod coeperat; ac inquit,non susscit induisse Christum, & baptizatum esse; verum oportet in vita bene agere,&legitime pugnare,necubi offendere. Nam & patres nostri omnes fueruit sub B nube de in mari, ac sub Moyse baptizati . nihilominus plerique eorum omnes non fuerunt Deo accepti, sed perierunt in deserto. Eorum autem actiones & euentus, figurae quaedam fuerunt rerum nostrarum,& nostri, in quos fines seculorum deuenerunt. Paulatim postmodum Apostolus redit unde fuerat digressius,ac inquit,omnia fieri debere a nobis in aedificationem,& v, tanda esse stadala. Prosequitur deinde de estu victimarum idolorum,ac primo,ut reor ego, increpat christianos, qui comedebant in idolio idolothyta, aitque illos fieri participes Daemoniorum; quoniam edunt in idolio ea,quae sunt Daemoniis immolata. Deinde instruit eos, qui non comedebant in idolio sed vel eas emebant in macello, vel inuitati a gentilibus eas carnes com debant;vt in textu patet. Postremo in calce,quasi aliud agens,conuertit se ad C eos,qui scandalizabantur, cum videbant christianos doctos comedere idolothyta ; ostendens eos scandal irari non debere, eo quod proximus ea edat, gratias tamen agat Deo; cuius ea animalia sectura sunt, creata in usum hominis . Haec est summa. Omnes sub Mouse in nube baptiori fiunt m in mari.JPlura baptismatum genera connumerat Damascenus in quarto libro: inter quae etiam haec: quae non verum baptisma sunt, sed veri baptismatis figurae. Non potesti rei participes calicis domini, m calicis daemoniorum.J Pars haec ad eos pertinet, qui recumbebant in idolio. ac fiebant participes eorum sacrorum.. n dominum aemulamur'anfortiores illosumus J Saepe in psalmis dicit David, eos qui ex Iudaeis seruiunt idolis, prouocare dominum ad aemulationem de ad Zelum, constituentes illi veluti riuales alios Deos . fortiorem is videtur ser, facere Deo,qui Deum negligit, eumque offendere non veretur. Omne quod in macesso venitimaducate.JHic alia pars incipit,in qua admonet eos qui Vescebantur idolothytis, vel domi se vel apud gentiles,a quibus inuitabantur ad prandium seu coenam. ' quid enim libertas mea iudicatur a conscientia aliena3JIn hac postrema parte callide & argute vertit se ad eos reprehendendos, qui infirmi erant,& scandalizabantur de esu idolothytorum.
HV capitis principium est annexum praecedentibus. Christus se omnibus accommodauit,sicuti in Epistola ad Romanos inquit Apostolus, quem imitari se dicit.Iure ergo hortatur Corinthios ut imitentur se. Laudat